Су шаруашылығы туралы
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
Гидросфераның өздігінен тазалануы
Ақаба суды топтастыру
Ауыз суды тазалау әдістері
3. Қорытынды
2. Негізгі бөлім
Гидросфераның өздігінен тазалануы
Ақаба суды топтастыру
Ауыз суды тазалау әдістері
3. Қорытынды
Табиғат байлықтарының қымбатты түрлерінің бірі – су. Дүние жүзінде көптеген өнім мен тағамға айырбас боларлық заттар табылғанымен суды алмастыратын зат табылған жоқ.
Су адамдар мен жануарлардың дене құрамына кіріп, онда болатын зат және энегия айналымына қатысады. Бұл айналымдар тек сулы ортада жүретінін ескерген жөн. Денедегі су мөлшері 10-12 процентке кемісе адам әлсіреп, шөлдеп, аяқ-қолы дірілдей бастайды, 20-25 процентке кемісе өмір сүруі тоқтайды. Бір адам 70 жылда орта есеппен 50 тонна су ішетін көрінеді.
Су-түсі, исі және дәмі жоқ сұйық зат, жақсы ерітуші, үстінгі кернеу өте жоғары, айқын капилярлық (жіңішке түтік пен сұйықзаттың жоғары көтерілуі) қасиеті бар. Осы қасиетті топырақтағы су ерітінділерін өсімдіктер бойына сорып алып күн көруі үшін өте қолайлы. Судың жылуды аз жоғалтып көп жинайтын қасиеттерін адамдар жылу тарату жүйелерінде көп пайдаланады. Қоршаған ортаның жылуын су өзіне жинап алатын болғандықтан өнеркәсіпте жылу алмасатын орталықтар жұмыс істейді.
Көптеген өндірістік процестерде құрал сайман тез қызбау (темір немесе тас кескенде) және кептіріп жылыту (кептіргіш қондырғыларда) үшін су қолданады. Су электр энегиясын алуға, жүк тасуға, ауыл шаруашылығына, өнеркәсіпке, коммуналдық – тұрмыстық қажетті өтеу үшін керек.
Жер шарындағы сулар үнемі қозғалыста болып, барлық бос сулар, олардың агрегаттық(сұйық, бу, мұз түрлерінің жиынтық атауы) күйіне қарамастан, жердің гидросфера деп аталатын қабатына жатады.
Жер бетінің 77,5(мұздарды, батпақтарды қоса есептегенде) су алып жатыр. Су қорларына өзен, көл, теңіз, жер асты, таулар мен поляр шеңбердегі мұздар, атмосфералық ауадағы ылғал кіреді.
Өеркәсіпте, ауыл шаруашылығында, тұрмыстық қажетке көбіне өзен, көл және жер асты тұшы сулар жұмсалады. Олардың қоры бүкіл гидросферадағы судың тек 1 проценті ғана.
Гидросферадағы су қорлары төмендегі мөлшерде бөлінген көлемі және су қорларының мөлшері жөнінде. Гидросфераның ең ірі бөлігі – мұхиттар. Мұхит суларында пайдалы кендер, биологиялық ресурстар, энергия қуаты, химия және дәрі-дәрмек өеркәсіптері үшін қажетті шикізаттар қоры өте көп. Құрлықта жыл сайын азайып бара жатқан суларынан алып толтыруға әбден болады. Міне сондықтан өзара бөлісіп <менің меншігім> деген белгілер қойып жатыр.
Су адамдар мен жануарлардың дене құрамына кіріп, онда болатын зат және энегия айналымына қатысады. Бұл айналымдар тек сулы ортада жүретінін ескерген жөн. Денедегі су мөлшері 10-12 процентке кемісе адам әлсіреп, шөлдеп, аяқ-қолы дірілдей бастайды, 20-25 процентке кемісе өмір сүруі тоқтайды. Бір адам 70 жылда орта есеппен 50 тонна су ішетін көрінеді.
Су-түсі, исі және дәмі жоқ сұйық зат, жақсы ерітуші, үстінгі кернеу өте жоғары, айқын капилярлық (жіңішке түтік пен сұйықзаттың жоғары көтерілуі) қасиеті бар. Осы қасиетті топырақтағы су ерітінділерін өсімдіктер бойына сорып алып күн көруі үшін өте қолайлы. Судың жылуды аз жоғалтып көп жинайтын қасиеттерін адамдар жылу тарату жүйелерінде көп пайдаланады. Қоршаған ортаның жылуын су өзіне жинап алатын болғандықтан өнеркәсіпте жылу алмасатын орталықтар жұмыс істейді.
