Кұрылыста қолданылатын бетонның сапасын сараптау

КІРІСПЕ 5
1 ҚҰРЫЛЫС МАТЕРИАЛДАРЫНЫҢ САПАСЫН САРАПТАУ 6
1.1 Бетон өніміне сипаттама 8
2 КҰРЫЛЫСТА ҚОЛДАНЫЛАТЫН БЕТОННЫҢ САПАСЫН САРАПТАУ 11
2.1 Бетон қоспасының қасиеттері. Тығыздығы. Беріктігі 11
2.2 Бетон қоспасын дайындау, тасымалдау және пайдалану 22
2.3 Бетон қоспасын тасымалдау 23
2.4 Бетонның арнаулы түрлері 25
3 БЕТОН ӨМІНЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН СТАНДАРТТАР 28
3.1 Бетон өнімінің әдістемелік нұсқаулықтары. Техникалық шарттар және нормативтік құжаттары 25
ҚОРЫТЫНДЫ 32
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ДЕРЕККӨЗДЕР ТІЗІМІ
33

Қазақстан Республикасындағы құрылыс индустриясының қарқынды дамуы, құрылысқа қажетті негізгі қасиеттері жетілдірілген және техника-экономикалық жағынан тиімді құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын кеңінен өндіруді қажет етеді. Тиімді құрылыс материалдары мен конструкцияларын өндірудің негізігі жолдарының бірі, оларды дайындауда жергілікті шикізаттық материалдарды кеңінен қолдану болып табылады.
Құрамалы темірбетоннан жасалынған бұйымдар мен конструкцияр негізінен тұрғын үй, азаматтық және өнеркәсіптік құрылыстарда кеңінен қолданылады. Бұл бұйымдар құрылыс өндірісін индустрияландыру бағытындағы ең қолайлы материалдар. Еліміздің 2030 жылдарға дейінгі жобаланған әлеуметтік, экономикалық дамудың негізгі бағыттарында көрсетілген, атап айтқанда құрылыстың көлемін төмендетіп, сапасын арттырып, мейлінше аз шикізат жұмсайтын, олардың жалпы салмағын азайту арқылы барлық қасиеттерін жақсартып, құрылыс алаңына көбінше дайындығы сапалы бұйыммен конструкцияларды дайындау қазіргі уақыттың басты міндеті болып отыр.
Құрылыс бұйымдарының негізгі сипаттамалары мен қоршаған ортаның түрлі агрессивті факторларына төзімділігін арттыру, құрылыстың тиімділігін арттырудың негізгі жолдарының бірі болып табылады. Белгілі болғандай бетон араласпаларының жылжымалылығын арттыру үшін негізінен қатаю суы қолданылады. Бірақ араласпадағы судың мөлшерінің артуы дайын бетонның механикалық қасиеттерін төмендетіп жібереді. Осы қарама-қайшылықты шешу бүгінгі күннің өзекті мәселесінің бірі болып табылады. Бұл қарама-қайшылықты шешу мақсатында арнайы пластификациялаушы қоспалар қолданылады. Бұл қоспалар бетон араласпасының су сұранысын төмендете отырып, су-цемент қатынасын төмендетуге және бетонның механикалық қасиеттерін арттыруға және өткізгіштік қабілетін төмендетуге мүмкіндік береді.
Зерттеудің мақсаты – жергілікті шикізаттар негізіндегі ауыр бетонның реологиялық және физика-механикалық қасиеттеріне пластификациялаушы қоспалардың әсерін зерттеу және қоспалы бетонның оңтайлы құрамын таңдау.
Зерттеудің негізгі міндеттері:
-пластификаторлардың бетон араласпасының жылжымалылығына әсерін зерттеу;
-қоспалы бетонның оңтайлы құрамын таңдау;
-қоспалардың бетонның физика-механикалық қасиеттеріне әсерін зерттеу;
-қоспалардың цементтің физика – механикалық қасиеттеріне әсерін зерттеу

1. А.М. Әбдіров, Ғ.Қ.сейфуллина Қауіпсіздік техникасы – Астана.: Фолиант, 2007, 241б.
2. А.Кулибаев, У.Бишімбаев, Е.Қасымов, Қ.Бисенов Сәулеттік материалтану – А.: ИздатМаркет,2006- 356б.
3. Наназашвили.И.Х. Строительные материалы, изделия и конструкций.Справочник. М.Высшая школа, 2004-158б.
4. Волкова.Ф.Н. Общая технология керамических изделий. М. Стройиздат. 1989, 235б.
5. Кошляк.Л.Л, Калиновский.В.В. Производство изделий строительной керпмики. М. Высшая школа. 1985,375б.
6. К.В. Чаус, Ю.Д. Чистов, Ю.В. Лабзина Технология производства строительных материалов, изделий и конструкций – М.: Стройиздат, 1988, 421б.
7. Г.С. Бурлаков Основы технологии керамики и искусственных пористых заполнителей – М.: Высшая школа, 1972, 214б.
8. http://malimetter.kz/beton-men-temirbetondy-konstrukciyasynyn-sulfatty-korroziya-kezindegi-kyzmet-etu-merzimin-esepteu/

Пән: Құрылыс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе
5
1
Құрылыс материалдарының сапасын сараптау
6
1.1
Бетон өніміне сипаттама
8
2
КҰРЫЛЫСТА ҚОЛДАНЫЛАТЫН БЕТОННЫҢ САПАСЫН САРАПТАУ
11
2.1
Бетон қоспасының қасиеттері. Тығыздығы. Беріктігі
11
2.2
Бетон қоспасын дайындау, тасымалдау және пайдалану
22
2.3
Бетон қоспасын тасымалдау
23
2.4
Бетонның арнаулы түрлері
25
3
БЕТОН ӨМІНЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН СТАНДАРТТАР
28
3.1
Бетон өнімінің әдістемелік нұсқаулықтары. Техникалық шарттар және нормативтік құжаттары
25

