Адамның жыныстық дамуының бұзылуына цитогенетикалық талдау

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:

ӘЛ - ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

БИОЛОГИЯ ФАКУЛЬТЕТІ

МАГИСТРАТУРА

Генетика және молекулалық биология кафедрасы

МАГИСТРЛІК ДИССЕРТАЦИЯ

Адамның жыныстық дамуының бұзылуына цитогенетикалық талдау

Орындаушы Ашабаева Ж. Е.

"" 2011 ж.

Ғылыми жетекшісі б. ғ. к., доцент Қалимағамбетов А. М.

"" 2011 ж.

Қорғауға жіберілді:

кафедра меңгерушісі б. ғ. д. Айташева З. Г.

"" 2011 ж.

Алматы, 2011
РЕФЕРАТ

Магистрлік диссертация компьютермен терілген 46 беттен, 4 суреттен, 6 кестеден тұрады. Қолданылған әдебиеттерге 60 еңбек көздері кірді.

Магистрлік диссертация Алматы қаласындағы Адам ұрпағын өрбіту орталығындағы медико-генетикалық бөлімінің цитогенетика зертханасында орындалды.

Кілтті сөздер: кариотип, метафазалық клетка, хромосомалардың аберрациялары, Клайнфельтер синдромы, гипогонадизм, гермофродитизм, аспермия, сперматогенез, Шерешевский-Тернер синдромы, тестикулярлы феминизация, аплазия, гипоплазия.

Зерттеу объектісі: Адамның перифериялық қан клеткаларының (лимфоциттердің) метафазалық клеткалары.

Жұмыстың негізгі мақсаты: Жыныстық дамуында бұзылыстары бар адамдардың метафазалық клеткаларын зерттеу.

Міндеттер:

Жыныстық дамуында бұзылысы бар қыз балалардың кариотиптерін зерттеу.
Жыныстық дамуында бұзылысы бар ұл балалардың кариотиптерін зерттеу.
Клайнфельтер синдромының сандық теңселуіне ретроспективті талдау жасау.
Шерешевский - Тернер синдромының сандық теңселуіне ретроспективті талдау жасау.

Жұмыстың нәтижесі:

1. Клайнфельтер синдромы қойылған диагноз 4 ұл баланың 3-де цитогенетикалық зерттеуде анықталған нәтижемен сәйкес келді - кариотип 47, ХХУ, 1-де кариотип қалыпты - 46, XУ.

2. Аспермия диагнозы қойылған ұл балада және тексерілуге келген 1 ұл балада 47, ХХУ кариотипі, гермофродитизм диагнозы қойылғандардың 1-де әйел адамдар хромосомасы жиынтығымен сәйкес екендігі айқындалды, кариотип - 46, ХХ.

3. Шерешевский - Тернер синдромы диагнозы қойылған 14 қыз баланың 1-де диагноз дәлелденді, кариотип - 45, X.

4. Тексерілуге келген қыз балалар арасынан 49, (1), 46, XУ (1) және 1-де Шерешевский - Тернер синдромына сәйкес моносомия анықталды, кариотипі - 45, Х. Жыныс мүшелерінің гипоплазиясы диагнозы қойылған қыз балада 46, XУ кариотипі айқындалды.

5. 2004 және 2010 жылдар аралығында Алматы қаласында Клайнфельтер синдромының сандық теңселуі байқалмады. Синдромның сандық деңгейі бірқалыпты болды.

6. 2004 және 2010 жылдар аралығында Алматы қаласында Шерешевский-Тернер синдромының сандық теңселуі байқалады: 2004 ж. - 7, 2005 ж. - 6, 2006 ж. - 1, 2007 ж. - 3, 2008 ж. - 7, 2009 ж - 2 және 2010 ж - 1 ауру.

7. Клайнфельтер және Шерешевский - Тернер синдромдарын дәлелдеуде цитогенетикалық зерттеу міндетті диагностикалық шара болып табылады.

АНЫҚТАМА

Фенотип - ген мен сыртқы ортаның өзара әсеріне негізделген, индивидуумның сыртқы көрінісі.

Кариотип - жеке алынған индивидтің диплоидтық клеткаларындағы хромосома жиынтығының саны мен өлшемінің сәйкес келуі.

Хромосомалық аберрация - хромосома құрылысының немесе санының өзгеруіне негізделген тұқым қуалайтын аурулар тобына жатады.

