Қара металлургияда пайдаланатын темір рудалары және флюс
Кіріспе
Пиррометаллургиялық процесс
Гидрометаллургиялық процесс
Химия металлургиялық процесс
Электрометаллургиялық процесс
Пиррометаллургиялық процесс
Гидрометаллургиялық процесс
Химия металлургиялық процесс
Электрометаллургиялық процесс
Металургия-металл мен металл қорытпаларын өндірістік тәсілдермен алу ғылымы,ол ескі заманнан бері белгілі ілім.
Адам б.э.бұрын мың жылдарында бірінші рет алтын,күміс,мыс сияқты табиғи таза металдарды қолданған.Б.э.бұрын мың жылдарында олар руд- адан мыс,қорғасын,қалайы қорытып ала бастаған.Мыс ғасыры басталған соң тастан жасалған қару құралдарын бірте –бірте шеттетті . Шамамен б.э.бұрын III мың жылдары сол уақытта басқа ,белгілі металдарға қарағанда қаттырақ ,және берік қола –мыс пен қалайы қорытпасы қолданыла бастады. Бұл қола (заманы) ғасыры. Біздің эраға дейін Iiмың жылдары темір қолданы- ла басталды, былай айтқанда темір ғасыры басталды.
Біздің эрамыздың басталғанына дейін алтын, күміс ,мыс, қолатемір, қор- ғасын ,сынап белгілі болды, ғасырға дейін мырыш,висмут,сурьма, пла- тина, мышьяк табылып ашылды, ал қәзіргі заманда белгілі металл саны 80-ге жуық. Кейбір металдар бұрын ашылса да қолдануы кейінге қалды . Мысалы ,титан 1791 жылы элемент ретінде ашылғанымен 1948 жылы ғана бірнеше тонна таза титан алынды.
Металдың қара және түсті болуы өндірістік классификациясы тарихи қалыптасқан жағдай .Қара металдарға шойын ,болат және олардың қорыт- палары жатса,басқа металдардың бәрі түсті металл тобын құрады.
Алғашқыда руданы горн деп аталатын қарапайым пештерде тотықсыздан- дыру арқылы темір алынған. Горнның биіктігі өскен сайын темір көмірте- гімен қанықтырылып ,құю қасиеттері жақсы,морт келетін құйма алынған . Оны шойын деп атаған. ХІІІ ғасырдан бастап ,шойынның құрамында көмір- тегі ,кремний, марганец т.б.элементтері аз,пластикалық және беріктік қәсиет- тері жоғары болат алына бастады. Мұндай екі сатылы өндіру схемасы-дом- на пешінде шойын өндіру және оны болатқа айналдыру осы кездегі негізгі әдіс болып табылды .
Металдардың ішінде темір ерекше орын алады. Дүние жүзінде металдың
90% көбі темір және оның өндірілуі арзанға түседі.Өндірістік көлемде ме- талл алуға жарайтын табиғи шикізаттар қорын кен деп атайды.Кендерден
металлургия өнеркәсібінде металл өндіріледі .
Металлургия өнеркәсібінде рудадан металдар алу үшін пиррометал- лургия, гидрометалургия , химия металургия, электрометталургия әдістері қолданылады.
Адам б.э.бұрын мың жылдарында бірінші рет алтын,күміс,мыс сияқты табиғи таза металдарды қолданған.Б.э.бұрын мың жылдарында олар руд- адан мыс,қорғасын,қалайы қорытып ала бастаған.Мыс ғасыры басталған соң тастан жасалған қару құралдарын бірте –бірте шеттетті . Шамамен б.э.бұрын III мың жылдары сол уақытта басқа ,белгілі металдарға қарағанда қаттырақ ,және берік қола –мыс пен қалайы қорытпасы қолданыла бастады. Бұл қола (заманы) ғасыры. Біздің эраға дейін Iiмың жылдары темір қолданы- ла басталды, былай айтқанда темір ғасыры басталды.
