Құтыру - зооантропонозды ауру

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

І. Кіріспе

Дәрігер - адам баласын емдесе, мал дәрігері - адамзатты емдейді. Қай ауруды алып қарасақта, зерттеу негізінде барлық адам аурулары жануарлардан жұғатыны анықталды. Сондықтан да адамдарға сол кеселдер жұқпас үшін мал дәрігерлері, яғни біздер жоғары дәрежеде білімді игеріп, жақсы жұмыс жасаумыз керек. Адамзаттың өміріне қауіп төндіретін, өліміне әкеп соғатын аурулардан сақтандыруымыз керек. Міне сондай аурулардың бірі - құтыру.

Құтыру - зооантропонозды ауру. Яғни, адамдар мен жануарлардың өміріне залал келтіретін аса қауіпті ауру, әдетте бұл сырқаттың дамуы құтырған ет қоректілердің үй жануарларын жарақаттауынан болады. Ал адамдарда үй жануарлары мысықтың, иттің қабуынан, кейде құтырған қасқыр не түлкі адамға тікелей шабуыл жасауына байланысты, тістеп алуы арқылы сілекейден жұғады. Жер шарының көптеген елдерінде қазіргі уақытта жануарлардың құтыру ауруына көп шалдығуы негізгі ғаламдық проблемелардың біріне айналып отыр. Ол жүйке жүйесін зақымдап, шашыранды полиэнцефаломиелит арқылы ерекшеленетін, жіті түрде өтетін өте қауіпті жұқпалы ауру. Құтырма ауруының вирусы жануардың сілекейі арқылы бөлінеді. Осылайша, олар қауып алғанда, сондай-ақ тырналған, сыдырылған жеріне сілекейдің түсуінен жұқтырып алуы мүмкін. Жарақатқа түскен вирус жұлын мен миды және барлық ағзаны зақымдайды. Вирус ағзаны зақымдаған сәттен ауру басталғанға дейінгі кезең 12 күннен 1 жылға дейінгі уақытқа созылуы мүмкін. Аурудың қоздырғышы - рабдовирустар болып табылады. Рабдовирустар - құрамында РНҚ бар таяқша пішінді вирустар тұкымдастығы. Вириондардың ұзындығы 175 нм, көлденеңі 70 нм. РНҚ сыңар тізбекті, сырты липопротеид қабығына оралған, негативті, м. с, 4, оралымды қосжіпті нуклеокапсидтің құрамына кіреді. Торшаның цитоплазмасында өсіп-өнеді. Рабдовирустар тұқымдастығы ішінде лиссавирустар туысы - құтыру ауруының қоздырғыштары болып табылады. Вирус малдың барлық түлігін, ал хайуандардан итті, мысықты, қасқырды, түлкіні, қарсақты, аюды, т. б. құтыру ауруына шалдықтырады. Аурудың вирусы құтырған малдың миында, жұлынында, сілекейінде көп болады. Аурудың негізгі таратушылары құтырған ит, мысық, түлкі, қасқыр. Ол тістеу арқылы берілумен және орталық нерв жүйесінің ауыр зақымдануы белгілерімен, жіті өтетіндігімен сипатталады.

Курстық жұмыстың мақсаты - құтыру ауруын жалпы түбегейлі зерттеп, ауруға дұрыс балау қоя отырып, құтыру ауруының адам баласына әкелетін зардабын және ауруда болдырмаудың себептерін анықтау болып табылады.

Курстық жұмыстың негізгі міндеттері :

- Қазіргі кездегі құтыру ауру жөнінде толық мағұлмат беру;

- Құтыру ауруының қоршаған ортаға, адамзат баласына кеселі туралы баяндау;

- Ауруды болдырмау, құтыру ауруының алдын-алу шаралары жөнінде таныстыру;

ІI. Әдебиетке шолу

Ж. Б. Ахметовтың дерегі бойынша (1993) Құтыру (синонимдері: rabies, lyssa, hydrophobia - судан сескену) - адам мен жылы қанды жануарлардың аса қауіпті жұқпалы ауруы, зақымдалған жануарлармен қатынас (тістеу, микрожаралардың сілекейленуі) кезінде таралады, ОЖЖ зақымдануымен және өліммен аяқталуымен сипатталады.

Н. Ж. Жанұзақовтың (1985ж) мәліметі бойынша, ауруды сүзілетін ультравирус тудырады. Бұл вирус нерв клеткаларында жақсы өсіп-өнеді және зақымдайды. Қоздырған вирус жоғарғы температураға төзімсіз келеді. Мәселен 70-60 градус ыстыққа 30минутта өледі. Ал суыққа өте төзімді. Құтыру ауыруына жабайы жануарлар, үй малы және адамдар жиі шалдығады. Республикамыздың Батыс обылыстарында (Орал, Ақтөбе, Торғай, Гурьев, Маңғышылақ) бұл ауру жабайы жануарлардың және үй малының арасында жиі кездеседі. Сондай-ақ ауру Қазақстанның басқа обылыстарында аздап болса да кездесіп тұрады, ал жабайы жануарлар арасында ауру жылдың қай мезгілі болмасын кез келген шаруашылықтың территориясында кездесуі мүмкін.

Ө. Ығылманұлының мәліметтері бойынша (1997) құтырма вирусын үй жануарларынан басқалары да таратады. Олар: қасқыр, түлкі, борсық, кеміргіштер, ит, мысықтар. Малдың құтырма ауруына шалдыққанын оның сілекейі көп ағып, көзі жасаурап тұрғанынан байқауға болады. Патогенез және клиникалык белгілері. Құтыру вирусы көрнекті нейротроптық қасиетке ие. Енген жерінен вирус перифериялык жүйке талшықтары арқылы орталық жүйке жүйксіне түседі, онда көбейеді, осы талшықтар аркылы барлық жүйке жүйесін, біркатар безді мүшелердің жүйқе түйіндерін, әсіресе сілекей бездерді зақымдай отырып төмен таралады. Жүйке түйінінде вирус көбейіп сілекей арқылы қоршаған ортаға түседі.

И. А. Бакуловтың еңбектері бойынша (1993), әсіресе құтырған қасқыр мен қорқау қасқыр өте қауіпті болады. Жабайы жыртқыштарда үй жануарларындай гидрофобия болмайды. Өршіген кезеңінде олар үлкен өзендерден де жүзіп өте алады. Құтырған түлкімен қарсақ тапа-тал түсте елді мекенге келіп, иттермен таласады, кісіден қашпайды. Түлкі мал қораларға, мал отарларына кіріп малға шабады. Салдану басталған кезде мұндай жыртқыштар жүре алмай, жатып қалса да, ит пен адамға ұмтылып, тістеп алады.

Ғалым Н. А. Налетовтың (1970) еңбектеріне көз жүгіртсек, орта ғасырда кұтыру, көбінесе жабайы жануарлар арасынан жиі табылған, ХІІ-ғасырдың аяғында, әсіресе, ХІІІ-ғасырда қала санының көбеюіне байланысты, ол халқы тығыз мекендердің ауруына айналды. Одан кейін нерв жолдарымен енді сырт бағытына қарай жылжи отырып, вирус сілекей бездеріне түседі, нерв түйіндерінде өсіп-өнеді және олардың клеткаларын дегенерация жасаған соң сілекейге түсетінін айтады.

Ө. Ығылманұлының мәліметтері бойынша (1997), құтыру вирусының төзімді қасиеті болады. Бұл жаратылыста тағы бір штаманың пайда болып, аурудың жасырын кезеңі қысқа немесе ұзаққа созылатын және клиникалық көріністері әр түрлі аурудың келуіне себепші болады. Аурудың клиникалық белгілері пайда болғанға дейін 2-8 күннің ішінде құтырған малдың сілекейінен аурудың вирусы табылады. Аурудың жұғуы ең алдымен сол тістелген жердің көлеміне, жараның тереңдігіне соңғы нерв талшықтарының молдығына және мефатикалық қан талшықтарының жиелігіне байланысты.

М. А. Добиннің айтуы бойынша, жылқыда аурудың өршіген түрінің бірінші белгілері - үркектік, мазасыздану, кейде тістелген жерін үйкеу. Несеп шығаруға бейімделген сыңайы желілейді, тышқаншық тигендей қипалақтай береді. Көтерілу белгілері шылбырын үзіп, босануға тырысуы өшпенділігінің артуы арқылы білінеді. Кейде жыныстық қозу байқалады. Көтерілу жабырқауланумен алмасады, жануар мүлгіп тұрады. Жұтынуы қиындап, кісінеген дыбысы булығып шығады, аузынан шұбырып сілекей ағады. Бастың, әсіресе жағының бұлшық еттері бүлкілдеп, дірілдеп тұрады. Ауру басталған соң 2-3 күннен кейін артқы аяғы салданып, сүйрете бастайды, біртіндеп бүкіл денесінен жан кетіп, 3-4күн ішінде өліп кетеді. Жабайы жыртқыштардан жұққанда ауру салданған түрінде өтеді де, көтерілу кезеңі байқалмауы мүмкін.

М. А. Добиннің (1976ж) мәліметі бойынша, қой мен ешкіде де өршіген құтыру кезінде басқа жануарларға әсіресе итке өшпенділігі байқалады. Ауырған малдар тістерін шықырлатып, аяғын тарпынып, сүзісе береді. Әдетте жыныстық қозу белгілерін береді. Сілекейі шұбырып, денесі сандана бастайды. Екінші күннен бастап-ақ денесінің артқы жағы бұлғақтанып кенеттен құлап қалады. Құтырықтың санданған түрі көтерілу және өшпенділік белгілерінсіз өтеді.

М. Бурделеваның (1978ж) айтуы бойынша, сиырда құтырықтың салданған түрі жиі кездседі. Бұндай жағдайда аурудың көтерілу белгілері байқалмайды. Жануар табыннан бөліне береді, күйіс қайтаруы тоқтап, жұтынуы қиындайды, сілекей ағып, мөңіреген кезде дыбысы жөнді шықпайды, жүргенде шатқаяқтап, теңселеді. Таз қарынның атониясы, іш қату жиілейді. Содан соң аяқтары салданады. Өршіген құтырық кезінде бас жібін үзіп кетуге тырысып, бұлқынады, дыбысы әлсіреп, басын кекжитіп, аяғымен жер тарпиды, қоршауды бұзып өтуге тырысады. Итке мысыққа деген өшпенділігі бөлінеді. Сілекей шұбырып, терлеп, несеп пен нәжіс шығаруға ыңғайлана береді, кейде жыныстық қозу белгілерін байқатады. Әбден болдырып барып құлайды да, тыпырлай бастайды. Біртіндеп тілі жансызданып, артқы соңынан алдыңғы аяқтары салданады. 3-6 күн өткенде жаны шығады.

Ж. Б. Ахметовтың (1993ж) мәліметі бойынша, құтыру антропозондар қатарына жататын жіті вирусты сырқат. Құтыру вирусы жарақаттанған жерден нервті байлап немесе нерв айналасындағы кеңістік арқылы тез арада нерв жүйесі клеткаларына жетеді. Вирустың өсіп-өнуі нәтижесінде нерв жүйесінде дистрофиялық және қабынуға тән өзгерістер дамиды. Құтыруда мидың қатты қабығы қанмен толып кернеліп тұрады. Мидың жұмсақ қабығында майда қан құйылу ошақтары көрінеді.

И. А. Бакуловтың (1993ж) айтуы бойынша, құтыру жылықандылардың барлығына қауіпті жұқпалы ауру. Тістеу арқылы берілумен және орталық нерв жүйесінің ауыр зақымдану белгілерімен, жіті өтетіндегін сипаттады. Вирус денеге түскен соң аз уақыт енген жерінде сақталады да, жүйке талшықтары арқылы орталық жүйке жүйесі бағытында алдымен жұлынға, соңынан миға өтеді. Қоздырушының мидың сұр затында өсіп-өнуі іріңсіз

шашыранды энцефалиттің өрбуіне әкеп соғады. Мидан вирус қайтадан орталықтан кері бағытта сілекей бездеріне келіп түседі.

Т. Сайдуллиннің (1999ж) мәліметі бойынша, құтырық орталық жүйке жүйесін зақымдап, шашыранды полиэнцефаломиелит арқылы ерекшеленетін, жіті өтетін жұқпалы ауру. Құтырық өте ерте заманнан, адамзаттың тарихы қалыптаса бастағаннан белгілі. Ол туралы мәліметтер Вавильонның б. д. д. 2300 жылы жасалған заңдар жинағында кездеседі. Демокрит иттің құтырығын жан-жақты баяндаса, Аристотель әр түрлі жануарларға құтырық иттің қапқанда жұғатындығын жазды.

Т. Махышевтің (2001ж) мәліметі бойынша, құтыру ауруы казіргі кезде өзінің табиғи ошақтылығымен сипатталатын жабайы ет қоректілер ортасынан орын теуіп отыр. Табиғи аймақтардағы бұл хайуандарға вакцина жүргізу осы аурудан сауықтандырудың ең тиімді әдісі болып табылады. Вирустың өсіп-өнуі нәтижесінде нерв жүйесінде дистрофиялық және қабынуға тән өзгерістер дамиды.

М. А. Добин, П. Н. Кокуречевтың дерек көздеріне сүйенсек (1976), Луи Пастер (1822-1895) француздң әйгілі ғалымы, ветеринарлық микробиологияға үлесін қосқан. Өз еңбектерінің нәтижесінде топалаң, құтыру, құс обасы ауруларының қоздырушылары ғылыми негізде терең зерттелді. Пастер жұқпалы аурулардың қоздырғыштарын зерттеп қана қоймай, олардан мал мен адамды сақтандырудың жолдарын көрсетті. Ол алғаш рет ауру қоздырғыштарын әлсіретіп, олардан вакцина дайындаудың әдісін ойлап тауып, оны іс жүзінде жүзеге асырды. Пастер еңбектерінің өнеркәсіптік және техникалық микробиологияны дамытуға қосқан үлесінің де теңдесі жоқ деп айтуға болады.

А. В. Жаровтың (2003ж) мәліметі бойынша, мысықта құтырықтың белгілері иттегідей болады. Өршіген түрі жиі ұшырайды. Бастапқы кезеңде мысық аса секемшіл, қорқақ болып, қала берді қараңғы жерлерге тығылып қалады. Ондай жерден алып шығуға тырысқанда иесін тырнап, тістеп алуы мүмкін. Әдетте кісінің бетіне шабады. Жұтынуы қиындап, сілекей ағады, қырылдап мияулайды. Көтерілген кезеңі басталғанда ит құсап қашып кетуге тырысады, бірақ аса алысқа ұзамайды. Мұндай мысық өшпенді келеді, әсіресе ит пен кісіге соқтығады. Бұдан соң жұтқыншақтың, аяқтарының, тұла бойы бұлшық еттерінің салдануы күшейіп, ауру басталған соң 2-5 күн өткенде мысық өліп қалады. Салданған құтырық кезінде өшпенділік аса байқала қоймайды немесе мүлдем болмайды.