Полиплоидия - хромосомалық аномалия, яғни клеткадағы гаплоидты хромосома санының 3 есе немесе оданда көп рет өсуі.

Анеуплоидия - хромосома санының бірде азайып, бірде көбеюін айтады. Мысалы, трисомияға немесе моносомияға.

Мозаицизм - жеке индивидуумның клеткасында екі немесе оданда көп генетикалық әр түрлі линиялардың болуы.

Клайнфельтер синдромы -

Гипогонадизм - организде екіншілік жыныс белгілерінің дамымауы.

Гермофродитизм - дара жынысты организмдердің репродуктивті мүшелерінде ер адамның да және әйел адамның да жыныс мүшелерінің бір мезгілде немесе біртіндеп пайда болуы болып табылады.

Крипторхизм - бұл даму аномалиясы, онда туа пайда болатын ұмадағы бір немесе қос аталық бездің болмай қалуы.

Шерешевский - Тернер синдромы - әйел адамдарда кездесетін Х хромосома бойынша моносомияның түрі.

Аменорея - етеккірдің болмау, себебі жыныстық жетілу уақытында аналық гонадалардың дұрыс дамымауынан немесе мүлдем жетілмеуінен болады.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

: 1

КІРІСПЕ: ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ

: 1. 1

КІРІСПЕ: Жыныстық дамудың дифференциациясы

: 1. 2

КІРІСПЕ: Жыныстық дамудағы ауытқулар

: 1. 3

КІРІСПЕ: Адамдағы хромосомалық аурулардың пайда болу механизмдері

: 1. 4

КІРІСПЕ: Жыныс хромосомаларының сандық және құрылымдық аберрациялары

: 1. 5

КІРІСПЕ: Репродуктивті жүйенің дамуына маркерлік хромосомалардың әсері

: 1. 6

КІРІСПЕ: Хромосомалық патологияның молекулалық-цитогенетикалық диагностикасы

: 1. 7

КІРІСПЕ: Клайнфельтер синдромының клиникалық және цитогенетикалық сипаттамасы

: 1. 8

КІРІСПЕ: Х- және У-хромосома бойынша полисомды Клайнфельтер синдромының түрі

: 1. 9

КІРІСПЕ: Шерешевский-Тернер синдромы

: 1. 9. 1

КІРІСПЕ: Шерешевский-Тернер синдромының клиникасы

: 1. 9. 2

КІРІСПЕ: Шерешевский-Тернер синдромының цитогенетикалық сипаттамасы

: 1. 9. 3

КІРІСПЕ: Қысқа иықты Х-хромасоманың делециясы

: 1. 9. 4

КІРІСПЕ: 45, Х/46, ХХ мозаицизм

: 1. 9. 5

КІРІСПЕ: 45, Х/46, ХУ мозаицизм

: 1. 10

КІРІСПЕ: Тестикулярлы феминизация

: 1. 11

КІРІСПЕ: Жыныс пен жыныс хромосомаларының құрамында болатын ауытқушылықтар арасындағы қатынастар

: 1. 12

КІРІСПЕ: Пренатальді диагностика

: 2

КІРІСПЕ: Эксперименттік бөлім

: 2. 1

КІРІСПЕ: Материалдар мен әдістер

: 2. 1. 1

КІРІСПЕ: Қан клеткаларын өсірудің жартылай микроәдісі

: 2. 1. 2

КІРІСПЕ: Хромосома препараттарын дайындау

: 2. 1. 3

КІРІСПЕ: Препараттарды бояу әдісі

: 2. 1. 4

КІРІСПЕ: Хромосомалық жиынтықты талдау принциптері

: 3

КІРІСПЕ: Нәтижелер мен талқылаулар

: 3. 1

КІРІСПЕ: Ұл балалардың жыныстық дамуының зақымдалуындағы метафазалық клеткаларын талдау

: 3. 2

КІРІСПЕ: Қыз балалардың жыныстық дамуының зақымдалуындағы метафазалық клеткаларын талдау

: 3. 3

КІРІСПЕ: Ретроспективті талдау

: 3. 3. 1

КІРІСПЕ: Клайнфельтер синдромына ретроспективті талдау

: 3. 3. 2

КІРІСПЕ: Шерешевский - Тернер синдромына ретроспективті талдау

: 4

КІРІСПЕ: ҚОРЫТЫНДЫ

: 5

КІРІСПЕ: ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР тізімі

КІРІСПЕ

Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымының мәліметтері бойынша, қоршаған ортаның ластануына биологиялық тұрғыдан бес деңгейде жауап қайтарылады: өлім, ауру, аурудың физиологиялық белгілері, организмде табиғаты белгісіз ауытқулар, мүшелер мен ұлпаларда ластаушы заттардың жиналуы. Сыртқы ортаның ластануына байланысты нәрестелерде көптеген хромосомалық аурулар жиілігінің өсуі байқалып отыр.