ҚОРЫТЫНДЫ
32

Пайдаланылған дереккөздер тізімі
33
Кіріспе
Қазақстан Республикасындағы құрылыс индустриясының қарқынды дамуы, құрылысқа қажетті негізгі қасиеттері жетілдірілген және техника-экономикалық жағынан тиімді құрылыс бұйымдары мен конструкцияларын кеңінен өндіруді қажет етеді. Тиімді құрылыс материалдары мен конструкцияларын өндірудің негізігі жолдарының бірі, оларды дайындауда жергілікті шикізаттық материалдарды кеңінен қолдану болып табылады.
Құрамалы темірбетоннан жасалынған бұйымдар мен конструкцияр негізінен тұрғын үй, азаматтық және өнеркәсіптік құрылыстарда кеңінен қолданылады. Бұл бұйымдар құрылыс өндірісін индустрияландыру бағытындағы ең қолайлы материалдар. Еліміздің 2030 жылдарға дейінгі жобаланған әлеуметтік, экономикалық дамудың негізгі бағыттарында көрсетілген, атап айтқанда құрылыстың көлемін төмендетіп, сапасын арттырып, мейлінше аз шикізат жұмсайтын, олардың жалпы салмағын азайту арқылы барлық қасиеттерін жақсартып, құрылыс алаңына көбінше дайындығы сапалы бұйыммен конструкцияларды дайындау қазіргі уақыттың басты міндеті болып отыр.
Құрылыс бұйымдарының негізгі сипаттамалары мен қоршаған ортаның түрлі агрессивті факторларына төзімділігін арттыру, құрылыстың тиімділігін арттырудың негізгі жолдарының бірі болып табылады. Белгілі болғандай бетон араласпаларының жылжымалылығын арттыру үшін негізінен қатаю суы қолданылады. Бірақ араласпадағы судың мөлшерінің артуы дайын бетонның механикалық қасиеттерін төмендетіп жібереді. Осы қарама-қайшылықты шешу бүгінгі күннің өзекті мәселесінің бірі болып табылады. Бұл қарама-қайшылықты шешу мақсатында арнайы пластификациялаушы қоспалар қолданылады. Бұл қоспалар бетон араласпасының су сұранысын төмендете отырып, су-цемент қатынасын төмендетуге және бетонның механикалық қасиеттерін арттыруға және өткізгіштік қабілетін төмендетуге мүмкіндік береді.
Зерттеудің мақсаты - жергілікті шикізаттар негізіндегі ауыр бетонның реологиялық және физика-механикалық қасиеттеріне пластификациялаушы қоспалардың әсерін зерттеу және қоспалы бетонның оңтайлы құрамын таңдау.
Зерттеудің негізгі міндеттері:
-пластификаторлардың бетон араласпасының жылжымалылығына әсерін зерттеу;
-қоспалы бетонның оңтайлы құрамын таңдау;
-қоспалардың бетонның физика-механикалық қасиеттеріне әсерін зерттеу;
-қоспалардың цементтің физика - механикалық қасиеттеріне әсерін зерттеу

1 Құрылыс материалдарын сапасын сараптау

Құрылыс материалдары - үйлерді, ғимараттарды салу мен жөндеуде пайдаланылатын табиғи және жасанды материалдар мен бұйымдар. Негізгі құрылыс материалдарының түрлері:
-табиғи тау жыныстарынан жасалған құрылыс материалдары (дара тастар, қиыршық тастар, т.б.);
-органикалық байланыстырғыш материалдар;
-жасанды құрылыс материалдары және құрастырмалы құралымдар мен бұйымдар (құрылыстық керамика, бетон, темір-бетон, асбест-цемент, темір, шыны және силикаттан жасалған бұйымдар);
-ағаш материалдары және олардан жасалған бұйымдар (есік және терезе блоктары, ағаш талшықты және ағаш үгінділерінен жасалған тақталар, т.б.);
-металдан жасалған бұйымдар
-синтетикалық шайырлар мен пластмассалар (линолеум, пенопласт, т.б.).
Әр түрлі табиғи тау жыныстарынан іргетастар, қабырғалық әшекейлік, т.б. құрылыс материалдары жасалынады. Органикалық байланыстырғыш заттардан жол құрылысына қажетті жабын, ылғал өткізбейтін заттар дайындалады. Ағаш жаңқасынан жұқа әшекейлік тақталар жасау үшін байланыстырғыш заттар ретінде синтетикалық шайырлар пайдаланылады. Бейорганикалық заттардың ішіндегі ең негізгісі - цемент. Одан бетон, темір-бетон, асбест-цемент, құрылыс қоспалары сияқты құрылыс материалдары жасалады. Әктастан бу қысымымен алынатын силикаттық бетон, кірпіш әрі құрылыстық қоспалар дайындалады.
Жасанды құрылыс материалдары жасалу технологиясына қарай байланыстырғыш жасалатын бетон, темір-бетон, асбест-бетон, асбест-цемент, силикаттық бетондар мен кірпіш, құрылыс қоспалары; саз топырақтан (балшықтан) күйдіру арқылы заттар көмегімен алынатын керамикалық құрылыс материалдары; құмды түрлі қоспалар қосып балқыту арқылы алынатын кеуек материалдар, ситалдар, минералдық мақталар болып бөлінеді. Жасанды құрылыс материалдарының негізгі бір түрі - металдар. Олар құрылыста әр түрлі құралымдар (көпірлер, өндірістік құрылыстар, жер сілкінісіне шыдамды құрылыстық қаңқалар және темір-бетон арматуралар, т.б.) жасауға пайдаланылады.
Болат Конструкциялар - болаттан жасалатын құрылыстық көтергіш конструкциялар. Ол үй, әсіресе өнеркәсіп үйін, домна пештерін, резервуарлар, гидротехникалық құрылыстар,радио мен телевизия мұнараларын, газгольдерлер т.б. салуда кеңінен қолданылады. Басқа конструкцияларға қарағанда болат конструкциялар тасымалдауға ыңғайлы әрі жеңіл, оңай құрастырылады және техника-экономикалық көрсеткіштері жоғары. конструкциялар болат конструкциялармен ауыстырылды.
Болат конструкицялардың өзіне тән кемшілігі де бар: тотыққыш, ыстыққа төзімсіз келеді де беріктігі кемиді. Алдағы уақытта кернеулі конструкциялар мен өте берік болаттарды, құьыр тәріздес және име элементтерді кеңінен пайдалану, және өте берік болатпен жалғастыру көзделіп отыр. Болат конструкцияларға қарағанда салмағы жеңіл алюминий қорытпаларынан көтергіш конструкциялар жасау жұмысы дамып келеді. Сонымен бірге аралас және болат темір-бетон конструкциялар жасау қолға алынуда.
Цемент - құрылыста жиі қолданылатын, қату барысында жоғары беріктікке ие болатын гидравликалық минералды тұтқыр зат. Негізінен бетон араласпасын дайындауда қолданылады [1, 45б].
Цeмент сумен араласқанда қатаятын қасиеті бар (яғни қамыр тәрізді пластик. күйден қатты күйге ауысатын) кальций силикаты мен кальций алюминатынан құралады. Цeмент тің кейбір түрі ауада қатаяды. Ал, енді бір түрлері тек тұздардың, қышқылдардың судағы ерітіндісімен араластырғанда ғана байланыстырғыштық қасиетке ие болады. Оның портландцемент, қожды және пуццолан Цeмент деп аталатын түрлері бар. Цeмент тің көп тараған түрінің бірі - портландцемент. Ол негізінен жоғары негізді кальций силикатынан тұрады. Төм. негізді кальций алюминатынан алюминатты Цeмент өндіріледі. Цементтің шикізат клинкері мен домналық қождан қожпортландцемент, пуццолан Цeмент, т.б. дайындалады. Цeментті пайдалану үшін, оны алдымен сумен араластырып, цементтікқамыр (ерітінді) дайындайды. Цементтік қамырды құммен, т.б. араластырып, құрылыстық ерітінділер, ал оған қиыршық және уақ тас, т.б. қосу арқылы бетон дайындалады. Кейде асбест қосып асбест цементті бұйым, ағаш жаңқаларын қосу арқылы фибролит жасалады. Арнаулы зауыттарда минералды шикізатты ұсату, араластыру, майдалау, күйдіру арқылы цементтік клинкер алынады. Цeменттің сапасы маркамен сипатталады. Оның маркалары : 200, 300, 400, 500, 600 .
Әктастар -шөгінді тау жыныстары; негізінен, кальциттен СаСO3 тұрады. Барлық шөгінді тау жыныстарының 20%-ін құрайды. Әктастар жоғары температураның әсерінен қайтадан кристалданып, мәрмәрға айналады. Олар көбінесе теңіз түбінде түзіледі. Металлургияда, құрылыста, химия өнеркәсібінде пайдаланылады.
Өзінің қалыптасу тегіне орай I. бірнеше түрлерге болінеді:
1) биотекті (органотекті) I. жәндіктер мен өсімдіктердің карбонатты қаңқалары есебінен қалыптасады;
2) хемотекті I. су кұрамындағы карбонаттардың химиялық тұнба ретінде шөгуі нәтижесінде түзіледі;
3) қайта кристалданған I. алғашында ұсақ түйіршікті немесе құрылымсыз масса түрінде қалыптасқан карбонаттардың өз құрамын өзгертпей-ақ ірі түйіршікті жыныстарға айналуы салдарынан түзіледі; 4) түйіртпекті (кластикалық,; кластотекті) I. карбонат түйіршіктерінің су алабы түбіне бірте-бірте шөгуі нәтижесінде қалыптасады;