Көптеген өндірістік процестерде құрал сайман тез қызбау (темір немесе тас кескенде) және кептіріп жылыту (кептіргіш қондырғыларда) үшін су қолданады. Су электр энегиясын алуға, жүк тасуға, ауыл шаруашылығына, өнеркәсіпке, коммуналдық – тұрмыстық қажетті өтеу үшін керек.
Жер шарындағы сулар үнемі қозғалыста болып, барлық бос сулар, олардың агрегаттық(сұйық, бу, мұз түрлерінің жиынтық атауы) күйіне қарамастан, жердің гидросфера деп аталатын қабатына жатады.
Жер бетінің 77,5(мұздарды, батпақтарды қоса есептегенде) су алып жатыр. Су қорларына өзен, көл, теңіз, жер асты, таулар мен поляр шеңбердегі мұздар, атмосфералық ауадағы ылғал кіреді.
Өеркәсіпте, ауыл шаруашылығында, тұрмыстық қажетке көбіне өзен, көл және жер асты тұшы сулар жұмсалады. Олардың қоры бүкіл гидросферадағы судың тек 1 проценті ғана.
Гидросферадағы су қорлары төмендегі мөлшерде бөлінген көлемі және су қорларының мөлшері жөнінде. Гидросфераның ең ірі бөлігі – мұхиттар. Мұхит суларында пайдалы кендер, биологиялық ресурстар, энергия қуаты, химия және дәрі-дәрмек өеркәсіптері үшін қажетті шикізаттар қоры өте көп. Құрлықта жыл сайын азайып бара жатқан суларынан алып толтыруға әбден болады. Міне сондықтан өзара бөлісіп <менің меншігім> деген белгілер қойып жатыр.
Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:
ЖОСПАРЫ:
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
1. Гидросфераның өздігінен тазалануы
2. Ақаба суды топтастыру
3. Ауыз суды тазалау әдістері
3. Қорытынды
Кіріспе
Табиғат байлықтарының қымбатты түрлерінің бірі – су. Дүние жүзінде көптеген
өнім мен тағамға айырбас боларлық заттар табылғанымен суды алмастыратын зат
табылған жоқ.
Су адамдар мен жануарлардың дене құрамына кіріп, онда болатын зат
және энегия айналымына қатысады. Бұл айналымдар тек сулы ортада жүретінін
ескерген жөн. Денедегі су мөлшері 10-12 процентке кемісе адам әлсіреп,
шөлдеп, аяқ-қолы дірілдей бастайды, 20-25 процентке кемісе өмір сүруі
тоқтайды. Бір адам 70 жылда орта есеппен 50 тонна су ішетін көрінеді.
Су-түсі, исі және дәмі жоқ сұйық зат, жақсы ерітуші, үстінгі кернеу
өте жоғары, айқын капилярлық (жіңішке түтік пен сұйықзаттың жоғары
көтерілуі) қасиеті бар. Осы қасиетті топырақтағы су ерітінділерін
өсімдіктер бойына сорып алып күн көруі үшін өте қолайлы. Судың жылуды аз
жоғалтып көп жинайтын қасиеттерін адамдар жылу тарату жүйелерінде көп
пайдаланады. Қоршаған ортаның жылуын су өзіне жинап алатын болғандықтан
өнеркәсіпте жылу алмасатын орталықтар жұмыс істейді.
Көптеген өндірістік процестерде құрал сайман тез қызбау (темір немесе
тас кескенде) және кептіріп жылыту (кептіргіш қондырғыларда) үшін су
қолданады. Су электр энегиясын алуға, жүк тасуға, ауыл шаруашылығына,
өнеркәсіпке, коммуналдық – тұрмыстық қажетті өтеу үшін керек.
Жер шарындағы сулар үнемі қозғалыста болып, барлық бос сулар, олардың
агрегаттық(сұйық, бу, мұз түрлерінің жиынтық атауы) күйіне қарамастан,
жердің гидросфера деп аталатын қабатына жатады.
Жер бетінің 77,5(мұздарды, батпақтарды қоса есептегенде) су алып
жатыр. Су қорларына өзен, көл, теңіз, жер асты, таулар мен поляр шеңбердегі
мұздар, атмосфералық ауадағы ылғал кіреді.
Өеркәсіпте, ауыл шаруашылығында, тұрмыстық қажетке көбіне өзен, көл
және жер асты тұшы сулар жұмсалады. Олардың қоры бүкіл гидросферадағы судың
тек 1 проценті ғана.
