Отырар- Фарабидің Отаны



Тарихты білмей тұрып қазіргінің қадіріне жету,болашақты болжау қиын дейтін ғылымның өз қағидасы бар. Өміріміздің даму барысын дұрыс түсініп, ғалымның бүрігіні мен ертеңін танып, бағдарлап отыруда ғалым тарихы маңызды орын алады. Расында адамзаттың жинақталған материалдық байлықтары қандай ұшан теңіз болса,оның рухани байлығының қоры да сондай көп. Бұлардың бәрі- баршаға бірдей ортақ қазына. Сол мәдене мұраны талдап, іріктей білу, оны қастерлеп бағалай білу, халыққа жеткізу- кейінгі ұрпақтың абыройлы міндеті.
Осы кездегі өркені өскен сан салалы ғылым мен мәдениетті жасауға талай елдің, талай ұрпақтың таңдаулы өкілдері қатысты. Орта ғасырларда адамзат білімінің молайып, ақыл-парасатының жетілуіне орасан зор еңбек сіңірген ғұламаларының бірі- қазақ топырағынан шыққан данышпан перзент Әбунарыс Фараби (870-950)болды.
Фараби және оның шәкірттерінің ғалым мен мәдениетті дамытудағы орның анықтау, ғалыми мұраларын мұқият зерттеу өте үлкен маңызды жұмыс. Бұл жағдайды білімпаздар өте ертеден- ақ аңғарған сияқты. Сондықтан да болу керек, дүние жүзінің әр түрлі халықтарынан шыққан оқымызтылар Фараби мұраларын мың жыл бойы зеоттеп келеді.
Қазақстан ғалымдары да бұл салада бірас жұмыстар істеді. Орыс және қазақ тілдерінде Фарабидің философиялық және әлеуметтік-этиқалық трактаттарының жинақтары, орыс тілінде математикалық, тарихи-философиялық,логикалық, жаратылыстану-ғылыми еңбектері,«Птолемейдің «Алмагестіне» түсініктемелері» жарық көрді. Ғұламаның философиялық, ғылыми еңбектерін зерттеуді, түсіндіруді,насихаттауды нысана еткен көптеген ғалыми-зерттеу монографиялар,кітаптар, мақалалар, көркем әдеби туындылар басылып шықты. Бұлардың ішінде осы еңбек авторының «Әл-Фараби», «Фарабидің матиматилық мұрасы», «Сөнбес жұлдыздар», «Фараби еңбектеріндегі астрономия мәселелері» , «Фарабидің педагогикалық мұрасы» монография, кітаптары, «Фараби Бағдат шаһарында» атты повесі, көптеген мақалалары бар.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
Алғысөз
Тарихты білмей тұрып қазіргінің қадіріне жету,болашақты болжау қиын
дейтін ғылымның өз қағидасы бар. Өміріміздің даму барысын дұрыс түсініп,
ғалымның бүрігіні мен ертеңін танып, бағдарлап отыруда ғалым тарихы маңызды
орын алады. Расында адамзаттың жинақталған материалдық байлықтары қандай
ұшан теңіз болса,оның рухани байлығының қоры да сондай көп. Бұлардың бәрі-
баршаға бірдей ортақ қазына. Сол мәдене мұраны талдап, іріктей білу, оны
қастерлеп бағалай білу, халыққа жеткізу- кейінгі ұрпақтың абыройлы міндеті.
Осы кездегі өркені өскен сан салалы ғылым мен мәдениетті жасауға талай
елдің, талай ұрпақтың таңдаулы өкілдері қатысты. Орта ғасырларда адамзат
білімінің молайып, ақыл-парасатының жетілуіне орасан зор еңбек сіңірген
ғұламаларының бірі- қазақ топырағынан шыққан данышпан перзент Әбунарыс
Фараби (870-950)болды.
Фараби және оның шәкірттерінің ғалым мен мәдениетті дамытудағы орның
анықтау, ғалыми мұраларын мұқият зерттеу өте үлкен маңызды жұмыс. Бұл
жағдайды білімпаздар өте ертеден- ақ аңғарған сияқты. Сондықтан да болу
керек, дүние жүзінің әр түрлі халықтарынан шыққан оқымызтылар Фараби
мұраларын мың жыл бойы зеоттеп келеді.
Қазақстан ғалымдары да бұл салада бірас жұмыстар істеді. Орыс және
қазақ тілдерінде Фарабидің философиялық және әлеуметтік-этиқалық
трактаттарының жинақтары, орыс тілінде математикалық, тарихи-
философиялық,логикалық, жаратылыстану-ғылыми еңбектері,Птолемейдің
Алмагестіне түсініктемелері жарық көрді. Ғұламаның философиялық, ғылыми
еңбектерін зерттеуді, түсіндіруді,насихаттауды нысана еткен көптеген ғалыми-
зерттеу монографиялар,кітаптар, мақалалар, көркем әдеби туындылар басылып
шықты. Бұлардың ішінде осы еңбек авторының Әл-Фараби, Фарабидің
матиматилық мұрасы, Сөнбес жұлдыздар, Фараби еңбектеріндегі астрономия
мәселелері , Фарабидің педагогикалық мұрасы монография, кітаптары,
Фараби Бағдат шаһарында атты повесі, көптеген мақалалары бар.
