Отбасы - кіші әлеуметтік топ туралы ақпарат

Отбасы әлеуметтік институт ретінде адам қоғамының қалыптасуымен бірге пайда болды. Отбасы дербес болғанымен, бірақ отбасылық қатынастар қоғаммен, оның дамуымен тікелей байланысты.
Отбасы – кіші әлеуметтік топ, ал оның мүшелері некемен немесе қаны бір туыстығымен, тұрмыстың ортақтығымен және өзара адамгершілік жауапкершілікпен байланысты. Отбасы – қоғамның бастапқы ұясы, қоғамның әлеуметтік құрылымының негізі болып табылады.
Отбасы кіші топ бола тұрып, индивидтердің мүдделерін қоғамдық мүдделермен байланыстырады. Мұнда жеке мүдделер қоғам тарапынан қабылданған әлеуметтік құндылықтар, нормалар мен тәртіп үлгілері негізінде ретке келтіріліп отырады.
Ер мен әйел – отбасының екі ірге тасы, бұл іргетас үйленумен құрылады. Отбасында адамдар ұрпақ жалғастырады. Сонымен қатар қоғамның қартайған, еңбекке жарамсыз мүшелеріне қамқорлық та осында іске асырылады. Отбасы тұрмыстық қатынасты қалыптастырудың да алғашқы ұясының бірі.
Отбасы тарихи өзгеріп отыратын әлеуметтік құбылыс, өйткені формасы өндірістік қатынастарға, оның ішінде қатынастарға тікелей тәуелді. Мәселен, некелік қатынастардың алғашқы тарихи формасы полигамия, ал өндіріс құрал-жабдықтарына жеке меншіктің пайда болуына байланысты ол моногамиялық (бір некелік) отбасымен ауысады.
Отбасы некеге қарағанда күрделі жүйе, өйткені ол жұбайларды ғана емес, олардың балаларын, басқа да туыстарын біріктіреді.
Көбінесе отбасы – тұрақты жүйе. Олардың тұрақтылығы мен беріктігі де әр кезде өзгеріп отырады. Оған әсер ететін құқық, дін, қоғамдық пікір, психологиялық факторлар, әсіресе экономикалық өмір бірлігі.
Отбасы әлеуметтік институт ретінде бірнеше кезеңдерден тұратын отбасылық саты – немесе отбасылық өмірден өтеді. Зерттеушілер бұл саты фазаларды әр түрлі атайды. Дегенмен олардың арасындағы бастылары мыналар болып табылады:
1. Некеге отыру – отбасын құру;
2. Бала туудың басталуы – бірінші баланы туу;
3. Бала туудың аяқталуы – соңғы бала;
4. «Бос ұя» - соңғы баланың некеге отырып отбасынан бөлініп шығуы;
5. Отбасының өмір сүруін тоқтатуы – ерлі-зайыптының бірінің өлімі. Әрбір кезеңде отбасы ерекше әлеуметтік және экономикалық сипаттарға ие болады.
Отбасы әлеуметтік институт ретінде адамзат қоғамының қалыптасуымен бірге пайда болды. Отбасының қалыптасу және қызмет жасау процесі құндылық-нормалық жүйелермен белгіленген. Мысалы, болашақ жар тандау, оны құрметтеп күту, жыныстық қатынаста сексуалдық тәртіпті сақтау, мәдениеттілік нормаларды әйелі мен еркегі, ата-аналар мен балалар және т.б. басшылыққа алуы орындамаған жағдайда заңға жүгінеді.