Қазақ қайраткері Ахмет Байтұрсынов

1.Кіріспе
2.Өмірі мен қызметті туралы
3.Ахмет Байтұрсынов:
а)ағартушы
ә)қазақ тіллін зерттеуші
б)ақын
в)публицист
4.Ахмет Байтұрсыновтың тарихымыздағы орны

Ахмет Байтұрсынов – қазақ халқының әлеуметтік өмірі мен мәдениетінде Қазан революциясында дейін де, одан кейін де аянбай адал қызмет еткен ірі қайраткер, үлкен талант иесі, тарихта орны айрықша зор тұлға. Мұхтар Әуезовтің сөзімен айтқанда, қазақ халқының «рухани көсемі» болған А.Байтұрсыновтың ұланғайыр еңбегі сан саладан көрінеді.
Ол – ең алдымен, қазақ балаларының ана тілінде сауатын ашып, әрі қарай қазақ тілінде оқуын жалғастыруға көп күш жүмсаған ағартушы қайраткер. Осы мақсатты орындау үстіне ол қазақ тілін, оның дыбыстық жүйесі мен грамматикалық құрылысын баяндап, талдап-танытқан зерттеуші әрі сол зерттеулерінің негізінде «Әліппе» мен тұнғыш ана тілі оқулықтарын жазған автор. Сонымен қатар а.Байтұрсынов - өз халқының саяси мәдени, рухани және әлеуметтік өмірінің сән саласына көз тігіп, тікелей араласқан ірі публицист, қоғам қайраткері.Байтұрсынов - өнер иесі – ақын; қазақтің тілін ғана емес,әдебиетін де, мәдениетін де зерттеуші ғалым.Сондықтан Ахмет Байтұрсынов қалдырған мұра да әр тектес.
Ахмет Байтұрсынов
Өмірі мен қызметті туралы
Қазақ тіл білімнің іргетасын калаушы ғалым,Ыбырай Алтысариннен кейінгі еңбегі ерекше ағартушы-педагог, сөз құдіретін танытқан тамаша ақын,қазақ баспасөз тілінің ұлттық үлгісін көрсеткен талантты публицист, туған халқының рухани дуниесін көтеруге көп күш жұмсаған мәдениет қайраткері, жас совет үкіметіне адал қызмет еткен ірі қоғам қайраткері Ахмет Байтұрсынов 1873 жылы 25(15) қаңтарда сол кездегі Торғай уезіне қарасты Тосын болысының 5-ші аулынды, Сарытүбек деген жерде дүниеге келген.Әкесі – қарапайым шаруа адамы Байтұрсын Шошақ баласы арғын Үмбетей батырдың немересі.Шошақтың төрт ұлы болған.Олар: Байтұрсын,Ақтас,Ерғазы,Данияр.Бұлар жаратылысынан қажырлы, намысқор адамдар болғанда ұқсайды.Сондықтан болар, Байтұрсын жергілікті әкімдермен көп сыйыса бермейді, тіпті уезд басындағы билеушілердің зорлық-зомбылығына көнбейтіндігін көрсетеді.
Ақтас пен Байтұрсынның балаларын Шошақтың үшінші ұлы Ерғазы қамқорлығына алады:Ақтастың баласы Аспандияр мен Байтұрсынның баласы Ахметті Торғайдағы екі кластық орыс-қазақ училищесіне беріп оқытады. Бұған дейін Ахмет ауылдың мұсылманша сауатты адамдарынан хат таниды.Училищені ол 1891 жылы бітіреді.
Әкесі мен Ақтас ағасы айдауда жүрген, қамқоршы ағасы Ерғазы көп ұзамай қайтыс болған кезеңде Ахмет кедейшілік, жоқшылық тауқыметін тартады. Соған карамастан әрі қарай оқуды армандайды. Осы мақсатпен ол жаяулап-жалпылап, оқу іздеп,Орынбор барады.Онда баяғыда Ыбырай Алтынсарин салдырған мұғалимдер даярлайтын оқу орнына- «Учительская школа»дегенде түседі.Мұнда төрт жыл оқып,1895 жылы бітіреді. Бітірісымен ағартушылық ісіне кіріседі. Өзге қызметті қаламайды.

1.Ахмет Байтұрсынов - Әліппелер