1956 жылы адам хромосомасын талдау әдістері өңделгеннен кейін, қысқа уақытта хромосомалық аурулар анықтала бастады. Хромосомалық аурулар геномдық мутацияға немесе жекелеген хромосомалардағы құрылымдық өзгерістерге байланысты болады. Хромосомалық аурулар ата-аналардың біреуінің жыныс клеткасындағы мутацияның нәтижесінде пайда болады. Олардың 3 - 5%-ы ұрпақтан ұрпаққа беріліп отырады. Кездойсоқ түсік тастауда 50% шамасы және барлық өлі туатындардың 7% хромосомалық өзгерістерге байланысты болады. Хромосомалық аурулар екі топқа бөлінеді: 1 - хромосома санының өзгеруіне байланысты (полиплоидия, анеуплоидия) ; 2 - хромосомалардың құрылымдық өзгерісіне байланысты (транслокация, делеция, инверсия және т. б. ) [1] .

Қазіргі кезде, 1000-ға жуық хромосомалық синдромдар анықталған. Олардың себебі: спонтандық аборттар, неонаталдық өлім және белгілі хромосомалық аурулар. Барлық спонтандық аборттардың 50%-ы хромосомалық мутация әсері, оның ішінде жаңа туған нәрестелер арасындағы хромосомалық ауытқулар жиілігі 0, 8% болса, ал өлі туатындар 5%-ын құрайды [2] .

Соңғы жылдарда, медициналық генетикада адамның хромосомалық патологиясын зерттеуде цитогенетикалық әдіс кеңінен қолданылады. Бұл адам популяциясында хромосомалық аберрацияларға негізделген аурулар жиілігінің көбеюіне байланысты болып отыр.

Кейбір патологиялар организмнің фенотиптік көрінісінде байқалады. Жыныстық дамудың зақымдалуы жыныстық белгілердің жетілмеуімен анықталады. Организмнің патологиялық күйі тұқым қуалайтын аурулармен түсіндіріледі, яғни организмнің дамуы негізінен генотипке байланысты болып келеді [1] .

Көптеген хромосомалық аурулар дені сау ата-ананың гаметасында немесе зиготаның бірінші бөлінуінде пайда болатын геномдық (хромосомалық) мутацияларға байланысты болып келеді. Хромосомалық аурулардың фенотиптік негізін ерте эмбриональдық дамудағы бұзылыстар құрайды. Сондықтан патологиялық өзгерістер организмнің пренатальды даму кезеңінде қалыптасады, және де не эмбрионның немесе ұрықтың өліміне әкеледі, не жаңа туған нәресте ауруының негізгі клиникалық көрінісін қалыптастырады. Жыныстық дамудағы бұзылыстар негізінен жыныстық жетілу кезеңінде қалыптасады [3, 4] .

Хромосомалық аномалиялар ақыл-ойдың дұрыс дамымауы мен психологиялық жетілудің кешігуімен сипатталады. Жаңа туылғандардың хромосомалық аномалиялар жиілігі 5-7:1000 құрайды, ал 25%-ға жуығы аутосомды трисомиялар, 35%-ға жуығы гоносомды патология және 40%-ы құрылымдық хромосомалық аномалиялар. Бір жағынан, ақыл-ойы дұрыс дамымаған балалардағы хромосомалық аномалиялар жиілігі 8-ден 20%-ға дейін, оның 80%-ы Даун синдромы болып отыр, 4, 5%-ы басқа аутосомдық трисомиялар, 9%-ы гоносомды аномалиялар және 6, 5%-ы әр түрлі хромосомалық аномалиялар [5, 6] .

Құрылымдық аномалиялардың жиілігі жаңа туылған балалардың 3:1000 құрайды [5, 7] . Келтірілген сандар хромосомалық патологияның тұқым қуалайтын және туа пайда болатын ауруларда елеулі орын алып отырғанын айтып отыр [8] .

