Сараптау жүйелерін тұрғызуға қатысатын мамандар



Кіріспе
1.1.Сараптау жүйесінің түсінігі.
1.2.Сараптау жүйелерін тұрғызуға қатысатын мамандар.
1.3.Білім базасы.
Негізгі бөлім
2.1 Сараптау ақпарат жүйелерін тұрғызу мен оның дамуы
2.2Сараптау жүйесіндегі тұрғызу кезеңі
2.3Сараптау жүйесіндегі жасанды және өзіндік интеллектті салыстыру.
2.4Компьютерлік желілердегі білім жағдайының көрінісі.

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер
Сараптау жүйелерінің пайда болуының алғы шарттары өткен ғасырдың 70 жылдарын қамтиды. Бұл уақыт кезеңінде мәліметтер базасымен қатар білім базаларын қолдану мәселесі пайда болды. Яғни білімді ұсыну бойыншы бір қатар модель түрлері құрылады. Мысалы Нью Эл және Саймон атты ғалымдар білімді ұсынудың продукциондық моделін, ал 75 жылы Минский білімнің фрэймдық моделін ұсынды. Сонымен қатар логикалық есептеулер үшін бір қатар сараптау жүйелері құрылды. Жалпы сараптау жүйелерінің бірнеше анықтамалары бар:
1.Сараптау жүйесі белгілі бір қолдану саласы мәселесін шешу барысындағы мамандардың іс-қимылын модельдеуге және имитациялауға арналған интелектуалды есептеу жүйесі.
2.Сараптау жүйесі кез-келген қолдану саласында пайда болған мәселені сарапшы маман жүзеге асырғандай етіп орындайтын жасанды интелектуалды есептеу жүйесі.
3.Сараптау жүйесі сарапшы мүмкіндіктерін компьютер мүмкіндіктерімен біріктіретін жүйе.
4.Сараптау жүйесі өте күрделі программалық кешен, себебі мұнда қолдану салаларының мамандарының барлық білімдері қамтылған және олар тәжірибиеде басқа деңгейдегі пайдаланушыға таратылады.


Сараптау жүйелерін тұрғызуға қатысатын мамандар.

1.Пайдаланушы. Сараптау жүйелері мен жұмыс жасайтын қолдану саласы маманы не болмаса сараптау жүйелерге тапсырыс беруші тапсырыс беру барысында өз талаптарын түсінікті деңгейдегіге қоя білу қажет және сарапшының берген кеңестерін дұрыс талқылау, қабілетіне ену қажет.
2.Білімдер инженері. Бұл жасанды интелект саласының маманы және білім базасымен сарапшы арасындағы аралық буфер рөлін атқарады. Білімдердің барлық түрімен жұмыс жасайды және аналитик болады.
3.Сарапшы. Қолдану саласының өте жоғары дәрежедегі кәсіби маман иесі. Буферді талқылау оның міндеті соған байланысты сарапшы жасанды интелект саласының хабары болуы қажет. Сонымен қатар алынған нәтиженің түсінікті және кәсіби деңгейде талқылау қабілеті өте жоғары болуы шарт.
1. К.Нейлор. «Как построить свою экспертную систему» 1991год
2. Э.В.Попов. «Экспертные системы» Наука, 1996год.
3. Дж.Маккалистер. «Исскуственный интелект и Пролог на микроЭВМ» 1990 год изд.
4. Л.З.Кузин. «Основы кибернетики»
5. Н.Б.Бралиева. Л.А.Байбөлекова. Қ.Т.Болашов. «Ақпараттық менеджмент негізі» Алматы 2001 жыл
6. «Адаптивные и Экспертные системы» Москва.Наука 1996 год.