1.1 Бетон өніміне сипаттама

Бетон, (французша: bton, лат. bіtumen - тау шайыры), құйматас - жасанды тас материал; байластырғыш заттар (цемент, гипс, алебастр,әктас, т.б.), су (кейде сусыз) және толтырғыш материалдар (құм, малтатас, қиыршықтас, т.б.), кейде арнайы үстеме заттар қоспасының қатаюы нәтижесінде алынады; маңызды құрылыс материалы. Қоспа қалыпқа құйылғанға дейін бетон қоспасы деп аталады [2, 108б].
Бетон құрамындағы байластырғыш түріне қарай: органикалық емес байластырғыштармен алынған бетон (цементті бетон, гипсбетон, силикатты бетон, т.б. арнайы бетондар) және органикалық байластырғыш заттармен алынған бетон (асфальтбетон, полимербетон) болып жіктеледі. Орташа тығыздығына (көлемі бойынша) байланысты аса ауыр (2500 кгм3-ден жоғары), ауыр (1800 - 2500 кгм3), жеңіл (1800 - 500 кгм3), өте жеңіл (500 кгм3-ден төмен) болып бөлінеді.
Қолдану түріне қарай құралымдық, құралымдық-жылу оқшаулағыш, жылу оқшаулағыш және арнайы жасалған бетондар (отқа төзімді,қышқылға төзімді, жолға төсеуге арналған, т.б.) болып ажыратылады.
Бетонның ең басты қасиеті оның беріктілігінде. Беріктілігі негізінен байластырғыш материалдардың түрі мен сапасына, бетонның орташа тығыздығына байланысты. Сондай-ақ, ол бетон бұйымдарының маркасымен (сығымға беріктілік шегімен, осьтік созылуымен немесе иілу кезіндегі созылуымен) сипатталады.
Бетон - гравийдің, қиыршықтастың, малтатастың, қиынды тастың цемент немесе басқадай тұткыр материал ертіндісімен араластырып жасаған, тез қатаятын қоспасы.

Жалпы құрылыста бетонды конструкциялы бұйымдарды қорғау бағыты бойынша бірнеше топтарға бөлінеді. Жер үстінде орналасқан конструкцияларды, жер астында орналасқан конструкцияларды қорғау тәсілдері және т.б. топтарға бөлінеді. Курстық жұмыста жер үстінде орналасқан констркуцияларды қорғау үшін гидрофобты қоспаларды ендіру арқылы бетонның ұзақ тұрақтылығын жоғарлату тақырыбы таңдалды. Сол себептен тақырыпқа тереңірек тоқталу үшін жер үсті конструкцияларының коррозиясы және одан қорғау жолдарын қарастыратын боламыз.
Ауыр бетондар үшін цементтің мынадай маркалары ұсынылады:
Цемент маркасы
М150
М200
М300
М400
М500
М600

