Жасөспірім және Заң

Жоспар
Кіріспе

1. Жасөспірім және Заң
2. Жасөспірімдер қылмысы. Ақтауда жасөспірімдер қылмысы алаңдатарлық
3. Жасөспірімдер қылмысы алдын алу шараларын қажет етеді
4. Кәмелетке толмағандар арасындағы» қылмыс артып келеді

Кәмелетке толмағандардың жауаптылығына жаңа ҚК жеке бір бөлім бағыштады. Кәмелетке толмағандар деп қылмыс жасаған кезде жасы төртке толған, бірақ он сегізге толмаған адамдар танылады.
Жасқа толды деп туылған (он төрт не он алты), бірақ кәмелетке толмаған адамның өзі құбылыстарына ілесе алмай, психиканың бұзылуына байланысты емес психикалық дамуы жағынан артта қалып, соның салдарынан кішігірім немесе орташа ауырлықтағы қылмысты жасау кезінде өз әрекетінің іс жүзіндегі сипаты мен қоғамдық қауіптілігін толық көлемінде түсіне алмаса не оған ие бола алмаса да қылмыстық жауапқа тартылмайды.
Қылмыс жасаған кәмелетке толмағандарға жаза тағайындалуы не оларға тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шаралары қолданылуы мүмкін. Оларға жаза тағайындаудың да өз ерекшеліктері бар. Біріншіден, оларға жазаның барлық түрі емес, тек кейбіреуі қолданылады. Олар: айыппұл; белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру; қоғамдық жұмыстарға тарту; түзеу жұмыстары; қамау; бас бостандығынан айыру. Екіншіден, бұл жазаларжы қолданудың өзі шектеулі сипатта. Мысалы, айыппұл оның дербес табыс немесе өндіріп алуға жарайтын мүлкі болған жағдайда ғана тағайындалады (оннан бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе кәмелетке толмаған адамның жалақысының не өзге табысының екі аптадан алты айға дейінгі кезеңдегі мөлшерінде).
Ал белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру бір жылға дейінгі мерзімге тағайындалады. Қоғамдық жұмысқа тарту кәмелетке толмаған адамның қолынан келетін жұмысты негізгі жұмыстан не оқу бос уақытында орындауы (қырық сағаттан жүз алпыс сағатқа дейінгі мерзімге тағайындалады). Он төрттен он алтыға дейінгілер үшін орындау ұзақтығы күніне екі сағаттан, ал он алтындан он сегізге дейінгілер үшін үш сағаттан аспауы керек.
Түзеу жұмыстары сот үкім шығарған кезде он алты жасқа жетуін, бірақ әлі он сегізге толмаған адамдарға бір жылға дейінгі мерзімге тағайындалады.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

1. Жасөспірім және Заң
2. Жасөспірімдер қылмысы. Ақтауда жасөспірімдер қылмысы алаңдатарлық