Біздің эрамыздың басталғанына дейін алтын, күміс ,мыс, қолатемір, қор- ғасын ,сынап белгілі болды, ғасырға дейін мырыш,висмут,сурьма, пла- тина, мышьяк табылып ашылды, ал қәзіргі заманда белгілі металл саны 80-ге жуық. Кейбір металдар бұрын ашылса да қолдануы кейінге қалды . Мысалы ,титан 1791 жылы элемент ретінде ашылғанымен 1948 жылы ғана бірнеше тонна таза титан алынды.
Металдың қара және түсті болуы өндірістік классификациясы тарихи қалыптасқан жағдай .Қара металдарға шойын ,болат және олардың қорыт- палары жатса,басқа металдардың бәрі түсті металл тобын құрады.
Алғашқыда руданы горн деп аталатын қарапайым пештерде тотықсыздан- дыру арқылы темір алынған. Горнның биіктігі өскен сайын темір көмірте- гімен қанықтырылып ,құю қасиеттері жақсы,морт келетін құйма алынған . Оны шойын деп атаған. ХІІІ ғасырдан бастап ,шойынның құрамында көмір- тегі ,кремний, марганец т.б.элементтері аз,пластикалық және беріктік қәсиет- тері жоғары болат алына бастады. Мұндай екі сатылы өндіру схемасы-дом- на пешінде шойын өндіру және оны болатқа айналдыру осы кездегі негізгі әдіс болып табылды .
Металдардың ішінде темір ерекше орын алады. Дүние жүзінде металдың
90% көбі темір және оның өндірілуі арзанға түседі.Өндірістік көлемде ме- талл алуға жарайтын табиғи шикізаттар қорын кен деп атайды.Кендерден
металлургия өнеркәсібінде металл өндіріледі .
Металлургия өнеркәсібінде рудадан металдар алу үшін пиррометал- лургия, гидрометалургия , химия металургия, электрометталургия әдістері қолданылады.
Қара металлургияда пайдаланатын темір рудалары және флюс
Кіріспе
Металургия-металл мен металл қорытпаларын өндірістік тәсілдермен алу
ғылымы,ол ескі заманнан бері белгілі ілім.
Адам б.э.бұрын мың жылдарында бірінші рет алтын,күміс,мыс сияқты
табиғи таза металдарды қолданған.Б.э.бұрын мың жылдарында олар руд-
адан мыс,қорғасын,қалайы қорытып ала бастаған.Мыс ғасыры басталған соң
тастан жасалған қару құралдарын бірте –бірте шеттетті . Шамамен
б.э.бұрын III мың жылдары сол уақытта басқа ,белгілі металдарға қарағанда
қаттырақ ,және берік қола –мыс пен қалайы қорытпасы қолданыла бастады.
Бұл қола (заманы) ғасыры. Біздің эраға дейін Iiмың жылдары темір қолданы-
ла басталды, былай айтқанда темір ғасыры басталды.
Біздің эрамыздың басталғанына дейін алтын, күміс ,мыс, қолатемір, қор-
ғасын ,сынап белгілі болды, ғасырға дейін мырыш,висмут,сурьма,
пла- тина, мышьяк табылып ашылды, ал қәзіргі заманда белгілі металл
саны 80-ге жуық. Кейбір металдар бұрын ашылса да қолдануы кейінге қалды
. Мысалы ,титан 1791 жылы элемент ретінде ашылғанымен 1948 жылы ғана
бірнеше тонна таза титан алынды.
Металдың қара және түсті болуы өндірістік классификациясы тарихи
қалыптасқан жағдай .Қара металдарға шойын ,болат және олардың қорыт-
палары жатса,басқа металдардың бәрі түсті металл тобын құрады.