М. А. Добин, П. Н. Кокуречевтың дерек көздеріне сүйенсек (1976), құтыру ауруының қоздырғышы сүзілгіш вирус. Оның үлкендігі 100-150 мм. Туғанына 6 - тәулік болған балапанның миына вирусты орнатып, өсіріп алғаннан кейін, оны тауықтың 7-8 күндік эмбрионының хорллантойс дейтін сыртқы сары уызының қабы ішіне, сондай-ақ әр қилы клеткаларға егіп өсіруге болады.

Ә. Әбутәліковтың (1993ж) мәліметі бойынша, құтырудың қоздырушысы рабдов вирустардың тұқымдарынан ірі РНК-сы бар вирус. Ең жоғарғы титрларда оны ауру малдардың миының әсіресе амандық мүиізшеден, үлкен іш сыңарынан, қарақұс миынан, сопақша мидан табуға болады жұлында, сілекей және көз жасы бездерінде сілекейде вирустың титрі әжептәуір болады. Жануарлардың қан саруысындағы иммунитеттің өсуі, қан сарысуымен нәжіс сығындысының рабикалық белсенділігі вирусты бейтараптандыру реакциясының көмегімен анықталады.

ІІІ. Негізгі бөлім

Құтыру ауруының дамуы туралы тарихи деректер

Құтыруды өте ерте заманнан, адамзаттың мәдени тарихы қалыптаса бастаған кезден белгілі. Ол туралы мәліметтер біздің дәуірімізге дейінгі жазбаларда кездеседі. Демокрит (б. д. д. 5 ғ) иттің құтыруын жан-жақты баяндаса, Аристотель (б. д. д. 4 ғ) әртүрлі жануарларға құтырудың ит қапқанда жұғатынын жазған. Есенберлиннің «Алтын Орда» романында Алтын Орданың болашақ ханы Тоқтамыстың құтырған ит талаған әйелі мен баласын өртеп жібергені баяндалған.

Құтырық ауруын қоздыратын вирус біздің дәуірден 2300 жыл бұрын кездескен, ал біздің дәуірдің 100 жылы Корнелий Цельс бұл аурудың өз құлдарының арасында шыққанын байқаған. Ол ауруды гидрофобия деп атаған. 1804 жылы неміс ғалымы Цинке құтырықпен ауырған жануарлардың сілекейінің жұқпалы екенін анықтаған. Француз ғалымы 1879 жылы Гальте тәжірибе арқылы құтырықты ауру иттен үй қояндарына жұқтырады. XIX ғасырдың аяғында 1881-1884 жылдарында француз ғалымы Луи Пастер (1823-1895) вирус жұқтыратын құтырық ауруының вакцинасын алды. Л. Пастер тері өңдеушінің баласы болған. Өзі 25 жасында Париждегі мектептің физика және химия курсын бітіріп, бір жылдан соң атақты химик Блонның ассистенті болып істеген. Ол 27 жасында профессор атағын алды. Пастердің данышпандығын дәлелдейтін бір жағдай - ол өзі құтырық вирусын білмей-ақ сол аурудың жұқпалы екенін сезіп, ауру коздыратын агентті әлсірету жағдайын ойластырған. Осындай әлсіреген қоздырушы ауру туғызбай, ол ауруға қарсы иммунитет туғызған. 1903 жылы Ремленже және Риффат - құтырық вирусының сүзгіден өтіп кететінін дәлелдеген. Мысалы: кұтырық вирусының генін алып, Е. сол микробының клеткасына енгізсе, ондай микроб вирустың белогын шығарады. Осының арқасында қауіпсіз вакцина алуға болады. Мұндай вакциналарды гендік инженерия арқылы алынған вакцина деп атайды.

Құтырған иттің сілекейінің жұғымталдылығын алғаш рет тәжірибе жүзінде 1804 жылы Францияда Цинке дәлелдеді. Л. Пастер (1881-1889) үй қояндарының миларынан 133 рет вирусты өткізу арқылы оның патогендігін әлсіретіп, өзінің дүние жүзіне әйгілі вакцинасын жасап шығарды., 1885 жылы шілденің 6-шы жұлдызында ол вакцинасын пайдаланып, құтырған ит талаған адамды азапты өлімнен алып қалды. 1886 жылы осы вакцинаның нәтижесінде 2500 адамның өмірі сақталды. 1886 жылы Ресейдің Одесса қаласында И. И. Мечников пен Н. Ф. Гамалеяның ұсыныстары бойынша құтыруға қарсы вакцина егетін Пастер пункты ашылды. Румын ғалымы Бабеш 1887 жылы мидың гангли торшаларынан арнайы денешіктер тапты, ал 1903 жылы итальяндық Негри оған диагностикалық мән берді. Кейіннен (1950) оны Бабеш-Негри денешігі деп атады.

Құтырумен барлық жылы қандылар, сонымен қатар адам да ауырады. Бұл індетке ит пен мысық аса бейім. Құтыру қорламасына байланысты табиғи, қалалық және жарқанаттар індеттеріне жіктеледі. Қалалық індет кезінде иесіз жүрген иттер мен мысықтар, табиғи індет кезінде жабайы ет қоректілер, ал жарқанаттар құтыруының бастауы қансорғыш жарқанаттар болып табылады.

3. 2. Аурудың этиологиясы мен патогенезі жалпы белгілері

Құтыру (синонимдері: rabies, lyssa, hydrophobia - судан сескену) - адам мен жылы қанды жануарлардың аса қауіпті жұқпалы ауруы, зақымдалған жануарлармен қатынас (тістеу, микрожаралардың сілекейленуі) кезінде таралады, ОЖЖ зақымдануымен және өліммен аяқталуымен сипатталады. Құтырудың вирустық этиологиясын 1903 жылы П. Ремленже дәлелдеді. Құтыру ауруының қоздырушысы - Rabies lyssavirus - рабдовирус тұқымдастығының лиссавирустар туыстастығына жататын вирус қоздырады. Барлық рабдовирустар секілді оқ пішінді. Вириондарының ұзындығы 180 нм, көлденеңі 75-80 нм. Өсіп келе жатқан тауық және үйрек эмбриондарында, кейбір торшалардың өсіндісінде өсіруге болады. Бұл вирусытң екі негізгі антигені бар. Еритін S - антиген (капсид нуклеопротеиді) - барлық құтыру вирустарына ортақ және V - антиген (вирионның сыртқы қабығындағы) вирустың әрбір жеке типтеріне тән. Соңғы антигенге тән құтыру вирустары 4 сероварға бөлінеді. Індет кезінде кездесетін және лабораториялық құтыру вирустары бірінші сероварға жатады.

Төзімділігі. Құтырық вирусы 60 градус кезінде 10 мин өткенде 100 градуста бірден белсенділігін жояды. Төменгі температураға төзімді болады да, тоңазытылып қатырылған мида айлап сақталады. Шіри бастаған материалда 2-3 апта бойы тіршілігін жоймайды. Қолданып жүрген дезинфектанттардың кәдуілгі концентрациясы: 1-2 пайыз лизол ертіндісінде, 2-3 пайыз сілтілерде, фармалин және хлорамин вирусты тез арада белсенділігінен айырады. Дақылды өсіру. Құтыру вирусын ақ тышкандардың, сириялык аламандардың, орқояндардың, егеуқүйрық, теңіз шошқасы, қойлардың милық тінінде өсіреді. Жұқтырылған жануарлардың аяқтарында сал дамиды, кейін олар өледі. Құтыру вирусы алғашқы және ауыспалы жасуша дакыддары мен тауық эмбрионында бейімделуі мүмкін. Вируспен зақымдалған жануарлардын бас миының жасуша цитоплазмасында немесе тіндік дақылдарында спецификалық қосындылар пайда болады, оларды алғаш В. Бабеш (1892) пен А. Негри (1903) анықтаған, сондықтан Бабеш-Негри денешіктері деп аталады. Қосынды сфералық немесе сопақша пішінді, қышқыл бояулармен жақсы боялады, қүрамында диагностикалық маңызы бар вирустық антиген орналасады.

Антигендік кұрылымы. Құтыру вирусының құрамында жүрекшелік және беткейлі антигендер анықталған. Гликопротеидті антиген (тікенді ақуыз) көрнекті иммуногсндік қасиетке ие. Құтырудың антигендік касиеті ұқсас екі вирусы бар: жануарлардың арасында таралған, адамға патогенді жабайы вирус және орқояндардың миы арқылы жабайы вирусты ұзақ уақыт зертханалық жағдайда пассаждау жолымен Л. Пастермен бекітілген вирус (virus fixe) . Бекітілген вирустың адам вирулентгілігін жоғалтуына байланысты Л. Пастер осы антирабиялық вакцина түрінде қолданды.

Резистентілігі. Құтыру вирусы қоршаған ортада тұрақсыз: сәулесі мен УК-сәулелердің, дезинфекциялык ерітінділер (хлорамин, формалин) әсеріиен жылдам жойылады, май еріткіштер сілтілі ерітінділерге сезімтал. Төмен температурада ұзак сақталады.

Эпидемнологиясы. Құтыру ауруы көне заманнан белгілі, жер беті кеңінен тараған зоонозды инфекция. Құтырумен барлык жылықанды жануарлар ауруы мүмкін. Дегенмен, таралу механизімінің ерекшелгі (тістеу арқылы) байланысты табиғатта вирустың айналуын жабайы және етқоректі үй жануарлары, соның ішінде ит, қасқыр, түлкі, мысықтар т. б. қамтамасыз етеді. Құтырудың табиғи ошақтары барлық жерде орналасқан. Адам эпидемиялық үрдістің кездейсоқ тобы болып келеді, сондықтан табиғатта вирустың айналымына қатыспайды. Құтыру вирусы сілекей бездерінде жинақталып ауру кезінде және жасырын кезеңнің соңғы күндерінде бөлінеді. Қоздырғыштың таралу механизмі - тікелей қатынасты, негізінен тістеген кезде, сирек зақымдалған терінің сілекейленуінде. Инфекция кезі ретінде ауру адамның ролі өте төмен, дегенмен құтыру вирусы онын сілекейінде болады. Адамнан адамға жұғу тек бірңеше жағдайда кездескен.

Аурудың нақты этиологиясы. Ауру малды негізінен құтырыққа шалдыққан жануар (ит, түлкі, т. б. ) тістеп жаралағанда сілекей арқылы жұғады. Жасырын кезеңі 2-3 апта, кейде бір жылға дейін созылады. Вируспен ластанған дара үлкен әрі терең және жануар басына жақын орналасса ауру тез өршиді. Жараланған теріге немесе кілегейлі қабыққа енген вирус негізінен жүйке дінгегінің бойымен мидың нейрондарына жетіп, оларда өсіп-өнеді. Организмде вирус лифогенді және қанмен тарайды деген деректер бар. Орталық және шеткі жүйке жүйелерін вирус бүлінуге, қабынуға ұшыратады. Гипокамптың сонымен қатар мидың басқа бөлімдеріндегі нейрондарында байқалатын құтырыққа тән Бабеш-Негри қосымша денешіктері цитоплазма ультрақұрылымдары мен вирустың өзара әрекеттесуі нәтижесінде нәруыз алмасуы бұзылып, нәруыздық преципитаттың пайда болуына байланысты қалыптасады. Нейрондар мен діңгектердің бүлінуі мүшелердегі қан мен лимфа айналымының бұзылуына, аурудың сәтсіз аяқталуына алып келеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.