Гидросферадағы су қорлары төмендегі мөлшерде бөлінген көлемі және су
қорларының мөлшері жөнінде. Гидросфераның ең ірі бөлігі – мұхиттар. Мұхит
суларында пайдалы кендер, биологиялық ресурстар, энергия қуаты, химия және
дәрі-дәрмек өеркәсіптері үшін қажетті шикізаттар қоры өте көп. Құрлықта жыл
сайын азайып бара жатқан суларынан алып толтыруға әбден болады. Міне
сондықтан өзара бөлісіп менің меншігім деген белгілер қойып жатыр.
Негізгі бөлім
Гидросфераның өздігінен тазалануы
Өздігінен тазару дегеніміз табиғи физикалық, химиялық жәнс биологиялык
процестердіц нәтижесінде гидросферадағы ластағыштардыц табиги түрде
ыдырауы.
Су қоймаларының өздігінен тазалануы онда тірішілік ететін тірі
организмдср жиынтығына да көп байланысты, себебі олар осы табиги процескс
тікелей ауқымды үлес қосып отырады. Мұхиттар мен баска да су қоймалары
суының тазалануы планктоңдардың (фитопланктон, зоопланктон,
бактериопланктон) сүзгіштік қабілеттеріне байланысты келеді. Мысалы, осы
планктондар аркылы өздігінен Байкал көлінің жылына 60 км3 суы тазаланып
отырады.
Биологиялық фактормсн қатар су коймаларының өздігінен тазалануыпа
физикалык жоис химиялық факторлар да қатысады. Ластағыш заттектердің
мөлшерін төмендетуге қатысты негізгі физикалық факторларға сүйылту, еріту
және араластыруды жатқызуга болады. Мысалы, өзсннің карқынды ағысы қалқыма
заттектерді жақсылап араластырып, олардың концентрациясын төмендетеді.
Өздігінсн тазалану процестсрі жүргенде ерімейтін заттектер, олардың бетінс
жабысқан бактсриялар салмақ күшімен су коймаларының түбінс біртіпдеп тұнып
отырады, кейін әртүрлі физикалык факторлар әсерінен тіршілігін жояды. Күшті
ластанған, жаңа ағыс келіп кұймайтын сударда өздігінен тазару процесі
ешкашанда болмайды, сондықтан лас суларды таза сумен араластыру өте қажетті
жағдайға жатады.
Ақаба суды топтастыру
Ақаба су деп бұрын өндірісте, тұрмыста немесе ауыл шаруашылығында
пайдаланылған, сондай-ақ қандай да бір лас аймақ, оның ішінде елді мекен
(өнеркәсіптік, ауылшаруашылықтык, коммуналдық-тұрмыстық, нөсер, тағы басқа
ағындылар) арқылы өткен су. Былайша айтканда адамның тұрмыста және
өндірістік іс-әркетінде пайдаланылғаннан кейін шыққан су.
Ақаба су гетерогенді күрделі жүйе болып саналады, оның құрамында болатын
органиқалык және минералды қоспалар ерімейтін, коллоидты және еритін түрде
кездессді. Құрамы мен пайда болған түріне байланысты ақаба сулар үш негізгі
категорияға: шаруашылық-тұрмыстық, өндірістік жәнс атмосфералык болып
бөлінсді.
Акаба судың шаруашылық-тұрмыстық ластағыш түрінс байланысты зәр-нәжістік
(физиологиялык қоқыстармсн ластапған) ластанған және шаруашылық (раковина,
ванна, монша, кір жуатын жерлерден түсетін) ластанған болып ажыратылады.
Негізінде минералды заттектермен қатар олардың құрамында органикалық
заттектер, бактериалар, микроорганизмдер болады. Өндірістік ақаба сулардың
күрамы технологиялық процестер мен колданылатын материалдар түріне және
шикізаттың химиялық қасиеттерінс тәуелді. Өндірістік ақаба су ластанған
және нормативті таза (тазалаудан өткізіп кайта пайдалануға .жататын) болып
ажыратылады. Атмосфералық ақаба су нөсер (жаңбыр) және қар суы болып
бөлінеді.
Табиғатты, қоршаған ортаны ластанудан қорғау мен табиғи ресурс ретінде
тиімді пайдалану мақсатында қайтарылып қолдану үшін ақаба су құрамындағы
ластағыш заттардың түрі мен мөлшеріне қарай әртүрлі әдіспен тазаланылады.
