Алакөл көлінің экологиялық жағдайы

КІРІСПЕ

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.ӘДЕБИ ШОЛУ
1.1.Алакөл көлінің экологиялық жағдайы
1.2.Алакөл қорығының құрылу тарихы
1.3.Физика.географиялық жағдайына сипаттама (климаты, топырағы, суы)

ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Қазақстанның өзіне ғана тиесілі көл суы: Балхаш көлі, Алакөл және Теңіз көлі бар. Осы көлдердің ішінде көлемі жағынан Балхаштан кейінгі орынды алатын Алакөл көлі.
Алакөл көлі – Қазақстанның оңтүстік шығыс бөлігінде орналасқан, Қытай шекарасына қарай. Алматы облысы мен Шығыс Қазақстан облыстарының шекарасын Алакөл көлі алып жатыр.
Алакөл көлі – Қазақстандағы ең ерекше көл, ол өзінің табиғатының сұлулығымен ерекшеленеді. Көл теңіз деңгейінен 347 метр биіктікте орналасқан. Көлдің ұзындығы 104 км, ал ені 52 км, орташа тереңдігі 22 метр, ең терең жері 54 метр. Судың көлемі 58,56 куб км, жағалауының ұзындығы 348 км. Көлге 15 өзен қүяды, олардың негізгілері: Ұржар, Қатынсу, Емелқұйса, Ырғайты, Жаманты, Жаманөткел, Тасты. Алакөлдің ортасында Үлкен, Кішкене Аралтөбе, Белқұдық аралдары орналасқан. Жағалаудың климаты қатаң континентальды, көлде катты желді режим байқалады.Желдің максимальды жылдамдығы солтүстік бөлігінде 40-50 м/сек оңтүстік шығыс және орталық бөлігінде желдің жылдамдығы 50-60 м/сек. Жел күзде және қыста өте қатты болады, көлдегі толқын биіктігі 2-2,5 м. Көлдің суы теңіз суының құрамындай тұзды. Менделеев таблицасындағы барлық элементтер бар (йодтан басқа). Судың беткі температурасы 26 градус, солтүстік зонасында 30 градус, 20 метр тереңдікте судың температурасы 18 градустан аспайды. Көлдің суы емдік қасиеті бар, әр түрлі тері ауруларын жазатын қасиетті су.[1]
ХII-XIX ғғ бірнеше атаулары болған Турге-Нор (монғол тілінен аударғанда «мост-озеро»),Алактагол, Ала тениз, Алакта.[2]
Алакөл көлі өзінің табиғатының байлығымен ерекшеленеді. Табиғаты тіршілік иелерінің сан алуандылығымен, әлемде сирек кездесетін тіршілік иелерімен ерекше орын алады.[3]
Қазіргі таңда осы ерекше табиғат ортасына да саналы тіршілік иелерінің қолы жетіп, осы ортаның экологиялық жағдайына кері әсерлері байқалуда. Алакөл көлі туристтік аймақ болғандықтан, көлге әсіресе жаз айларында демалуға ағылып келген туристтерден көл зардап шегуде. Қаншама ғасырлар бойы табиғат айнасындай сақталып келген Алакөл көлінің де ластанып, табиғатының сарқылу қаупіне әкелген түрі бар.[4]

1. Ақбасова А.Ж., Жамалбеков Е.Ү., ҚалыбековТ., ҚолұшпаеваА.Т., РысбековҚ.Б., Саинова Г.Ә., Сәндібеков М.Н. Экологиялық энцеклопедия. Алматы,2007.
2. Труды Алакольского государственного природного заповедника. Т.1/Сост. Н.Н. Березовиков. – Алматы: Издательство «Мектеп»,2004.
3. Голубев А. Алаколь//Записки РГО по общей географии. 1867.Т.1.
4. Шлеймович П.И Почвенный покров Алакольской впадины//Алакольская впадина и ее озера. Алма-Ата: Наука6 1965.Вып.12.С. 62-78
5. Беремжанов Б.А., Снегирева Н.Е., Химическая характеристика оз. Алаколь//Химия и химическая технрлогия. Алма-Ата,1963.Т.1.
6. Коровин В.И., Кудрин Р.Д. Уровенный режим Алакольских озер//Алакольская впадина и ее озера. Алма-Ата: Наука, 1965. Вып. 12. С. 122-140.
7. Березовиков Н.Н. Заказник «Реликтовая чайка» и его роль в сахранении уникальных гнездовой колониальных птиц на оз. Алаколь
8. Ауезов Э.М., Грачев В.А. Исчезающие и редкие птицы Алакольской котоловины//Редкие звери и птицы Казахстанаю Алма-Ата: Наука, 1977ю Сю 135-138.
9. Ауезов Э.М. О находке колонии реликтовой чайки Larus relictus//Вестник АН КазССР 1970 № 1. С. 59-96.
10. Дементьев Г.П. Отряд Чайки (Lariformes)//Птицы Советского Союза. М., 1951. Т.3.
11. Березовников Н.Н., Анисимов Е.И., Левинский Ю.П. Итоги и перспективы научно-исследовательской деятельности Алакольскогозаповедника//Труды Алакольского заповедника. Алматы: «Мектеп». 2004. С. 56-67.
12. Береззовиков Н.Н. Кратки очерк истории фауны и флоры Алакольской котловины//Труды Алакольского заповедника. Алматы: «Мектеп», 2004. С.
13. Стуге Т.С. О зоопланктоне Алакольских озер//Проблемы охраны и устойчивого использования биоразнобразия животного мира Казахстана. Алматы, 1999.С. 145-146.
14. Струге Т.С. Крупа Е.Г. Смирнова Д.А. Зоопланктон Алаколь-Сасыккольской системы озер//Труды Алакольского заповедника. Алматы: «Мектеп», 2004. С. 119-136.
15. Ауезов Э.М. Реликтовая чайка на оз. Алаколь//Колониальные гнездовья околоводных птиц и их охрана. М., 1975. С. 58-59.
16. Ковшарь А.Ф. Реликтовая чайка//Птицы Казахстана. Дополнения. Алма-Ата, 1974. Т. 5. 407-411.