Ауыл шаруашылық саласында маркетингті қолдану

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 77 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Ауыл шаруашылығы Қазақстан экономикасының негізгі салаларының бірі болып табылады. Аграрлық сектордың даму деңгейі қашан да қазақстандық қоғамның экономикалық және қоғамдық-саяси тұрақтылығын анықтайтын факторы болып келді және әлі де болып келеді. Республика экономикасы дамуының басым бағыттарының бірі бола отырып, ауыл шаруашылығы аса зор әлеует пен үлкен қорға ие.

Аграрлық салада кәсіпорындарды басқарудың жаңа жүйесін қалыптастыру барысында маркетинг қазақстандық шаруашылық тәжірибесі үшін кәсіпорындардың өндірістік-өтімдік қызметін ұйымдастыру мен басқарудың жаңа әдісі болып табылады.

Қазақстанда маркетингті енгізу қажеттігі басқару теориясы мен тәжірибесін дамытудағы жалпы әлемдік тенденциялардан туындап отыр. Сонымен қатар, маркетинг қоғамның даму бағдарын, уақыт пен сыртқы ортаның ерекшеліктерін көрсетеді. Сол себептен, маркетинг саласындағы батыс тәжірибесі бірқатар өлшемдері бойынша қазақстандық шарттарға сәйкес келмейді. Оның үстіне, отандық тәжірибе маркетингтің экономикасы дамыған елдерге тән емес, беймәлім тұстарын ашып берді. Біздің шарттарда маркетингтің классикалық сызбасын пайдалану және енгізу процесі өте қиын әрі баяу жүзеге асады. Өйткені, отандық аграрлық кәсіпорындарда маркетингті қалыптастыру шарттарының өзіндік ерекшеліктері бірқатар мәселелердің туындауына алып келуі және маркетингтің дамыған үлгісінің қолданысына кедергі келтіруі мүмкін.

Қазіргі таңда еліміздің жекелеген аймақтарының агроөнеркәсіп кешенінің алдында тұрған басты міндет тұрақты дамитын аграрлық-индустриялық және инновациялық орталыққа айналу, отандық тауарлардың әлем нарығына шығаруға жәрдемдесуді жүзеге асыру үшін маркетингтік қызметті қолданудың жаңа жүйелерін қалыптастыруды қажет етеді. Осыған байланысты, елімізде 2006-2010 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіп кешенін тұрақты дамыту тұжырымдамасы және 2007-2024 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының тұрақты дамуға ауысу тұжырымдамасы қабылданды.

Сонымен, маркетинг туралы шетелдік және отандық әдебиеттерді зерттеуге және нақты кәсіпорындарда маркетинг қызметін ұйымдастыру процесінің ерекшеліктері бойынша мәліметтерді сараптауға негізделген осы тақырып бойынша жұмыс істеу оның нәтижелерін отандық кәсіпорындардың іс-жүзінде әрі қарай пайдалануы тұрғысынан өзекті мәселе болып табылады. Зерттеу мәселесінің өзектілігі әзірге қолданбалы материалдары мен ілімдік негіздері жеткіліксіз Қазақстан үшін жаңа бір мәселе болуымен де айқындалады. Жұмыс нәтижелерін маркетинг қызметінің даму бағыттарын анықтау үшін қазақстандық кәсіпорындар мен ұйымдардың қызметінде іс-жүзінде қолдану мүмкіндігі де осы тақырыптың маңыздылығын күшейте түседі. Осылайша, аталмыш мәселенің өзектілігі мен тақырыптың ғылыми тұрғыдан жеткіліксіз өңделгендігі зерттеу мақсатын, пәнін және нысанын таңдауда негіз болып табылады. Мұндай жағдайда ауыл шаруашылығында маркетинг қызметін қалыптастыру және дамыту жөніндегі кеңестер мен ұсыныстарды дайындау қажеттігі туындайды.

Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Бітіру жүмыстың мақсаты нарықтық экономика жағдайында агроөнеркәсіп кешенінде маркетингтік қызметті жетілдіру бойынша теориялық-әдістемелік және тәжірибелік тұрғыдан ұсыныстар дайындау болып табылады. Бұл қойылған мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:

- нарықтық қатынастардың даму жағдайын есепке ала отырып, ауыл шаруашылығында маркетингті қолданудың теориялық және әдістемелік негіздерін зерттеу;

- ауыл шаруашылығы саласында маркетингтік қызметті ұйымдастырудың шетелдік тәжірибесін еліміздің аграрлық сферасында пайдалану мүмкіндіктерін талдау;

- агроөнеркәсіп кешенінің даму жағдайына талдау жүргізу және аграрлық маркетинг қызметінің қазіргі ұйымдастырылу барысы мен даму тенденцияларын сараптау;

- аграрлық өндірістік кәсіпорындарда маркетингтік қызметті ұйымдастырудың әдістемелік тәсілдері бойынша ұсыныстар мен нұсқаулар дайындау.

Зерттеу пәні болып аграрлық өнеркәсіп саласындағы кәсіпорындар мен ұйымдардың маркетингтік қызметтері таңдалды.

Зерттеу нысаны. Оңтүстік Қазақстан облысының агроөнеркәсіп кешенін құраушы кәсіпорындар мен ұйымдар зерттеу нысаны болып табылады.

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ САЛАСЫНДА МАРКЕТИНГТІ ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІАуыл шаруашылығындағы маркетингтің түсінігі, мәні мен ерекшелігі

Нарықтық экономика жағдайында Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуын нығайту үдерісі өндірістің, әсіресе ауыл шаруашылығының тиімділігін тұрақты әрі бекем арттыру үшін шаруашылық жүйенің түбегейлі қайта құрылуын талап етеді. Қазіргі таңда отандық экономиканы қайта құру кезінде бірқатар мәселелер туындады. Әсіресе, Қазақстан халқының өмір сүру деңгейін анықтайтын аса маңызды стратегиялық қызмет саласы ретінде агроөнеркәсіп өндірісінің тиімділігін арттыруға елеулі назар аударылды. Бүгінгі таңда агроөнеркәсіп кәсіпорындары шаруашылық механизмнің жетілмеуінен, коммерциялық ақпараттың жеткіліксіздігінен, сыртқы орта факторларының (тұтынушылардың іс-әрекеті, нарықтық конъюнктураның өзгеруі, жаңа тауарлардың пайда болуы, т. б. ) әлсіз талдануынан және нарықта жұмыс істеу тәжірибесінің жоқтығынан тұрақсыз шарттарда әрекет етіп келеді. Сондықтан, ауыл шаруашылық өнімін тұтынушыға дейін тиімді жеткізуге бағытталған зерттеулерді қайта қарастыру және күшейту қажет [1, 11б] .

Агроөнеркәсіп кешенінде маркетингті қолдану нарықтық қатынастарды дамыту мен ауыл шаруашылық саласындағы оңтайлы мамандануды орнықтырудың қажетті шарты болып табылады. Маркетинг нарықтағы ауыл шаруашылық өнімдері мен өзге де тауарларға деген сұраныс пен ұсынысты және олардың даму тенденцияларын зерттеу, АӨК-нің ұтымды құрылымын түзу және Қазақстанның жекелеген облыстары мен аймақтары арасында өнім айырбасын ынталандыру арқылы АӨК кәсіпорындарының мамандануын тереңдету мен дамыту үшін қажетті шарттарды қалыптастырады.

Ағымдағы стратегиялық мәселелерді шешу барысында маркетинг әдісі кәсіпорындарға қолында бар материалдарды, еңбек және қаржы ресурстарын ұтымды пайдалануға мүмкіндік береді. Нарық жағдайында маркетинг кәсіпорынның бүкіл өндірістік және өтімдік (өнім сату) қызметін ұйымдастыру мен жоспарлаудың негізіне, ал маркетингті басқару оларды басқару жүйесінің маңызды бөлігіне айналады. Сол себептен, кәсіпорындарда маркетинг - дербес маманданған ішкі шаруашылық бөлімше ретінде қызмет атқаруға тиіс. Қазақстан Республикасында нарықтық қатынастардың және маркетингтің дамуын қолдаушы заңнамалық және нормативтік база құрылған [2, 44б] [3, 18б] [4, 40б] .

Маркетинг - әртүрлі аспектіге ие, кең мағыналы ұғым. Бүгінгі таңда маркетингтің көптеген ғылыми анықтамаларының болуының басты себептерінің бірі маркетингке деген көзқарастың әртүрлілігіне байланысты болып табылады. Екінші жағынан, маркетингті басқару концепциясы ретінде қарастыруы. Мұндай тұжырым келесідей негізгі қағидаларға негізделеді: нарық және оның элементтері түсінігіне деген жүйелі көзқарас, сатып алушылар мүдделерінің бірінші орынға шығуы, нарық талаптарына икемделе білу және оған белсенді әсер ету және т. б. Маркетингке деген кең таралған көзқарастың бірі оны «іс-әрекет бейнесі», яғни нарықта жетістікке қол жеткізуге бағытталған әдістер мен амалдар жүйесі ретінде қарастыру болып табылады. Сонымен қатар, маркетингті шаруашылық қызмет саласы, кәсіпорынның ерекше қызметі және т. б. ретінде де түсіндіруге болады.

Экономикалық әдебиеттерде маркетинг туралы әртүрлі анықтамалар кездеседі. Нарықтық экономика жағдайында маркетингтің нарық талаптарына және тұтынушы қажетілігіне бағытталуына қарай, Ф. Котлер маркетингті айырбас арқылы адамдардың қажеттіліктері мен мұқтаждықтарын қанағаттандыруға бағытталған қызметтің ерекше түрі деп есептейді. А. Н. Романовтың айтуынша: «Маркетинг - басқару қызметінің бір түрі. Ол тұтынушылардың талаптарын анықтау және оларды қанағаттандыру арқылы өндіріс пен сауда-саттықтың әсерін тигізеді. Сондай-ақ, маркетинг тұтынушылардың тауарды сатып алуын қамтамасыз ету мақсатында тауарлар мен қызметтерді өндіру және өткізу мүмкіндіктерін ұштастырады» [5, 142б] .

Бұл берілген анықтамалардың барлығында дерлік тауармен қамтамасыз ету және өткізу арналарын басқаруға көбірек мән береді, бұл жерде маркетингтік қызметпен мемлекеттік, қоғамдық және коммерциялық ұйымдардың да айналысатындығы ескерілмейді. Сонымен қатар маркетингтік қызмет үрдісінің алғышартты мүдделері, әлеуметтік топтар маркетингіне деген әсер, маркетингтің моральдық және эстетикалық аспектілері көрініс таппаған.

С. Маккормик (1809-1884) алғаш болып «маркетинг» терминін енгізді және оның анықтаушы функциясын қалыптастырды: сатып алушылардың қажетілігін қанағаттандыру бойынша фирма қызметі.

Америкада шектен тыс өндірістің нәтижесінде 1929 ж. үлкен дағдарыс туындап, өндірістік тәсілдің әлсіреуіне байланысты маркетинг екінші даму кезеңіне (1930-1950 жж. ) аяқ басты. ХХ ғ. 30 жж. қолданбалы экономика саласы ретінде өнімді тарату жүйесін зерттейтін маркетинг туралы сөз қозғалды. Енді өндірістік тәсілдің орнына өнім өткізу тәсілі қолданыла бастады. Бұл тәсіл жарнама мен өнім өткізуге арналған басқа да іс-шаралардың көмегімен өнім сату көлемін барынша көбейтуге бағытталды. Аталмыш кезеңде өндірушілер тауарға деген тұтынушы сұранысын қалыптастыру және кеңейту мақсатында өнім өткізу жүйесімен белсенді жұмыс жүргізді. Бұл кезеңде өткізуді ұйымдастыру және оны тиімді басқаруға баса назар аударылды. Өндіріс сферасы бұл кезеңде маркетингтік жобалар обьектісіне кірмеген болатын, олар өткізу құрылымдарының, сауда фирмаларының, жарнама агенттіктерінің жұмысының тиіміділігін арттыруға ғана бағытталған болды. Бұған дәлел ретінде сол кезеңдегі Америка маркетинг ассоциациясының (АМА) маркетинг туралы қабылдаған анықтамасын атауға болады: «Маркетинг - өндірушілерден сатып алушыларға немесе тұтынушыларға дейін тауарлар мен қызметтер бағыты ағымымен байланысты кәсіпкерлік қызмет» [6, 158б] .

Ғылыми-техникалық төңкерістің дамуымен маркетингтің дамуының үшінші кезеңі (1960-1980 жж. ) тікелей байланысты. Бұл кезеңде фирмалар ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруға қомақты қаржы жұмсай отырып, жаңа тауарларды шығаруға бағдарланды. Дегенмен бертін келе ғылыми-техникалық жаңалықтардың жеке өзін пайдалану арқылы өндірістің жоғары пайдалылығын қамтамасыз ету қиынға соғатыны анықталды. Басқару ісіндегі мамандар бұл кезеңде көптеген фирмалардың маркетингтік болжамдарға негізделместен, өз тұтынушыларының қажеттіліктері мен мұқтаждарын ескермей кеткенін атап өтті. Маркетинг 1960-1970 жылдарды қамтыған кезеңде ерекше қарқынмен дамыды. Бұған өнеркәсіптік өндіріс мүмкіндіктерінің шамадан тыс артуы, ғылыми-техникалық төңкерістің әсерінен өнім түрлерінің жедел жаңарып, көбеюі және өнім өткізу нарықтарындағы бәсекенің өршуі елеулі септігін тигізді. Нәтижеде өндірушілер тұтынушыларға бағдарланып тауар өндіруге және сатуға баса мән беруге тырысты. Басқару философиясындағы мұндай бетбұрыс фирмалардың басқару құрылымындағы ұйымдық өзгерістермен қатар жүріп, маркетинг тұжырымдамасының пайда болатынын аңғартты. Р. Фостер осы кезеңде АҚШ-та тұтынушылардың сұранысы мен талаптарын жүйелі түрде ескеруге алғашқы қадам жасалғанын алға тартты. Фирмалар нарықты зерттеуге барынша көңіл бөле бастағанымен, алғашқы уақытта өздері күткендей мөлшерде пайда таба алмады. Бұл келеңсіздік фирмалардың нарықты зерттеуде шамамен бірдей тәсілдерді қолдануынан туындады. Сондықтан, уақыт өте келе өндірушілер өз бәсеке-лестерінің алдында басымдыққа қол жеткізер тәсілмен тұтынушылардың сұранысы мен талаптарын қанағаттандыру керектігін ұғынды. Осылайша, тұтынушылардың талаптарын ескеруге әрі фирмалардың мүдделерін қорғауға шақыратын маркетинг философиясы қалыптасты. Бәсекенің дамуына және тауар нарықтарының толыға түсуіне байланысты өндірушінің негізгі ұраны да өзгеріске ұшырады. Енді өндірістік-өтімдік тәсіл кезіндегі «өндірілген өнімді кез-келген жолмен сату керек» деген ұранды нарықтық немесе маркетингтік тәсіл кезінде «нарықта сұранысқа ие өнімді өндіру керек» деген ұран алмастырды. Мұндай жағдайда маркетинг қызметі тұтынушылардың талаптарын зерттеуге бағытталып қана қоймай, олардың сол тауарды үнемі алып отыруын қамтамасыз ететін кешенді іс-шараларды жүргізуді қарастырады.

Қазақстанда 1991 ж. бастап кәсіпорындар мен ұйымдардың шаруашылық қызмет аумағы және өндірістік-өткізу қызметін басқару жүйесі ретінде маркетинг бөлімдері ашыла бастады. Отандық экономикада маркетинг бәсекеге қабілетті күшті салаларда дами бастады. Маркетингтің қағидалары мен элементтері ең алғашқыда коммерциялық құрылымдарда, сауда орындары, ауыл шаруашылығы, қаржылық-банктік жүйе, одан кейін өнеркәсіптік кәсіпорындар, қызмет көрсету саласы, ең соңғы кезекте коммерциялық емес қызметтерге енгізіліп, дамыды.

Қазіргі кезеңдегі маркетингтің дамуының негізгі тенденцияларына ғылыми-техникалық прогрестің, әсіресе ақпараттық, технологиялық әсердің күштілігін, халық ішіндегі әлеуметтік белсенді топтар санының өсуін, маркетингтің инновациялық сипатқа ие болуын атауға болады.

АҚШ, Жапония және Қазақстанның маркетинг жүйелерін салыстырмалы талдау нәтижелері отандық өндірушілерді қолдау саясатының әлсіздігі, ішкі нарықтың протекционистік шаралармен қорғалмағандығы, маркетингтің рөлін басшылардың жете түсінбеуінен және т. с. с. мәселелердің барлығынан елімізде маркетингтің дамуы елеулі дәрежеде артта қалып отырғанын аңғартты.

Әлемдік және отандық тәжірибеден маркетингтің қағидалары, түрлері, формалары және қызметтерінің даму барысы да нарықтық экономиканың кезеңдерінің даму ерекшеліктеріне сәйкес кеңейіп, өзгеріске ұшырайтынын көруге болады. Әлемдік тәжірибе кез-келген мемлекеттің экономикасын тиімді дамыту үшін ішкі нарықта да, сыртқы нарықта да маркетингтің қолданылу керектігін дәлелдеді. Ішкі маркетинг ұлттық нарықтағы және фирма ішілік деңгейдегі мемлекеттік ауқымда атқарылатын маркетинг болып, екі тұрғыдан қарастырылады. Фирма ішілік деңгейдегі маркетинг фирманы сыртқы тұтынушыларымен қатар, өз жұмысшыларына да нарық субъектісі ретінде баса мән беруге бағыттайды. Өкінішке орай, мұндай тұжырымдама әзірге қазақ-стандық кәсіпорындардың ішкі маркетинг саясатында толық қолға алына қойған жоқ.

Әлемдік экономиканың жаһандануы жағдайында халықаралық маркетингтің қағидалары мен әдістерін пайдалану күннен күнге өзектілігін күшейтіп келеді. Ішкі маркетингке қарағанда халықаралық маркетинг әлемдегі елдердің ұлттық, экономикалық және саяси ерекшеліктеріне байланысты әртүрлі елдерде әркелкі қолданылады. Сондықтан, отандық кәсіпорындарымыз сыртқы нарықтарға шығу үшін халықаралық маркетингтің қағидаларын, тәсілдерін және құралдарын жете меңгеруге, әлемдік елдердің ұлттық-тарихи, экономикалық және саяси ерекшеліктерін, қолданыстағы заңдары мен мемлекеттік стандарттарын, әлемдік нарықтардың конъюнктурасын және т. б. шарттарды жан-жақты ескеруге тиіс.

Қазақстанның әлемдік экономикалық кеңістікке ену процесі ТМД елдерімен, әсіресе Ресеймен және Орталық Азия мемлекеттерімен етене интеграцияланған бәсекеге қабілетті экономика негізінде жүзеге асты[7, 8б] .

Сондықтан, қазақстандық кәсіпорындар халықаралық нарықтарға шығу барысында көбіне осы елдердің нарықтарына бағытталады. Біз талдап отырған «PRG Bottlers», Филип Моррис, ФудМастер, Карағанды конфеттері, Бахус сынды компаниялар сыртқы нарықтарға шыққанда халықаралық маркетингтің қағидалары мен тиісті түрлерін қолданады. Мәселен, Қарағанды конфеттері және Бахус компаниялары экспортты, «PRG Bottlers», «Coca-Cola» - лицензиялау мен франчайзингті колданса, Филип Моррис пен ФудМастер компанияларының басқа елдерде жеке филиалдары жұмыс істейді.

Өндіруші (сатушы) мен тұтынушылар арасындағы байланыс көзіне қарай маркетинг тікелей және желілік болып, екіге бөлінеді.

Соңғы жылдары Қазақстанда телефон, теледидар, Интернет желісі секілді бұқаралық ақпарат құралдары мен жаңа үлгідегі озық технологиялардың көптеген түрлерін пайдалану, сондай-ақ, үйге жеткізіп беру және біртіндеп сату арқылы тауарларды өткізуге бағытталған тікелей маркетинг түрлері қарқынды дами бастады.

Тауарларды халықаралық нарықтарға өткізудің кеңінен тараған тәсілдерінің бірі - көпдеңгейлі (мультилевел - MLM) немесе желілік маркетинг. Ол тауар өндіру көлемі ішкі нарықтың нақты сыйымдылығынан бірнеше есе асып түсетін және осының салдарынан тауар өткізу мәселесі пайда болатын АҚШ сынды дамыған елдерде жиі байқалады. Желілік маркетинг бір мезетте компания өнімінің дистрибьютері әрі информаторы болып табылатын тұтынушыларды барынша қамтуға негізделеді. MLM компаниялардың басты ерекшелігі - олар өз тауарын жарнамаламайды және сату үшін арнайы сауда орындарын ашпайды. Жарнамалау жұмыстарын дистрибьютерлер атқарады. Олар өткізу арналарының тұтыну желісінде өнімдерді сату есебінен өз кірісін алады. Жарнама шығындарынан үнемделген қаржы жоғары деңгейдегі мүшелерге төлемақы не сыйақы ретінде төленеді. Желілік маркетинг дәстүрлі өткізу арналарын бақылауында ұстап отыратын фирмалардың нарыққа енуге кедергі келтіретін шектеулерінен құтылып кетуге мүмкіндік беретіндіктен, тауар өткізудің тиімді түрі деп есептеледі.

Аталмыш маркетинг түрін Батыс кәсіпкерлері Қазақстандағы нарықтық экономиканың қалыптасу кезеңінде жаппай жұмыссыздық шарттарында сәтті қолдана білді. Әсіресе, косметика, дәрі-дәрмек, тұрмыстық заттар нарығында Гербалайф, Ин-Рич, Визион, Цептер сынды батыс компаниялары тарапынан кеңінен қолданылды.

Сонымен, Қазақстан Республикасының экономикасында нарықтық экономикалық жүйелерге тән маркетингтің барлық түрлері біртіндеп дами бастады. Әсіресе, өнеркәсіптік маркетингтен гөрі тұтыну маркетингі, макромаркетингтен гөрі микромаркетинг және стратегиялық маркетингтен гөрі жедел маркетинг кеңінен қолданысқа ие болды. Осы еңбек микромаркетингтің әртүрлі аспектілерін зерттеуге арналғандықтан, отандық кәсіпорындарда оны ұйымдастыру әдістерінің, түрлерінің және қағидаларының саналуандылығын зерттеуді көздейді.

Агробизнестің маркетинг саласы ауыл шаруашылық өнімдерінің егістік алқабынан (фермадан) тұтынушыға дейінгі қозғалысын, яғни жинау, сақтау, қайта өңдеу және өткізу процестерін қамтамасыз ететін барлық салаларды қамтиды. Аталмыш салада мемлекет пен халықтың ауыл шаруашылық өнімдеріне деген қажеттіліктері анықталады. Басқаша айтқанда ол нарықтық экономиканың не өндіру керек? қанша өндіру керек? және қандай бағамен сату керек? деген үш негізгі сұрағына жауап береді. Бұл салаға көтерме және бөлшек сауда кәсіпорындары, өнім дайындайтын, сақтайтын және қайта өңдейтін кәсіпорындар, биржалар, аукциондар, т. б. жатады. Нарыққа енген сайын маркетинг саласының рөлі күшейе түседі. Нәтижеде ол агробизнес кешенінің өзге салалары арасында маңызды да басым орынға ие болады. Мәселен, АҚШ агроөнеркәсіп кешенінің соңғы өнімінің өзіндік құн құрылымында маркетинг саласының үлесі 75 пайызды құрайды [8, 115б] .

Жалпы аграрлық маркетингті екіге бөліп қарастырамыз: жеке кәсіпорын шеңберінде әрекет етуші микромаркетинг және мемлекеттік билік органдары арқылы мемлекет көлемінде жүзеге асатын макромаркетинг. Оның басты міндеті барлық нарыққа қатысушылардың өз өндірістік-сауда шығындарын өтеу алуға және пайда табуға мүмкіндік туғызуы үшін тауарлар өндірісі мен өтімділігіне қолайлы жағдайлар жасау болып табылады.

Қазақстандық кәсіпорындарда маркетинг, негізінен, тұжырымдамадан гөрі іс-қызмет түрі ретінде жетіліп келеді. Қазіргі шарттарда білім мен ғылым саласы ретінде де маркетинг қарқынды және жан-жақты даму үстінде. Бұған маркетинг саласы бойынша мамандар мен ғылыми қызметкерлердің даярлануы және ғылыми-зерттеу жұмыстары мен ұйымдық-әдістемелік құралдардың шығарылуы айқын дәлел.

Аграрлық-өнеркәсіп кешенінде маркетингті қолданудың мәні өндірісті өндірілген өнімге деген сұранысқа сәйкестендіру және өнімнің бәсекеге қабілетілігін арттыру, кәсіпорынның ресурстарын мақсаттармен ұштастырудан, ал мақсаттарды тұтынушылар талаптарымен байланыстырудан көрінеді.

1. 2Аграрлық салада маркетингті ұйымдастырудың шетелдік тәжірибесі

Ауыл шаруашылындағы маркетингтік қызмет өнеркәсіптік, коммерциялық, банктік және басқа да маркетинг түрлерінен ерекшелінеді, бұл осы саланың өзіндік ерекшеліктеріне байланысты, яғни ауыл шаруашылығындағы өндірістік-экономикалық процестердің табиғи-биологиялық процестермен араласуы, жұмыстардың маусымдылығы, табиғи шарттарға тәуелділігі, жер құнарлылығындағы айырмашылық, меншік формаларының әртүрлілігі, өндірістік циклдің ұзақтығы, шаруашылықты ұйымдастыру нысандарының түрлілігі, сыртқы экономикалық байланыстар, АӨК дамытуға мемлекеттің қатысу дәрежесіне байланысты анықталады. Агробизнес кешеніндегі табиғи және экономикалық процестер осы кешенді құрайтын барлық салаларда және маркетингтік қызметті ұйымдастыру барысында көрініс табады. Ауыл шаруашылығы өндірісінде маркетингтік қызметті ұйымдастырудың негізгі ерекшеліктеріне:

- бірінші, агромаркетинг қызметі бірінші кезектегі тауарлар өндірісімен айналысады, сондықтан да дер кезінде жасын, жынысын, ұлттық дәстүрлерді, денсаулық жағдайын ескере отырып, қажетті көлемде және ассортиментте тұтынушылардың қажеттіліктері мен мұқтаждықтарын қанағаттандыра білуі тиіс. Ауыл шаруашылық өнімдері тез бұзылатын болғандықтан, оларды жылдам жеткізу, мақсатқа сай орау, сервистік және эстетикалық қызмет көрсету жұмыстарын жылдам ұйымдастыру қажет.

- екінші, жұмыс уақытының және өндіріс мерзімінің сәйкес келмеуі. Осыған байланысты маркетинг бойынша мамандар тұтынушылар сұранысының диалектикасын болжай алуы тиіс, сонымен бірге тұтынушылар сұранысының қанағатандыру тенденциясын, нарықтық конъюнктураны және т. б. жақсы білуі тиіс, себебі агромаркетингтің тиімділігі тікелей осыған байланысты болып табылады. Сонымен қатар, ауыл шаруашылығы өнірісінің маусымдылық ерекшелігі, агромаркетинг формасына және әдісіне әсер етеді және өнеркәсіптік маркетинг формасы мен әдісінен ерекшеліндіреді.

- үшінші, ауыл шаруашылық өнімдері өндірісі өзара байланысты және өндірістік қорлар мен өндіріс құралдары - жер, оның сапасы және пайдалану дәрежесімен анықталады. Сонымен бірге, жерді пайдалану мен мал шаруашылығын дамыту арасында тығыз байланыс бар. Мұның барлығы өнім көлемін, ассортиментін және сапасын анықтайды және агромаркетинг қызметін ұйымдастыру және жүргізуде оған белгілі бір ерекшелікті қамтамасыз етеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.