Бұларға механикалық (түндыру, сүзу, флотация), физикалык-химиялық,
химиялық, биологиялық және түйдектелгсн әдістер жатады.
Ауыз суды тазалау әдістері
Механикальқ әдісте ақаба судағы ірі және ұсак түйірлі тез тұнатын
бөлшектерді өздігімен түндырып немесе оларды және қалқып шығатын
заттектерді тұндырғыш, сүзгіш, құмұстағыш арқылы өткізіп, немесе әртүрлі
конструкциялық техника құралдарын (торларды,електерді, гидроциклондарды,
т.б.) қолданып, ал беттік ластағыштарды - мұнайұстағыш, май мен
смолааулағыш жабдықгар мен материалдарды пайдалану арқылы жояды.
Соңғы кезде ақаба суды май тәрізді заттардан тазалауға жиі
пайдаланылыл жүрген материалға май сіңіргіштік қабілеті жоғары
неноиолиуретан жатады.
Ақаба судың улылығын азайтуға кеңінсн тұндырғыштар немесе тұндыргыш
шұңкырлар (алап немесе құйғын) пайдаланылады. Тұндырғыш ғимараттарында
ақаба сулардан түпке түнатын не қалқыма салынды және майлы заттектер
гравитациялық жіктсу негізіндс бөлінеді. Арналу мақсатына қарай
тұндырғыштар бірінші реттік және екінші реттік болып белінеді. Бірінші
реттік тұндырғыштар ақаба суларды биологиялық тазарту ғимараттарына дейін,
екінші реттіктері одан кейін орнатылады. Құрылымына байланысты олар
горизонталдық, вертикалдық, радикалдық және диагоналдық болып сараланады.
Вертикалдық және диагоналдық тұндырғыштар тәулікте өнімділігі 10-15 мың
текше метрге дейінгі, ал горизонталдық 10-15 мың текше метр, радикалдық
тұндырғыштар тәуліктік өнімділігі 20 мың текше метрден астам тазарту
станцияларында колданылады.
Ақаба суды 0,08-0,3 мс жылжу жылдамдықпен құмұстағыш аркылы өткізіп,
оның құрамындағы ерімейтін құм, қақ тәрізді ауыр қоспалардан ажыратуға
болады. Кейбір құмұстағыш үлгілерімен құм 80%-ке дейін үсталып қалады.
Құмұстағыштардың, тиімділігін арттыру мақсатында оның құм құйылатын
қорабына гидроциклонды қабыстырады.
Гидроциклондарды пайдаланып, сыртқа тепкіш күш көмегімен ақаба суларды
өте ірі дисперсиялық қоспалардан тазалауга болады. Көбіне бұл қондырылар
тығыздыгы 1,2 гсм3 жоғары ағындыларды ірілігі 0,15 мм үстіндсгі
бөлшектерден тазалауға бағытталган.
Коммуналдық шаруашылықтан шыққан сұйық қалдықтарды механикалық әдісті
колдану арқылы ерімейтін қоспалардың 60%-тей молшерінен тазалауға болады,
ал ксйбір өндірістік сулар бұл әдіспен 95%-ке дейін тазаланады.
Химиялық әдісте ластағыштардың физиқалық-химиялық қасиеттерін ескере
отырып, оларды химиялық агенттсрді қолдану арықлы жояды. Химиялық тазалауда
колданылатын негізгі әдістерге; нейтралдау, тотықтыру және тотықсыздандыру
жолдары жатады.
Нейтралдау процесін құрамында қышқылы немесесілтісі бар ақаба суының,
рН мағынасын 6,5 - 8,5 аралыққа келтіру мақсатында қолдалады.Нейтралдау
үшін қышқылды ақаба суымсн сілтілі ақаба суын араластыруға, реагенттер
қосуға, ақаба суын нейтралдау қасиеті бар сүзгіш материалдар арқылы
жіберуге болады. Сүзгіш материал ретіндс әк, мрамор және доломит
қолданылады. Бұл әдіспен, әдетте, құрамында әр түрлі минералды қышкылдары
бар ақаба сулары тазаланады. Сілтілі суларды нейтралдау мақсатында
құрамында СО2, SО2, NО2 оксидтері бар түтінді газдарды жіберу әдісі
меңгерілуде, бұл жағдайдың қолайлылығы екінші жағынан газды тастандылардың
құрамындағы зиянды заттардан құтылу мәселесі де шешіледі.
Тотықтандыру процесі ақаба суындағы улы коспаларды (цианидтерді,
мышьяктің еритін қосылыстарын жәнс т.б.) баска жолмен шығару қолайсыз
немесе мүмкін емес болғанда ғана қолданылады. Ақаба суды тазалау үшін
тотыктырғыш ретіндс газ тәрізді немесе сүйылтылған хлор, ауа оттегі, озон,
гипохлорит, сутек тотығы, калий перманганаты және баска реагенттер
пайдаланылады.
Озондау ақаба суын мұнай өнімдерінен, фенолдан, күкіртті сутектен,
цианидтерден және баска да қоспалардан тазалауға қолданылады. Күшті
тотықтырғыш болғандыктан озонның сулы ерітінділердегі органикалық
заттектерді және басқа коспаларды ыдырататын қабілеті өте жоғары. Сонымен
бірге суды озондағанда оның жағымсыз исі, дәмі, бояуы жойылып,
залалсызданады. Хлорлау әдісімен салыстырғанда озондау әдісінің артықшылығы
бар, біріншіден, озонды тікелей су тазалайтын жерде озонаторларды орнатып,
ауа оттегінен электр тоғын ажырату процесін пайдалану арқылы алуға болады.
Екіншіден, хлорлау бірқатар жағдайларда ауыз суда зиянды заттектердің,
соның ішіндс мутагендер мен канцерогендер (мыс., диоксиннін) түзілуіне
апарып соғуы мүмкін, сондықтан оның орнына озондау әдісінің қолданылғаны
қолайлы. Ағынды судағы ластағыштардан құтылу үшін іс жүзінде пайдаланылатын
физикалық-химиялық әдістерге - каогуляция, флотация, электролиттік
ірілендіру, су буымсн айдау, сорбция, экстракция, гипсрфильтрация,
эвапорация, десорбция, дезодорация, дегазация, электрохимиялык тәсілдср
(электролиз, электро-каогуляция, электрофлотация, электродиализ),
ультрадыбыспен суды өндеу, т. б. жатады. Бұл әдістер қатарымен жүретіи
физикалық және химиялық процестерге негізделген Механикалық және физикалык-
химиялык әдістер ақаба суларын тазалаудын алғашқы ксзсңі, осыдан кейін олар
биологиялык тазалауға жөнелтіледі.
Биологиялық жолмен ақаба суын тазалау үшін ластағыштарды ыдырататын,
өздерінің көрректенуіне, өсуіне және көбеюіне пайдаланатыи микроорганизмдср
немесе оларды өз бойына сіңіретін өсімдіктер (биосүзбелер ретінде калың
өскен қамыс, қоға,
т. б.) қолданылады. Биологиялық тазалауға қатысатын организмдсрге әр түрлі
бактериялар, балдырлар, саңырауқұлақтар, ең төмен сатыдағы жәндіктер,
құрттар және басқалар жатады.
Микроорганизмдердің қатысуымен екі процес - тотығу (аэробты) және
тотықсыздану (анаэробты) жүреді. Аэробты процестерге активті лайда немесе
биопленкада өсетін микроорганизмдер суда ерігсн оттскті пайдаланады.
Олардыц тіршілігіне оттектің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
1. Гидросфераның өздігінен тазалануы
2. Ақаба суды топтастыру
3. Ауыз суды тазалау әдістері
3. Қорытынды
Кіріспе
Табиғат байлықтарының қымбатты түрлерінің бірі – су. Дүние жүзінде көптеген
өнім мен тағамға айырбас боларлық заттар табылғанымен суды алмастыратын зат
табылған жоқ.
Су адамдар мен жануарлардың дене құрамына кіріп, онда болатын зат
және энегия айналымына қатысады. Бұл айналымдар тек сулы ортада жүретінін
ескерген жөн. Денедегі су мөлшері 10-12 процентке кемісе адам әлсіреп,
шөлдеп, аяқ-қолы дірілдей бастайды, 20-25 процентке кемісе өмір сүруі
тоқтайды. Бір адам 70 жылда орта есеппен 50 тонна су ішетін көрінеді.
Су-түсі, исі және дәмі жоқ сұйық зат, жақсы ерітуші, үстінгі кернеу
өте жоғары, айқын капилярлық (жіңішке түтік пен сұйықзаттың жоғары
көтерілуі) қасиеті бар. Осы қасиетті топырақтағы су ерітінділерін
өсімдіктер бойына сорып алып күн көруі үшін өте қолайлы. Судың жылуды аз
жоғалтып көп жинайтын қасиеттерін адамдар жылу тарату жүйелерінде көп
пайдаланады. Қоршаған ортаның жылуын су өзіне жинап алатын болғандықтан
өнеркәсіпте жылу алмасатын орталықтар жұмыс істейді.