Жиі кездесетін хромосомалық ауруларға ер адамдарда болатын Клайнфельтер синдромы және қыз балаларда кездесетін Шерешевский - Тернер синдромдары жатады. Клайнфельтер синдромы хромосома жиынтығы 47, ХХУ жаңа туған нәрестелер арасында 1:750-1:1000 жиілік ретінде кездеседі. Шерешевский-Тернер синдромында Х - жыныс хромосомасының конституциясымен бірге аналық жыныс бездерінің жетілмеуі байқалады[4, 9] .

Шерешевский-Тернер синдромында әртүрлі хромосомалық аберрациялардың түрлері кездеседі. Көпшілік жағдайда Шерешевский-Тернер синдромы Х-хромосомалы моносомия күйінде жаңа туған қыз балаларда 1:2000 - 1:5000 жиілік ретінде кездеседі. Бұл синдромның толық моносомиясы (45, Х) 50%-ға дейін барады, қалған типтері мозаикалық және басқа аберрациялар түрінде кездеседі [10] . Шрешевский-Тернер синдромы (Х-хромосомасының моносомиясы) 2:1 жиілікте кездеседі [11] . Барлық аурулар - әйел адамдар.

Жұмыстың мақсаты - жыныстық дамуында бұзылыстары бар жасөспірімдердің метафазалық клеткаларына цитогенетикалық талдау жасау.

1 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ

1. 1 Жыныстық дамудың дифференциациясы

Диагностиканың және репродукция бұзылыстарын емдеудің негізгі мәселесі патологиялық процесс тудыратын аурулардың патогенезін және түйінін анықтау болып табылады. Түйінін анықтау дифференциалды диагноз қойып, емдеу және болжам жасап, сәйкес профилактикалық шаралар қолданып қана қоймай, сонымен бірге адам репродукциясы жүйесінің реттелуі кезеңдері мен түйіндері жөнінде жаңа ақпарат алуға мүмкіндік береді.

Аталық индивидтің қалыпты дамуы үшін жыныс У-хромосомасы қажет. Сондықтан мейоз процесінде Х-хромосома мен У-хромосома гендерінің кездейсоқ транслокациясы кезінде (мейоздың профаза І кезеңінің зиготена стадиясында сперматоцитте Х және У хромосоманың жанама конъюгациясында) индивидте 46, ХХ кариотипті аталық фенотип дамиды (организмде сперматогенез және фертильділіктің бұзылуымен бірге маскулинизация жүреді) . Инактивация немесе жыныс-детерминациялаушы геннің жоғарлауы кезінде У-хромосомада кариотипі 46, ХУ индивидуумда маскулинизация болмайды және феминизация дамиды [12] .

Егер У-хромосома болмаса, онда гонаданың бастамасы аналық безде дамиды. Аналық безде өндірілетін эстрогендер қынаптағы мюллеров құйылысының, жатыр мойынының және жатырдың дамуын қамтамасыз етеді. Ал У-хромосома болған кезде, ол жұмыртқа жолындағы жыныс безінің дамуын детерминациялаушы фактордың қалыптасуын реттейді, яғни дамып келе жатқан гонаданы аналық безінде емес жыныс безінде дамуға мәжбүр етеді. Егер осылай болған жағдайда қалыптасқан жыныс безі екі негізгі гормонды секрециялайды. Біріншісі - мюллеров құйылысына қарсы бағытталған гормон немесе антимюллеров гормоны (АМГ) альтернативті жағдайда жатырдың, жұмыртқа жолының, жатыр мойнының және қынаптың жоғарғы бөлігінің бастамасын беретін ұлпаны бұзады. Басқа екінші гормон - тестестерон - ұманың, енектің және ер адам анатомиясының басқа бөліктерінің қалыптастыруға түрткі болады. Егер ұрықты жыныс мүшесінде бөлінетін екі гормон өзгертпесе, онда организм әйелдік фенотипте қалады [13] .

Адам популяциясында кариотипі - ХХ ер адам да (шамамен 2 ішінде біреуі, 1:2) және кариотипі - ХУ әйелдер де кездеседі. ДНК гибридизациясы бойынша жүргізілген эксперимент нәтижелері кариотипі - ХХ еркектерде 1 У -хромосомасы аймағындағы У-спецификалық ДНК солардың хромосомасының біреуінде көрсетті. Сондықтан жыныс безін детерминациялайтын ген факторы 1 У-хромосомасының қысқа иығының ұшына жақын аймақта карталанған [13] .

Ер адам фенотипінің қалыптасуы вольф каналының және мюллеров атрофиясының дамуын қамтамасыз ететін тестикулярлы гормондардың секрециясымен байланысты. Бұл гормондардың біріншісі - антимюллеров гормоны (АМГ) . Бұл Сертоли клеткаларымен секрецияланатын табиғаты жағынан белоктық гормон, мюллеров каналының дегенерациясын тудырады. Екінші гормон Лейдиг клеткаларымен өндірілетін стероидты тестестерон. Бұл гормон вольф каналының жыныс безінің қосымшасына, жыныс жолы каналының жыныс көпіршігіне дифференциациялануын жүзеге асырады, зәр жыныс бұдырынан (бугарок) тестестерон әсерінен ұма мен жыныс мүшесі дамиды. Бұл екі тәуелсіз маскулинизация жүйесі адамдардың андрогендерге сезімтал емес синдромында көрінеді. ХУ - индивидуумдары жыныс безі детерминациясындағы геном факторының қасиетіне, және де осыған орай тестестерон және АМГ өндіретін жыныс безіне ие. Олар сонымен бірге әйел белгілері анық байқалатын бүйрек үсті эстрогендеріне әсер етеді. Осыған қарай адамдарда тестестеронға әсер етпей АМГ әсер ететін жыныс бездері болады. Нәтижесінде олардың мюллеров каналы дегернерацияланады. Бұндай адамдар қалыпты түрде дамиды, бірақ әйелдерде жатыр мен жұмыртқа жолы жоқ, яғни стерильді болады [13 Grumbach] .

Жұмыртқа клеткасының ұрықтануы кезінде хромосомалардың (Х және У) байланыстырылуына тәуелді эмбрионның аналық (ХХ) немесе аталық (ХУ) генетикалық жынысы қалыптасады. Аналық жыныс - конститутивті, яғни жынысты анықтайтын гендер локализациясында У-хромосома жоқ болса, онда эмбрион аналық типте дамиды [12] .

Қазіргі уақытта аталық репродуктивті жүйенің қалыптасуына жауапты У-хромосомада бірнеше гендердің локализациясы анықталған: SRY - жыныс детерминациялаушы ген; TDF - тестис детерминациялаушы фактор (кейбір зерттеушілер бұл екі генді бірдеі деп есептейді ) ; TSPY - тестис спецификалық белоктың У- хромосомасымен тіркескен ген; SP -2; SP -3; SP -4 - фертильділік факторы; AZF-емделушінің азооспермиясына қатысты У- хромосоманың ұзын иығындағы аймақтың жоқ болуы; HYA- және HY-плазматикалық мембранадағы белоктар өнімін бақылайтын антиген. Гонаданың ми затының мезодермальды клеткалары Сертоли клеткаларына (олардың шығу тегі) дифференциацияланады және плазмалық белок HY- антиген және TDF- ген өнімдерінің әсерінен аталық бездің жыныс жолы (болашақ каналшалары ) қалыптасады деген болжамдар бар. Гонадаларға көшу кезінде оның аталық безге дифференциациялануына ықпал ететін HY- антиген біріншілік жыныс клеткаларын түзеді. HY - антиген құрылымдық аутосомды генмен кодталады және У-хромосомасы жоқ индивидуумдарда репрессияланған болуы мүмкін деген болжам айтылған. Оның экспрессиясы У-хромосомада орналасқан факторлардың әсеріне байланысты болуы мүмкін. Констутивті мутациялардың әсерінен У-хромосомасы жоқ ер адам фенотипінің дамуына әкелетін HY- антиген түзіледі немесе У-хромосоманың Х-хромосомаға немесе аутосомаға ауысу транслокациясы болуы мүмкін. HY - антиген 45, Х және 46, ХХ кариотипті емделуші ер адамда жыныс безінің дифференциациясы үшін HY-антигенінің оптимальды концентрациясы қажет екені анықталған [12] .

1. 2 Жыныстық дамудағы ауытқулар

Гендік және гормональдық реттелу жолындағы бұзылыстарда репродуктивті жүйе мүшелері қалыптасуының және қызметінің дамуында бұзылыстар болады.

Репродуктивті жүйенің қалыптасуы мен қызметіндегі кез-келген бұзылыстар оның әр түрлі деңгейінде (гендік, хромосомалық, клеткалық, ұлпалық, мүшелік) ер адам генотипі - псевдогермафродитизм болып келеді де, индивидуумда ер адам генотипінің толық дамымауына алып келеді [12] .

Жыныстық қалыптасудағы патологияның негізгі себептері хромосомалық немесе геннің нәзік бұзылыстарына байланысты болады. Сонымен қатар жынысты қалыптастыруға жауап беретін генде жыныс хромосомалары санының немесе құрылымының бұзылысы мутациялар әсерінен болуы мүмкін.

Гениталия аномалиясымен ауыратын аурулардың негізгі тобын гермофродитизм ауруы құрайды [14, 15] . Өз отанымыздың және шет ел авторларының көрсетуі бойынша псевдогермафродитизм жиілігі шамамен әйелдерде және еркектерде 5041-1 тірі туғандардың ішінде біреуі және 350 өлі туғандардың ішінде біреуі болады [16] .

Адамдарда қалыпты күйде болатын ХХ-ХУ жынысты анықтау механизмі митоз немесе мейоз процесі бұрыс жүрген жағдайда бұзылуы мүмкін. Бұның нәтижесінде қалыпты жыныс хромосомасының жиынтығынан өзгеше индивидуум пайда болады. Жыныс хромосома жиынтығының бұзылысы фенотиптік жағынан қалыпты жыныстық дамудағы әртүрлі дәрежедегі ауытқушылығы бар түрде көрінеді: ер адамдарда - әйелдер жағына қарай, әйелдерде - ер адамдар жағына қарай болады. Жыныстың қалыпты емес түрде дамуы жыныс хромосома жиынтығының ХХ немесе ХУ сыртқы қалыпты күйінде де байқалады, сонымен бірге аналық генотипке 46, ХХ - аталық фенотип және сол сияқты аталық генотипке 46, ХУ- аналық фенотип сәйкес келуі мүмкін. Аралық гермофродиттік формаға гермофродит формасына тәуелді аталық сол сияқты аналық генотип жиі сәйкес келеді [1] .

Осыған орай патологиялық жағдайда жыныстың фенотиптік көрінуі олардың генотиптік құрылымына жиі жауап бермейді. Ішкі гениталиялар мұндай жағдайда жыныс хромосомасының үнемі шынайы көрсеткіші бола алмайды. Көптеген фенотиптік көріністер кейбір синдромдарда жыныстық жетілу кезеңдерінде көрінуі мүмкін, бұл ерте жастағы диагностиканы қиындатады. Интерсексуальды күйді зерттеу практикасына хромосомалық жынысты анықтаудың нақты әдісін енгізу жеке синдромдар барысында көптеген фенотиптік түрлер анықталды, сонымен қатар кейбір синдромдардың клиникалық көріну ауытқушылығының түрлері кеңейді. Жыныстық дамуы бұзылған индивидуумды кез-келген нозологиялық формаға жатқызу критерийі клиникалық және цитологиялық мәліметтер жиынтығы болып табылады. Бірақ әлемдік әдебиеттерде қазіргі кезге дейін көптеген бақылаулар жиналған. Мысалы: индивидуум фенотипі бойынша бір топқа, ал генотипі бойынша басқа топқа жатады. Бұл жағдай нақты классификация жасау барысында туындайтын қиындықтарды түсіндіреді. Клиникалық сонымен қатар цитологиялық негізде құрылған көптеген ұсынылған классификациялар интерсексуальдылықтың клиникалық формаларының әртүрлілігін қамти алмайды.

Қазіргі күні белгілі кез-келген фенотипке көптеген белгілі генотиптер сәйкес келеді және керісінше белгілі генотиптердің кез-келгені жыныстық бұзылыстардың әртүрлі формаларында сипатталады. Қалыпты ер адам 46, ХУ генотипі таза гонада дисгенезиясында, нағыз гермофродитизмде, жалған ер адам гермофродитизмде, теріс хроматинді Клайнфельтер синдромында сипатталған [1, 3] .

Бірақ келтірілген фенотиптердің кез келгеніне белгілі генотип сәйкес келеді. Нағыз гермофродитизмде 46, ХУ, 47, ХХУ, 46, ХХ, 49, ХХУУУ және басқа да сирек генотиптік ауытқулармен қатар 46, ХХ генотипі де кездеседі [3] .

Бұзылысты зиготаларда жыныс хромосомаларының қалыпты құрамнан ауытқуы олардың санының артуы немесе азаюы бағытында болуы мүмкін. Жыныс хромосомалар санының өсуі гомологты локустардың санының артуына, дупликациясына алып келеді. ХХ және ХУ жыныс хромосомаларының азаю бағытына ауытқуы Х- хромосомасы бойынша моносомияға, яғни оның барлық гені бойынша гемизиготалық күйге әкеледі [1] .

Жыныс хромосомалар санының бұзылуымен байланысты жыныс бұзылысы екі топқа бөлінуі мүмкін. Жыныс хромосомалар саны қалыптыдан артық индивидуумдардағы жыныстық даму бұзылыстары - жыныс хромосомалары бойынша полисомиялы. Жыныс хромосомалар санын қалыптымен салыстырып қарағанда артық гаметалардың қосылуы полисомияға әкеледі. Мұндай гаметалар ер адамдарда, сол сияқты әйел адамдарда да мейоз процестерінің бұзылуы нәтижесінде туындайды [1] .

Екінші топқа жыныс хромосомалар саны қалыптыдан аз индивидуумдар кіреді, яғни жыныс хромосомалары бойынша - моносомиялы. Бұл бұзылыс бірқалыпты, ал келесілерінің жыныс хромосомалары жоқ екі гаметалардың қосылуы барысында туындайды. Егер дұрыс ажырамау әйелдердің мейоз процесінде орын алса, онда жұмыртқа клеткасында жыныс хромосомалары болмайды. Осындай жұмыртқа клеткасының қалыпты спермиямен қосылуы барысында 45, Х және 45, У зигота пайда болады. Дұрыс ажырамау ер адамның мейоз процесінде орын алса, жыныс хромосомасы жоқ сперма пайда болады, мұндай спермияның қалыпты жұмыртқа клеткасымен қосылуы да 45, Х зиготаның пайда болуына әкеледі. Адамдарда жыныс хромосомалары бойынша полисомия моносомияға қарағанда жиі кездеседі [1, 17] .

Жыныстың генетикалық зақымдалуы жыныс хромосомаларының құрылымының өзгеруі арқылы сипатталады. Бұл өзгерістер организмнің барлық клеткаларында бірдей немесе жеке клеткаларында әр түрлі хромосомалық мозаицизм болуы мүмкін. Генетикалық аппараттың патологиясы хроматид пен хромосоманың құрылымы мен санына байланысты болады. Хромосомалардың митозда ажырамауы немесе нуклеин қышқылдарының редупликациясының зақымдалуы 47, XXУ немесе 48, ХХХУ (Клайнфельтер синдромы) немесе 45, Х (Шерешевский - Тернер синдромы) кариотиптерінің пайда болуына алып келеді. Хромосома құрылымының өзгеруі транслокация, делеция немесе нүктелік мутация негізінде жүзеге асады. SRY генін У-хромосомадан Х-хромосомаға немесе аутосомаға ауыстыру, тіпті У-хромосомасыз-ақ ер адам фенотипінің дамуына ықпал етеді [18] .

Делецияның мысалы ретінде, Х-хромосоманың фрагментінің түсіп қалуы Шерешевский - Тернер синдромының белгілі бір нұсқасына сәйкес келеді [кариотип - 46, X(delXp-) ] . Генотиптегі нүктелік мутациялар шамадан тыс әр түрлі және жеткілікті дәрежеде зерттелмеген. Сондай-ақ, жыныстың генетикалық зақымдалуына бір мысал ретінде Х-хромосоманың біреуіндегі мутация нәтижесінде аналық бездегі жыныс тәждерінің дифференциалдануына алып келеді. Мұндай жағдайда 46, XX кариотипті адамдарда ер адамға тән гонадалық және соматикалық жыныс белгілері қалыптасады [18] .

Жыныстық хромосома бойынша мозаицизм нұсқалары да әр түрлі болады. Гермофродит науқастардағы 46, XX/XУ кариотипі және Клайнфельтер синдромымен ауыратын науқастардағы 46, ХУ/47, XXУ кариотипі жалпы науқастардың 20%-нда кездесіп отыратындығы анықталған [18] .