Алғашқыда руданы горн деп аталатын қарапайым пештерде тотықсыздан- дыру
арқылы темір алынған. Горнның биіктігі өскен сайын темір көмірте- гімен
қанықтырылып ,құю қасиеттері жақсы,морт келетін құйма алынған . Оны шойын
деп атаған. ХІІІ ғасырдан бастап ,шойынның құрамында көмір- тегі ,кремний,
марганец т.б.элементтері аз,пластикалық және беріктік қәсиет- тері жоғары
болат алына бастады. Мұндай екі сатылы өндіру схемасы-дом- на пешінде
шойын өндіру және оны болатқа айналдыру осы кездегі негізгі әдіс болып
табылды .
Металдардың ішінде темір ерекше орын алады. Дүние жүзінде металдың
90% көбі темір және оның өндірілуі арзанға түседі.Өндірістік көлемде ме-
талл алуға жарайтын табиғи шикізаттар қорын кен деп атайды.Кендерден
металлургия өнеркәсібінде металл өндіріледі .
Металлургия өнеркәсібінде рудадан металдар алу үшін пиррометал-
лургия, гидрометалургия , химия металургия, электрометталургия әдістері
қолданылады.
Металлдар және металл қорытпаларын рудадан немесе басқа негізді мате-
риалдардан алу металургиялық процесс деп аталады.Солардың негізгілерін
қарастырайық:
Пиррометаллургиялық процесс – рудадан металл немесе металл қорытпа- ларын
алуға керекті жылуды отын жағумен қамтамасыз етуге негізделген.
Пиррометаллургиядағы темір рудасынан шойынды қорытып алу домна проце сін ,
шойынды болатқа айналдырудың мартен тәсілін, мыс рудасынан мыс
қорыту және басқа да металлургиялық процесстерді жатқызады.Пиррометал-
лургиялық тәсілмен жер қыртысында кездесетін рудалардың көбісі өңделеді.
Гидрометаллургиялық процесс–еріткіштер көмегімен рудадан металдар- ды
сілтісіздендіру және әрі қарай металлды ерітіндіден бөліп алуға негіздел-
ген. Бұл тәсіл түсті металл рудаларынан мыс , мырыш ,марганец және басқа
металллдар бөліп алуда қолданылады.
Химия металлургиялық процесс- металлдарды химиялық және металлур-гиялық
тәсілдер көмегімен алу.Мысалы,титанды келесі схемамен өндіру: ти- тан
рудасынан төртхлорлы титанды алу (ТіСl4),сонан соң магниймен титанды
қалпына келтіру.
Электрометаллургиялық процесс–металлмен оның қорытпаларын доға-
лы,индукциялы және басқа электр ппештерінде қорытып алу.Одан басқа кей- бір
металлдарды электролиз жолымен химиялық қосылыстар ерітінділері- нен
(мысалы, алюминииді саз балшықтан Аl2O3 алу) немасе тұздардың су
ерітінділерінен (түйірлеу.былай айтқанда CuSO4 күкіртқышқылды мыс ері-
тіндісінен таза мыс алу) өндіру.
Бұл негізгі тәсілдерден басқа металл мен қорытпаларды ұнтақты
металл- ургия әдісімен плазмалы балқыту және басқа да тәсілдермен алу дамып
келе- ді.
Шойынды қорыту өндірісінің шикізаттары.
Шойын қорыту өндірісінің шикізаттарына темір рудалары, флюс, кокс жа-
тады.
Темір рудалары.
Темір көптеген тау жыныстарының құрамында кездеседі. Бірақ құрамында
темір элемент бар тау жыныстарының бәрі бірдей темір рудасы бола бермей-
ді.
Өндірісте құрамында елерліктей мөлшерде темір элементі бар тау жыны-
сы темір рудасы деп атайды.
Темір рудасының құндылығы мынадай шарттармен анықталады:
1.Құрамындағы темірдің мөлшері.
2.Бос жүрістік құрамы (SiO2;Al2O3;2SiO2·H2O т.б.)
3.Зиянды қоспалардың (Р,S,Аs т.б.) мөлшері.
4.Физикалық күйі.
5.Тотықсызданғыштық қасиеті.
Құрамындағы темірдің мөлшеріне байланысты темір рудалары бай
(45-70%)және кедей (30-42%)рудалар болып екіге бөлінсе, химиялық және
минералдық құрамына қарай мынадай түрлерге бөлінеді:
1. Магнитті рудалар (магнитті теміртас Fe 3O4) –құрамында 50-65% темір
бар, тығыз қара сұр түсті темірдің шала тотығы. Магнитті рудалар
тотықсыздануы қиын рудалар қатарыны жатады. Бұл руданың негізгі
кендері Магнитогорск, Тагил-Кувшин, Қостанай, Курскі мен Оралда.
2. Гематит (қызыл теміртас Fe 2O3)- құрамында 55-65%Ғе бар, түсті қара-
қызғылттан қара сұрға дейін өзгеріп кездесетін темір тотығы .Гема-
Титтің құрамында зиянды қоспалар мөлшері аз және ол оңай
тотықсызданады. Еліміздегі бұл руданың маңызды кендері Курск магнит
анамалиясы мен Кривой –Рог бассейніндежәне т.б. жерлерде кездеседі.
3. Қоңыр теміртас (n·Fe 2O3·mH2O) құрамында 37-55% Ғе бар, табиғатта
түсі сарыдан сары –қоңырға дейін өзгеріп кездесетін темірдің сулы
тотығы. Руда тез тотықсызданады және құрылымы қуыс, кейде күкірт,
фосфор, күшәлә (мышьяк) сияқты зиянды қоспалар болады. Мысалы,
Керчь кенінің қоңыр теміртасы мен Қазақстан темір рудаларының құ-
Рамында едәуір фосфор кездеседі. Бұл руданың негізгі кендері Орал,
Керчь, Аят, Лысаков, Липецк, Тула т.б. жерлерде.
4 Карбонатты рудалар (ҒеСО3)-құрамында 30-40% Ғе бар, сарғыш-ақ
түсті темір карбонаты. Руданың бұл түріне сидериттер мен шпатты те-
міртас жатады. Карбонатты рудалардың құрамындағы бос жыныстар SiO2, Al
2O3, MgO түрінде кездеседі, бұл руда темірге кедей рудалар то- бына
жатады. Сидерит рудасының бай кендері Бокальскіде, Златоус- те, Киров
облысының Омутинск ауданында болады.
5 Комплексті темір рудалары (табиғи легерленген рудалар)-құрамында
Ті, Ni, V элементтері кездесетін тау жыныстары. Руданың мұнда\й түрі
Оңтүстік Оралда, Орск –Халилов кенінде кезеседі. Бұл элементтер руд-
Аны қорыту процесінде балқып шойынмен араласып кетеді. Әдетте
Шойынның құрамында оның маркасына байланысты әр түрлі мөлшер-
де марганец элементі болады. Шойынның құрамындағы марганец эле-
ментінің мөлшерін берілген шамаға дейін жеткізу үшін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
Металургия-металл мен металл қорытпаларын өндірістік тәсілдермен алу
ғылымы,ол ескі заманнан бері белгілі ілім.
Адам б.э.бұрын мың жылдарында бірінші рет алтын,күміс,мыс сияқты
табиғи таза металдарды қолданған.Б.э.бұрын мың жылдарында олар руд-
адан мыс,қорғасын,қалайы қорытып ала бастаған.Мыс ғасыры басталған соң
тастан жасалған қару құралдарын бірте –бірте шеттетті . Шамамен
б.э.бұрын III мың жылдары сол уақытта басқа ,белгілі металдарға қарағанда
қаттырақ ,және берік қола –мыс пен қалайы қорытпасы қолданыла бастады.
Бұл қола (заманы) ғасыры. Біздің эраға дейін Iiмың жылдары темір қолданы-
ла басталды, былай айтқанда темір ғасыры басталды.
Біздің эрамыздың басталғанына дейін алтын, күміс ,мыс, қолатемір, қор-
ғасын ,сынап белгілі болды, ғасырға дейін мырыш,висмут,сурьма,
пла- тина, мышьяк табылып ашылды, ал қәзіргі заманда белгілі металл
саны 80-ге жуық. Кейбір металдар бұрын ашылса да қолдануы кейінге қалды
. Мысалы ,титан 1791 жылы элемент ретінде ашылғанымен 1948 жылы ғана
бірнеше тонна таза титан алынды.
Металдың қара және түсті болуы өндірістік классификациясы тарихи
қалыптасқан жағдай .Қара металдарға шойын ,болат және олардың қорыт-
палары жатса,басқа металдардың бәрі түсті металл тобын құрады.
Алғашқыда руданы горн деп аталатын қарапайым пештерде тотықсыздан- дыру
арқылы темір алынған. Горнның биіктігі өскен сайын темір көмірте- гімен
қанықтырылып ,құю қасиеттері жақсы,морт келетін құйма алынған . Оны шойын
деп атаған. ХІІІ ғасырдан бастап ,шойынның құрамында көмір- тегі ,кремний,
марганец т.б.элементтері аз,пластикалық және беріктік қәсиет- тері жоғары
болат алына бастады. Мұндай екі сатылы өндіру схемасы-дом- на пешінде
шойын өндіру және оны болатқа айналдыру осы кездегі негізгі әдіс болып
табылды .
Металдардың ішінде темір ерекше орын алады. Дүние жүзінде металдың
90% көбі темір және оның өндірілуі арзанға түседі.Өндірістік көлемде ме-
талл алуға жарайтын табиғи шикізаттар қорын кен деп атайды.Кендерден
металлургия өнеркәсібінде металл өндіріледі .
Металлургия өнеркәсібінде рудадан металдар алу үшін пиррометал-
лургия, гидрометалургия , химия металургия, электрометталургия әдістері
қолданылады.
Металлдар және металл қорытпаларын рудадан немесе басқа негізді мате-
риалдардан алу металургиялық процесс деп аталады.Солардың негізгілерін
қарастырайық:
Пиррометаллургиялық процесс – рудадан металл немесе металл қорытпа- ларын
алуға керекті жылуды отын жағумен қамтамасыз етуге негізделген.
Пиррометаллургиядағы темір рудасынан шойынды қорытып алу домна проце сін ,
шойынды болатқа айналдырудың мартен тәсілін, мыс рудасынан мыс
қорыту және басқа да металлургиялық процесстерді жатқызады.Пиррометал-
лургиялық тәсілмен жер қыртысында кездесетін рудалардың көбісі өңделеді.
Гидрометаллургиялық процесс–еріткіштер көмегімен рудадан металдар- ды
сілтісіздендіру және әрі қарай металлды ерітіндіден бөліп алуға негіздел-
ген. Бұл тәсіл түсті металл рудаларынан мыс , мырыш ,марганец және басқа
металллдар бөліп алуда қолданылады.
Химия металлургиялық процесс- металлдарды химиялық және металлур-гиялық
тәсілдер көмегімен алу.Мысалы,титанды келесі схемамен өндіру: ти- тан
рудасынан төртхлорлы титанды алу (ТіСl4),сонан соң магниймен титанды
қалпына келтіру.
Электрометаллургиялық процесс–металлмен оның қорытпаларын доға-
лы,индукциялы және басқа электр ппештерінде қорытып алу.Одан басқа кей- бір
металлдарды электролиз жолымен химиялық қосылыстар ерітінділері- нен
(мысалы, алюминииді саз балшықтан Аl2O3 алу) немасе тұздардың су
ерітінділерінен (түйірлеу.былай айтқанда CuSO4 күкіртқышқылды мыс ері-
тіндісінен таза мыс алу) өндіру.
Бұл негізгі тәсілдерден басқа металл мен қорытпаларды ұнтақты
металл- ургия әдісімен плазмалы балқыту және басқа да тәсілдермен алу дамып
келе- ді.
Шойынды қорыту өндірісінің шикізаттары.
Шойын қорыту өндірісінің шикізаттарына темір рудалары, флюс, кокс жа-
тады.
Темір рудалары.
Темір көптеген тау жыныстарының құрамында кездеседі. Бірақ құрамында
темір элемент бар тау жыныстарының бәрі бірдей темір рудасы бола бермей-
ді.
Өндірісте құрамында елерліктей мөлшерде темір элементі бар тау жыны-
сы темір рудасы деп атайды.
Темір рудасының құндылығы мынадай шарттармен анықталады:
1.Құрамындағы темірдің мөлшері.
2.Бос жүрістік құрамы (SiO2;Al2O3;2SiO2·H2O т.б.)
3.Зиянды қоспалардың (Р,S,Аs т.б.) мөлшері.
4.Физикалық күйі.
5.Тотықсызданғыштық қасиеті.
Құрамындағы темірдің мөлшеріне байланысты темір рудалары бай
(45-70%)және кедей (30-42%)рудалар болып екіге бөлінсе, химиялық және
минералдық құрамына қарай мынадай түрлерге бөлінеді:
1. Магнитті рудалар (магнитті теміртас Fe 3O4) –құрамында 50-65% темір
бар, тығыз қара сұр түсті темірдің шала тотығы. Магнитті рудалар
тотықсыздануы қиын рудалар қатарыны жатады. Бұл руданың негізгі
кендері Магнитогорск, Тагил-Кувшин, Қостанай, Курскі мен Оралда.
2. Гематит (қызыл теміртас Fe 2O3)- құрамында 55-65%Ғе бар, түсті қара-
қызғылттан қара сұрға дейін өзгеріп кездесетін темір тотығы .Гема-
Титтің құрамында зиянды қоспалар мөлшері аз және ол оңай
тотықсызданады. Еліміздегі бұл руданың маңызды кендері Курск магнит
анамалиясы мен Кривой –Рог бассейніндежәне т.б. жерлерде кездеседі.
3. Қоңыр теміртас (n·Fe 2O3·mH2O) құрамында 37-55% Ғе бар, табиғатта
түсі сарыдан сары –қоңырға дейін өзгеріп кездесетін темірдің сулы
тотығы. Руда тез тотықсызданады және құрылымы қуыс, кейде күкірт,
фосфор, күшәлә (мышьяк) сияқты зиянды қоспалар болады. Мысалы,
Керчь кенінің қоңыр теміртасы мен Қазақстан темір рудаларының құ-
Рамында едәуір фосфор кездеседі. Бұл руданың негізгі кендері Орал,
Керчь, Аят, Лысаков, Липецк, Тула т.б. жерлерде.
4 Карбонатты рудалар (ҒеСО3)-құрамында 30-40% Ғе бар, сарғыш-ақ
түсті темір карбонаты. Руданың бұл түріне сидериттер мен шпатты те-
міртас жатады. Карбонатты рудалардың құрамындағы бос жыныстар SiO2, Al
2O3, MgO түрінде кездеседі, бұл руда темірге кедей рудалар то- бына
жатады. Сидерит рудасының бай кендері Бокальскіде, Златоус- те, Киров
облысының Омутинск ауданында болады.
5 Комплексті темір рудалары (табиғи легерленген рудалар)-құрамында
Ті, Ni, V элементтері кездесетін тау жыныстары. Руданың мұнда\й түрі
Оңтүстік Оралда, Орск –Халилов кенінде кезеседі. Бұл элементтер руд-
Аны қорыту процесінде балқып шойынмен араласып кетеді. Әдетте
Шойынның құрамында оның маркасына байланысты әр түрлі мөлшер-
де марганец элементі болады. Шойынның құрамындағы марганец эле-
ментінің мөлшерін берілген шамаға дейін жеткізу үшін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz