Тоңдық жер бедерінің қалыптасуы мен дамуы

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе

1.Көп жыл тоңазыған грунттардың температуралық режимі

2.Қатқан кезде грунттардың кейбір ерекшеліктері

3.Көпжылдық тоң аймағындағы жер асты суларының негізгі типтері

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Тау жыныстарының дәл анықталмаған ұзақуақыт ( бірнеше жылдардан мығдаған

жылдарға дейін) ішінде бұрыс мәнді температурадағы куйде болуы көпжылдықтоң деп

аталады. Көпжылдықтоң грунттарының аймағы букіл Ресей жерінің 45%-ға жуығын алып

жатыр. Тоң Ресейден басқаАляскада,Гренландияда, Монголия мен Кытайдың солтустік

бөлігінде және басқа орындарда тараған.

Сібірдің солтустігінде тоңазыған грунттардың бар екені 300 жылдан астам бұрын белгілі

болды. Көпжыл тоңазыған грунттарда ғылыми зерттеу алғашқы рет Ресейде басталды.1725

жылдан бастап Ресей Ғылым Академиясы тоңазыған грунттарды зерттеу ушін ғылымдардың

экспедицияларын жібере бастады. Көпжыл тоңазыған грунттарды зерттеу Ұлы Октябрь

социолистік революциясынан кейін ерекше кеңінен қанат жайды.

М.М.Сумгин, Н.А. Цытович, Н.Н. Толстихин, А.В. Львов тағы басқа тоңтанушы

бұрынғы одақ ғалымдарының еңбегң арқасында көп жыл тоңазыған грунттар туралы ілім-

тоңтану геологиялық ғылымдардың жаңа тармағына айналды.

Пән: География
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

Қ.А.Яссауи атындағы Халықаралық Қазақ-Турік Университеті
Шымкент институты

Факультет: Тарих
Кафедра: Қазақстан тарихы

Курстық жұмыс ( жоба)

Тақырыбы: Тоңдық жер бедерінің қалыптасуы мен дамуы
Пәні: Жалпы жер тану
Мамандығы: География

Орындаған: Жұмашова Н

Қабылдаған: Қожабекова З

Шымкент 2006 ж

Көп жыл тоңазыған грунттардың температуралық режимі.

Грунттардың температуралық режиміне қарай тоң аймағында негізгі уш
қат-қабатты

ажыратады. Олар; 1) әрекетті қабат; 2) көпжыл тоңазыған қат-қабат; 3) тоң
астындағы

қат-қабат(жібіген грунттар).

Грунттардың тоң бетіндегі жоғарғы қабаты әрекетті қабат деп аталады.
Бұл қабат қыста

қатып тоңға айналады да жазда еріп жібиді. Өсімдіктер мен жануарлардың
тіршілік әрекеті

осы қабатта шоғырланған, сонымен қатар мұнда әр турлі процестер
өтіп жатады.

Аймақтың геологиялық орнына, топырақ пен тау жыныстарының
сипатына, қар

жамылғысының қалыңдығына, қсімдіктерге, тағы басқаларға байланысты
әрекетті қабаттың

қалыңдығы зор ауқымдарда ауытқиды. Әрекетті қабаттың ең аз қалыңдығы
жылуды нашар

өткізетін шымтезекті батпақты орындарда байқалады. Әрекетті қабаттың ең
жоғарғы

қалыңдығы 2-4 м кунгей беткейлердегі құмды, қиыршықтасты, шақпатасты
грунттарға тура

келеді.

Көпжылдық тоң аймағының көпшілік бөлігінде әрекетті қабат қыс
кезінде

тоңазыған қат-қабатпен ұштасып тұтасқан тоң деп аталатын қат-
қабатты

қалыптастырады.

Көпжыл тоңазыған грунттар тереңдң жатқанда, сонымен бірге қыс жылы
болғанда мұндай

тұтасу болмайды, әрекетті қабат пен тоңның арасында қалыңдығы
турліше келген

жібіген қабат пайда болады, Тоңның бұл турі
тқтаспаған деп аталады.

Көпжыл тоңазыған қат-қабат. Оның қалыңдығы зор ауқымдарға
өзгеріп отырады.

Тоң таралу аймағының оңтустік шетінде қат-қабат қалыңдығы 10-30 м-
ге дейін азаяды,

солтустік шығысқа қарай заңды турде өсе отырып жекелеген орындарда
бірнеше

жуздеген метрге жетеді. Көпжыл тоңазыған грунттардың температурасы 00-
тан 80-қа

дейінгі шамада болады. Әрекетті қабат пен тоңазыған қат –қабаттың
температуралық

режимі климатқа, өсімдікке, жердің бедеріне, гидрогеологиялық
жағдайларға, қар

жамылғысының қалыңдығына және адамның шаруашылық қызметтеріне
байланысты. Осы

факторлардвң өзгеруі, әдетте, тау жыныстары қат-қабатының
температуралық режимінің

өзгерістері әрекетті қабат пен тоңазыған қат-қабат қалыңдығының
өзгерістеріне әкеп
соғады.

Кейде көп жыл тоңазыған грунт қабаты температурасы дұрыс мәнді
болып жібіген

тау жыныстарымен қабаттаса жатуы мумкін. Тоңның бұл турі қабатты
тоң деп аталады.

Мұндай тоңның болуын көбнесе жылы температуралы жер асты суларының
айналымы

және тау жыныстарының жылу физикалық қасиеттерімен тусіндіруге
болады.

Көпжылдық тоң аймағында жібіген қабаттардың, яғни жылы
температуралы

грунттар қат- қабатының болатынын да атап өту қажет. Көбінесе
жібіген қабаттар болып,

олар өзен мен көлдер тубіндегі алаңдар болып саналады. Әйтсе тоң
аймағының оңтустік

бөлігінде су беті алаңынан тысқары жерлерде де ұшырайды. Бұл
орындарда жібіген

қабаттардың пайда болуы қалың қар жамылғысының жылытушы әсерімен
тау

жыныстарының тереңірек жібуіне қолайлы болып келетін табиғи
жағдайлармен

байланысты. Қазіргі көзқарастар бойынша көпжылдық тоңның қалыптасуы
антропоген

кезеңіне жатқызылып жур. Бұған көпжылдық тоң аймағында табылған
мамонттар

керіктердің бұзылып улгірмеген көптеген өліктерінің табылуы дәлел
бола алады. Сірә,

аталған жануарлар өліктері табылған орындардағы жағдайлар олардың
тіршілік еткен

және өлген кездегі жағдайларға шамалас болса керек. Антропоген
кезеңінде тау

жыныстарының жоғарғы қат-қабатын зор мұзбасулар болғаны белгілі.
Кейігні уақытта

тоң аймағында оның бетінен Жердің ілем кеңістігіне тарататын жылу
шығыны

тысқарыдан келетін жылудан асып тусті. Осының арқасында Суықтық
жиылуы,

тоңазыған қат-қабат қалыңдығының өсуі және оның температурасының
төмендеуі орын

алады.

Сонымен бірге бірсыпыра оңтустік шекарасы бойында тоңның
жойылуы (ыдырауы),

яғни суық қорының азаюы байқалады. Бұл жағдай тұтаспаушы тоңдағы
әрекетті

қабаттың, жылы температуралар қабатының өсуінен, тоңазыған қат-
қабат

қалыңдығының кішіреюінен, көпжылдық тоңның солтустікке қарай
шегінуінен байқалады.

Тоңның мұндай жергілікті ыдырауының себептері болып бір жағынан
климат

өзгерістері, екіншіден адамның еңбек әрекетінің ықпалы саналады.
Орман ағаштарын

кесу, жерді бұталардан, мук жамылғысынан тазарту, жер жырту, мал
өсіру, әр турлі

ғимараттарды тұрғызу тағы басқа ақырында температуралық режимді
өзгертеді,

көпжылдық тоңдағы суық қорының азаюына себепші болады.

Қатқан кездегі грунттың кейбір ерекшеліктері.

Температура төмендегенде грунттағы су толықтай немесе шамалап
қатады.

Грунттарда пайда болған мұз кристалдары оларға жібу грунттарының
қасиеттерінен

өзгеше келетін жаңа қасиеттер береді:

1. мұздың цементтелуіне байланысты грунт бөлшектері мен
агрегаттарының

арасындағы ілініс (байланыстылық) өседі.

2. қатқан кезде ылғал грунттардың көлемі өседі.

3. грунттар қабатшалармен линза турінде кездесетін мұздықтардың
жеке

кристалдары мен шоғырларының болуымен сипатталатын аяздық құрылым
деп аталатын

құрылымға ие болады.

4. грунттар су өткізбейтін куйге келеді. Тоңазыған грунттардың
ілінісуі

(байланыстылығы) температураның төмендеуі кезінде пайда болатын мұз

кристаладарының мөлшеріне, яғни грунттың мқздылығына байланысты. Мұз
салмағының

грунттағы букіл судың салмағына қатынасы мұздылық деп аталады:

i=WM WC

мұндағы i- бірліктің улестері бойынша өрнектелген мұздылық; WM –
мұздың салмағы

немесе ылғал грунт салмағына шаққандағы мұздың %-пен есептелген
жалпы ылғалдылық.

Тоңазыған грунттағы ылғал бір мезгіл мұз, сұйық және бу куйінде
болады.

Ылғалдың ең мол мөлшері саздақтар мен саздарда болатыны
белгілі. Осы

жыныстар суға қаныққан куйде тоңазығанда бұлардағы ылғалдың
бірсыпырасы

байланысқан монолит құрап мқзға айналады. Бұл монолиттің беріктігі
жоғары (

қысқандағы беріктік шегі 60 кгсм2 не одан да жоғары), қазуы қиын
келеді.

Әйтсе де аз ғана бұрыс мәнді температурада (-2-40С) босаң
байланысқан судың

қатпауы, осының салдарынан грунт пластикалық куйде болуы мумкін.

Су мөлшері аз келетін құмды грунттарда температурада дұрыс
мәндіден бұрыс

мәндіге ауысқанда грунттардың қасиеті мулде өзгермейді деуге болады.
Грунт

бұрынғысынша сусымалы дененің қасиеттерін сақтап қала береді.
Осыған байланысты

тоңды монолиттік, пластикалық, құрғақ турлерге ажыратады.
Көпжылдық тоң аймағында

монолиттік тоң тым мол тараған.

Тоңазыған кездегі грунт көлемінің өсуі грунт құрамындағы судың
сұйық куйден

қатты куйге ауысуымен байланысты. Судың бір көлемі тоңазығанда 1,091
көлемдік мұз

береді, яғни көлем 9,1%- ке өседі. Осыған байланысты грунтта пайда
болатын мұздың

өсуіне қарай грунттың көлемі де өседі. Егер сазды грунттың
қуыстылығы 50%

шамасында болып және барлық қуыстар суға толған болса, онда судың
90%- ы

тоңазығанда грунт көлемі шамамен 4%-ке өседі.

Көлемі өсуші грунтқа жоғарыдан ең аз қысым туседі. Сондықтан
грунтқа қаныққан

грунттар тоңазығанда біраз жоғары көтеріледі (бұдырланады). Грунт аса
ылғал сиғызғыш

және ылғалға мол қаныққан болса, бұдырлану шамасы едәуір болады.
Тоңазу кезіндегі

ылғалдың жоғарылауы грунттың бұдырлануына ерекше әсер етеді,
сонымен бірге тоңазу

(судың сорылуы, көтерілуі) аймағына копиляр және жарғақ судың
сорылуы есеінен, оның

қатуынан грунт көлемі де өседі. Уйлер тұғырының, ағаш көпірлер
қадаларының,

бағандардың т.б. жоғары қарай тебілуі грунттардың тоңазуы кезеңдегі
бұдырлауымен

байланысты.

Грунттағы судың қатуы және жылжымалы (көшетін) судың тоңазу
аймағына келіп

жетуі нәтижесінде аяздық құрылым пайда болады. Осының нәтижесінде
грунтта мұз

кристалдары, қабатшалары, линзалары тузіледі.

Аяз құрылымды грунттың еріген кезде ылғалдылығы жоғары болады.
Бұл

аққыштық шегінің ылғалдылығынан асып туседі, ал грунт қатуға
дейінгіден гөрі

сығымдалғыш келеді. Ғимараттар тұғырының отыруы, жол жабынының
бұзылуы, табиғи

беткейлер мен топырақ уйінділеріндегі грунт пен топырақтың сырғанауы
грунттың

жібіген кездегі мол ылғалдылығымен байланысты.

Тоңазыған (қатқан) грунттардың басқа ерекшелігі олардың суды
өткізбейтіндігі.

Температурасы бұрыс мәнді ортағы тускен еркін су қатып мқзға
айналады, ал пайда

болған мұз кристалдары су енетін барлық қуыстарды толтырады.
Сондықтан тоңазыған

грунттар, әдетте, су өткізбейтін жыныстар болып табылады. Грунттың
беткі қат-

қабатының батпақтануы, көп жыл тоңазыған грунттар аймағының улкен
аумақтарында

батпақтар мен шымтезектердің кезеңіне тарауы тоңазыған грунттарды
осы аталған

ерекшелігімен байланысты.

Көп жылдық тоң аймағындағы жер асты суларының негізгі
типтері.

Н.И.Толстихин бойынша көпжылдық тоң аймағының жер асты сулары
тоң

устіндегі, тоң арасындағы, тоң астындағы категорияларға ажыратылады.

Т о ң у с т і н д е г і су көпжылдық тоң қат-ұабатының
бетінде орналасады. Бұл

сулар ушін көпжылдық тоң су өткізбейтін төсеніш болып табылады.
Мұндай сулар,

әдетте, бедердің төмендеген пішіндері кең жайпақ келген суайрықтар
өңірлерінде

ішінара беткейлерде тараған. Тоң устіндегі сулар көбінесе төрттік
(антропоген)

шөгінділер бетінде орналасады. Бұл сулар әрекетті қабаттан орын
алады. Сұйық және

қатты фазалардың маусымдық алмасуы тоң устіндегі суларға тән
ерекшелік болып

табылады. Солтустікте сұйық фаза куйінде болудың ұзақтығы
жаздыгунгі уш ай

бойында болады. Оңтустікке қарай судың сұйық фаза куйі 6 айға
дейін созылады, кейде

одан да асып кетеді. Жібу тереңдігі, яғни тоң устіндегі
горизонттың қалыңдығы, әдетте,

солтустіктен оңтүстікке қарай арта түседі және бедерге орманның азды-
көптігіне,тау

жыныстарының литологиалық құрамына , күнгеи немесе теріскей беттер
орналасуына т.б.

факторларға байланысты болады. Тоң үстіндегі сулардың қоректенуі
атмосфералық

жауын-шашын, ішінара жер беті суларының есесінен жүреді.Тоң үстіндегі
сулардың

режимімаусымдық тоңазу және жібу барысымен тығыз байланысты.Күз
маусымында

әрекетті қабаттың жоғарыдан қатты бастауына байланысты тоң
үстіндегі горизонтың

еркін беті арынды бетке ауысады да арынсыз күидегі су арынды
суға айналады,

арнындылық грунттың тоңазығыштығы өскен сайын арта түседі. Қаңтар---
наурыз

айларының ішінде әрекетті қабаттың қатуы ең жоғарғы шегіне
жетеді де маусымдық

қату горизанты көпжыл тоңазыған қат-қабатпен түтасып кетеді. Тоң
үстіндегі сулар

төменнен жәнеи жоғарыдан тоңазыған жыныстармен шектелгендіктен
әрекетті қабаттың

қатуы кезінде айтарлықтай қысым тудырады. Осы қысымның әсерінен
әрекетті қабат

біршама босаңдау орындарда бұдырланады да қызыл су мұзының
төбешіктерін

қалыптастырады. Жекелеген жағдайларда әрекетті қабат жарылып
бөлшектеніп кетеді.

Соның салжарынан тоң үстіндегі сулардың қатып үлгермеген бөлігі жер
бентіне шығып

төгіледі де қатып қызыл су мұзына айналады.

Химиялық құрамы жағынан алғанда тоң үстіндегі сулар
минерализациясының аздығымен,

органикалық заттар мөлшерінің жоғрылығымен гумус қышқылдарының
болуымен

сипмтталады. Бұл сулардың температурасы анда – санда ғана 50- тан
асады.

Практикалық тұрғыдан алғанда тоң үстіндегі сулар, дәлірек айтқанда
әрекетті қабаттың

табиғи режимі бұзылғанда қызыл су мұзы мен отырудың пайда болуына
себепші

болғандықтан жол құрылысы мен азаматтық құрылыста елеулі орын
алады. Тұрақты

түрде сумен қамтамасыз ету ету үшін тоң үстіндегі су сирек
пайдаланады. Мысалы,

Агит өзенінің аллювийлік шөгінділерінде (малтатастар мен ірі түйірлі
құмдарда)

орналасқан тоң үстіндегі сулар Чита облысының Букачачи тас-көмір
кенінің шахталарын

сумен қамтамасыз ету үшін пайдаланады.

Т о ң а р а л ы қ с у л а р ы. Н. И. Толстихин бойынша тоңаралық
суларға мәңгі

тоңазыған жыныстар массивінде айналымда жүретін сулар және көпжылдық
тоң

уақытынша қатырып тастаған, бірақ бір кезде еркін берген тоңазыған
сулы

горизонттардың суы кіреді.

Сұйық күйдегі тоңаралық сулар әр түрлі күйлерде ұшырайды. Су
ұстаушы жыныстарды

атмосфера суығынан сақтайтын беткі жылытушы қабаттың болуы сұйық
күйдегі

тоңаралық суларды қатып қалудан сақтайтын негізгі фактор болып
табылады. Өзендер

мен көлдердің суы осындай жылытушы қабат болып саналады; жібіген
(қатпаған)

жыныстар толық қатпайтын ірі өзендер аңғарларының және көлдердің
астында кездеседі.

Бұлардан басқа шөгінді жыныстардың сулы пластарынан орын алған
тоңаралық сулар

ажыратылады ( тоңаралық пластар суы ). Минерализация мөлшері жоғры
болып келгенде

(тұздықтар), бұл сулар сұйық фазаларда сақталып қалады.

Жүргізілген кен қазбалары тоңаралық суларды қиып өткенде уақыт
өткен сайын

жиылатын су мөлшері артуы мүмкін. Бұл жағлай тоңаралық мұздардың,
тоңазыған сулы

горизонттардың жарықтарындағы мұздардың жібіп еруін т.б. жағдайлардан
су жүретін

жолдардың молаюына байланысты. Осындай жағдай Вайгач аралының
Раздельный

руднигіндегі 49-шы метр горизонтында тоңаралық тұзды су желісі
ашылған кезде

байқалды.

Алдымен судың ағып келуі аз ғана болады, бірақ жургізілген
қазбаларға келетін

су мөлшері арта береді, ақырында рудникті су басты.

Көпжылдық тоң аймағында кен қазбаларын жургізгенде қазылған
жыныстардың

температуралық режимі унемі бақыланып отыруы тиіс. Жыныстардың
температурасы-

30С-қа жеткенде кен қазбаларының жібіген жыныстарды кездестіруі,
қазбаларға су

құйылуы мумкін.

Т о ң а с т ы н д а ғ ы с у л а р ғ а көпжылдық тоң
қабатынан төменде жатқан

жерасты сулары кіреді. Әдетте, мұндай сулардың арыны бірнеше
жуздеген метрге жетеді.

Жатыс сипатына және айналыс жағдайларына қарай тоң астындағы
сулар тоңнан

тысқары жатқан аймақтардың жер асты суларына ұқсас болады.

Гидрогеологиялық жағдайларына қарай Н.И.Толстихин тоң астындағы
суларды

төмендегідей типтерге ажыратады:

1) аллювийлік 2) пластық 3) пластық-жарықшақтық
4)жарықшақтық немесе

желілік 5)жарықшақтық-қарстық.

Аллювийлік шөгінділердегі тоң астындағы сулар аллювийдегі
жібіген жыныстар

апқылы атмосфера суларының енуінен, туп жыныстардағы жерасты
суларының

қосылуынан, конденсация есебінен қоректенеді. Аллювийлік
шқгінділердің тоңасты

суларының температурасы 00 С-қа жуық болады. Аллювийлік сулардың
қоректенуіне

біраз жоғары температуралы болып келген туп жыныстардың сулары
қатысатын, тек

кейбір жағдайларда ғана аллювийлік тоң астындағы сулар айрықша
жоғары

температурада болуы мумкін.

Аллювийдің тоңасты суларының химиялық құрамы органикалық
заттар

құрамының аз мқлшеріменсипатталады. Аллювийлік шқгінділердегі
тоңасты сулары

пайдалы қазындылардың кқптеген қорымдық кендерін пайдаланғанда
зиянды әсер етеді.

Бұл сулармен куресуге қатты назар аударуға және материалдық
шығындар жұмсауға

тура келеді.

Пластық жер асты сулары әртурлі шқгінді жыныстардан орын
алады және унемі

дерлік арынды келеді. Кқптеген аймақтарда тоң асты суларының
артезиян алаптары

анықталды. Мысалы: Якутия, Тунгус

Пластық - жарықшақтық тоң асты сулары жасы көне болып
келген жыныстарға

тән. Олар су өткізбейтін жыныстармен жабылған құмтастардың,
конгломераттардың,

және осыларға ұқсас жыныстар қабаттарындағы жарықтардан шығады.
Мысалы,

көпжылдық тоң аймағында орналасқан көптеген таскөмір кендерінде
(Букачача, Бурея

бассейндері) осы типті тоң астындағы сулар жарықшақты құмтастардан,

конгломераттардан, ішінара алевролиттер мен көмір пластарынан орын
алған. Саз

құрамды жыныстар (саздар, аргилиттер) жер асты суларын бірнеше
сулы горизонттарға

бөлетін су өткізбейтін жыныстар болып саналады. Су арыны ондаған
метрден жуздеген

метрге дейін детеді.

Бурея таскөмір бассейніндегі Ургал өзенінің аңғарында төменгі
террасаларда

орналасқан скважиналардың суы 10-12 м биіктікке дейін фонтан болып
атқылайды.

Фонтандаушы скважиналардың дебиті секундына метрдің улестері
шамасында өзгеріп

отырады. Су тартау кезінде скважиналардың меншікті өнімі 0,3-1,25
лс шамасында

өзгереді. Фонтандаушы скважиналарға жургізілген байқаулар су
шығынының жыл

маусымдарына байланысты тускен жауын-шашын мөлшеріне байланысты
екенін

көрсетті.

Ж а р ы қ ш а қ т ы қ т о ң а с т ы с у л а р ы
тектоникалық жарылыстармен

байланысты. Жарықтардан шығатын бұлақтардың өнімі (дебиті) тұрақты
келеді.

Ж а р ы қ ш а қ т ы қ - қ а р с т ы қ т о ң а с т ы
сулары Байкал сыртында,

Алдан алабында, Ленада және басқа орындарда кездеседі. Бұл
сулардың режимі тоң

тараған аймақтардағыдан әлдеқайда өзгермеі (тұрақсыз ) келеді.
Көпжылдық тоң тараған

алаңдардағы ізбестарлық ең мол сулы жыныстардың бірінен саналады.
Бұлардан шыққан

сулар қатып қызыл су мұздарын құрайды. Тоң астындағы тереңде
жатқан жер асты

сулары секілді жарықшақтық –қарстық тоң асты суларыда аз зерттелген
.

Көпжылдық тоң айиағындағы бқлақтар тұмарлармен қайнарларға
ажыратылады.

Тұмарлар эрозияның жыргіліті базисінен жоғарырақ орналасқан тоң
үстіндегі сулар

себебінен пайда болады. Тоң үстіндегі қатпапйтын сулы гаризонттан
қоректенетін және

тоң үстіндегі сулардың бұлақтары режиміне қарй маусымдық және
тұрақты (б.кіл жылш

бойы су шығаратын ) болып ажыратылады. Бұлақтардыңда екі түрінің
де өнімі тұрақты

болмайды.

Қайнарлардың тоң астындағы сулардығ жербетіне шығуымен
байланысты.

Тоң астындағы сулардың жер бетіне шығуының гиологиялық
жағдайлары тым

әр түрлі. Су жүру жолдарының тоңазумен жібуі сияқты тоңдық
факторлар бұлақтар

режимін кұрделендіреді. Режимнің осындай күрделігі бұлақтарды дүкінді
жолушы,

көрінуші, маусымдық ауыспалы тұрақты өнімді , тұрақсыз өнімді деп
аталатын түрлерге

ажыратуға мүмкіндік береді. Қайнарлардың режимі бұлақтарды қоректендіретін
сулы

горизонттың шынайы күйін сипаттай алмайды,

Қызыл су мұздары. Тау жыныстарының тоңазуы кезінде жүретін
механикалық-

физикалық көпжылдық тоң аймақтарында бұдырлану төбешіктері пайда болады .
Көптеген

жағдайларда ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.