Алгоритмді бейнелеу әдістері

КІРІСПЕ

Информатикада өңдеу ережесін алгоритм деп атайды. «Алгоритм» деген сөз ІХ ғасырдағы Орта Азияның ұлы ғалымы әл – Хорезм есімінің латынша жазылуынан шығады.
Ол арифметикалық амалдардың /қосу, азайту, көбейту, бөлу/ көп разрядты бүтін сандар үшін орындалу ережелерін алғаш құрастырған. Масыла, көп разрядты екі бүтін санды қосу үшін мынадай ережені орындау керек:
1. Екі көпразрядты бүтін сандарының мәндерін анықтау;
2. Осы екі санды бірінің астына бірін разрядтарын сәйкестендіріп жазу;
3. Егер осы сандардыьң біреуінің үлке разрядтары жетіспесе, оны нөлдермен толтыру;
4. Ең кіші разрядта қосу амалын орындау және келесі разрядты қарастыруға көшу;
Бұл жағдайда, келесі үлкен разрядқа өтетін бірлік пайда болса, онда оны еске сақтап қою керек;
5. Барлық разрядтар біткеше оңнан солға жылжи қарастырып, есте сақталған бірлікті ескеріп, және пайда болған жаңа үлкен разрядқа өтетін бірлікті қайтадан еске сақтай отырып әрбір разрядта қосу амалын орындау;
6. Нәтиже ретінде барлық разрядтарда қосу амалы орындалғаннан кейін, шыққан санды аламыз және есте сақталған бірлік болса, онда оны нәтижені ең үлкен разрядтың мәні ретінде есептейміз.
Бұл жазылған ережемен екі көпразрядты ббүтін санды қосу үшін орындаушының қазақ тілін білу және бір разрядты сандарды қосатын қабілеті болуы қажет.
Төмендегі кестеде екі санның /997 және 76/ қосындысының жазылған ереже бойынша табылуы көрсетілген.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. А.Шәріпбаев «Информатика» , Алматы, 1992
2. В.З.Аладьев, М.Л. Шишанов «Основы информатики», Москва, 1999
3. Е.Қ.Балапанов , Б.Б.Бөрібаев, А.Қ Дәулетқұлов, «Жаңа ақпаратты технологиялар: Информатика, 30 сабақ». Алматы, «Шартарап», 2001 жыл
4. Остроковский «Высшая школа»,Москва, 2000
5. ИФМ журналы, №2, 2000 жыл

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР:

КІРІСПЕ
1 БӨЛІМ. АЛГОРИТМ ЕРЕЖЕЛЕРІНЕ ШОЛУ
1.1 КЕЗ КЕЛГЕН ЕКІ ОНДЫҚ САНДЫ КӨБЕЙТУГЕ АРНАЛҒАН ЕРЕЖЕ
1.2 ЕВКЛИД ЕРЕЖЕСІН ПАЙДАЛАНА ОТЫРЫП ЕКІ НАТУРАЛ САННЫҢ ЕҢ ҮЛКЕН ОРТАҚ
БӨЛГІШІН ТАБУ
1.3 АЛГОРИТМДЕР ТЕОРИЯСЫ

2 БӨЛІМ. АЛГОРИТМДІ БЕЙНЕЛЕУ ӘДІСТЕРІ.
2.1 БЕЙНЕЛЕУ ӘДІСТЕРІНЕ ҚЫСҚАША ШОЛУ
2.2 БЛОК – СХЕМА ТІЛІ
2.3 АҒАШ ТӘРІЗДЕС БЕЙНЕЛЕУ ӘДІСІ
2.4 ЖАСАНДЫ ТІЛ

3 БӨЛІМ. АЛГОРИТМДЕГІ БАСҚАРУ ҚҰРЫЛЫМДАРЫ.
3.1 БАСҚАРУ ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ҰҒЫМЫН ҚАРАСТЫРУ
3.2ТІЗБЕКТЕУ
3.3ТАРМАҚТАУ.
3.4ҚАЙТАЛАУ

ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Информатикада өңдеу ережесін алгоритм деп атайды. Алгоритм деген сөз
ІХ ғасырдағы Орта Азияның ұлы ғалымы әл – Хорезм есімінің латынша
жазылуынан шығады.
Ол арифметикалық амалдардың қосу, азайту, көбейту, бөлу көп разрядты
бүтін сандар үшін орындалу ережелерін алғаш құрастырған. Масыла, көп
разрядты екі бүтін санды қосу үшін мынадай ережені орындау керек:
1. Екі көпразрядты бүтін сандарының мәндерін анықтау;
2. Осы екі санды бірінің астына бірін разрядтарын сәйкестендіріп жазу;

3. Егер осы сандардыьң біреуінің үлке разрядтары жетіспесе, оны
нөлдермен толтыру;
4. Ең кіші разрядта қосу амалын орындау және келесі разрядты
қарастыруға көшу;
Бұл жағдайда, келесі үлкен разрядқа өтетін бірлік пайда болса, онда
оны еске сақтап қою керек;
5. Барлық разрядтар біткеше оңнан солға жылжи қарастырып, есте
сақталған бірлікті ескеріп, және пайда болған жаңа үлкен разрядқа
өтетін бірлікті қайтадан еске сақтай отырып әрбір разрядта қосу
амалын орындау;
6. Нәтиже ретінде барлық разрядтарда қосу амалы орындалғаннан кейін,
шыққан санды аламыз және есте сақталған бірлік болса, онда оны
нәтижені ең үлкен разрядтың мәні ретінде есептейміз.
Бұл жазылған ережемен екі көпразрядты ббүтін санды қосу үшін
орындаушының қазақ тілін білу және бір разрядты сандарды қосатын қабілеті
болуы қажет.
Төмендегі кестеде екі санның 997 және 76 қосындысының жазылған ереже
бойынша табылуы көрсетілген.

1- кесте. Екі санның 997 және 76 қосындысының жазылған ереже
бойынша табылуы

Орындалатын ңұсқаудың Орындалған нұсқаудың Түсініктеме
нөмірі іздері
1 997, 76 Екі санның мәндері
анықталды
2 997 Бірінің астына бірі
76 жазылады
3 997 Жетіспеген үлкен разряд
076 нөлмен толықтырылады
4 997 Ең кіші разрядты қосу
076 1 кезінжде келесі үлкен
3 разрядқа өтетін бірлік
пайда болды
5 997 Келесі разрядты қосқан
076 1 кезде тағы да бірлік
73 пайда болды
6 997 Соңғы үлкен разрядты
076 1 қосқан кезде тағы да
073 бірлік пайда болды
7 1073 Нәтиже

1 БӨЛІМ. АЛГОРИТМ ЕРЕЖЕЛЕРІНЕ ШОЛУ

1.1 КЕЗ КЕЛГЕН ЕКІ ОНДЫҚ САНДЫ КӨБЕЙТУГЕ АРНАЛҒАН ЕРЕЖЕ

Жоғарыдағыдай ережелерді құрастырған кезде әрдайым орындаушының
қабілетін ескерген жөн. себебі кейбір орындаушы берілген ережені орындау
алады да, ал кейбіреулері ондай қабілеті болмайды.
Енді бізге керк орындаушының однық сан деген ұғымды білетін, екі көп
разрядты бүтін санды көрбейте алатын кез келген екі ондық санды көбейтуге
болатын ережені құрастырайық:
1. Екі ондық санның мәнтерін анықтау;
2. Осы сандардағы ондық белгісін көрсететін үтірді ескермей, оларды
бірінің астынав бірін бүтін көбейткіштер ретінде жазу;
3. Көбейткіштерді көбейтіп көбейтіндіні табу;
4. Берілген екі ондық сандарындағы үтірдің оң жағындағы таңбалардың
санын қосу;
5. Нәтиже ретінде үтірден кейінгі таңбалардың саны 4 – қадаммен шыққа
саңға тең болатындай етіп жазылған 3 – қадамнан шыққан көбейтіндіні
аламыз. Мұнда көбейтіндідегі барлық таңбалардың саы 4 – нөл
қойылады да, үтірдің оң жағына алдымен жетіспеген таңбаларжың
орнына нөлдер, соныңан көбейтіндінің мәні жазылады.
Осындай арифметикалық амалдарды орындау ережелерін алгоритм деп
түсінсе, кейін келе Алгоритм деген сөз түрлі математикалық есептерді шешу
ережелерін белгілеуге қолданыла бастады. Мысалы, грек ғалымы Евклид
құрастырған екі натурал санның ең үлкен ортақ бөлшігін табатын келесі
бөлімде қарастырылатын төмендегі ереже Евклид алгоритмі деп аталады.
1.2 ЕВКЛИД ЕРЕЖЕСІН ПАЙДАЛАНА ОТЫРЫП ЕКІ НАТУРАЛ САННЫҢ ЕҢ ҮЛКЕН ОРТАҚ
БӨЛГІШІН ТАБУ

1. Екі натурал санын алып, олардың мәндерін анықтау.
2. Егер екісан өзара тең болса, онда нәтиже ретінде осы сандардың кез
келгенін алу керек, немесе осы сандардың үлкенін анықтау керек;
3. Үлкен санжы үлкен сан мен кіші санның айырмасына алмастыру керек;
4. Әрекетті 2 – қадамнан бастап қайталау;
Бұл алгоритм екі натурал сан М, К берілсе және МК, онда М,К
санждарының ең үлкен ортақ бөлгіші М-К, сандарының ең үлкен ортақ бөлгіші
М, К, К сандарыны~ең үлкен ортақ бөлгішіне тең болады деген қасиетке
негізделген.
Жоғарыда келтірілген мысалдардан алгоритмдегі көрсетілген нұсқауларды
орындаушы адам өте қарапайым және бір – біріне ұқсас болып келетін көптеген
амалдарды орындайтынын байқаға болады.
Осындай амалдарды орындауды алды алаоқытылған басқа орындаушыға
тапсыруға болатыны да айқын.
Демек, осыған байланысты орындаушының әрекетін автоматтандыру идеясы
шығады.
Бұл идеяны жүзеге асыру үшін алдымен алгоритм ұғымына дәл анықтама
беру қажет. Осы пікір математиканың Алгоритмдер теориясы деген жаңа
саланың пайда болуына септесті. Айтылған сала алгоритм ұғымына дәл
математикалық анытама беруге және оған байланысты туатын теориялық
проблемаларды зерттеуге бағытталған ғылым.
1.3 АЛГОРИТМДЕР ТЕОРИЯСЫ

Алгоритмдер теориясы саласындағы қол жеткен жетістіктер алгоритмдердің
орындалуын автоматандыруға мүмкіндік Берге есептегіш техникасын жасауға
болатынын дәлелдеді.
Есептегіш техниканың пайда болуы алгоритм ұғымының кең таралуына шарт
болды. Алгоритм деп тек математикадық есептерді ғана емес, басқа да
есептерді шешетін ережелерді айта бастайды. Олардың тобына экономикалық
есептер, басқару есептері, бір тілден екінші тілге аударуесептері, т.б.
жатады.
Қазіргі кезде есептегіш техниа қолданылмайтын адамның қызмет саласын
табу өте қиын. Бұл жағдай бүкіл адамзат алдына өте бір күрделі мәселе
қойды. Ол алгоритмдерді құрастыра білу және оларды есептегіш техника
түсіндіретін формада бейнелеу болып табылады.
Дегемен, алгоритмдерді құрастыруы үйрену үшін алгоримтнің
математикалық дәл анықтамасын білу шарт емес. Оған алгоритмнің интуитивті
анықтамасын, қасиеттерін және оның бейнелеу әдістерін біл жеткілікті.
Алгоритмнің интуитивті анықтамасын төмендегіднй беруге болады.
Анықтама: Алгоритм деп шекті сан қадам жасау арқылы белгілі бір
кластағы кез келген есепті шешуге арналған түсінікті және дәл қай амалды
қандай ретпен орындалатынын көрсететін нұсқаулар тізбегін айтамыз.
Берілген анықтамадан алгоритмнің мынандай қасиеттері шығады:
1. Түсініктілік. Бұл нұсқаулардың орындаушыға түсінікті тілде
жазылуын талап етеді.
2. Дәлдік. Бұл нұсқаулардың бір мәнділігін талап етеді.
3. Дискреттілік. Бұл нұсқаулардың тізбек құратындығын және
олардың орындалуы жеке қадам жасауды талап ететінін
көрсетеді.
4. Шектілік. Бұл нұсқаулардың орындалуы шекті сан қадам жасау
арқылы бітетіндігін және осыдан кейін нәтиже шығатындығын
көрсетеді.
5. Жалпыламалық. Бұл алгоритмнің жеке ьбір есеп шін емес, осы
сияқты есептердің бүкіл класына арналғандлығын көрсетеді.
Енді, УЕОВ (М,К) арқылы М және К натурал сандарының ең үлкен ортақ
бөлгішінің атауын белгілеп, жоғарыдағы Евклид алгоритмнін былай етіп жазуға
болады:
1. М, К натурал сандарының мәндерін анықтау;
2. Егер М= К, онда ЕУОБ (М, К) М;
3. Егер МК, онда М М- К және 2 қадамнан бастап қайталау;
4. К К-М және 2 қадамнан бастап қайталау.

Осы жазылған алгоритмнің қасиетін көрейік:
2 – кесте. Мысал
Мысал нөмірі Орындалатын нұсқаулар Нұсқаулардың орындалу
нөмірі барысы
1 1 М 8, К 4
3 84, М 8-4
2 4=4, ЕУОБ (8,4) 4
2 1 М 7, К 3
3 73, М 7-31
3 43, М 4-3
4 13, К 3- 1
4 12, К 2 – 1
2 1 = 1 , ЕУОБ(7,3) 1

2 БӨЛІМ. АЛГОРИТМДІ БЕЙНЕЛЕУ ӘДІСТЕРІ.

2.1 БЕЙНЕЛЕУ ӘДІСТЕРІНЕ ҚЫСҚАША ШОЛУ

Өткен бөлімде алгоримтді бейнелеудің бір әдісін, яғни адамдар қатынас
жасайтын табиғи тілде бейнелеуді сипаттадым.
Алгоритмдеі нұсқаулар мен амалдарды анықтай түсу үшін кейде осы
тілдерге математикалық өрнектер қосылады.
Енді алгоритмді кескіндеудің басқа да әдістерін қарастырмақпын. Ол
алгоритмнің графикалық әдіспе және жасанды тілде бейнеленуі.
Жалпы, алгоритмнің бейнелнену әдістерін біріктіріп алгоримтдік тіл деп
атауға болады.
Төменде графикалық әдістіні екі түрі беріледі. Олар блок – схема тілі
мен ағаш тәріздес бейнелеу әдісі. Сондан кейін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.