3. Жасөспірімдер қылмысы алдын алу шараларын қажет етеді

4. Кәмелетке толмағандар арасындағы қылмыс артып келеді

Жасөспірім және Заң
Кәмелетке толмағандардың жауаптылығына жаңа ҚК жеке бір бөлім
бағыштады. Кәмелетке толмағандар деп қылмыс жасаған кезде жасы төртке
толған, бірақ он сегізге толмаған адамдар танылады.
Жасқа толды деп туылған (он төрт не он алты), бірақ кәмелетке
толмаған адамның өзі құбылыстарына ілесе алмай, психиканың бұзылуына
байланысты емес психикалық дамуы жағынан артта қалып, соның салдарынан
кішігірім немесе орташа ауырлықтағы қылмысты жасау кезінде өз әрекетінің іс
жүзіндегі сипаты мен қоғамдық қауіптілігін толық көлемінде түсіне алмаса не
оған ие бола алмаса да қылмыстық жауапқа тартылмайды.
Қылмыс жасаған кәмелетке толмағандарға жаза тағайындалуы не оларға
тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шаралары қолданылуы мүмкін. Оларға жаза
тағайындаудың да өз ерекшеліктері бар. Біріншіден, оларға жазаның барлық
түрі емес, тек кейбіреуі қолданылады. Олар: айыппұл; белгілі бір қызметпен
айналысу құқығынан айыру; қоғамдық жұмыстарға тарту; түзеу жұмыстары;
қамау; бас бостандығынан айыру. Екіншіден, бұл жазаларжы қолданудың өзі
шектеулі сипатта. Мысалы, айыппұл оның дербес табыс немесе өндіріп алуға
жарайтын мүлкі болған жағдайда ғана тағайындалады (оннан бес жүз айлық
есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе кәмелетке толмаған адамның
жалақысының не өзге табысының екі аптадан алты айға дейінгі кезеңдегі
мөлшерінде).
Ал белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру бір жылға дейінгі
мерзімге тағайындалады. Қоғамдық жұмысқа тарту кәмелетке толмаған адамның
қолынан келетін жұмысты негізгі жұмыстан не оқу бос уақытында орындауы
(қырық сағаттан жүз алпыс сағатқа дейінгі мерзімге тағайындалады). Он
төрттен он алтыға дейінгілер үшін орындау ұзақтығы күніне екі сағаттан, ал
он алтындан он сегізге дейінгілер үшін үш сағаттан аспауы керек.
Түзеу жұмыстары сот үкім шығарған кезде он алты жасқа жетуін, бірақ
әлі он сегізге толмаған адамдарға бір жылға дейінгі мерзімге тағайындалады.
Қамау он алты жасқа жеткен кәмелетке толмай сотталғандарға бір айдан төрт
айға дейінгі мерзімге тағайындалады.
Он сегізге толмай сотталған адамды бас бостандығынан айыру он жылдан,
ал ауырлататын мән-жайларда кісі өлтіргені үшін – он екі жылдан аспайтын
мерзімге тағайындалуы мүмкін. Он төрт жастан он алты жасқа дейін кішігірім
ауырлықтағы қылмысты бірінші рет жасаған адамдарға бас бостандығынан айыру
тағайындалмайды.
Он сегіз жасқа толмай сотталғандар бас бостандығының айыруды:
а) бас бостандығынан айыруға бірінші рет сотталған ер балалар, сондай-
ақ әйел жынысты кәмелетке толмағандар-жалпы режимдегі тәрбиелеу
колонияларында;
ә) бұрын бас бостандығынан айыру жазасын өтеген еркек жынысы
кәмелетке толмағандар-күшейтілген режимдегі тәрбиелеу колонияларында
өтейді. Бұндай кездерде де сот белгілі жағдайларды ескеріп, жалпы режимдегі
тәрбиелеу колониясында өтеуді тағайындауы мүмкін.
Кәмелетке толмаған адамға жаза тағайындаудың ерекшелігі оның 52-бапта
көзделген мән-жайлардан басқа, өмірі мен тәрбиесінің жағдайлары, психикалық
даму деңгейі, жеке басының өзге де ерекешеліктері, сондай-ақ оған жасы
үлкен адамның ықпалы ескерілуінен көрініс табады.
Жасөспірімдер қылмысы
Ақтауда жасөспірімдер қылмысы алаңдатарлық
Ақтау қаласында жастар мен жасөспірімдер арасындағы қылмыс соңғы
айларда 200 пайызға өсіп кеткен. Мәселен, былтырғы жылдың бірінші
тоқсанында жастар қылмысы бойынша 13 факт тіркелген болса, биылға осы
мерзім ішінде 39 қылмыс болып отыр. Прокуратура қызметкерлері мұның себебін
мектептердегі мұғалімдердің оқу-тәрбие жұмысының босаңдығынан және
инспекторлардың қадағаламауынан болып отыр деп кінәлайды. Білім
департаменті басшылығы, керісінше, құқық қорғау орындары білім ордаларына
келіп, қылмыстың алдын алу шараларын жүргізбейтіндігін айтады. Сондай-ақ
облыстық білім департаменті жасөспірімдер арасында төбелес, бұзақылықтарды
ұйымдастыратын белгілі бір қылмыстық топты әшкерелеуге тиісті орындар көз
жұмып қарап отырғанын айтады.
Сондай-ақ прокуратура қызметкерінің айтуынша, осыдан бірнеше жыл бұрын
қаладағы мектепке енгізілген жасөспірімдер ісі жөніндегі 30 шақты
инспекторлар жұмысы да көңіл көншітерлік емес көрінеді.
– Инспекторлардың жұмысы мүлдем төмен деп айтқым келеді. Қалада
жасөспірімдер арасында шағынаудандарға бөлініп алып төбелесу көбейген, –
дейді прокуратура қызметкері Алмас Сәрсенбаев.
Прокуратура қызметкерлерінің инспекторлардың атына айтқан сындарын
Маңғыстау облыстық білім департаментінің директоры да қостап отыр.
Ал білім департаментінің басшысы Қаныбек Жұмашев жоғарыда айтылған
жасөспірімдер қылмысының өсуі негізінен мектептегі оқу-тәрбие жұмысының
босаңдығы мен темірдей тәртіптің жоқтығынан деген пікірмен мүлдем
келіспейтінін алға тартты.
– Барлық құқық бұзушылық саласындағы қылмыстардың бәрін тек осы білім
саласына тіреп немесе мұғалімдердің дұрыс жұмыс жасамай жатқанымен
түсіндіруге болмайды. Бұған біз қарсымыз. Ішкі істер департаменті мен
прокуратура қайда қарап отыр? Ақтау қаласындағы мектептерде құқық қорғау
органдары тарапынан лекция оқу мүлде жоқ деуге болады, – дейді білім
департаментінің директоры Қаныбек Жұмашев. Департамент басшысының айтуынша,
мұғалімдердің сабақ беретін 45 минутының 25 минуты сабақ сұрауға кетсе,
қалған уақыты сабақ түсіндіруге кетсе, басқа шаруамен айналысуға олардың
уақыты болмайтынын айтады. Басшының сөзіне қарағанда, білім департаменті
қарап отырмай, арнайы бағдарламалар жасаған. Сол бағдарлама аясында түрлі
спорттық үйірмелер құрылып, тәрбие сағаттары өтетін көрінеді. Жылына үш рет
оқу айлығы жүргізіліп, соның аясында сабаққа бармай, тәртіп бұзған
оқушыларға әкімшілік шара қолданылады.
Ал инспекторлар жайында Маңғыстау облыстық ІІД қоғамдық қауіпсіздік
басқармасының бастығы Бейбітәлі Төлтаев:
– Кеше алған 30 инспекторды қазір үйретіп жатырмыз. Олар қазір
реттеліп, 1-2 жылда төселіп, өз маманы болып шығады деген ойдамыз. Көбісі
өз ынтасымен жұмыс жасап жатыр. Бірақ бірен-сарандары бар. Үш қызметкердің
мінез-құлқын қарап, органнан шығарып жатырмыз, – дейді.
Балалар қылмысының орын алуына кінәлі тек құқық қорғау органдары мен білім
саласы мамандары ғана емес, оған ата-аналардың да бала тәрбиесіне селқостық
танытуының көп әсері барын айтушылар бар.
Жасөспірімдер тәрбиесіне байланысты пікірін білмек болып, психиатр
Хамиш Хасановты әңгімеге тартқанымызда, ол: Қазір елімізде жастарға
арналған ортақ идеология, салиқалы саясат жоқ. Есесіне, Есірткіге қарсы
күресейік!, Жастар жол қозғалысына абай болайық! деген сияқты тағы басқа
да науқандық, бір күндік ұраншылдық саясат қана бар. Нағыз ұстаздар кешегі
Кеңестер кезеңімен бірге құрдымға кеткен. Анискиндер сынды учаскелік
инспекторлар мүлдем жоқ. Жастар Әлия мен Мәншүкті, Төлеген мен Талғатты
үлгі тұтудың орнына моджахедттерге еліктейді, содырларды үлгі тұтады.
Ђйткені оларды шетелдік электрондық ақпарат құралдары солай тәрбиелеп
жатыр. Бұл біреулер үшін тиімді де. Ал ол енді бөлек әңгіме, – деді.

