Малайзия Федерациясы

1. Малайзияның ЭГЖ
2. Мемлекеттік құрылысы
3. Табиғаты
4. Халқы
5. Тарихы

Малайзия (Malaysia), М а л а й з и я Ф е д е р а ц и я с ы (Federation of Malaysia) – Оңт. Шығ. Азиядағы мемлекет. Ол Оңт. Қытай теңізімен бөлінген екі бөліктен құралады. Б а т. М а л а й з и я (Малайя) – Малакка түбегінің оңтүстігінде; Ш ы ғ. М а л а й з и я (Саравак және Сабах) – Калимантан (Борнео) аралының солтүстігі мен солт. батысында. Ынтымақ (Британ) құрамына кіреді. Жері 332,8 мың км2, (Бат. М. – 131,8 мың км2, Саравак – 124,9 мың км2, Сабах – 76,1 мың км2). Халқы 11 млн-ға жуық, оның ішінде Бат. М-да – 9,2 млн., Саравакта – 975,0 мың, Сабахта – 655,3 мың. Астанасы – Куала-Лумпур қ-сы. Әкімш. жағынан 13 штатқа бөлінген.
Мемлекеттік құрылысы. М. – конституциялық монархия. Қазіргі конституциясы 1957 ж. Қабылданған. Оған түзету 1963 ж. акт бойынша енгізілген. Мемлекет басшысы – Билеушілер Советі 5 жылға сайлайтын Жоғарғы билеуші (оны сайлауға тек султанат билеушілері ғана қатынаса алады). Жоғарғы билеуші федерация жоғары лауазым иелерін тағайындайды, парламентті шақырады және таратып жібере алады, заң жобаларын бекітеді, қарулы күштердің жоғарғы бас қолбасшысы да сол. Ол бұл праволарын үкіметтің ұсынысы бойынша ғана жүзеге асырып отырады. Заң шығарушы жоғары өкімет органы екі палаталы парламент-сенат пен өкілдер палатасынан құралады. Сенаттың 58 мүшесі бар. Оның 26-сы штаттардың заң шығарушы жиналыстарында сайланады, 32 мүшені премьер-министрдің ұсынысы бойынша Жоғарғы билеуші тағайындайды. Сенаторлар өкілдігінің мерзімі 6 жыл. Өкілдер палатасының 144 депутаты 5 жылдық мерзімге сайланады. 21 жасқа толған барлық азаматтарға сайлау правосы беріледі. Жоғары атқарушы органы премьер-министр басқаратын үкімет – Министрлер кабинеті. Әрбір штатта өзінің конституциясы, өкімет және басқару органдары бар. Әрбір монархиялық штатты мұрагерлікпен тағайындалған немесе сайланып қойылатын билеуші (сұлтан, раджа), ал монархиялық емес штаттарды Жоғарғы билеуші 4 жылға тағайындайтын губернаторлар басқарады.
Сот жүйесі федералдық сот және екі жоғары сот, округтық соттар мен магистрат соттарынан құралады. Әрбір штатта мұсылмандық және әдет право соттары бар.

1. Қазақстан энциклопедиясы, 5-том.