Біздің бұл кітапты жазудағы көздеген басты мақсатымыз, қолда бар
материалдарға, мағлұматтарға сүйене отырып, ұлы ғаламның ғалым мен өнердегі
қол жеткен табыстарының, мұраларының кейбір қырларын көпшілікке түсінікті
түрде таныту болып отыр. Мұнда Фарабидің философиялық және қоғамдық саяси
еңбектерін, көзқарастарың талдауға орын біршама аз берілді. Мұның себебі
бұл мәселелер жөнінде әдебиетте азды- көпті айтылық жүр және олар өз алдына
арнайы әңгіме етуді керек етеді. Сондықтан да біз бұл еңбегімізде көбінесе
Фарабидің өзінің таза ғалыми еңбектерінде келтірілген деректерге сүйенеміз.
Бұл кітап автордың бірнеше жылдан бері Фараби жайлы жүргізген зерттеулері
мен жазған мақалалары және басқа жиған-тергендері негізінде жазылды. Әріне,
Фараби туралы жазған басқа авторлардың еңбектері де тиісті жерлерінде
пайдаланылып отырылды.
Фарабидің төл еңбекткрінің халық арасында көп белгісіз болып отырғаның
ескеліп, біз оның ғалым мен өнер туралы мұраларына арналған тарауларда,
көбінесе, ғалымды ана тілімізде сөйлетуге көп көңіл бөдік. Бұл ұлы ғалымның
өзінің ой-парасатың, ойлау, пайындау, баяндау жүйесін ғана емес, сол
замандағы рухани мәдениеттің жай- жапсарларын, ерекшеліктерің дұрыс
аңғаруға, түсінуге қолайлы болар деп ойлаймыз.

ОТЫРАР- ФАРАБИДІҢ ОТАНЫ
Қазақстан тарихшилары мен археологтарының түбегейлі зерттеулерінің
натижесінде Қазақстан тарихының осы күнге дейін анық болмай келген тіп
мәселелері ғылыми жолмен айқындалып, өзінің дұрыс шешімін тауып отыр.
Солардың бірі ертеде Қазақстанды мекендеген халықтардың мәдени дәрежесін
анықтау болып табылады. Қазақстанның оңтүстік және оңтүстік шығыс
аудандарында біздің заманымыздың VI-VII ғасырларында- ақ халық
отырықшылыққа көбирек бейінделіп, егіншілік едәуір дамыған. Қытай
саяхатшысы Сюзань Цзянь 629 жылы Жетісу бойына келген сапарында Шу өнірінің
құнарлылығы, мұнда тары, бидай және жүзім дақылдарының жақсы өсетінің айта
келіп, жергілікті халықтың тен жартысының елін шаруашылығымен шұғылданғаның
айтқан. Бұған тек жазба фактілер ғана емес, сонымен қатар қазақ жерінде
күні бүгінге дейін сақталып калған көптеген суландыру және архитектуралық
құрылыстардым қалдықтары сөзсіз куә.
Жазба деректер және археологиялық зертеуле Орта ғасырларда Жетісуда,
Қаратауда, Сыр бойында, Тараз, Баласағүн, Сығанақ, Отырар, Сайрам,
Түркістан, Мерке сияқты үлкенді- кішілі көптеген қалалардың болғаның
көрсетеді. Ол қалалардың бірсыпыраларында сол кездердің өзінде құрылыс
техникасы мен сәулет өнерін едәуір дәрежеге көтерілген. Ескі көп қалалардың
орындарын қазу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Ақжан Машанов ғибраты
Орталық Азияның ортағасырлық мәдениеті
Әл-Фараби және Ақжан Машани (Қасым Аманжолов порталынан)
Шығыс ғылымы және мәдениеті
Әбу насыр фараби және оның ғылыми - философиялық еңбектері және трактаттары
Әл-Фараби Шығыс пен Батыстың ғылымы мен мәдениетін табыстырушы Батыс Еуропа орта ғасырының ірі ойшылдары Р. Бэкон, Д. Скот Фарабидің еуропа ғылымына ықпалы
Ақжан Жақсыбекұлы Әл-Машани
Әбу Насыр Әль Фараби жайлы ақпарат
Ұлы ғұлама Әбу Насыр Әл-Фараби
Ақжан Машани «Әл-Фараби және Абай»
Пәндер