Мазмұны

Кіріспе
1.1.Сараптау жүйесінің түсінігі.
1.2.Сараптау жүйелерін тұрғызуға қатысатын мамандар.
1.3.Білім базасы.
Негізгі бөлім
2.1 Сараптау ақпарат жүйелерін тұрғызу мен оның дамуы
2.2Сараптау жүйесіндегі тұрғызу кезеңі
2.3Сараптау жүйесіндегі жасанды және өзіндік интеллектті
салыстыру.
2.4Компьютерлік желілердегі білім жағдайының көрінісі.

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

Сараптау жүйелерінің пайда болуының алғы шарттары өткен ғасырдың 70
жылдарын қамтиды. Бұл уақыт кезеңінде мәліметтер базасымен қатар білім
базаларын қолдану мәселесі пайда болды. Яғни білімді ұсыну бойыншы бір
қатар модель түрлері құрылады. Мысалы Нью Эл және Саймон атты ғалымдар
білімді ұсынудың продукциондық моделін, ал 75 жылы Минский білімнің
фрэймдық моделін ұсынды. Сонымен қатар логикалық есептеулер үшін бір қатар
сараптау жүйелері құрылды. Жалпы сараптау жүйелерінің бірнеше анықтамалары
бар:
1.Сараптау жүйесі белгілі бір қолдану саласы мәселесін шешу барысындағы
мамандардың іс-қимылын модельдеуге және имитациялауға арналған
интелектуалды есептеу жүйесі.
2.Сараптау жүйесі кез-келген қолдану саласында пайда болған мәселені
сарапшы маман жүзеге асырғандай етіп орындайтын жасанды интелектуалды
есептеу жүйесі.
3.Сараптау жүйесі сарапшы мүмкіндіктерін компьютер мүмкіндіктерімен
біріктіретін жүйе.
4.Сараптау жүйесі өте күрделі программалық кешен, себебі мұнда қолдану
салаларының мамандарының барлық білімдері қамтылған және олар тәжірибиеде
басқа деңгейдегі пайдаланушыға таратылады.

Сараптау жүйелерін тұрғызуға қатысатын мамандар.

1.Пайдаланушы. Сараптау жүйелері мен жұмыс жасайтын қолдану саласы
маманы не болмаса сараптау жүйелерге тапсырыс беруші тапсырыс беру
барысында өз талаптарын түсінікті деңгейдегіге қоя білу қажет және
сарапшының берген кеңестерін дұрыс талқылау, қабілетіне ену қажет.
2.Білімдер инженері. Бұл жасанды интелект саласының маманы және білім
базасымен сарапшы арасындағы аралық буфер рөлін атқарады. Білімдердің
барлық түрімен жұмыс жасайды және аналитик болады.
3.Сарапшы. Қолдану саласының өте жоғары дәрежедегі кәсіби маман иесі.
Буферді талқылау оның міндеті соған байланысты сарапшы жасанды интелект
саласының хабары болуы қажет. Сонымен қатар алынған нәтиженің түсінікті
және кәсіби деңгейде талқылау қабілеті өте жоғары болуы шарт.

Білім базасы.

Жасанды интелект негізінде құрылған жүйелерді қарастыру барысында
білімдер түсінігімен кездесеміз.
Білімдер- кез-келген қолдану саласына қатысты мәселені мамандарға
шешуге мүмкіндік беретін және кәсіби тәжірибе практикалық қызмет
нәтижесінде алынған осы қолдану саласының қағидалары заңдылықтары
байланыстары. Білімдер өңделу барысында келесі түрге ие болады:
• Ойлау қабілеті нәтижесі ретіндегі адамның жадысындағы білімдер.
• Білімдерді материалдық тасығыштар (оқулықтар, әдістемелік нұсқаулар) .
• Білімдер шеңбері қолдану саласы объектілерінің олардың атрибуттарның
және байланыстары заңдылықтарының және шартты түрдегі сипаттамасы.
• Білімдерді ұсыну түрімен сипатталатын білімдер, яғни продукциондық
модельдер, фрэймдер, семантикалық жүйелер, логикалық есептеулер.
• Білімдер базасы машыналық тасығыштардағы ақпарат.
Құрылымдық ерекшелігі бойынша білімдер қолдану саласы туралы
фактілерден және ережелерден тұрады.
Факт- қолдану саласы туралы қысқа мерзімді білімдер.
Ережелер- фактілерді өңдеу алгоритімін анықтайтын ұзақ мерзімді білімдер.
Сонымен, білім базасы- фактілер және ережелер жиынтығы және осы жиынтық
қызметін қамтамасыз ететін заңдылықтар. Білімдер базасы технологиясы өзінің
даму барысындағы мәліметтер базасының технологиялық дамуының жалғасы болып
келеді. Мәліметтер мен білімге ұласу ақпараттық- құрылымдық дамуының және
күрделі логикалық дамуы. Мәліметтер базасының білім базасының ерекшелігі:
Ақпарат нақты түрде ұсынылады, ал білім базасында жалпы заңдылықтар яғни
аксиомалар орын алады; 1-ші ұғым экстенционалын (тұрақты) білдірсе, 2-ші
ұғым интенционалын (даму) білдіреді.
Білім базасының ерекшеліктері:
• Білімдер интерпретациясы білім мазмұнын талқылау мүмкіндіктері.
• Білім базасы фактілер және жағдайдың сәйкестігін яғни ситуациялық
байланыстарды анықтау мүмкіндігі болады.
Білім базасын кеңейту мүмкіндігі яғни білім базасының экстенционалының
шексіздігі.

Сараптау ақпарат жүйелерін тұрғызу мен оның дамуы экономикадағы
ақпарат жүйесін ғимаратпен салыстыруға болады , себебі ол ғимарат секілді
сыртқы ортамен бірнеше коммуникациялық байланыста болып , әр түрлі
қолданушылардың қажетін өтеп , бір бөлімнен келесі бөлімге өтетіндей бүтін
желістерді қамтиды.
Егер ақпарат сәулеті саласының мамандарының бірі – Г. Уитлордың жоғарғыдағы
пікірін әрі қарай жалғастырсақ , онда көптеген ұйымдардың ақпарат жүйелері
көріксіз көріністі елестетеді. Қолданып жүрген ақпарат жүйелерінің
ғимараттарының анық кескіні , келбеті болмайды , ондағы әр түрлі өлшемдегі
терезе , есіктер өзара үйлеспейді және оған кіретін есік бірінші
қабаттаемес , бесінші қабатта болып , үшінші қабаттан екіншіге шатыр арқылы
барып , ал қоймаға директордың бөлмесі арқылы бару және т.б жатады.
Ақпарат жүйелерінің мұндай болуының себебі , басқаруға байланыстар мен
компьютерлерді және электронды жазба құрылғылары жабдығын ендіру , ұйымдар
мен фирмалардың кейбір бөлек бөлімшелерінде шашыраңқы жүргізулуінен болады.
Фирмалар мен ұйымдардың бөлімшелерін компьютерлендіру жергілікті
тиімділікті әкелгенмен , бірақ жалпы ұйымдардың болмауы , ақпарат қорларын
қолданудан нашарлауы есебінен осы жергілікті тиімділікті жоққа шығарады.
Сондықтан ақпарат жүйесіне тұрғызғанда , үзінділік ыңғайды жүйелік ыңғайға
ауыстыру қажет.

Сараптау жүйесіндегі тұрғызу кезеңі

Адамның ой - өрістік қызметінде сараптау жүйесін тұрғызу аса маңызды орын
алады. Ол твортчестволық жасампаздық кезеңді аяқтап , тікелей жобаның
ендірілуіне әкеледі. Егер ғылыми зерттеу қызметі ізденушілігімен
ерекшеленетін болса , онда жобалау қолданатын бар білімге , тәжірбиеге
ғылыми зерттеудің нәтижесінде негізделеді.
Тұрғызу сараптау жүйесіне берілген басқару обьектісімен іске келтіру үшін
орындауды қажет ететін жұмыстардың бірігуі. Сараптау жүйені тұрғызудың
негізгі мақсаты – нақты обьектінің басқару жүйесінің қазіргі заманғы
есептеу техникасы жабдықтары мен экономика – математикалық әдістерін дамыту
үстінде.
Тұрғызу кезеңінің барлығы бөлек сатыларға бөлінеді. Ол берілген нәтижені
алумен аяқталатын және сараптау жүйені тұрғызу кезінде тізбектеліп
орындалатын бөліктің бірі. Мұндағы сатының нәтижесі – сәйкес құүжаттандыру
жиынтығын ендіру пікірі бойынша бекітілетін жалпы сатының бір бөлігі.
Сараптау жүйесінің автоматтандырылған сарапталынған негізінде басқа
деректер базасынан айырмашылығы көп. Сараптау жүйесі келесі тізімді
жағдайда анықталған:
1. Алынған ақпарат жоғарғы жүйеде болады
2. Берілген аймақта сараптаудың аз деген саны мәліметтерді көрсетіледі
3. Сараптау жүйесінің болашақ универсальді қолданылуы , яғни бұл
тәжірбиесі кең көлемді есептерде қолданылады.
Сараптау жүйесінің қуаттылығы оның білімінде , біріншіден сапалылығында
және білімдердің көлемінде , сақталуына байланысты. Сондықтан инженер
білімдер жөнінде нақты есептер шешетін контекстік сарапшымен жұмыс
жасаған жөн. Сарапшы жүйесіне келесі анықтамалар орындалу қажет :
1. Өздерің өздеріңе сарапшы болмаңдар!
2. Сараптау жөніндегі инженер тек мына білімге сүйену керек , егер ол сол
жұмысына сентін болса.
Сарапшының таңдап алу әдістері:
Бақылау – Сарапшы анықталған жұмысқа бақылау жүргізеді.
Есептерді талқылау – сарапшы инженер берілген көптеген есептерді
мәліметтер , білімдер және шешімдердің процедурасындағысарапшымен
талқылау.
Есептің бейнеленуі – бұл жерде сарапшы түрлі есептердегінегізгі типті
жауапты анықтайды.
Есептер анализі – сарапшы нақтылы есептерді , яғни жүріс детальдарына
дейін қарастырады.
Жүйені тексеру - сарапшы инженерге есептерді шешуге мүмкіндігін береді (
қарапа-йымнан күрделіге дейін ) , бұл жерде инженер есті қолмен шешуге
тура шешуге мәжбүр.
Жүйені зерттеу – сарапшы шығарылған жүйенің механизмін мен ережесін
сыннан өткізіп , зерттейді.

Заманды бағыттарда экономикалық теориямен барлығы базар экономика
жақсырақ зерттелген жүйе сияқты сипатталады, негізі салынған жеке
меншікте, таңдау бостандығында және бәсекенің, жеке назарларға тіреледі,
үкімет ролі шек қояды. Командалық экономика сараптау жүйесі сияқты,
қоғамда биік болып тұрады (мемлекеттік ) өндіріс құралдарына меншік,
экономикалық шешімдердің ұжым қабыл алу, орталықтандырылған басшылық
экономикамен мемлекеттік жоспарлау арқылы. Байланысқанның астына қоғам
үлгісін жобалайнады, бірінші екі жүйе элементтері синтез жасаушы . Ол
мемлекеттердің көпшілігі үшін қажет.

Барлық экономикалық процестердің жиынтығы, іске асырылғандардың
қоғамда негізде жұмыс істейтіндердің оған мүлік көңіл болулардың және
ұйымдық түрлердің, осы экономикалық сараптау жүйесін қоғам өзімен ұсынады.
Жүйенің мәнін түсініп, қоғам шаруашылық өмірлерінде көптеген заңдылықтарды
түсінуге болады.

Экономикалық жүйе негізгі элементтерімен әлеуметтік-экономикалық
байланыс болуларды қалайды, орналасушылар пайда болатындарды әрбір
экономикалық жүйеде экономикалық қорларға меншік түрлерінде және шаруашылық
қызмет нәтижелері; шаруашылық қызмет ұйымдық түрлері; шаруашылық механизм,
сондай-ақ экономикалық қызметін жөнге салу тәсілі макроэканомикалық
деңгейде; шаруашылық субъектілер аралық нақтылы экономикалық байланыстың
болуы.

Өткен жүз жылдықтың екінші жартысына, ғылыми-техникалық революция кең
ұлттық экономика дамуына әсер етті, белсенділігі едәуір өндіріс және
әлеуметтік инфражүйе, әсіресе өндіріс, шаруашылық механизмі, шаруашылық
қызмет ұйымдық түрлері және шаруашылық етуші субъектілер жылдам дамды,
аралық экономикалық байланыстар осыған орай өзгерді. Экономикадағы сараптау
жүйесі астында барлық экономикалық жиындардың болуы күрделі, реттелген
жиынтығын түсінуге және қоғам шаруашылық қызметі түрлерінің, қатынастарды
айқын өндіріс көру және әлеуметтік түрлерде және әлеуметтік институттердің,
қайсы мақсатпен қоғам қажеттіліктерінің қанағаттандыруы келеді заттықтарды
игіліктерде және қызметтерінде.

Сараптау жүйесіндегі жасанды және өзіндік интеллектті салыстыру.
Жасанды интеллектті 1956 жылы Дж.Маккарти енгізген.Жасанды интеллекттің
негізгі 2 ұғымы бар:
• жасанды интеллекттің ұғымы-ақпараттық және программалық құралдар
интеллектті жеке тұлға ретінде қолдану.
• программалық ақпараттық құралдаржәне де олардың көмегімен іске
асырылатын тұлға.
Жасанды интеллекттің қиындықтары мынада:әлі күнге дейін біртекті
және орта текті анықтауыш және интеллекттің өзіндік түсінігі.Сол себептен
жасанды интеллект көптеген зерттеушілері мен ақпараттық эпистемолог
ғалымдары паллиативпен жұмыс істеуге мәжбүр.Практикада жасанды интеллект
программалар жиыныжәне ақпараттық құрал түрінде қарастырылады,олардың
пайдалануы белгілі бір нәтижеге әкеледі.Бер есептер класын интеллектуалды
тұлға қарастырады,бұл жасанды интеллекттің қорытынды түрлері.Басқа таралған
паллиатив жасанды интеллект толық және жақындатылған имитация
интеллектуалды тұлға ретінде қарастырылады,адам интеллекті қазірге дейін
ұлы философтардың жұмбағы және ерекше оқу психологиясының,логикалық
деңгейдің феномологиясын қарастырған,бірақ бұл айтылғандардың біреуі де
жасанды интеллектке жатпайды.Сондықтан практикалық жұмыста көбінесе
тапсырма тізімі мен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Білім базасының сапалы түрде құру мәселелері
Жасанды интелект
Білім базасын сапалы түрде құру мәселелері
Сараптау жүйесі сарапшы мүмкіндіктерін компьютер мүмкіндіктерімен біріктіретін жүйе
Адам саясатпен, ғылыммен, философиямен шұғылданудан бұрын жеу, ішу, киіну, баспана соғу т.б. керек
Түркістан облысы, Ордабасы ауданы, Боралдай өзенінде біртекті топырақтан жасалған бөгеттің жобасын жобалау, Δт 98м, Кф(пл) 0, 062 м тәул., Qвып 2, 4 м3 тәул, Qсбр 17, 5 м3 тәул
Қазақстан Республикасында қонақ үй шаруашылығын басқару
Автоматтандырылған ақпараттық жүйелер түсінігі және олардың жіктелуі
Тұлғалармен сөйлесу мәдениеті
Жоба құжатарын тексеру және құрылыс сапасын бақылау
Пәндер