Көптеген өндірістік процестерде құрал сайман тез қызбау (темір немесе
тас кескенде) және кептіріп жылыту (кептіргіш қондырғыларда) үшін су
қолданады. Су электр энегиясын алуға, жүк тасуға, ауыл шаруашылығына,
өнеркәсіпке, коммуналдық – тұрмыстық қажетті өтеу үшін керек.
Жер шарындағы сулар үнемі қозғалыста болып, барлық бос сулар, олардың
агрегаттық(сұйық, бу, мұз түрлерінің жиынтық атауы) күйіне қарамастан,
жердің гидросфера деп аталатын қабатына жатады.
Жер бетінің 77,5(мұздарды, батпақтарды қоса есептегенде) су алып
жатыр. Су қорларына өзен, көл, теңіз, жер асты, таулар мен поляр шеңбердегі
мұздар, атмосфералық ауадағы ылғал кіреді.
Өеркәсіпте, ауыл шаруашылығында, тұрмыстық қажетке көбіне өзен, көл
және жер асты тұшы сулар жұмсалады. Олардың қоры бүкіл гидросферадағы судың
тек 1 проценті ғана.
Гидросферадағы су қорлары төмендегі мөлшерде бөлінген көлемі және су
қорларының мөлшері жөнінде. Гидросфераның ең ірі бөлігі – мұхиттар. Мұхит
суларында пайдалы кендер, биологиялық ресурстар, энергия қуаты, химия және
дәрі-дәрмек өеркәсіптері үшін қажетті шикізаттар қоры өте көп. Құрлықта жыл
сайын азайып бара жатқан суларынан алып толтыруға әбден болады. Міне
сондықтан өзара бөлісіп менің меншігім деген белгілер қойып жатыр.
Негізгі бөлім
Гидросфераның өздігінен тазалануы
Өздігінен тазару дегеніміз табиғи физикалық, химиялық жәнс биологиялык
процестердіц нәтижесінде гидросферадағы ластағыштардыц табиги түрде
ыдырауы.
Су қоймаларының өздігінен тазалануы онда тірішілік ететін тірі
организмдср жиынтығына да көп байланысты, себебі олар осы табиги процескс
тікелей ауқымды үлес қосып отырады. Мұхиттар мен баска да су қоймалары
суының тазалануы планктоңдардың (фитопланктон, зоопланктон,
бактериопланктон) сүзгіштік қабілеттеріне байланысты келеді. Мысалы, осы
планктондар аркылы өздігінен Байкал көлінің жылына 60 км3 суы тазаланып
отырады.
Биологиялық фактормсн қатар су коймаларының өздігінен тазалануыпа
физикалык жоис химиялық факторлар да қатысады. Ластағыш заттектердің
мөлшерін төмендетуге қатысты негізгі физикалық факторларға сүйылту, еріту
және араластыруды жатқызуга болады. Мысалы, өзсннің карқынды ағысы қалқыма
заттектерді жақсылап араластырып, олардың концентрациясын төмендетеді.
Өздігінсн тазалану процестсрі жүргенде ерімейтін заттектер, олардың бетінс
жабысқан бактсриялар салмақ күшімен су коймаларының түбінс біртіпдеп тұнып
отырады, кейін әртүрлі физикалык факторлар әсерінен тіршілігін жояды. Күшті
ластанған, жаңа ағыс келіп кұймайтын сударда өздігінен тазару процесі
ешкашанда болмайды, сондықтан лас суларды таза сумен араластыру өте қажетті
жағдайға жатады.
Ақаба суды топтастыру
Ақаба су деп бұрын өндірісте, тұрмыста немесе ауыл шаруашылығында
пайдаланылған, сондай-ақ қандай да бір лас аймақ, оның ішінде елді мекен
(өнеркәсіптік, ауылшаруашылықтык, коммуналдық-тұрмыстық, нөсер, тағы басқа
ағындылар) арқылы өткен су. Былайша айтканда адамның тұрмыста және
өндірістік іс-әркетінде пайдаланылғаннан кейін шыққан су.
