Біріккен Ұлттар Ұйымы қазіргі кезеңдегі халықаралық қатынастағы рөлі

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

1 БІРІККЕН ҰЛТТАР ҰЙЫМЫНЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯСЫ ... ... ... ..6
1.1. Біріккен Ұлттар Ұйымының қалыптасуы және дамуы ... ... ... ... ... ... ...6
1.2. Біріккен Ұлттар Ұйымы мен оның арнайы мекемелерінің қызметтерінің негізгі бағыттары мен қағидалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9

2 БІРІККЕН ҰЛТТАР ҰЙЫМЫНЫҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІКПЕН БЕЙБІТШІЛІКТІ НЫҒАЙТУДАҒЫ ҚЫЗМЕТІ ... ... .31
2.1. Біріккен Ұлттар Ұйымының сепаратизм, экстремизм,
терроризмге қарсы күрес мәселесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31
2.2. Біріккен Үлттар Ұйымының ядролық қаруды таратпау
мәселесіндегі қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
2.3. Біріккен Ұлттар Ұйымының адам құқығын қорғау
Декларациясы және оның жүзеге асуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..39

3 БІРІККЕН ҰЛТТАР ҰЙЫМЫНЫҢ ҚАЗІРГІ КЕЗЕҢДЕГІ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАҒЫ РӨЛІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...41
3.1. Біріккен Ұлттар Ұйымын реформалау мәселесі және
оның болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 41
3.2. Біріккен Ұлттар Ұйымы және Қазақстан ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...45

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .61
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 65
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 67

Қазіргі уақытта халықаралық ұйымдарға мүше болу және олардың қызметтеріне белсенді қатысу – егеменді, тәуелсіз мемлекеттердің маңызды істерінің бірі.
Қазіргі халықаралық қатынастардың ерекше белгісінің бірі халықаралық ұйымдар рөлінің арта түсуі. Бұл арада халықаралық қатынастар шеңберінің кеңейіп, күрделенуін, көпжақты дипломатияның дамуын, сөйтіп халықаралық деңгейдегі ынтымақтастықтың күшейе түсуін айту қажет.
Қазіргі халықаралық қатынастарды тек қана екі жақты қатынастармен шектеуге болмайды. Әлемдік маңыздылығы бар мәселелердің көбеюі, олардың шешімін табу жолында халықаралық қоғамдастықтың күш-жігерін біріктіруді талап етеді.
Халықаралық ұйымдардың пайда болып, дамуы халықаралық қатынастардың ұзақ мерзімді және табанды саяси және экономикалық іс-қимылдарына байланысты.
Бірінші дүниежүзілік соғыс басталғанға дейін, 50-ге тарта тұрақты түрде қызмет атқаратын халықаралық ұйымдар пайда болып, өз жұмыстарына кірісті. Одан кейінгі жылдары халықаралық ұйымдардың саны 80-жылдары жиырма мың болса, қазіргі кезде төрт мыңнан астам.
Соңғы уақыттағы Халықаралық ұйымдар санының күрт өсуі халықаралық қатынастардың орасан жандануымен және олардың күрделене түсуімен түсіндіріледі.
Саяси, экономикалық қатынастардың қарқынды дамуына XX ғасырдағы ғылыми-техникалық прогресстердің елеулі жетістіктері де өз әсерін тигізді.
Халықаралық ынтымақтастықтың жаңа, маңызды түрлері пайда болды. 60-жылдары отарлық жүйенің, 80 жылдары социалистік жүйенің қирауымен байланысты егемен мемлекеттер саны көбейіп, ондағы халықтардың белсенділігі артта түсті және олардың бүкіләлемдік саясатқа ықпалы да күшейді. Сонымен қатар, үкіметтік емес деңгейдегі халықаралық қатынастар да жоғары қарқынмен дами бастады.
Қазіргі халықаралық қатынастардың даму тенденциясының күрделі де, қайшылықты болуы қызмет атқарып жатқан халықаралық ұйымдардың эволюциясын, сонымен қатар, жаңа халықаралық ұйымдарды құруды талап етіп отыр. Халықаралық ұйымдардың өсуі және олардың қызмет шеңберінің кеңеюі, өз кезегінде халықаралық қатынастардың құрылымы мен жүйесіне игі әсер етері сөзсіз.
Жекелеген елдер саясатындағы түсініспеушіліктер, қайшылықтар халықаралық ұйымдардың бір қалыпты қызмет атқаруына кедергі бола алмайды. Қайта мүндай түсініспеушіліктер мен қайшылықтар олардың позицияларын келісімдер арқылы анықтап, бейбіт жолмен шешу үшін халықаралық ұйымдардың таптырмас құрал екендігін дәлелдейді. Олардың беделін арттыра түседі.

1. Абдулпаттаев С. Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты. Алматы, 2005.
2. Абдулпаттаев С. Халықаралық қатынастардың қазіргі проблемалары. Алматы, 2006.
3. Анулова Г.Н. Международные валютно-финансовые органи¬зации и развивающиеся страны. М.: Наука, 1988.
4. Арыстанбекова А.О. ООН: тенденции и перспективы, Алматы, 2006
5. Байгисиев М. Халықаралық экономикалық қатынастар: Оқу құралы - Алматы, «Санат», 2008
6. Бояр-Созонович Т.С. Международный терроризм: политико-правовые аспекты. Киев, 2005
7. Булатов А.С. «Мировая экономика», - учебник под ред. Л. С. Булатова. –М.: ЮРИСТЪ, 2007
8. Гаврилова Т.В., «Международная экономика», М.: «ПРИОР», Новосибирск: «ЮКЭА», 2008
9. Герчикова И.Н. «Международные экономические организации». Издательство АО «Консалтбанкир», Москва, 2007
10. Джарбусынова М.Б. Поиск путей реформирования организаций объединенных наций. Взаимодействие Казахстан с ООН// Приоритеты казахстанской дипломатии на рубеже веков. – М.: Русский раритет, 2005
11. Жусупов Э.Б. Правовой статус и деятельность специализированных учреждений ООН: Учебное поcобие/ Институт международного права и бизнеса «Данекер» - Алматы, 2007
12. Киреев А.П. Международная экономика в II ч. Ч.2 «Международная макроэкономика»: учеб. пособие для ВУЗов М.: Международные отношения. -1998
13. Косов Ю.В. Международный терроризм как глобальная проблема. http:/www.antropology.ru/ru/texts/kosov/terror.html
14. Орлов В.А. Контроль над ядерными вооружениями и военный деятельностью-М: 2009
15. Ломакин В.К., «Мировая экономика», М., «Финансы», изд. «ЮНИТИ», 1998
16. Международные экономические отношения. В.А.Назаров, Г.А.Хомянин. "Московский коммерческий университет". Москва. 2000
17. Международные экономические отношения. Учеб. пособие Буглай В.Б., Ливенцев Н.Н. Второе изд. М.: Финансы и статистика, 1999
18. Международные экономические отношения: Учебник под ред. Рыбалкина В.Е., Москва, журнал «Внешнеэкономический бюллетень», Дип. Академия при МИД РФ, 1997
19. Международные валютно-кредитные и финансовые отноше¬ния: Учеб. / Под ред. Л.Н. Красавиной. М.: Финансы и статис¬тика, 2000
20. Основы внешнеэкономических знаний, под ред. Фоминского, Москва, «Международные отношения», 1994
21. Попов В.И. Современная дипломатия: теория и практика. Дипломатия и искусство: Курс лекций. М.: Юрайт-Издат. 2006
22. Рыбаченков В.И. Режим нераспространения ядерного оружия http://www.armscontrol.ru/course/default.htm
23. Сергеев П.В. Мировая экономика: Вопросы и ответы. - М: Юриспруденция, 2004
24. Смыслов Д.В. Международный валютный фонд: современ¬ные тенденции и наши интересы. М.: Финансы и статистика, 1993
25. Ядерное нераспростронение / И.А.Ахтамзян и др: Под общ.ред. В.А.Орлова-М: 2002
26. Федоров В.Н. Организация Объединенных Наций, другие международные организации и их роль в ХХІ веке – М.: Логос, 2007
27. Виктор Е. Ядерное оружие КНДР: угроза или шантаж?// Независими военное обозрение-25 февраля 2005 г
28. Арыстанбекова А. О проблеме ядерного терроризма// Analitik №5 2007
29. Held D. McGrew A., Perraton J. Global Transformations. Politics, Economics and Culture. Oxford, 2005. P. 58
30. Cheney G. Nuclear Proliferation. The Problems and possivitities. Dan vury:2001
31. Хан Г.Б., Хан И.Г. Проблемы современных международных отношений -
А.: Print Express, 2008
32. Шреплер Х.А. «Международные экономические организации: справочник». – М.: Международные отношения, 1999
33. Жебин А. Ядерная проблема в Корее и интересы Росии// Азия и Африки сегодня-2005 № 3 с 5-6
34. www/mfа.kz
35. ООН - 60 лет на службе мира и безопасности / К. Токаев // Дипломатический курьер. - 2005.-№2(4). - С.170-172

Пән: Халықаралық қатынастар
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 74 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

1 БІРІККЕН ҰЛТТАР ҰЙЫМЫНЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯСЫ ... ... ... ..6
1.1. Біріккен Ұлттар Ұйымының қалыптасуы және дамуы ... ... ... ... ... ... ...6
1.2. Біріккен Ұлттар Ұйымы мен оның арнайы мекемелерінің қызметтерінің
негізгі бағыттары мен қағидалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9

2 БІРІККЕН ҰЛТТАР ҰЙЫМЫНЫҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІКПЕН БЕЙБІТШІЛІКТІ
НЫҒАЙТУДАҒЫ ҚЫЗМЕТІ ... ... .31
2.1. Біріккен Ұлттар Ұйымының сепаратизм, экстремизм,
терроризмге қарсы күрес мәселесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31
2.2. Біріккен Үлттар Ұйымының ядролық қаруды таратпау
мәселесіндегі қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
2.3. Біріккен Ұлттар Ұйымының адам құқығын қорғау
Декларациясы және оның жүзеге асуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..39

3 БІРІККЕН ҰЛТТАР ҰЙЫМЫНЫҢ ҚАЗІРГІ КЕЗЕҢДЕГІ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАҒЫ РӨЛІ
ЖӘНЕ ОНЫҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ..41
3.1. Біріккен Ұлттар Ұйымын реформалау мәселесі және
оның болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .41
3.2. Біріккен Ұлттар Ұйымы және Қазақстан ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...45

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .61
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 65
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .67

КІРІСПЕ

Қазіргі уақытта халықаралық ұйымдарға мүше болу және олардың
қызметтеріне белсенді қатысу – егеменді, тәуелсіз мемлекеттердің маңызды
істерінің бірі.
Қазіргі халықаралық қатынастардың ерекше белгісінің бірі халықаралық
ұйымдар рөлінің арта түсуі. Бұл арада халықаралық қатынастар шеңберінің
кеңейіп, күрделенуін, көпжақты дипломатияның дамуын, сөйтіп халықаралық
деңгейдегі ынтымақтастықтың күшейе түсуін айту қажет.
Қазіргі халықаралық қатынастарды тек қана екі жақты қатынастармен
шектеуге болмайды. Әлемдік маңыздылығы бар мәселелердің көбеюі, олардың
шешімін табу жолында халықаралық қоғамдастықтың күш-жігерін біріктіруді
талап етеді.
Халықаралық ұйымдардың пайда болып, дамуы халықаралық қатынастардың
ұзақ мерзімді және табанды саяси және экономикалық іс-қимылдарына
байланысты.
Бірінші дүниежүзілік соғыс басталғанға дейін, 50-ге тарта тұрақты түрде
қызмет атқаратын халықаралық ұйымдар пайда болып, өз жұмыстарына кірісті.
Одан кейінгі жылдары халықаралық ұйымдардың саны 80-жылдары жиырма мың
болса, қазіргі кезде төрт мыңнан астам.
Соңғы уақыттағы Халықаралық ұйымдар санының күрт өсуі халықаралық
қатынастардың орасан жандануымен және олардың күрделене түсуімен
түсіндіріледі.
Саяси, экономикалық қатынастардың қарқынды дамуына XX ғасырдағы ғылыми-
техникалық прогресстердің елеулі жетістіктері де өз әсерін тигізді.
Халықаралық ынтымақтастықтың жаңа, маңызды түрлері пайда болды. 60-
жылдары отарлық жүйенің, 80 жылдары социалистік жүйенің қирауымен
байланысты егемен мемлекеттер саны көбейіп, ондағы халықтардың белсенділігі
артта түсті және олардың бүкіләлемдік саясатқа ықпалы да күшейді. Сонымен
қатар, үкіметтік емес деңгейдегі халықаралық қатынастар да жоғары қарқынмен
дами бастады.
Қазіргі халықаралық қатынастардың даму тенденциясының күрделі де,
қайшылықты болуы қызмет атқарып жатқан халықаралық ұйымдардың эволюциясын,
сонымен қатар, жаңа халықаралық ұйымдарды құруды талап етіп отыр.
Халықаралық ұйымдардың өсуі және олардың қызмет шеңберінің кеңеюі, өз
кезегінде халықаралық қатынастардың құрылымы мен жүйесіне игі әсер етері
сөзсіз.
Жекелеген елдер саясатындағы түсініспеушіліктер, қайшылықтар
халықаралық ұйымдардың бір қалыпты қызмет атқаруына кедергі бола алмайды.
Қайта мүндай түсініспеушіліктер мен қайшылықтар олардың позицияларын
келісімдер арқылы анықтап, бейбіт жолмен шешу үшін халықаралық ұйымдардың
таптырмас құрал екендігін дәлелдейді. Олардың беделін арттыра түседі.
Халықаралық жағдайдың өзгеруіне байланысты халықаралық ұйымдар да
өзгерістерге ұшырайды: біреулері өздерінің бағыт-бағдарын қайта құруға
ұмтылса, басқа біреулері өз қызметтерін доғарады.
Халықаралық ұйымдарды ресми түрде тіркеу және олардың тізімін жасау
1909 жылы Брюссельде (Бельгия) құрылған Халықаралық ассоциациялар Одағының
негізгі міндеті. Бұл үкіметтік емес ұйымның мақсаттарына халықаралық
ұйымдарды тіркеу және олардың қызметтерін үйлестіру, бүкіләлемдік
қоғамдастыққа қажетті ақпараттарды жинап, оларды мүдделі елдерге таратып
беруі жатады.
Халықаралық ұйымдар халықаралық қатынастар жүйесінің ажырамас бір
бөлігі. Бұл жүйенің ең басты негізгі элементі – мемлекет. Мемлекеттер
халықаралық құқықтың басты субъектілері. Халықаралық ұйымдар өздерінің
халықаралық қатынастар жүйесіндегі орны мен рөліне қарай жіктеледі.
Бұл ұйымдардың, ең беделдісі, әрине, Біріккен Ұлтар Ұйымы. БҰҰ-ның
халықаралық қатынастардағы рөлі ерекше маңызды.
БҰҰ мемлекеттер арасында халықаралық қауіпсіздік пен ынтымақтастықты
дамыту және бейбітшілікті қолдау мақсатында құрылған.
БҰҰ жүйесі 100 жыл бұрын әлемдік қауымдастық механизмін басқару
ретінде қалыптасқан.
Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін, көпмақсатты ұйым пайда болды, яғни
бейбітшілікті, қауіпсіздікті және халықаралық ынтамықтастықты қамтамасыз
ететін – ұлттар Лигасы.
Халықаралық ұйымдар қызметі тиімділігінің қағидалы маңызы бар
көрсеткіштеріне олардың қарама-қарсы екі тенденциялардың ымыраға келтіру
мүмкіндіктері жатады. Бұл тенденциялардың бірінші жағы мемлекеттердің
егемендік пен тәуелсіздікке ұмтылуында болса, екінші жағы өздерінің біраз
құқығын келісімді мақсаттарға жету үшін халықаралық ұйымдарға сенім артып,
тапсыруында жатыр. Сондықтан да, халықаралық ұйымдар үкіметаралық және
үкіметтік емес деп екіге бөлінеді. Халықаралық үкіметаралық ұйымдар
мемлекетаралық келісімдер нәтижесінде құрылады. Мұның өзі Жарғыда (көпжақты
келісім) тиянақталады. Қажет болған жағдайда Жарғы нақты актілермен
толықтырылады. Халықаралық үкіметаралық ұйымдардың жарғыларында олардың
құқықтық нормалары көрсетіледі, өз кезегінде бұл нормалар халықаралық
құқықтың көздері болып есептеледі. Халықаралық құқық, субъектілеріне БҰҰ
және оның арнайы, мамандандырылған мекемелерін жатқызуға болады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты – қазіргі кездегі Біріккен Ұлтар Ұйымы
халықаралық және аймақтық қауіпсіздікті, тұрақты түрде бейбітшілікті орнату
мен өңірдегі мемлекеттермен тығыз қарым-қатынасты орнату мәселесін
қарастыру болып табылады.
Дипломдық жұмыстың өзектілігі. Халықаралық аренада, БҰҰ адамның
қауіпсіз жағдайда өмір сүруін қамтамасыз етуде және БҰҰ-ның Жарғысының
қағидаларымен және мақсатарымен сәйкес, бейбітшілікті орнатуда шексіз
үлесін қосты. Қазіргі әлемде, БҰҰ, халықаралық қауіпсіздікті қамтамасыз
ету, тұрақты және әділ түрде бейбітшілікті орнату, халықаралық құқық
негізінде халықаралық ынтымақтастықты нығайту механизмі болып табылады.
Әлемдік ядролық катастрофағада жол бермеуде де БҰҰ өз үлесін қосты. Бұл
мәселелер бүгінгі күннің ең өзекті мәселесіне айналған.
Диплом жұмысы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған
әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.
Бірінші бөлімінде, Біріккен Ұлттар Ұйымының қалыптасуы және дамуы,
сонымен қатар, оның арнайы мекемелерінің қызметтерінің негізгі бағыттары
мен қағидалары және халықаралық экономикалық қатынастағы БҰҰ жүйесінің
валюталық-қаржы ұйымдарының рөлі мен орыны қарастырылған.
Екінші бөлімде, Біріккен Ұлттар Ұйымының сепаратизм, экстремизм,
терроризмге қарсы күрес мәселесі, ядролық қаруды таратпау мәселесіндегі
қызметі және адам құқығын қорғау Декларациясы және оның жүзеге асуы талдау
жүргізілген.
Үшінші бөлімде, Біріккен Ұлттар Ұйымын реформалау мәселесі және оның
болашағы көрсетілген.
Қорытындыда, болашақта оң нәтижеге жету жөнінде ұсыныстар берілген.
Дипломдық жұмысты жазу барысында көптеген отандық және шетел
ғалымдарының еңбектері, Біріккен Ұлтар Ұйымының Жарғысы, келісім-шарттары,
декларациясы, статистикалық мәліметтері мен ережелері, сонымен қатар,
периодикалық басылымдар мен сайт басылымдары қолданылды.