Жасөспірімдер қылмысы алдын алу шараларын қажет етеді

Бүгінгі таңда жасөспірімдердің қылмыс жасап, теріс жолға түсуін ата-
ананы, білім беру саласы қызметкерлерін ғана емес, жалпы қоғамды, тұтас
ұлтты ойландыратын толғандыратын мәселе.
Себебі, ұлтымыздың, мемлекетіміздің болашағы, тағдыры бүгінгі жастарда,
олар таңдаған өмір жолына тікелей байланысты.
Енді деректер мен дәйектерге көз жүгіртсек, Қызылорда облысы көлемінде
2007 жылы 344 кәмелетке толмағандармен 181 қылмыс жасалған. Оның ішінде 184-
і оқушылар болса, 156-ы еш жерде оқымайды немесе жұмыс істемейді, 4
кәмелетке толмағандардың тұрақты жұмыс орны бар. Ал, қылмыс жасаған
кәмелетке толмағандардың 31-і қыз балалар.
Мысалы, Қызылорда облысы, Арал қаласының тұрғыны 1990 жылы туылған
Г.Тажимбетов спирттік ішімдік ішкен күйінде танысы М.Ужаубаев екеуінің
арасындағы жан-жалды себеп етіп, қолына жерден тас алып, жәбірленушінің бет
тұсынан ұрып құлатып, кеудесінен бірнеше рет ұрып соғады. Мұнымен қоймай,
М.Ужаубаевты үйіне алып бара жатып, жерде жатқан бетон сынығымен бетінен,
басынан бірнеше мәрте ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.