Ақаба су гетерогенді күрделі жүйе болып саналады, оның құрамында болатын
органиқалык және минералды қоспалар ерімейтін, коллоидты және еритін түрде
кездессді. Құрамы мен пайда болған түріне байланысты ақаба сулар үш негізгі
категорияға: шаруашылық-тұрмыстық, өндірістік жәнс атмосфералык болып
бөлінсді.
Акаба судың шаруашылық-тұрмыстық ластағыш түрінс байланысты зәр-нәжістік
(физиологиялык қоқыстармсн ластапған) ластанған және шаруашылық (раковина,
ванна, монша, кір жуатын жерлерден түсетін) ластанған болып ажыратылады.
Негізінде минералды заттектермен қатар олардың құрамында органикалық
заттектер, бактериалар, микроорганизмдер болады. Өндірістік ақаба сулардың
күрамы технологиялық процестер мен колданылатын материалдар түріне және
шикізаттың химиялық қасиеттерінс тәуелді. Өндірістік ақаба су ластанған
және нормативті таза (тазалаудан өткізіп кайта пайдалануға .жататын) болып
ажыратылады. Атмосфералық ақаба су нөсер (жаңбыр) және қар суы болып
бөлінеді.
Табиғатты, қоршаған ортаны ластанудан қорғау мен табиғи ресурс ретінде
тиімді пайдалану мақсатында қайтарылып қолдану үшін ақаба су құрамындағы
ластағыш заттардың түрі мен мөлшеріне қарай әртүрлі әдіспен тазаланылады.
Бұларға механикалық (түндыру, сүзу, флотация), физикалык-химиялық,
химиялық, биологиялық және түйдектелгсн әдістер жатады.
Ауыз суды тазалау әдістері
Механикальқ әдісте ақаба судағы ірі және ұсак түйірлі тез тұнатын
бөлшектерді өздігімен түндырып немесе оларды және қалқып шығатын
заттектерді тұндырғыш, сүзгіш, құмұстағыш арқылы өткізіп, немесе әртүрлі
конструкциялық техника құралдарын (торларды,електерді, гидроциклондарды,
т.б.) қолданып, ал беттік ластағыштарды - мұнайұстағыш, май мен
смолааулағыш жабдықгар мен материалдарды пайдалану арқылы жояды.
Соңғы кезде ақаба суды май тәрізді заттардан тазалауға жиі
пайдаланылыл жүрген материалға май сіңіргіштік қабілеті жоғары
неноиолиуретан жатады.
Ақаба судың улылығын азайтуға кеңінсн тұндырғыштар немесе тұндыргыш
шұңкырлар (алап немесе құйғын) пайдаланылады. Тұндырғыш ғимараттарында
ақаба сулардан түпке түнатын не қалқыма салынды және майлы заттектер
гравитациялық жіктсу негізіндс бөлінеді. Арналу мақсатына қарай
тұндырғыштар бірінші реттік және екінші реттік болып белінеді. Бірінші
реттік тұндырғыштар ақаба суларды биологиялық тазарту ғимараттарына дейін,
екінші реттіктері одан кейін орнатылады. Құрылымына байланысты олар
горизонталдық, вертикалдық, радикалдық және диагоналдық болып сараланады.
Вертикалдық және диагоналдық тұндырғыштар тәулікте өнімділігі 10-15 мың
текше метрге дейінгі, ал горизонталдық 10-15 мың текше метр, радикалдық
тұндырғыштар тәуліктік өнімділігі 20 мың текше метрден астам тазарту
станцияларында колданылады.
Ақаба суды 0,08-0,3 мс жылжу жылдамдықпен құмұстағыш аркылы өткізіп,
оның құрамындағы ерімейтін құм, қақ тәрізді ауыр қоспалардан ажыратуға
болады. Кейбір құмұстағыш үлгілерімен құм 80%-ке дейін үсталып қалады.
Құмұстағыштардың, тиімділігін арттыру мақсатында оның құм құйылатын
қорабына гидроциклонды қабыстырады.
Гидроциклондарды пайдаланып, сыртқа тепкіш күш көмегімен ақаба суларды
өте ірі дисперсиялық қоспалардан тазалауга болады. Көбіне бұл қондырылар
тығыздыгы 1,2 гсм3 жоғары ағындыларды ірілігі 0,15 мм үстіндсгі
бөлшектерден тазалауға бағытталган.
Коммуналдық шаруашылықтан шыққан сұйық қалдықтарды механикалық әдісті
колдану арқылы ерімейтін қоспалардың 60%-тей молшерінен тазалауға болады,
ал ксйбір өндірістік сулар бұл әдіспен 95%-ке дейін тазаланады.