1 БІРІККЕН ҰЛТТАР ҰЙЫМЫНЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯСЫ
1.1. Біріккен Ұлттар Ұйымының қалыптасуы және дамуы

БҰҰ-ның құрылуының ең негізгі кезеңі болып 1943 ж. Мәскеуде өткен
конференция саналады.
Бұл ұйымның негізгі ерекшелігінің бірі, ол бейбітшілікпен қауіпсіздікке
және мемлекетаралық ынтымақтастық мәселелеріне бағытталған саяси сипатты
айтуға болады. Осындай сипат қазіргі үкіметаралық ұйымдарға тән емес еді.
Сонымен қатар, ең негізгі кезеңдерінің бірі, ол 1944 ж. Думбартон-Окс
(Вашингтон) конференциясы саналады, онда болашақ ұйымның қызметінің маңызды
қағидаларымен механизмдері келісілген. 1945 жылдың ақпан айында Ялтада
өткен Қрым конференциясында үш елдің, яғни совет, британ және американ
үкімет басшыларының қатысуымен Думбартон-Оксе конференциясымен ұсынылған
құжаттарды қарастырып, толықтырулар енгізіп 1945 ж. сәуір айында АҚШ-та
Біріккен ұлттар конференциясы шақырылатыны туралы келісім қабылдады [1].
Бұл келісім, 1945 ж. 25 сәуір айынан 26 маусымына дейін Сан-Францискода
өткізілген конференцияда қарастырылып, Біріккен Ұлттар Ұйымының құжатын
бекітуімен аяқталды. 1945 ж. 25 қазан айында Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты
бес мүшелерімен көптеген елдердің марапатын бекіткеннен кейін БҰҰ-ның
Жарғысы күшіне енді.
Жаңа халықаралық ұйымның пайда болуы барлық мемлекеттердің экономикалық
және әлеуметтік даму мәселелерімен бірге ынтымақтастықты нығайтуға сенім
арттырды.
Совет Үкіметі БҰҰ халықаралық қауіпсіздік пен бейбітшілікті қолдау
жөніндегі ұйым ретінде қарастырды, яғни адамзатты жаңа әлемдік соғыстан
қорғайтындай.
БҰҰ-ның штаб-пәтері Нью-Йоркта орналасқан. Оның европадағы бөлімінің
тұратын орны – Женева. БҰҰ-ға алғаш 51 мемлекет кірді, 1970 жылы мүшелер
саны 126-ға жетті. Біріккен Ұлттар Ұйымы Екінші Дүниежүзілік соғыстан кейін
халықаралық ынтымақтастық пен ұжымдық қауіпсіздік арқылы бейбітшілікті
сақтау мақсатында 1945 жылғы 24 қазан айында 51 мемлекеттің қатысуымен
құрылған болатын. Бүгінгі күні, бұл ұйым дүниежүзінің 192 мемлекеттін
біріктіреді.
БҰҰ-ның күн тәртібінің негізгі мәселесінің бірі, аймақтық
шиеліністердің саяси түрде реттелуіне қатысу.
Жарғысына сәйкес, БҰҰ өз қызметінде келесі 4 мақсатты көздейді:
✓ бүкіл әлемде бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау;
✓ ұлттар арасындағы достық қатынастарды дамыту;
✓ халықаралық мәселелерді шешуде халықаралық ынтымақтастықты
жүзеге асыру мен адам құқығын құрметтеуді қолдау;
✓ осы мақсаттарға қол жеткізуде ұлттардың бірлесіп әрекет ететін
орталығы болу.
БҰҰ өзінің көп қырлы функцияларын қосқанда әлемдік қауымдастық
қызметінің барлық дерліктей салаларын қамтиды. Оның өзектілігі, әсіресе
өсіп келе жатқан ғаламдық тәуелділік пен мемлекетттердің халықаралық
бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуде күш-жігерін біріктіруді
талап етумен ерекшеленетін қазіргі заманның қақтығыстарын шешудегі
рөлі өте зор [2].
БҰҰ мүше-мемлекеттері үшін басты маңыздылық Ұйымның халықаралық
бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау, қарусыздану мен жаппай қырып-жою
қаруын таратпау секілді өзекті мәселелерді шешуге қатысуы болып табылады.
Ұйым, сонымен қатар лаңкестік, есірткінің заңсыз айналымы мен ұйымдасқан
қылмысқа қарсы күрес бойынша халықаралық күш-жігер бастамасын көтерді.
Бүгінгі таңда ол халықаралық қауымдастықтың көкейкесті мәселелерін
шешудің өзінше бір орталығына айналды: БҰҰ адам құқығын құрметтеуді қолдау,
қоршаған ортаны қорғау, аурулармен күрес, жоқшылық ауқымын тежеу,
босқындарға көмек, миналарды залалсыздандыру және ЖҚТБ-мен күрес бойынша
жүйелі жұмыс атқаруда.
БҰҰ-ның басты мақсаттарының бірі - бүкіл әлемде бейбітшілікті сақтау.
Көптеген жылдар бойына ұйым халықаралық дағдарыстардың алдын-алу және
ұзаққа созылған қақтығыстарды шешуде маңызды рөл атқарып келеді.
Бейбітшілікті орнату мен сақтау және гуманитарлық көмек көрсету жөніндегі
кешенді операцияларды жүзеге асырды. Сонымен қатар ол өршіп келе жатқан
қақтығыстардың алдын-алу шараларын қолға алды. Қақтығыс соңынан кейінгі
жағдайларда ол зорлықтың түп негізгін жою мен тұрақты бейбітшілік негізін
салуға бағытталған ұйымдасқан шараларды жиі қолға алуда.
Батыс елдер мемлекеттерінің өкілдері БҰҰ экономика, әлеуметтік
қамтамасыз ету, ғылым, мәденит және т.б. жағынан мемлекеттердің
ынтымақтастығын нығайтады деп қарастырды.
Арнайы мемлекетаралық мекемелер үкіметаралық жеке ұйымар болып қала
берді де, олардың БҰҰ байланысы ынтымақтастықты білдірді.
1946 ж. БҰҰ-на келесілер мүше болды: Халықаралық еңбек ұйымы (1919 ж.
Женева) – МОТ; 1947 ж. ежелгі халықаралық ұйым Халықаралық электрбайланыс
одағы (МСЭ, 1865 ж. Женева); 1948 ж. Бүкіләлемдік пошта одағы (ВПС, 1847
ж. Берлин); 1961 ж. Бүкіләлемдік метереологиялық ұйым (ВМО, 1878 ж.
Женева).
Бұл жылдар жаңа үкіметаралық құрылымдары да пайда болды. 1944 ж. БҰҰ
жүйесінің экономикалық-қаржы топтары да құрыла бастады. Халықаралық
валюталық қор қызмет ете бастады, оның ең негізгі мақсаты валюталық салада
қарым-қатынастар орнату, сонымен қатар валютаның құнсыздануына жол
бермеу.[3]
Қазіргі кезде БҰҰ-ның жүйесі тұрақты түрде қалыптасқан, ол келесідей
органдардан тұрады:
• БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы;
• БҰҰ-ның Қауіпсіздік Кеңесі;
• БҰҰ-ның Экономикалық және Әлеуметтік Кеңесі;
• БҰҰ-ның Халықаралық соты, БҰҰ-ның Секретариаты.
Сонымен қатар жүйеге келесідей арнайы мекемелер де кіреді:
• Халықаралық валюталық қор (МВФ);
• Халықаралық қайта құру мен өңдеу банкі (МБРР);
• Халықаралық қаржы корпорациясы (МФК);
• Халықаралық даму ассоциациясы (МАР);
• Халықаралық теңіз ұйымы (ИМО);
• Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (ИКАО);
• Халықаралық еңбек ұйымы (МОТ);
• Халықаралық электрбайланыс одағы (МСЭ);
• Бүкіләлемдік пошта одағы (ВПС);
• БҰҰ-ның білім, ғылым және мәдениет мәселелері жөніндегі
мамандандырылған ұйымы (ЮНЕСКО);
• Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДСҰ);
• Бүкіләлемдік интеллектуалдық меншік ұйымы (ВОИС);
• БҰҰ-ның өндірісті дамыту жөніндегі ұйымы (ЮНИДО);
• БҰҰ-ның ауылшаруашылық және азық-түлік жөніндегі ұйымы;
• Бүкіләлемдік метереологиялық ұйым (ВМО);
• Ауылшаруашылықты дамыту жөніндегі халықаралық қор;
• Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасы (БҰҰДБ);
• БҰҰ-ның Балалар қоры (ЮНИСЕФ);
• БҰҰ-ның Халық қоныстану қоры (ЮНФПА);
• БҰҰ-ның есірткі және қылмыс мәселері жөніндегі басқармасы (БҰҰ
ЕҚБ);
• БҰҰ-ның Жоғарғы комиссарының босқындар ісі жөніндегі басқармасы
(БҰҰ ЖКББ);
• Әйелдер қоры (ЮНИФЕМ);
• БҰҰ өнеркәсіптік даму жөніндегі ұйымы (ЮНИДО);
• Дүниежізілік Банк (ДБ);
• Қоғамдық ақпарат жөніндегі департамент (ҚАД).
БҰҰ-ның жоғарыда аталған құрылымдары халықаралық қатынастың жеке
салаларын реттеуде ерекше орын алады. Оның ішінде БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы
Парламент рөлін атқарады. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы мен Қауіпсіздік Кеңесі
халықаралық қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі негізгі құрылымдары болып
саналады [3].
БҰҰ-да талқыланған мәселелер жөніндегі шешімдер Қауіпсіздік Советінің
тұрақты мүшелері бір ауыздан қолдағанда ғана толық қабылданады. Шешімнің
тек бір ауыздан қабылдану принципі қандай да болса бір мемлекеттің БҰҰ-ға
билік жасауына мүмкіндік бермейді. БҰҰ-ның қызметі сан түрлі, олардың
ішіндегі негізгілері дүниежүзілік бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау
проблемалары, қарусыздандыру, отаршылдықты жою мәселелері, әлеуметтік-
экономикалық міндеттер алады.
БҰҰ жұмысында кемшіліктер де жоқ емес. Батыс капиталистік елдерінің,
әсіресе АҚШ-тың қарсы тұруына байланысты қазіргі дәуіріміздің көптеген
көкейкесті проблемалары, оның ішіндегі қарусыздандыру мәселесі шешілмей
келеді. Кейде БҰҰ-ны империалистік мемлекеттер социялистік елдерге
бостандық үшін күресуші елдерге қарсы басқыншылық саясатын жүргізу
мақсатына пайдаланғысы келеді. 1950 жылы Корей Халық Демократиялық
Республикасына қарсы соғыс БҰҰ-ның астында жүргізілуі. БҰҰ-ны империалистік
мемлекеттер Конгоға да қарсы пайдаланды. БҰҰ секретариатында көпшілік
орынды империалистік басқыншылық топтарға кіретін батыс елдері алады.
Дегенмен соңғы жылдары империалистік-отаршылдық жүйенің күйреуі нәтижесінде
бостандық алған көптеген жас, дербес мемлекеттердің БҰҰ-ға кіруіне
байланысты бейбітшілік БҰҰ-ны халықтар тілегіне сай, ынтымақ пен
бірлестікті күшейту мақсатында жұмыс істеткізуге ұмтылып келеді [4].

1.2. Біріккен Ұлттар Ұйымы мен оның арнайы мекемелерінің
қызметтерінің негізгі бағыттары мен қағидалары

БҰҰ-ның қызметі әр органдар мен мекемелер жүйесінің бағытымен
анықталады.
1946 ж. 10 қаңтарда Лондондағы Вестминистр сарайында, БҰҰ Бас
Ассамблеясының бірінші сессиясы ашылды. Оған 51 мемлекет қатысты. 2007 ж.
қыркүйекте өткен БҰҰ Бас Ассамблеясының 64 сессиясының ашылуы алдында, оған
191 мемлекет мүше болды.
БҰҰ-ның хартиясында келесі мақсаттар көзделген:
• келешек ұрпақты соғыс пен оның зардаптарынан сақтау, адам
бостандығы мен құқықтарына, адам тұлғасының қасиеттілігі мен
құндылығына, ер адам мен әйелдің, көп және аз санды ұлттардың
теңдігіне сенім қалыптастыру;
• халықаралық құқық құжаттары мен басқа шарттардан туындайтын,
міндеттемелерге құрмет пен әділдікті құру;
• әлеуметтік прогресс пен өмір сүру жағдайларын жақсартуға қолдау
көрсету, бір-біріне төзімділік пен бейбітшілік танып, мейрімді
көршілер ретінде өмір сүру, халықаралық бейбітшілік пен
қауіпсіздікті сақтау үшін халықтардың күш-жігерін біріктіру;
• барлық халықтардың экономикалық пен әлеуметтік прогресін дамытуда
БҰҰ атқарушы органдарын пайдалану;
• халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті қолдау, әділдік және
халықаралық құқық принциптеріне сәйкес, халықаралық даулар мен
қақтығыстарды реттеу;
• халықтар арасындағы қатынастар теңдік және құрмет принциптерімен
даму керек.
Жоғарыда айтылған мақсаттарды орындауда БҰҰ басты орталық ретінде
қарастырылады. БҰҰ жарғысының 2 бабына сәйкес, барлық мүшелер келесі
принциптермен сәйкес қызмет ету керек:[5]
1. Организация бүкіл мүшелердің егеменді теңдік принципіне сәйкес
негізделеді.
2. БҰҰ-ның барлық мүшелері Жарғы бойынша қабылдаған міндеттерді мұқият
және адал ниетпен орындауға тиіс.
3. Халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау үшін БҰҰ-ның
барлық мүшелері, қалыптасқан қайшылықтарды татуластықпен шешеді.
4. БҰҰ-ның әрбір мүшесі басқыншылық әрекеттерден бас тартуға тиіс.
5. БҰҰ мүшелері, керек болған жағдайда бір-біріне көмек көрсетеді және
БҰҰ-ға қарсы шыққан мемлекетке қандай да болсын көмек көрсетуге
тыйым салынады.
6. БҰҰ жарғысы БҰҰ-ға мемлекеттердің ішкі саясатына араласуға рұқсат
бермейді, егер мемлекет территориясынан бүкіл әлемге қауіп төнбесе.
БҰҰ-ны таныған, Жарғысы және міндеттерін қабылдаған кез келген мемлекет
БҰҰ мүшесі бола алады. Жоғарыда айтылған шарттарды бұзған мемлекет Бас
Ассамблеяның шешімімен, құқықтардан айырылып, жазаланады. БҰҰ принциптерін
ардайым бұзған мемлекет, Қауіпсіздік Кеңесімен мүшеліктен шығарылады.
Алайда БҰҰ мүшелігінен алып тасталынған мемлекет әлі болған жоқ.

БҰҰ-ның Бас Ассамблеясына көптеген мәселелерді қарастырып шешу құзыреті
берілген. Сонымен қатар, Жарғыға байланысты, БҰҰ-ның басқа да органдарының
қызметіне қатысты мәселелерді шешуге құқылы. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы
халықаралық қауіпсіздік пен бейбітшілікті ынтымақтастығын қолдауға, жалпы
қағидаларын қарастыруға, және де қарусыздандыру мәселелерін реттеуге және
соған байланысты ұсыныстарын беруге құқылы. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы қандай
да бір жағдай мен тартыс-талас болған жағдайда Қауіпсіздік Кеңесінсіз
ұсыныстарын бере алмайды. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы экономикалық, әлеуметтік,
мәдени, ғылым, денсаулық сақтау саласында ынтымақтастыққа қатысты
зерттеулерді ұйымдастырып, ұсыныстарын құрады, сонымен қатар, дініне,
тіліне, жынысына қарамастан адам құқығына, еркіндігіне ықпал етеді. БҰҰ-ның
Бас Ассамблеясы Қауіпсіздік Кеңесінің және де басқа да органдарының арнайы
докладын қарастырып, БҰҰ-ның бюджетін бекітеді. Қауіпсіздік Кеңеісінің
ұсынысы бойынша БҰҰ-ның Бас секретариатын белгілейді, БҰҰ-ның жаңа
мүшелерін қабылдайды, сонымен қатар, БҰҰ қатарынан мүше-мемлекеттерді
шығарып тастау мәселелерімен де айналысады. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы,
Қауіпсіздік Кеңесінің, ЭКОСОС-тың, БҰҰ-ның Халықаралық Сотының мүшелерінде
сайлайды [6].
Бас Ассамблея, бейбітшілік пен қауіпсіздікке қауіп төнген жағдайда,
істі ҚК-не тапсыра алады. Қандай да болсын іс ҚК-мен қарастырылған
жағдайда, Бас Ассамблея оған, рұқсатсыз араласа алмайды. ҚК-мен қандай істі
қарастырып жатқаны туралы, әрбір сессияда Бас Ассамблеяға БҰҰ-ның Бас
Хатшысы хабарлайды. ҚК барлық органдардан жыл сайын есептеме алады, БҰҰ
бюджетін бекітіп, мекемелердің шығындарын тексереді.
Бас Ассамблея әдетте қыркүйекте басталатын жылдық сессияларда және ҚК-
нің немесе мүшелердің басым бөлігінің талабымен, арнайы сессияларда
шақырылады. Ассамблея, әрбір сессияда сайланатын төраға жетекшілігімен
жұмыс істейді. БҰҰ мүшелерінде әрқайсысында Бас Ассамблеяда бір дауыстан
бар. Маңызды шешімдер мүшелердің 23 бөлігінің қатысуымен және сайлауымен
қабылданады. Басқа мәселелер қатысушылар мен сайлаушылардың келісімімен
қабылданады. Борышкер мемлекеттер, егер қарыз сомасы 2 жылдық жарна
сомасынан асып кеткен жағдайда, дауыс беру құқығынан айырылады.
Алғашқыда, БҰҰ-ның ҚК 5 тұрақты мүшеден — антигитлерлік коалицияның
жетекші мемлекеттері (Ұлыбритания, Қытай, КСРО, АҚШ және Франция) және
мерзімді мүшелерден тұрды. Соңғылары әділетті географиялық орналасу
бойынша, 2 жыл мерзіміге сайланады. Кейін мүшелер саны 15 дейін өсірілді.
Жалпы БҰҰ Жарғысы ҚК ролін қатты күшейтеді. Жарғының 25 бабы бойынша
“Организацияның мүшелері қазіргі Жарғымен келісіп, ҚК шешімдеріне бағынып,
оларды орындайды” [7].
ҚК әрбір мүшесінде 1 дауыс бар. Дау туған жағдайда шешім көпшіліктің 9
дауыс сайлауымен қабылданады. Оған қоса дауға қатысты жақ сайлауға
қатыспайды. БҰҰ-ның кез келген мүшесі ҚК жұмысына қатыса алады. Дау
сұрақтарын шешу кезінде, оған қатысты барлық мемлекеттер, БҰҰ мүшелігіне
қарамастан, талқылауға шақырылынады.
Ұлттық қауіпсіздік пен халықаралық қақтығыстарға әкеле алатын
ситуацияларды ҚК қарастырады. ҚК-нің заңды әрекеттері БҰҰ-ның Халықаралық
Сот рұқсатымен жасалынады. Алайда, БҰҰ Жарғысы бойынша, ҚК қабылдаған
шешмдері, ешбір мемлекеттің құқығына зардап әкелмеу міндетті.
БҰҰ-ның Қауіпсіздік Кеңесі - БҰҰ-ның тұрақты түрдегі негізгі саяси
органы. Оған БҰҰ-ның Жарғысы бойынша халықаралық қауіпсіздік пен
бейбітшілікті қолдау міндеті арттырылған. Халықырылық тартыс-таласты бейбіт
түрде реттеу, мемлекеттер арасындағы әскери қақтығыстарды болдырмау,
сонымен қатар тағы басқа бейбітшілікті бұзуға жол бермеу және халықарлық
бейбітшілікті орнату құзыреті берілген. БҰҰ-ның Жарғысы бойынша,
Қауіпсіздік Кеңесі ғана БҰҰ-ның Қарулы күштерді қолдану арқылы операциялар
жүргізуі мүмкін. Сонымен қатар қарулы күштер қызметі мен мәселелерін,
басқару құрамын анықтап, операция аймағындағы мерзімін, қаржыландыру
тәртібін белгілейді. Халықаралық бейбітшілікке қауіп төндіретін мемлекетке
төтеп беру үшін, БҰҰ-ның мүшелерінен экономика, темір жол, теңіз, әуе,
пошта, телеграф, радио және тағы басқа да байланыстарды тоқтату шараларын
қолдануды талап етуі мүмкін, сонымен қатар дипломатиялық қарым-қатынасты
үзуді де сұрайды. Егер де мұндай шаралар жеткіліксіз болса, онда Кеңес әуе,
теңіз және тағы басқа да қарулы күштерді қолдануға әрекеттенеді. Бұл
әрекеттер, БҰҰ-ның мүшелерінің қарулы күштер операцияларынан, блокада мен
демонстрацияларынан тұрады. Сонымен қатар, Кеңес БҰҰ-ның мүше мемлекеттерін
қабылдау немесе жүйелі түрде БҰҰ-ның Жарғысының қағидаларын бұзатын
елдердің мүшеліктен шығару ұсыныстарын да енгізеді [8].
Кеңес он бес мүшеден тұрады: бесеуі тұрақты мүше – Кытай, Франция,
Ресей, Ұлыбритания және Америка Құрама Штаттары; ал қалған оны - Бас
Ассамблеямен екі жылға сайланып отырады.
Кеңестің әрбір мүшесі бір дауысқа ие. Белгілі бір сұрақ бойынша шешім
қабылданды деп есептелінеді, егер он бес мүшенің тоғызы шешімге өз
дауыстарын берсе.
Жарғыға сәйкес БҰҰ-ң барлық мүшелері Қауіпсіздік кеңесі қабылдаған
шешіммен келісіп, оны орындауға тиіс. БҰҰ басқа органдары мемлекеттерге тек
ұсыныстар берумен шектеледі, ал Қауіпсіздік Кеңесі, керісінше шешім
қабылдап, ол шешім барлық мүше-мемлекеттер үшін міндетті болып табылады.
Қауіпсіздік кеңесінің функциясы мен құзыреті:
1.БҰҰ қағидалары мен мақсаттарына ай халықаралық қауіпсіздік пен
бейбітшілікті қолдау.
2.Белгілі бір жағдайды әлемдік қауіпсіздік пен бейбітшілікке қарсы
дау деп есептесе, бұл дауды шешуге міндетті.
3.Мұндай дауларды шешудің құралдарын ұсыну.
4.Бейбітшілікке қауіп төндіретін агресия актілерін аладын-ала
анықтап, олардың алдын алу.
5.Агрессияны тоқтату немесе алдын алу мақсатында, жаза ретінде күш
колдануды емес, экономикалық санкция қолдануға шақыру.
6.Агрессияны ұйымдастырушыға қарсы әскери күш қолдану.
7.Жаңа мүшелер қабылдауға ұсыныстар беру.
Кеңес тек қана БҰҰ-ң штаб-пәтерінде ғана шақырылмайды; 1972 жылы өз
отырысын ол Аддис-Абебеде (Эфиопия) өткізді, ал 1973 жылы Панама
мемлекетінің астанасында өткізді.
Қауіпсіздік Кеңесі дауласушы тараптардан дауды бейбіт түрде шешу
жөніндегі міндеттемені орындауды талап етуге құқылы және бұл дауды
реттеудің тәсілдері мен тәртіптерін ұсына алады.
Кеңес БҰҰ-ның Бас Ассамблеясының БҰҰ-ның Бас секретариатын белгілеу
жөніндегі ұсынысын орындайды да, БҰҰ-ның Халықаралық Сот мүшелерін
таңдайды, сонымен қатар, қағидаларын орындаудан бас тартқан
қандайда бір мемлекет үшін шаралар қабылдайды.
Әлемдік экономикада, халықаралық қоғамдастық проблемаларды шешу
жолдарын БҰҰ және оның механизмі арқылы қарастыруда. БҰҰ-ның тәжірибесі
көрсетіп отырғандай, әлемдік саяси проблемалар мен қатар, оның қызметінің
негізгі бөлігін ретінде экономикалық аспектілер орын алуда. Ол, ең алдымен
БҰҰ-ның экономикалық қызметінің ұлғаюымен байқалды [9].
Сонымен қатар, БҰҰ-ның ұйымдық құрылымы да өзгеріп, экономикалық
мекемелер саны да ұлғайып, басқа да халықаралық және ұлттық институттармен
ұйымдармен байланыс орнатуда.
Экономикалық қызметтті орындаса да, БҰҰ саяси ұйым болып есептеледі.
Бұл саяси сипаты ұйымның БҰҰ-ның әлемдік нарыққа және жеке елдердің даму
проблемаларына қатысты өз бағдарламасы мен резолюциясында бекіткен негізгі
қағидалары арқылы орындалады.
БҰҰ-ның Жарғысының 1 бабында халықаралық ынтымақтастықтың және
экономикалық саланың мақсаттары көрсетілген, яғни ... халықаралық
ынтымақтастықты, халықаралық экономикалық, әлеуметтік сипаттағы
проблемаларды шешу арқылы орнату.... IX және X бөлімдер толығымен
экономикалық және әлеуметтік ынтымақтастыққа арналған [10].
БҰҰ-ның экономикалық қызметі келесідей төрт негізгі бағыттан тұрады:
а) жалпыға бірдей ауқымды экономикалық проблемаларды шешу;
б) әлеуметті-экономикалық даму жағынан әр деңгейлі мемлекеттердің
экономикалық ынтымақтастығына ықпал ету;
в) дамып келе жатқан елдердің шаруашылық жағынан дамуына ықпал ету;
г) аймақтық экономикалық даму проблемаларын шешу.
Практикада бұл бағыттар бойынша жұмыс келесідей қызмет түрлерін
қолдану арқылы жүргізіледі: ақпараттық, техникалық-кеңес және қаржылық.
Ақпараттық қызмет БҰҰ-ның кең таралған қызметінің түрі болып саналады.
Көкейкесті мәселелер саяси дискуссияның күн тәртібіне салынады да, жазбаша
баяндамалар өткізіледі. Мұндай қызметтің мақсаты – қатысушы-елдердің
экономикалық саясатының бағытына жалпы ықпал ету. Көбінесе, бұл жұмыс
болашаққа көзделеді. Сонымен қатар, әр түрлі ақпараттар мен сатистикалық
басылымдар шығарылады. Статистикалық берілімдерді жинау, өңдеу және
бірегейлендіру жұмыстарын Статистикалық комиссия мен Статбюро басқарады.
Статистика және есеп жүйесінің қызметі нашар дамыған елдерге өте
пайдалы және қолайлы, өйткені олардың экономикалық статистка әдістемелері
болмауы да мүмкін, сондықтан да, шет ел шаруашылық субъектілері сол
елдердің нарығына ену үшін, нақты экономикалық мәліметтерден хабардар
болады.
БҰҰ-ның техникалық-кеңес қызметі мемлекеттерге техникалық көмек
көрсету арқылы орындалады. 1948 ж. осындай қызмет көрсету қағидалары
қабылданған:
- Үкімет арқылы ғана көмек көрсету;
- сол елге қажет түрінде көмек көрсету;
- техникалық жағынан сапа талаптарына сай болуы тиіс.
Экономикалық және Әлеуметтік Кеңес БҰҰ-ның экономикалық
механизм жүйесінің жоғарға органдарының бірі болып табылады. Экономикалық
және Әлеуметтік Кеңес 1946 ж. құрылған. Экономикалық және
Әлеуметтік Кеңесінің мүшесі болып БҰҰ-ның 54 мүше-мемлекеттері саналады,
яғни БҰҰ-ның Бас Ассамблеясымен сайланатын, оның ішінде 5 Қауіпсіздік
Кеңесінің тұрақты мүшелері болып табылады. Экономикалық және Әлеуметтік
Кеңестің Жоғарғы органы болып Кеңес сессиясы саналады. Жыл сайын келесідей
үш сессия өткізіледі:
- көктемдік - әлеуметті-құқықтық және гуманитарлы мәселелер бойынша;
- жаздық - экономикалық және әлеуметтік меәселелер бойынша;
- ұйымдық.
Экономикалық және Әлеуметтік Кеңесінің негізгі қызметі
мынандай:
• халықаралық экономикалық және әлеуметтік проблемаларды талқылайтын
БҰҰ аясындағы мемлекетердің арнайы жауапты форумы;
• БҰҰ-ның барлық экономикалық және әлеуметтік мәселелерін, сонымен
қатар БҰҰ-ның арнайы мекемелерінің қызметін координациялау;
• халықаралық ынтымақтастық, экономикалық және әлеуметтік даму
проблемалары жөніндегі зерттеулер жүргізу.
Сонымен қатар, Экономикалық және Әлеуметтік Кеңес келесілерге
координациялау жүргізеді:
A) тұрақты комитеттер қызметіне (экономикалық, әлеуметтік комитет және
т.б.);
Б) функционалды комиссиялар қызметіне (статистикалық, әлеуметтік даму
бойынша және т.б.);
B) аймақтық экономикалық комиссиялар қызметіне (Еуропалық экономикалық
комиссия - ЕЭК, Африка үшін Экономкомиссия);
Г) БҰҰ-ның арнайы мекемелер қызметіне (ФАО, ЮНИДО және т.б.).
Экономикалық және Әлеуметтік Кеңес автономды сипаттағы ұйымдармен, мысалы
БҰҰ-ның Даму Бағдарламасы (ПРООН), БҰҰ-ның Бас Ассамблесының қосымша органы
болып табылады, сәйкесінше регламенттермен реттеледі.
Жарғының 68 бабына сәйкес Экономикалық және Әлеуметтік Кеңес
өз қызметін атқару үшін сессиялар арасында жұмыс істейтін қосымша органдар
құруға құқылы. Қазіргі кезде 11 тұрақты комитетпен комиссиялар қызмет етуде
(табиғи ресурстар бойынша, үкіметтік емес ұйымдар бойынша және т.б.), 6
атқарымдылық комиссия (статистикалық, әлеуметтік даму бойынша және т.б.), 5
аймақтық экономикалық комиссия және т.б. органдар [11].
БҰҰ-ның әкімшілік органы — Секретариат. Ол Жарғының 97 бабы бойынша Бас
Хатшы мен оның персоналынан құрылады. Бас Хатшы ҚК мінездемесімен, Бас
Ассамблеямен тағайындалатын лауазымды тұлға. Сөйтіп ол БҰҰ-ның басқару
қызметтеріне араласып, оған берілген міндеттемелер бойынша жұмыс істейді.
Хатшы жыл сайын Бас Ассамблеяға есеп береді.
БҰҰ-ның ресми, жұмыс істеу тілдеріне ағылшын, араб, қытай. Испан, орыс
және француз тілдері жатады. Алайда бұл тізім 2000 жылғы есептеме бойынша
кеңейеді. БҰҰ-да келесі басқармалар қызмет етеді:
• Жоғарғы Комиссарының Босқындар Ісі жөніндегі (Женева);
• Жоғарғы Комиссарының Адам құқықтары жөніндегі (Женева);
• Ғарыш кеңістігінің мәселелері бойынша (Вена);
• Гуманитарлық қызметті реттеу бойынша;
• Проектілерді күту жөніндегі (Нью-Йорк);
• Ішкі қызметтердің заң мәселелрі бойынша;
• Тұрақты даму жөніндегі (Нью-Йорк);
Осындай қызметтерді бұқаралық ақпарат, басқару туралы, саяси мәселелер
бойынша департаменттер орындайды
БҰҰ-ның Секретариаты – экономикалық ынтымақтастық органдар жүйесінің
негізгі үшінші звеносы болып табылады. Бұл дегеніміз әкімшіліктік орындау
органы, ол БҰҰ-ның басқа институттарының дүрыс атқарымдылығын қамтамасыз
етеді. Оның орталық аппаратының көптеген қызметкерлері экономикалық қызмет
жұмыстарын істейді. Экономикалық аппаратына бірнеше бөлімдер кіреді, оның
ішінде экономикалық және әлеуметтік мәселелер жөніндегі Департамент.
Қазіргі кезде БҰҰ-ның Бас Хатшысы Пан Ги Мун, ол Кофи Аннаннан кейін
сайланды.
Бүкіләлемдік метереологиялық ұйым (ВМО) – метеореологиялық және
гидрологиялық мәселелер жөніндегі халықаралық үкіметаралық ұйым 1950 ж.
құрылған. Штаб-пәтері Женевада орналасқан.
Бүкіләлемдік пошта одағы (ВПС) – халықаралық ұйымдардың ең көнесі 1874
ж. құрылған. Қазіргі уақытта 200-ге жуық мүшесі бар. Одақтың мақсаты –
пошта байланыстарын ұйымдастыру мен жақсартуды қамтамасыз етіп, бұл
саладағы халықаралық қатынастар үшін қолайлы жағдайлар жасау.
Халықаралық теңіз ұйымы (ИМО) - International Maritime Organization
(IМО) 1958 ж. құрылған. Штаб-пәтері Лондонда (Ұлыбритания) орналасқан. БҰҰ-
ның арнайы мекемелерінің бірі.
Халықаралық теңіз ұйымы, әр салаларға қатысты 40-тан астам Конвенциялар
қабылдады, олар келесідей:
- Теңізде адам өмірін сақтау жөніндегі халықаралық Конвенция (19741980,
International Convention for the Safety of Life at Sea — SOLAS);
- Жүк маркасы жөніндегі халықаралық Конвенция (19661968, International
Convention on Load Lines — LL);
- Теңізде судалардың қақтығысына жол бермеу ережелері жөніндегі
халықаралық Конвенция (19721977, Convention on the International
Regulations for Preventing Collisions at Sea — COLREG);
- Контейнерлердің қауіпсіздігі жөніндегі халықаралық Конвенция
(19721977, International Convention for Safe Containers — CSC).
Халықаралық теңіз ұйымы мынандай проектілерді өткізуге көңіл аударады,
Бүкәлемдік теңіз университеті Мальма (Швеция), Теңіз көлігі академиясы
Триеста (Италия), Теңіз көлігі академиясы мен халықаралық теңіз құқығы
институты Ла-Валлетте (Мальта).
Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (ИКАО) 1947 ж. Чикаго Конвенциясын
бекіткеннен кейін құрылған. 180 мемлекетті біріктіреді. Оның мақсаты
келесідей:
- халықаралық әуе қатынастарының қағидалары мен әдістерін әзірлеу;
- азаматтық авиацияға көмек көрсету;
- ұшу жағдайларының қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Халықаралық еңбек ұйымы (МОТ) – 180 мемлекеттік әділеттілікті жақтау,
еңбек жағдайын жақсарту және қорғау, мамандыққа үйрету мәселелері
төңірегінде біріктіріп отыр.
Халықаралық электр байланысы одағының (МСЭ) мынандай мақсатты көздейді,
электр байланысының барлық түрлерінің техникалық жабдықтарын жақсарту
телекоммуникация саласына жаңа технологиялар енгізу мәселелерінде
халықаралық ынтымақтастықты қамтамасыз ету.
БҰҰ-ның білім, ғылым және мәдениет мәселелері жөніндегі ұйымы (ЮНЕСКО)
1945 ж. құрылған. Оның мақсаты дүние жүзінде бейбітшілік пен қауіпсіздікті
нығайтуды ғылым, білім, мәдением салаларындағы халықаралық ынтымақтасты
мейлінше күшейту арқылы жүзеге асыру. ЮНЕСКО-ның секретариаты Парижде
(Франция) орналасқан.
Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттік (МАГАТЭ) 1956 ж.
құрылған. Оның мақсаты атом энергиясын кең түрде бейбіт мақсаттарда
қолдануға жетуді неғұрлым жедел жүзеге асыру. Өзінің құқықтық жағдайы
бойынша бұл ұйым және БҰҰ-мен ЭКОСОС арқылы емес Бас Ассамблея және
Қауіпсіздік Кеңесі арқылы байланысады.
Бүкіләлемдік энергетикалық кеңес (МИРЭС) 1924 жылы құрылған. Қазіргі
уақытта 110 елді біріктіріп отыр. Бұл кеңес талдау негізінде бүкіләлемдік
энергетика мен энергоресурстар кешенінің даму бағыттарын болжауды жүзеге
асырады. Ірі энергетикалық ресурстары (мұнай, газ, көмір, атом энергисы
т.б.) бар.
Бүкіләлемдік кеден ұйымы (ВТО) 1950 ж. Брюссельде (Бельгия) құрылған.
Оның Бас секретариаты кедендік ынтымақтастықтың барлық аспектілерін, атап
айтқанда техникалық, онымен байланысты экономикалық факторларды, құжаттар
жобаларын, нұсқаулар т.б. жасап, оларды мүдделі елдерге таратады [11].
Темір жол ынтымақтастығы ұйымы (ОСЖД) ТМД елдері мен бірқатар Шығыс
және Орталық Еуропа теміржолшылары әкімшіліктерін біріктіріп отыр. Мақсаты:
теміржолшылардың кең көлемді ынтымақтастығын жүзеге асыру. Штаб-пәтері
Варшавада (Польша) орналасқан.
Халықаралық әуе тасымалы ассоциациясы (ИАТА) Монреальда (Канада)
орналасқан. Бұл коммерциялық ұйым бірыңғай тасымал құжаттарын, жүктер мен
жолаушыларды тасу ережелерін жасайды.
ИАТА авиакомпаниялар, аэропорттар, аэронавигациялық қызметтер
арасындағы клирингтік (қолма-кол ақшасыз есептеу) өзара есептесулерді
жүзеге асырады.
Халықаралық жол қатынасы ұйымының (МОДД) штаб-пәтері Женевада
орналасқан. Бұл ұйыммен ынтымақтастық көлік инфрақұрылымын және аймақтық
халықаралық тасымалды дамыту, сондай-ақ жол қатынасы қауіпсіздігін шешу
мәселелерінде бүкіләлемдік қоғамдастықтың іс-қимылдарын біріктіреді.
Сонымен қатар қоршаған ортаны қорғау, энергияны үнемдеу, БҰҰ және МОДД
аясында статистикалық және ақпараттық жүйелерді құру жұмыстары да аталған
ұйымның құзырында.
Интерспутник – ғарыштық және спутник арқылы байланыстың халықаралық
жүйесін құрушы ұйым. Штаб-пәтері Мәскеуде (Ресей) орналасқан. Бұл ұйымның
негізгі мақсаты, ғарыштық байланыс жөніндегі ынтымақтастықты ұйымдастыру
және халықаралық радио, теледидар бағдарламаларын, басқа да ақпараттарды
жердің жасаны серіктері арқылы дүние жүзіне тарату.
ИНТЕЛСАТ – спутниктік байланыстың халықаралық ұйымы. Штаб-пәтері
Вашингтонда орналасқан.
Архивтердің халықаралық кеңесі (МСА) – ЮНЕСКО-да кеңестік мәртебесі
бар халықаралық ұйым. Мүшелігінде 159 ел бар. Барлық елдердің архив ісіне
көмектесуде, адамзаттың архивтік мұрасына сақтауда, құжаттарды, архивтерді
жинауды халықаралық деңгейде жүргізуді, архив қызметкерлерін даярлауды,
құжаттарды жан-жақты пайдалану мен олардың айырбасын жол,а қоюды мұрат
тұтады.
Бүкіләлемдік туристік ұйым (ВТО) 1969 ж. құрылған, халықаралық туризм
ісінде басты рөл атқарады. Штаб-пәтері Мадридте (Испания) орналасқан.
1947 ж. 30 қазан айында Женевада тарифтік-сауда жөніндегі уақытша
халықаралық актісі бекітілді.
1948 ж. 1 қантар айынан Мемлекеттер арасында сауда қатынастарын реттеу
мақсатында тарифтер мен сауда туралы көпжақты Бас келісім (ГАТT - General
Agreement on Trade and Tariffs) жұмыс атқаруда. Бүл халықаралық сауданың
келісілген ережелерін орнататын, жалғыз көпжақты құжат болып табылады. Осы
ұйымға қатысушы елдердің келісімі бойынша сыртқы сауданың мемлекеттік
реттеу қағидалары мен принциптері қарастырылған. Бұл ұйым үш негізгі принип
бойынша құрылған:
қатысушы барлық елдердің тендігі;
жан-жақты келісім жүргізу арқылы салықты төмендету;
импортгық квоталарды жоғалту;
Нақты алғанда ұйымның негізгі қызметі тарифтік шектеулер бойынша жан-
жақты келісім жүргізу формасы, Қазіргі кезде ұйымға 100 ел кіреді және
сауданы либерализациялау бағытының дамуы маңызды фактор екеніне ешкімнің
күмәні жоқ. Басқа да ұйымдардан айырмашылығы келісімдердің негізі оның
икемділігінде. Ұйымдағы құқық және міндеттер айырбасы мемлекет келісімі
ретінде қарастырылады, сондықтан да қатысушы елдер ұйымның мүшесі ретінде
емес, келіссөз елдер деп қаралады. ГАТТ ұйымына мүше елдердің қызметіне
қарсы шығу үшін сол елдің міндеті бойынша ондай қызметтің болуы мүмкін
еместігін дәлелдеу керек. Егер бір ел екінші келісімге отырған елдің
алдында келісім шарт бойынша міндеттерді бұзса, екінші ел өзінің
қүқығын және міндеттерін қайта тіркеуге құқы бар, сондай-ақ сауда-саяси
шегіну формасы түрінде өзінің шығынын өтеуіне болады немесе қарсы
қолданады, Ұйымнын қызметінің негізгі механизмдерінің бірі жан-жақты
келісімдердің қайта қаралуы бойынша жаңа қағидалардың пайда болуы. Бұл
жағдайда халықаралық саудада мемлекеттік реттеудің жана нормалары пайда
болады. Көп уақыт бойы негізгі күші кеден салығын төмендету бағытында болды
да, онда көптеген жетістіктерге жетті. 7 рет кездесудің нәтижесінде 50-
жылдары 25-30%-тік кеден салығынан 1980 жылы 5%-ке дейін
төмендеді. Халықаралық саудада бейтарифтік ұйымдардың рөлінің көбеюі және
әлемдік шаруашылық айырбасының жаңа формаларының тез дамуы жағдайында ГАТТ-
тын, мамандануы айтарлықтай кеміді [12].
1973-1979 жылдардағы 7-Токио раундынан кейін көптеген сұрақтар бойынша
келісімдер бекітілді, олар: өнімді сертификациялау және стандартизациялау
демпингке қарсы саясат, үкіметтік сатьп алу, импортты лицензиялау, кедендік
мақсат бойынша тауарды бағалау, экспортты жәрдемақылау және ол тауарларға
компенсациялық салық салуды қолдануы. 1986 жылғы 8-Уругвай раундында ГАТТ-
тың одан ары мүмкіншілігі кеңейту қадамы қаралды.
Күн тәртібінде мынандай ұсыныстар қойылды.
1) ауыл шаруашылығына сауда шектеуін және сусбидияларды жою;
кызмет көрсету саудасындағы шектеуді алу (халықара-
лық саудада қызмет көрсету 20%-ті алады);
шетел инвестициясына шектеуді жою;
4) халықаралық негізде патенттік, авторлық кұқық, сауда
маркісіне құқықтарды іске қосу;
Бұл жаңалықтарды кіргізу нәтижесі ойдағыдай деуге болмайды. Уругвай
декларациясының сиясы кеппей жатпай-ақ министрлердің келісіпеген жаңа
міндеттері бойынша жаңа протекционистік шектеулерді кіргізбеу және
ескілерді жою шараларын басында-ақ Әлемдік нарықта жаңа тауарлар
ағымдарының жиіленуі, онсыз да тұрақты емес халықаралық сауда жүйесін одан
ары түрақсыздандырды.
Уругвай раундының жан-жақты сауда келісімінен кейін ■сауда
келіспеушілігі өте көбейіп кетгі. Ондай келіспеушіліктердін тізімін
келтірсек, ұзыннан-ұзақ. Атап айтқанда, АҚШ-тағы мұнайды импорттаудағы
салық, АҚЩ рыногына Германия мен Швейцария станогын кіргізудегі шектеу,
Вашингтонның астық экспорттауында Испания мен Португалияның ЕЭС-ке кіруі
мәселесінен кейін шығындарын өтеу талабы, АҚШ-тың, Англия, Фрашщя,
Германия, Испанияның "Аэробус" самалетын сатудағы әділетсіз бәсеке деп
айыптауы, АҚШ-қа жапониялық электрондық өнімін кіргізудегі 100%-тік салық.
ГАТТ ұйымының қызметінің үлкен көлемі және жаңа проблемалары оны шешуде көп
қиындықтарға кездесуде. Оны 1988 жылы (Монреаль) каласында өткен министрлер
мәжілісі көрсетті. Көптеген ашық талқылаулардан соң, бірін-шіден ауыл
шаруашылығьш субсидиялауды алып тастау, тоқыма саудасы бойынша, басқа
бағыттар бойынша Монреальдағы келісімдердің күшінің жоқтығы мойындады. Бір
келісімге келу үшін тағы да қосымша үш ай керек болады. Жан-жақты келісім
1989 жылы Женева қаласындағы Уругвай раундында жалғасты. Келісімдердің
күрделі болуына қарамастан, оған қатысушылардың жалпы мақсаты, әлемдік
шаруашылық айырбасының дамуьша кедергі болатын жағдайларды шешу. ГАТТ-тың
кептеген ұйымдасқан сұрақтары күшейудегі күресте, АҚШ және ЕО өзінің рөлін
күшейтуге тырысуда. Олар жұмыс бағдарламасын қалыптастыруда, шешімдердің
механизмін және бірнеше жағдайларды шеше тәртіптерді қатаң ұстауда негізгі
рычагты босатпау. Бір жағынан осы ұйымдастыру реформасының бағытына дамушы
елдер кіруде. Бұл күресте маңызды органды бақылайтын ұйымдар алады. Халық-
аралық ұйымдардың ішінде бақылаушы статусына кіретіндер: ЮНКТАД ЮНИДО, ФАО,
МВФ, МБРР, БҰҰ-ның аймақтық комиссиялары, сондай-ак. дамыған елдердің
аіімақтық ұйымдары [13].
ГАТТ 23 мемлекетпен келісімін бекіткеннен кейін, заңдық күшіне енді.
БСҰ-ның штаб-пәтері Женевада орналасқан.
БСҰ-ның жоғарғы органы болып Министрлі конференция саналады, яғни
ұйымға қатысушыларды барлығының басын қосатын. Конференция сессиясы екі
жылда бір рет қана өткізіледі, яғни Уругвайлық раунд келісімінің маңызды
мәселелерін қарастырып, шешім қабылдау үшін, Бірінші конференциясы
Сингапурде 1996 ж. желтоқсан айында, екіншісі Женевада 1998 ж. мамыр айында
өтті, онда ГАТТБСҰ-ның елужылдық қызметіне негізгі қорытындылар
жүргізілді. Бұл конференция нәтижесінде Министрлік декларацияда Бас
Кеңеске көпжақты сауда келісімінің жаңа раунды (мыңжылдық раунды) бойынша
күн тәртібі мен өткізу мерзімі жөнінде шешім қабылдау ұйғарылды. Келесі
форум 1999 ж. аяғында өтті. Онда мүшеелдердің Уругвайлық раунд келісімін
орындау мәселесі қарастырылды. 2001 ж. қараша айында Доха (Катар) қаласында
өтіп, содан кейін көпжақты келіссөздердің жаңа рауындысы басталды. Соңғы
конференция 2003 ж. 10-14 қыркүйек айында Канкун (Мексика) қаласында өтті.
Министрлік конференция БСҰ-ның Бас директорын сайлайды. Қазіргі кезде
БСҰ-ның Бас директоры Майк Мур болып табылады. Бас директор БСҰ
Секретариат қызметкерлерін сайлап Министрлік конференциямен қабылданған
ережелер бойынша қызмет міндеттері мен шартын белгілейді.
Сессиялар арасында (жылына 8-10 рет) ағымдағы және процедуралық
мәселелерді қабылдау үшін Бас кеңесі шақырылады. Сонымен қатар Бас
кеңессауда саясаты органы мен тартысталасты шешу органы қызметін
әкімшіліктендіреді. Бас кеңес басшылығымен тауарды сату жөніндегі Кеңес
жұмыс істейді. Кеңесте және комитетте мүшелік боламын деген БСҰна
қатысушылардың барлығына жол ашық. Сонымен қатар плюрилатералды
келісімдердің орындалуын бақылау органдары да қызмет атқаруда.
Шешім қабылдау. БСҰда шешім қабылдау консенсус негізінде
тәжірибеленеді. Ондай болмаған жағдайда, көпшіліктің дауысы арқылы шешім
қабылданады [14].
50-ге жуық халықаралық ұйымдар БСҰ-ның бақылауышысы мәртебесіне, оның
ішінде: Халықаралық валюталық қор, Әлемдік Банк, БҰҰ-ның әртірлі бөлімдері,
аймақтық топтар, тауарлық ұйымдар және т.б.
Жарты ғасыр бойы жұмыс істеп келе жатқан БСҰна мүше болу процедурасы
өте күрделі, әрі бірнеше кезеңдерден тұрады. Мүше болған елдердің
тәжірибесі көрсетіп отырғандай, бұл үрдіс көптеген жылдарға созылады.
БСҰ келесі 12 сектор бойынша қызметтерді жіктейді:
- іскерлік (коммерциялық) қызметтер;
- пошта және электрбайланыс қызметі;
- құрылыс және онымен байланысты инжинирингтік қызметтер;
- сауда және дистрибьюторлық қызметтер;
- білім саласындағы қызметтер;
- қоршаған ортаны қорғаумен байланысты қызметтер;
- қаржылық және сақтандыру қызметтері;
- денсаулық сақтау және әлеуметтік саласындағы қызметтер;
- туризм және сяхатпен байланысты қызметтер;
- мәдениет және спортпен байланысты қызметтер;
- көліктік қызметтер;
- кәсіпкерлік және тағы басқа (тұрмыстық) қызметтер.
Әр сектор өз алдына жеке бөлінеді, олардың саны 155-ке жуық. Жаңа
тауарлар, сонымен қатар қызметтер үрдісі күннен күнге дейін пайда болуда.
БСҰ-ның жіктелуінде тек қызметтер түрі ғана аталады, ал оның
сипаттамасы көрсетілмейді. Мұндай сипаттама БҰҰ-ның Уақытша жалпыға бірдей
өнім жіктелуінде ғана беріледі.
Қазіргі кезде оған 152 ел қосылды, яғни халықаралық құқықтық
субъектісі болып саналатын. Әлемнің нарыққа шығарылатын тауарлар мен
өнімдердің 95 пайыздан астамы осы елдердің үлесіне тиеді. Ең көп жеңілдік
жасау қағидасы бұның негізіне айналып, ең негізгі жеңілдіктерді дамушы
елдерге жасады.
БҰҰ-ң Балалар Қоры (ЮНИСЕФ) 1946 жылы желтоқсанда Бас
Ассамблеяның бірауызды шешімімен құрылды. Алғашында қор екінші дүние
жүзілік соғыста бақытсыздыққа ұшыраған кішкене жастағы құрбандарына
арналды. 1953 жылы Ассамблея оның мандатын белгісіз мерзімге дейін
ұлғайтып, Б¥¥-ның балалар қоры деп (ЮНИСЕФ атауын сақтап қала отырып)
қайтадан атады. Қордың басты қамқорлық объектісі ашқұрсақтықтан, аурулар
мен сауатсыздықтан зардап шеккен дамушы елдердің миллиондаған балалары
болды. 1965 жылы ЮНИСЕФ-ке Нобель сыйлығы берілді.
ЮНИСЕФ-тің оның БҰҰ -ның ауқымында жартылай дербес мәртебесі бар, ол
ЭКОСОС пен Бас Ассамблеяға есеп береді. ЭКОСОС 30 мемлекеттің өкілдерінен
сайланған Атқарушы орган ЮНИСЕФ-тің саясатын анықтайды және жыл сайын
Қордың бағдарламаларын қарау үшін жиналады.
ЮНИСЕФ-ті қаржыландыру тек ерікті қайырымдылыққа ғана байланысты
болады: оның табысының төрттен үш бөлігі дерлік үкіметтерден; қалған бөлігі
- құттықтау ашық хаттарын сату және қаражат жинау жөніндегі әр алуан
науқандарды өткізу арқылы қалың жұртшылықтан түседі.
ЮНИСЕФ-тің басты міндеті- ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.