Жасалатын бетонға ұсынылған цемент маркасынан қолдағы бар цементтің маркасы жоғары болса, ұсақ толтырғыштар ұсақталған тау жыныстары немесе өнеркәсіп қалдықтарын қолданылады.
Су.Бетон қоспаларын дайындау үшін ішімдік су немесе бетонның ойдағыдай ұстасып, қатаюына кедергі келтіретін зянды қоспалары жоқ табиғи су қолданылады. Зиянды қоспаларға сульфаттар, минералдық және органикалық қышқылдар, майлар, қанттар және басқалар жатады.
Бетон араластыруға, оның үстіне құюға өнеркәсіптен шыққан, сарқынды, батпақ суларын қолдануға болмайды. Бетон даярлауға пайдаланған су, оны қосып жасалған бетоннан алған үлгінің беріктігі 28 тәуліктен кейін ішімдік су қолданып жасалған сондай үлгі беріктігінен кем болмаса, жарамды деп саналады.
Құм. Ұсақ толтырғыш ретінде түйіршіктерінің ірілігі 0,14-5мм болатын қопсыған қалаптағы табиғи құм қолданылды. Бетон дайындауға пайдаланылатын құмның сапасы негізінен түйіршіктер құрамымен және зиянды қоспалар мөлшерімен анықталады.
Құмның түйіршіктік құрамы оның ішіндегі әртүрлі түйіршіктердің ірілі-ұсақтығына байланысты. Құмның түйіршіктік құрамын анықтау үшін оларды тесіктері әрқилы елеуіштерден өткізеді. Әр елеуіштен өтпей қалған түйіршіктер жиынтығы құмның түйіршіктік құрамын анықтайды.
Құмның орташа тығыздығы оның кеуектігі мен ылғалдылығына байланысты. Құмның кеуектігі неғұрлым төмен болса, оның тығыздығы соғұрлым жоғары болады, сондықтан соңғысының шамасына қарай құмның түйіршік құрамының сапасы анықталады. Тегінде қапсулы күйдегі құрғақ кварцтық құмның орташа тығыздығы 1500-1550кгм3 аралығында болады, ал тығыз күйде 1600-1700 кгм3.
Құмның сапасы түйіршіктік құрамымен анықталмайды, зиянды қосындылар (саздық және тозаң бөлшектер, органикалық қосындылар, күкрттік, күкүрт қышқылды қосындылар) мөлшерімен анықталады, олардың мөлшері стандарт бойынша белгіленген шектен аспауы керек.
Бұл қосындыларының мөлшерін қажетті шамаға дейін азайту үшін құмды арнаулы машиналарда құм жуғыштарда жуады (шаяды).
Ірі толтырғыш. Ауыр бетонды жасауға ірі толтырғыштар ретінде қиыршық таспен жарма тасты пайдаланады.
Ірі толтырғыш ретінде ауыр бетон жасауға қиыршық тас немесе жарма тас пайдаланады.
Қиыршық тас - қатты тау жыныстарының табиғи бөлуінуінен (желге желінуінен) жабылған түзілген көлемі 5-7мм жұмыр пішіндегі түйіршіктердің қопсыған қоспасы. Таулық қиыршық тас бұжыр келеді, оның арасында құм, саз, тозаң және органикалық заттардың қоспалары кездеседі. Өзен және теңіз қиыршық тастары оған қарағанда таза болғанмен, сырты жылтыр жұмыр болып келеді де, цемент-құм ерітіндісімен ұстасуы нашар болады. Ұстасуын жақсарту үшін оны ұсақтауға болады.
Жарма тас - әр түрлі қатты тау жыныстарын, кірпіш кесектерін қож және басқаларды ұсақтау арқылы алынатын қопсыма материал. Ұсақтағаннан шыққан ірілігі (5-10мм) қоспаның елеп, ірілігіне қарай бөледі. Елегенде ірілігі 3мм-ден кем бөлігін құм ретінде пайдаланады. Жарма тастың қиыршық тасқа қарағанда түйіршіктері үшкір пішінді, көп қырлы болып келеді де, олардың цемент-құм қоспасы мен ұстасуы әлдеқайда жақсырақ болады. Жарма тастың ішінде зиянды қоспалар мөлшері аз болады.
Түйіршіктерінің ірілігіне қарай қиыршық тас пен жарма тас 5-10, 10-20, 20-40, 40-70 мм фракцияларға бөлінеді. Қиыршық тас пен жарма тастың әрбір фракциясында түйіршіктердің барлық түйірі болу тиіс берілген фракцияның ең кіші түйіршіктерінен бастап ең ірі түйіршіктеріне дейін.
Бетон дайындауға барынша ірі кесекті қиыршық тас пен жарма тас тиімдірек, өйткені кесектердің жалпы ауданының аздығынан цемент аз жұмсалады. Алайда кесектердің ең үлкен ірілігі конструкциялардың көлемі мен болат шыбықтардың ара қашықтарымен шектеледі мысалы, ірі толтырғыштың ең үлкен кесегі бетондалатын конструкцияның ең кіші көлемінің 13-нен артпауы тиіс немесе болат шыбықтардың ең аз ара қашықтығының 34-нен аспауы тиіс.
Ірі толтырғыш кесектерінің беріктігі жасалатын бетон беріктігіне айтарлықтай ықпал етеді. Өз кезегінде жарма тастың беріктігі ол алынатын тау жынысының берітігіне байланысты. Ауыр бетондар жасау үшін беріктігі жасалатын бетон беріктігінен 1,5-2 есе артық тау жынысынан ұсақтаған жарма тастар пайдаланған дұрыс.
Қиыршық тас пен жарма тас аязға төзімділігі бойынша 15, 25, 50, 100, 150, 200, 300 маркаларынан бөлінеді.

2 ҚҰРЫЛЫСТА ҚОЛДАНЫЛАТЫН БЕТОННЫҢ САПАСЫН САРАПТАУ
2.1 Бетон қоспасының қасиеттері. Тығыздығы. Беріктігі

Жаймалауға оңтайлық -бетон қоспасының бетондалатын бұйымның қалыбын бетон қоспасының өз салмағы әсері мен жайлы толтырып, өздігінен немесе сыртқы күштің әсерінен тығыздалуы. Бетон қоспасының бұл қасиеті жайылмалық және қатқылдық деп анықтайды.
Жайылмалық бетон қоспасының өз салмағы мен жайылуын атайды.
Бетон қоспасының қатқылдығы деп оның қалып пішінде дірілдетумен жайылып, оны толтыруын айтады.
Жаймалауға оңтайлық бірқатар жайттарға тәуелді: цемент түріне, су мен цемент қамырының мөлшеріне, толтырғыштар кесектерінің ірілігі мен пішіндеріне, құм мөлшеріне. Құрамы бірдей, бірақ әртүрлі цементтен жасалған бетондардың жаймалауға оңтайлығы әртүрлі болады, бұл әртүрлі цементтердің суды қажет етуіне байланысты. Мысалы, пуццолан портладцемент пен қожпортладцемент портладцементке қарағанда суды көп қажет етеді, ал олармен жасалған бетон қоаспалары қатқылдау болып шығады.
Судың мөлшері артқанда бетон қойыртпағының жайылмалылығы артады, алайда бетонның беріктігі төмендейді. Бетон қоспасында цемент көбейгенде, ол жекелеген кесектерді қалыңырақ орайды да, олардың арасындағы үйкелісті азайтып, бетон қойыртпағының жайылмалылығыартады, бұл жағдайда бетон қоспасының беріктігі өзгеріссіз қалады.
Неғұрлым ірі кесекті толтырғыштарды пайдаланғанда бетон қойыртпағының жайылмалылығы артуына жағдай туады. Осыған ұқсас нәтиже толтырғыш кесектері жұмыр болғанда шығады. Мысалы, қиыршық тас пен өзен құмын салып жасалған бетон қоспасының жайылмалылығы жарма тас пен тау құмын салғандағыдан артық. Бетон қоспасын жасағанда қосылған құм мөлшерінің де жайылмалылыққа ықпалы бар.
Бетон қоспасының жайылмалылығы оған органикалық жұмсартқыш қоспаларды - сульфаттық-ашытқылық барданы және т.б. қосқанда артады. Бұл қоспаларды цемент массаларының 0,15-0,25% мөлшерінде салғанда қоспаның су қажеттігін 8-12%-ке азайтады, сонымен қатар цемент мөлшерін 6-10%-ке төмендетуге мүмкіндік береді.
Жайылмалы және қатқыл бетон қоспаларын салыстыра келе, созылмалы бетон қоспасына қарағанда қатқыл бетон қоспасы цемент жұмсалуы жағынан тиімді екені анықталады. Сондықтан бетон қоспасының жайылмалығын мүмкіндігінше төмен етіп белгілейді, тек ол қоспасының жаюға және тығыздауға қолайлы болуы тиіс [3, 54б].
Қысқандағы беріктік- бетонның механикалық қасиеттерінің негізгісі болып табылады. Оны көлемі 150х150х150мм дайындалған бетоннан жасалып, 28 тәулік қалыпты жағдайда сақталған текшелерді қысқандағы беріктік шегі мен анықтайды.
Қысқандағы бетонның беріктігі цементтің жітілігіне, су мен цемент массаларының ара қатысына, толтырғыштардың беріктігі мен сапасына, олардың кесектік құрамына, қатаюдың ұзақтығына қоршаған ортаның температурасы мен ылғалдылығына тәуелді. Бетонның беріктігіне ықпал ететін негізгі жайттар-цементтің жітілігі және бетон қоспасындағы (су мен цемент массаларының ара қатынасы СЦ немесе оған керісінше цемент пен су қатынасы ЦС).
Бетонның беріктігіне белгілі бір дәрежеде толтырғыш кесектерінің құрамы да ықпал етеді. Ең берік бетондарды кесектері ірі толтырғыштарды пайдаланып жасайды. Бетонның беріктігі оның құрамдастарының бетон булағышқа мұқият араластыруға байланысты. Мұқият аралыстырғанда толтырғыш кесектерінің бәрі де цемент қойыртпағына оранады.
Бетонның беріктігі бетон қоспасының тығыздау дәрежесіне, бетон қатаюының ұзақтығы мен қатаю жағдайларына едәуір тәуелді. Жақсы тығыздалған бетон қолайлы температуралық және ылғалдық жағдайларда бірнеше жыл бойы беріктігін арттыра береді. Алғашқы 7-10 тәулікте бетонның беріктігі қаурыт артады да 28 тәулікке баяулап, ақыры, бір жыл өткенде біртіндеп тоқталады. Бетонның беріктігі арту жылдамдығына қоршаған орта температурасы едәуір ықпал етеді. 70-850С қою будың арасында 10-12 сағаттан соң бетон өзінің маркалық беріктігінің 60-70%-не жетеді. Төменгі оң температураларда (5-70С) бетон беріктігінің артуы баяулайды да 00-тан төмен температурада мүлде тоқтайды да қоршаған ортаның температурасының тұрақты қызуға ие болғанда қайта басталады.
Тығыздық - кәдімгі бетон тығыз материал болып табылмайды. Бетондағы кеуектер оның ішіндегі артық судың буланып ұшып кетуінен және бетонды жеткілікті тығыздамаудан пайда болады.
Беонның тығыздығы толтырғыштардың кесектік құрамы жылжымалықпен таңдауға; су мен цемент қатынасының азаюына және сол жылжымалықта су қажеттігін азайтатын жұмсартқыштар пайдалануға сонымен бірге бетон қоспасын мұқият тығыздауға байланысты. Бетонның тығыздығы артуымен бірге оның беріктігі, су өткізбейтіндігі, аязға, тотқа төзімділігі артады.
Су өткізбейтіндік - тығыз бетон темір-бетон конструкцияларының қалыңдығы 200мм-ден асқанда су өткізбейтін болады.
Бетонның су өткізбейтіндігін арттыру үшін оларға пластмасса жабындарын немесе тығыздағыш қоспалар қолданады. Бетондардың су өткізбейтіндігі қабаратын цементтерді пайдаланға едәуір артады.
Аязға төзімділік - сумен төмен температураға ұдайы ұшырайтын және темір бетон конструкциялардың көпке баруы бетонның аязға төзімділігіне тәуелді.
Аязға төзімділігі бойынша бетон маркасы конструкцияларының түріне, құрылыс класына және оны пайдалану жағдайларына байланысты. Тұрғын үй және өнеркәсіп құрылысында бетонның аязға төзімділігі 50-ге тең.
Бетонның аязға төзімділігі қолданылатын цемент түріне су цемент қатысына, толтырғыштардың сапасына бетонның тығыздығына және т.б. жайттарға байланысты. Аз алюминаты құрылығы тығыз цемент пен жоғары сапалы гранит жарма тасын қолданып жасалған бетондардың аязға төзімділігі жоғары болады.
Отырмайтын және көлемі ұлғаятын цементтерден басқа гидравликалы цементтер қолданып жасалған бетондар көлемі жағынан өзгеріске ұшырайды. Ауада қатайғанда бетон отырады, ал ылғалды жағдайдарда көлемі мүлде өзгермейді немесе болар-болмас өзгереді.
Көлемі үлкен конструкциаларды бетонның отыруы жарық пайда қылады да, бетонның тұтастығын бұзады, оның беріктігін және көпке баруын азайтады.
Бетонның отыруын азайту үшін цемент көп жұмсалатын бетондарды қолданбаған жөн, кесектік құрылымы тәуір толтырғыштарды пайдаланып және бетон қатаюына ылғалдық жағдай жасау қажет.
Тотқа төзімділк- бетонның тоттануы оның бойына жегі жаттың кіруімен және удайы бетонның жарықтары мен кеуектеріне сінуінен болады.
Бетонның тотқа төзімділігін арттыру оның тығыздығын бетон құрамын мұқият таңдап алу, арнаулы цементтерді қолдану, бетон қоспасын жаймалап тығыздау.
Бетонды тоттанудан қорғау үшін жегі ортамен жанасатын конструкция беттерін тығыз керамикалық тақталармен қаптайды, арнаулы заттармен ( сұйық, шыны мен кремнийфторлы натриймен) қаптайды,битумдық және жүқа қабыршақ түзетін полимерлік материалдар бүркеді.
Отқа төзімділік- бетон отқа төзімді материал болып табылады. Жылу өткізгіштігі аз болғандықтан, өрт шығып отқа қысқа мерзім бойы оранғанда ол жақсы сақталады. Бірақ ұзақ уақыт бойы 160-2000С темпиратурада отта тұрғанда бетонның беріктігі 25-30% төмендейді. 5000С-тан жоғары температурада кальций гидрооксидінің сусыздануынан және басқа қатайған заттардың ыдырауынан бетон бүлінеді. Сонымен, пайдаланған кезде
2000С-тан жоғары темпиратурада болатын бетон конструкциялардың жылуоқшаулағыш материалдармен қорғау керек немесе ыстыққа төзімді бетоннан жасау қажет.
Бетон құрамын белгілеу бетон құрайтын материалдардың (цемент ,су, құм, қиыршық тас) ең тиімді арақатынасын анықтау болып табылады. Мұндай ара қатынас бетон қоспасының қажетті тығыздауды таңдап алынған тәсіліне сай жаймалауға оңтайлығын цементті барынша аз жұмсай отырып белгіленген мерзімде белгіленгін беріктікке ие болуын қамтамасыз етуі тиіс. Жекелеген жағдайларда қажетті тығыздық, аязға төзімділік, су өткізбейтіндік, жегі сулардың әсеріне төтеп беруші қасиеттер қажет бетон жасауға байланысты қойылатын талаптарды есепке алған жөн [4, 62б].
Бетон қоспасының құрамын цемент, құм, қиыршық тас немесе жарма тас массаларының (көлемдері сирек) арақатынасы түрінде және суцемент қатынасын міндетті түрде көрсетумен анықтайды. Бұл арада цементтің мөлшерін бірге тең деп алады. Жалпы түрде бетон қоспасының құрамын мынадай қатынаспен белгілейді: 1:х:у (цемент:құм:қиыршық тас ал суцемент қатынасы СЦ=0,6 және Rц= 40МПа)
Бетон құрамы оны құрамына кіретін материалдардың қандай мөлшерде 1м³ бетон қоспасына жұмсалуымен көрсетіледі. Мысалы:
цемент ... ... ... ... ... ... ... . 250 кг
құм ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...660 кг
қиыршық тас ... ... ... ... 1300 кгм³
су ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..160 кгм³.
Коррозияның жекелеген түрлерін қарастыралық.
Коррозияның бірінші түрі. Бұл әдетте портландцементті тас құрамында азды-көпті мөлшерде болатын еркін кальций гидрототығының еруінен басталатын физикалық процесс.
Кальций тотығы гидратының суда ерігіштігі температураға (ол көтерілген сайын азаяды), бірақта негізінен судағы қоспа мөлшеріне байланысты.
Біртекті иондардың болуы өзге де иондар сияқты кальций тотығы гидратының ерігіштігін әлсіретеді, ал әртекті иондардың болуын күшейтеді. Мәселен, натрий сульфатын қосу кальций тотығының ерігіштігін арттырады. Бірақ, мәселен елеулі қаттылығымен ерекшеленетін, кальций мен магний иондарына бай тұщы су кальций гидрототығының ерігіштігін төмендетеді. Сондықтан бұл затпен цемент тасы жанасқанда, олардың әрекеттесуі жұмсақ тұшы судың әсері кезіндегіден аз дәрежеде жүреді.
Коррозияның екінші түрі. Бұл түрлі процестердің ішінен айрықша практикалық маңызы бар, магнезиалдық коррозияны атап көрсетуге болады, оны теңіз суының, сондай-ақ бір қатар жер асты суының құрамындағы тұздар тудырады. Олардың цемент тасының кальций гидратына әсері кезінде келесі реакция жүреді:

Түзілген магний тотығының гидраты аз ериді және борпылдақ түзілім (пленка) түрінде су өтетін шөгінді болып тұнады. Бетонға магнезиалдық тұздар одан әрі енген кезде, олар магний гидрототығының жұқа қабыршығы арқылы сіңіліп, цемент тасының одан әрі бұзылуын туғыза отырып, енді кальций силикатымен әрекетке түседі.
Келтірілген реакция теңдігінен магнезиалдық тұздар әсері кезінде магний гидрототығымен қатар кальций сульфаты және хлориді түзілетінін көруге болады. Кальций сульфатының цемент тасына зияндылығы коррозияның үшінші түрін сипаттау кезінде түсіндірілетін болады. Ал хлорлы кальций болса, бетонға агрессивті әрекеті жағдайында, кальций гидрототығының ерігіштігін арттырады, яғни бірінші түрдің коррозиялық процестерін жылдамдатада.
Коррозияның үшінші түрі. Коррозияның бұл түрінің негізгі белгісі ретінде, бетонның бос қуыстары мен ұяларында көлемдік реакцияның бас-тапқы өнімімен салыстырғанда ұлғаюмен түзілген, құрамалардың шоғырлануы қызмет етеді. Бұл процестердің ішінде сульфаттық коррозияның маңызы зор.
Сульфаттар теңіздің және көптеген өзендердің суында, тұзды аудандардың жер асты суларында салыстырмалы алғанда үлкен шоғырлы болады. Сульфаттар табиғи жағдайда емес, өндірістік суларда да жиі кездеседі.
Цементті таспен алмасу реакциясы нәтижесінде құрамында, мәселен, магний, натрий немесе алюминий сульфаты бар, су біртіндеп күкіртқыш-қылды кальциймен байиды. Мұнда CaSO4 * 2H20аумағы біршама ұлғайып кристалданады, ал ол цемент тасында ішкі қысым туғызып, оның құрылы-мын бұзады ("гипсті коррозия"). Кальций сульфаты мүнан әрі үшкальцийлі алюминаттың гидратталуы кезінде де, төрткальцийлі алюмофериттің гидролиттік ыдырауы кезінде де (клинкерлік минералдардың сумен реак-циясын қарастырғанда бұған назар аударған болатынбыз) түзілген кальций гидроалюминатымен байланысқа түсе алады. Мұнда кешенді тұз-кальций гидросульфоалюминат (эттрингит) түзіледі.
Эттрингит көп мөлшердегі сумен кристалданатындықтан оның түзілуі аумағының елеулі ұлғаюымен бірге жүреді, қатты фаза аумағы 2,6 есе ұлғаяды. Бұл кезде цемент тасында күшті ішкі қысым пайда болатыны тү-сінікті. Алдымен бетонда бұзылудың алғашқы белгілері пайда болады: уатыла бастауы, шағын жарықшақтардың кездесуі, ал мұнан әрі бұзылу процесі күшейе береді, цемент тасы басы бірікпейтін ақ массаға айналуы мүмкін. Бұл гидросульфоалюминаттық коррозияның ең соңғы сатысы.
Кальций гидросульфоалюминатының кристалдары микроскоп астында майда ине, кейде жұлдызша түрінде (друздар) біріктірілген ине тектес пішінде болады. Микроскоп астындағы бірқатар бактериялармен сырттай ұқсастығына және цемент тасына зиянды әсеріне байланысты кальций гидросульфоалюминатын көбінесе цемент бацилласы деп атаған. Үдемелі коррозия кезінде жоғарыда айтылғандай басы бірікпейтін ақ масса түзілетіндіктен, ал бетон конструкциясы апатты жағдайға кететіндіктен (қирайды) кальций гидросульфоалюминатының басқа бейнелі аты пайда болған бетонның ақ ажалы. Біз бұл ғылыми термин болмаса да, өте бейнелі атауларды, бетонның сульфаттық коррозиясының айрықша қауіптілігін атап көрсету үшін келтіріп отырмыз.
Бетонды коррозиядан қорғау. Үйлер мен құрылыстарды тұрғызғанда бетон коррозиясы мүмкіндігін ескеріп, одан қорғау шараларын ойластыру қажет. Бірқатар жағдайда бетонды және темірбетонды конструкцияларды жасау және пайдаланудың тиісті жағдайы үшін, тиімді тәсілдерді іздестіру мақсатымен, арнайы зерттеу жұмыстарын жүргізуге тура келеді. Бірақ алғашқы жақындауда және өте шартты түрде бұл тәсілдерді келесі топтарға жүйелеуге болады: I) тиісті цементті таңдап алу; 2) бетон араласына гидрофобтандырғыш түрдегі қоспа енгізу; 3) өте тығыз бетон жасау; 4)арнайы сіңірілетін заттар мен бүркемелі жамылғыларды қолдану. Бетон және темірбетон конструкцияларының қызмет мерзімін ұзарта отырып, бетонның коррозиясына жол бермейтін немесе елеулі түрде коррозияны әлсірететін шаралар, құрылысқа жұмсалған қаржының пәрменділігін арттыруга елеулі ықпал етеді, сондықтан да бұл мәселенің халық шаруашылық мәні өте зор.
Құрылыста қоспалар маңызды роль атқарады. Себебі, құрылыс материалдары, бұйымдары мен конструкцияларының қасиеттері тек қана оның құрамына енген тұтқыр зат, ірі және майда толтырғыштарға ғана тәуелді болып қалмастан, сонымен бірге оларды қалыптастыру жағдайына да тәуелді болады. Тұтқыр заттың гидратациясы, ұстасуы мен қатаю жағдайларына химиялық қоспалармен әсер етуге болады. Қоспалар гидратация үрдісін реттеу арқылы, бетонның қатаюы мен ұстасу мерзімін басқаруға мүмкіндік береді.
Технологиялық классификация, яғни олардың әсер ету механизміне сәйкес барлық химиялық қоспалар төмендегідей жіктеледі[3]:
1.Бетон араласпасының реологиялық қасиетін реттеуші қоспалар. Бұл қоспалардың өзін:
а) бетон араласпасының пластификациялық қабілетін арттырушы (сульфитті-спиртті барда (CСБ), сульфитті-ашытқы бражка);
ә) бетон араласпасын сұйылтатын (тотықтырылған петралатум,асидол т.б.);
в) бетон араласпасын суды ұстау қабілетін арттыратын (ТЭЦ күлі, жанар тауы күлі, опок, трепель т.б.) қоспалар деп жіктейді.
2. Қатаю мен ұстасу үрдісін реттеуші қоспалар. Бұл қоспалар үрдісті жылдамдатушы және баяулатушы қоспалар болып екіге бөлінеді. Ұстасу үрдісін жылдамдатушыларға сілтілік жер металдарының сульфаты және поташ, төмендетушілерге бор қыщқылы (бура), мырыш оксиді, САБ жатады.
Бетон араласпасының қатаюын да тездетуге немесе баяулатуға болады. Оның біріншісіне кальций хлориді және оның негізіндегі қоспалар, ал екіншісіне натрий сульфаты жатады.
3.Бетон құрылымын реттеуші қоспалар. Бұл қоспалардың өзі бірнеше топқа бөлінеді:
a) бетон араласпасының құрамындағы судың мөлшерін төмендетуге мүмкіндік беретін қоспалар (гидролизденген қан, желімді канифоль), пластификторлар.
б) газтүзушілер (алюминий ұнтағы, сутегінің асқын тотығы, кремнийорганикалық қосылыстар)
в) ауа жинақтаушы қоспалар (мылонафт,тотыққан петролатум)
г) тығыздаушы қоспалар (сазды топырақты цемент, алюминий сульфаты, кальций сульфаты, магний тұздары).
Негізінен алғанда бетонның реологиялық қасиеттерін реттеуші барлық қоспаларды судың шығынын төмендетететін, соған сәйкес бетонның құрылымын тығыздайтын қоспа ретінде қолдануға болады.
4. Коррозияның жылдамдығын реттеуші қоспалар. Арматура коррозиясын баяулатушы қоспа ретінде көп қолданылатын химиялық заттар: (ингибиторлар) натрий нитриті, кальций нитрит-нитраты, кальций хроматы, натрий бензоаты.
5.Толықтырғыштар.
а) гидравликалық белсенді қоспалар (диотомит, туф, трепель, домна шлактары)
б) белсенді емес, негізінен микротолықтырғыш-сұйылту қызметін атқаратын қоспалар (известняк, тау жыныстары, саз, ұсақ құм т.б.).
6. Бетонның химиялық төзімділігін арттыратын қоспалар.
а) қышқылға төзімділікті арттыратын (андезит, базальт, диабоз, кварц)
б) бетонның ыстыққа төзімділігін арттыратын қоспалар (известняк, доломит т.б.)
в) бетонның ыстыққа төзімділігін арттыратын қоспалар (андезит, диабоз, хромит, магнезит)
7.Бетонға гидрофобтық қасиет беретін қоспалар. (битум, асфальтит, органикалық полимерлер, натрий силикаты. т.б.).
8.Арнайы бетондар үшін қолданылатын қоспалар.
а) оған бұйымның радиациялық төзімділігін арттыратын кадмий, қорғасын және басқа да ауыр металдардың тұздары;
б) бетонның микроорганизмдерге қарсы тұру қабілетін арттыратын қоспалар.
г) аязға қарсы қолданылатын қоспалар (кальций хлориді негізіндегі қоспалар т.б.) жатады.
Сонымен бірге бір түрлі химиялық заттардың әр түрлі концентрацияда қолдану түрлі әсер ету эффектін және де әр түрлі химиялық заттардың бір түрлі әсер ету эффектін көрсету мүмкіншілігін атап өту қажет.
Сонымен бірге ғылыми тұрғыдан химиялық қоспаларды жіктеудің әдістемесі де қолданылады. Ғылыми зерттеу тұрғысынан алғанда химиялық қоспалар олардың әсер ету механизміне қарай жіктеледі. Әсер ету механизміне сәйкес қоспалардың төрт класы ажыратылады:
1) тұтқыр заттың ерігіштігін арттыратын, бірақ онымен химиялық реакцияға түспейтін қоспалр;
2) тұтқыр заттармен нашар еритін аз диссоцияланатын қосылыстар түзе отырып химиялық әрекеттесетін қоспалар;
3) кристалданудын дайын орталықтары;
4) тұтқыр заттардың дәндерінде адсорбцияланатын қоспалар.
Химиялық қоспаларды бетон технологиясында тиімді қолдану байланыстырғыш заттардың шығынын төмендету, су-цемент қатынасын жақсарту арқылы бетонның физика-механикалық қасиеттерін жақсарту, суық климаттық жағдайларда бетон қалыптастыру мүмкіншілігін беру, бетонның әр түрлі орта жағдайларына төзімділігін арттыру, бетонның реологиялық қасиеттерін жақсарту арқылы тиімділік береді.
Химиялық қоспалардың әсері тұтқыр заттардың фазалық құрамы мен қасиеттеріне тікелей тәуелді. Сондықтан қоспаларды қолдану кезінде тұтқыр заттың құрамы мен қасиеттерін ескеру қажет.
Цементті клинкер, шикізаттық қоспаны күйдіру нәтижесінде, бірнеше табиғи минералдар жүйесі түрінде болады. Белгілі бір табиғи минералдардан тұратын гранитпен салыстыру, полиминералдық жүйе ретінде клинкер туралы жалпы түсінік бере алады. Бірақ гранитке қарағанда клинкердің жекелеген бөліктерін қарапайым көзбен ажырату мүмкін емес, өйткені клинкер өте майда түйіршікті кристалдық, сондай-ақ аморфтық фазалардан тұрады.
Портландцемент минералдары гидратацияланғанда бөлінетін жылу мөлшері 1 - кестеде корсетілген.
Кесте-1.Портландцемент минералдары гидратацияланғанда бөлінетін жылу мөлшері

Минералдардың аттары
Бөлінген жылудың шамасы

Толығымен гидратациялан ғанда, Джгккалг
Үш тәулік ішінде, % толық жылу бөлінуінен
Үшкальцийлі силикат
120 (500)
75-80
Екікальцийлі силикат
60 (250)
10 шамасында
Үшкальцийлі алюминт
200 (840)
10-нан аз емес
Төрткальцийлі алюмоферрит
100 (420)
20 шамасында

Айтылған мысалдар белгілі бір салада пайдалану үшін, цементті таңдауды, клинкердің минерологиялық және тотық бейнеленген химиялық құрамымен үштастыру қажет екендігін көрсетеді. Цементті клинкер минералдарының сумен байланысына қатысты мәселені қарауымыздан, құрылыстың түрлі саласы үшін таңдауда, клинкердің минерологиялық құрамын қалай ескеру керектігі анағұрлым айқындала түседі.
Клинкерлік минералдардың сумен әрекеттесуі. Цементті клинкердің минералдары сумен байланысқа түскенде гидратты құрамалар түзеді. Клинкерлік минералдар азды-көпті дәрежеде суда ериді, ал олардың гидратталу өнімі, кальций гидрототығынан басқасы іс жүзінде ерімейді Әйтпегенде, қатқан цемент өзінің беріктігін су ішіп те сақтай алмас еді.
Судың клинкерлік минералдарға әсері кезінде алынатын гидраттық құрамалар, олардың гидролизі мен гидратталуы нәтижесінде түзіледі.
Клинкерде сан жағынан кальцийлі силикаттар басым, олар күшті негіз әлсіз қышқылдан түзілген мұндай тұздар, сулық ерітіндіні гидроксид иондарымен байыта отырып, гидролитті ыдырауға қабілетті.
Иондар арасындағы кез-келген алмасу реакциясы сияқты, гидролиз де орнына келетін процесс, оның тепе-теңдік жалпы иондық алмасу реакциясының тепе-теңдігіне, әсер ететін барлық факторларға байланысты болады.
Судың үшкальцийлі силикатқа әсері кезінде оның гидролизінің өнімі гидратталады. Онан соң лайлы гидратты күрделі қосындыларында кешеннің қайта топтасуы жүреді де, осының нәтижесінде лайдан қиындықпен төртсулы қоскальцийлі силикат бөлінеді [5, 121б].
Бұл келтірілген реакция тендігінен төртсулы қоспалы екі гидросиликатпен қатар, еркін кальций гидрототығы да түзілетінін көреміз.
Қоскальцийлі силикаттың құрамындағы кальций тотығы үшкальцийлі силикаттағыдан аз болады, яғни оған қарағанда негізгілігі төмен, сондықтан қоскальцийлі силикаттың гидролизі іс жүзінде үшкальцийлінің
гидролизіне қарағанда көп мөлшерде гидраттаудың сыртқы жағдайларына,
мәселен, кальций гидрототығының лайдағы концентрациясына тәуелді. Бетондар мен құрылыс лайларын дайындаудың қалыпты температуралық жағдайында, қоскальцийлі силикат іс жүзінде гидролиз өнімін түзбейді, бар болғаны гидратталады:
Бірақ цемент-құмды бұйымдарды автоклавтық өндеу кезінде, қоскальцийлі силикат еркін кальций гидрототығын бөле отырып, гидролизделеді. Соңғысы құмның құрамындағы кремний қостотығымен кальций гидросиликатын түзіп әрекеттеседі.
Үшкальцийлі алюминат гипс бар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.