Химиялық әдісте ластағыштардың физиқалық-химиялық қасиеттерін ескере
отырып, оларды химиялық агенттсрді қолдану арықлы жояды. Химиялық тазалауда
колданылатын негізгі әдістерге; нейтралдау, тотықтыру және тотықсыздандыру
жолдары жатады.
Нейтралдау процесін құрамында қышқылы немесесілтісі бар ақаба суының,
рН мағынасын 6,5 - 8,5 аралыққа келтіру мақсатында қолдалады.Нейтралдау
үшін қышқылды ақаба суымсн сілтілі ақаба суын араластыруға, реагенттер
қосуға, ақаба суын нейтралдау қасиеті бар сүзгіш материалдар арқылы
жіберуге болады. Сүзгіш материал ретіндс әк, мрамор және доломит
қолданылады. Бұл әдіспен, әдетте, құрамында әр түрлі минералды қышкылдары
бар ақаба сулары тазаланады. Сілтілі суларды нейтралдау мақсатында
құрамында СО2, SО2, NО2 оксидтері бар түтінді газдарды жіберу әдісі
меңгерілуде, бұл жағдайдың қолайлылығы екінші жағынан газды тастандылардың
құрамындағы зиянды заттардан құтылу мәселесі де шешіледі.
Тотықтандыру процесі ақаба суындағы улы коспаларды (цианидтерді,
мышьяктің еритін қосылыстарын жәнс т.б.) баска жолмен шығару қолайсыз
немесе мүмкін емес болғанда ғана қолданылады. Ақаба суды тазалау үшін
тотыктырғыш ретіндс газ тәрізді немесе сүйылтылған хлор, ауа оттегі, озон,
гипохлорит, сутек тотығы, калий перманганаты және баска реагенттер
пайдаланылады.
Озондау ақаба суын мұнай өнімдерінен, фенолдан, күкіртті сутектен,
цианидтерден және баска да қоспалардан тазалауға қолданылады. Күшті
тотықтырғыш болғандыктан озонның сулы ерітінділердегі органикалық
заттектерді және басқа коспаларды ыдырататын қабілеті өте жоғары. Сонымен
бірге суды озондағанда оның жағымсыз исі, дәмі, бояуы жойылып,
залалсызданады. Хлорлау әдісімен салыстырғанда озондау әдісінің артықшылығы
бар, біріншіден, озонды тікелей су тазалайтын жерде озонаторларды орнатып,
ауа оттегінен электр тоғын ажырату процесін пайдалану арқылы алуға болады.
Екіншіден, хлорлау бірқатар жағдайларда ауыз суда зиянды заттектердің,
соның ішіндс мутагендер мен канцерогендер (мыс., диоксиннін) түзілуіне
апарып соғуы мүмкін, сондықтан оның орнына озондау әдісінің қолданылғаны
қолайлы. Ағынды судағы ластағыштардан құтылу үшін іс жүзінде пайдаланылатын
физикалық-химиялық әдістерге - каогуляция, флотация, электролиттік
ірілендіру, су буымсн айдау, сорбция, экстракция, гипсрфильтрация,
эвапорация, десорбция, дезодорация, дегазация, электрохимиялык тәсілдср
(электролиз, электро-каогуляция, электрофлотация, электродиализ),
ультрадыбыспен суды өндеу, т. б. жатады. Бұл әдістер қатарымен жүретіи
физикалық және химиялық процестерге негізделген Механикалық және физикалык-
химиялык әдістер ақаба суларын тазалаудын алғашқы ксзсңі, осыдан кейін олар
биологиялык тазалауға жөнелтіледі.
Биологиялық жолмен ақаба суын тазалау үшін ластағыштарды ыдырататын,
өздерінің көрректенуіне, өсуіне және көбеюіне пайдаланатыи микроорганизмдср
немесе оларды өз бойына сіңіретін өсімдіктер (биосүзбелер ретінде калың
өскен қамыс, қоға,
т. б.) қолданылады. Биологиялық тазалауға қатысатын организмдсрге әр түрлі
бактериялар, балдырлар, саңырауқұлақтар, ең төмен сатыдағы жәндіктер,
құрттар және басқалар жатады.
Микроорганизмдердің қатысуымен екі процес - тотығу (аэробты) және
тотықсыздану (анаэробты) жүреді. Аэробты процестерге активті лайда немесе
биопленкада өсетін микроорганизмдер суда ерігсн оттскті пайдаланады.
Олардыц тіршілігіне оттектің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz