Жарнама туралы мәлімет

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3

I. ЖАРНАМАНЫҢ НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.1. Жарнаманың ұғымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2. Жарнаманың тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.3. Жарнаманың психологиялық аспектісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9

II. ЖАРНАМАНЫҢ НЕГІЗГІ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТАРАТУ ҚҰРАЛДАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2.1. Жарнаманың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
2.2. Жарнаманы тасымалдаушылар немесе оны тарату
құралдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.3. Жарнама өткізуді ынталандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21

III. ЖАРНАМАЛЫҚ ІСТІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ ... ... ... ... .26
3.1. Сауда белгісі немесе «Бренд» ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
3.2. Халықаралық жарнама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
3.3. Халықаралық жарнаманың құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..34
ҚОСЫМША 1

Біздің еліміз даму замандас кезеңі (соңғы 15 жыл ) барлық қоғамдық өмір сфераларында өсінкілікпен және сапалы өзгертулермен айрықшылана алады. Саяси, экономикалық және әлеуметтік институттар шығару барлық радикал процестерге, жаңартуларға әсерін тигізді. Асу дәуірінде базар экономикаға ауыл шаруашылық және көптеген өндіріс кіріскен істер , біріктірулер, концерндер және басқа ұйымдардың ұқсас экономикалық шарттарда тәуелсіз, нормалы жұмыс жасауы жақсы ұйымдасқан маркетингтік қызметсіз мүмкін емес. Өнім жарнамасы және кәсіпорын қызметі - маркетингтік шаралардың өте маңызды құрама бөлімі және өзіне тән ақпаратты тұтынушыға жеткізу.
Дұрыс құрылған жарнама шығарылушы өнімді жылдам тоқтаусыз өтуін және өте нәтижелі жағдай жасайды. Осы жағдайда кәсіпорынның ақша айналым құралдарының қайтаруы тездетіледі, сатып алушылармен және өнім тұтынушылармен өндірушілердің арасында іскерлік қатынастар орналасады, сұраныс өседі және ұсыныс шамадан асады, бұл өз кезегінде өндірістің кеңейуіне және шаруашылық қызметтің нәтижелі жоғарылауына объективті негіз болып келеді.
Тұтынушы өндірушіге – пір саналатын тұлға, маркетингтік тұрғының ерекшелігі осы тұжырымда. Жарнама және өткізуді ынталандыру қызметтері тура тұтынушыға арналады. Көптеген фирмаларға, іскер адамдарға маркетинг пен жарнама бір – бірімен үндес көрінетіні де кездейсоқ емес. Осылардың барлығы жарнаманың маркетинг кешенінде атқаратын зор рөлінің куәлігі.
Тауарлардың жарнамасы – ол еріккендік емес. Бұл экономиканың табиғи құралы және нарық жүйесінің маңызды реттеуіші. Экономика интенсификациясына қабылданған бағыт, нарық принциптердің нығаюы, әлеуметтік проблемалардың шешімінде өткір қажеттілік, сапа жоғарылау және шығарылатын өнім түрінің кеңейуі жарнамалық қызмет облысында нақты мақсат қойды. Бұл шешімге жарнамалық шаралардың кешен ұйымы жағдай жасайды. Нәтижелі жарнамалық кешен ұйымын құру – өте күрделі мақсат, бұны орындауға маркетингтік немесе кіріскен істердің арнайы жарнамалық бөлімшелерінің, сауда-өтім мамандыққа баға беретін мамандардың айқын және жаттыққан жұмысы талап етіледі.

1. Котлер Ф. Макетинг негіздері. Алматы 2001.
2. Сатыпалдыұлы С. Маркетинг – нарықтану. Алматы:Білім 1999.
3. С.Н. Нысанбаев, Г.А. Садыханова “Маркетинг негіздері” Алматы “Қазақ университеті” 2002
4. Жарнаманың халықаралық кодексі
5. Камирбаева, Катенова С.А. “Международное коммерческое дело” Алматы
6. Ч.Сендиджи, В.Фрайбургер, К. Ротсолл. “Реклама: Теория и практика”
7. Делл Денисон, Линда Тоби “Учебник по рекламе” издательство Минск “Современное слово” 1997г.
8. Леонид Школьник, Мария Школьник. “Фабрика рекламных идей”, “или 600 истории для вашего бизнеса” Москва 2000
9. Борисов Б.Л. “Технологий рекламы и PR” Москва 2001
10. Жакипбеков С. "Нет дыма без огня" // журнал "Финансы Казахстана", №9 (1996)

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...3

I. ЖАРНАМАНЫҢ
НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..5
1.1. Жарнаманың
ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.5
1.2. Жарнаманың
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..7
1.3. Жарнаманың психологиялық
аспектісі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 9

II. ЖАРНАМАНЫҢ НЕГІЗГІ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТАРАТУ
ҚҰРАЛДАРЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 13
2.1. Жарнаманың
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.13
2.2. Жарнаманы тасымалдаушылар немесе оны тарату

құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .15
2.3. Жарнама өткізуді
ынталандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21

III. ЖАРНАМАЛЫҚ ІСТІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ ... ... ... ... .26
3.1. Сауда белгісі немесе
Бренд ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
3.2. Халықаралық
жарнама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
7
3.3. Халықаралық жарнаманың
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...32
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .34
ҚОСЫМША 1

Кіріспе

Біздің еліміз даму замандас кезеңі (соңғы 15 жыл ) барлық қоғамдық
өмір сфераларында өсінкілікпен және сапалы өзгертулермен айрықшылана алады.
Саяси, экономикалық және әлеуметтік институттар шығару барлық радикал
процестерге, жаңартуларға әсерін тигізді. Асу дәуірінде базар экономикаға
ауыл шаруашылық және көптеген өндіріс кіріскен істер , біріктірулер,
концерндер және басқа ұйымдардың ұқсас экономикалық шарттарда тәуелсіз,
нормалы жұмыс жасауы жақсы ұйымдасқан маркетингтік қызметсіз мүмкін емес.
Өнім жарнамасы және кәсіпорын қызметі - маркетингтік шаралардың өте маңызды
құрама бөлімі және өзіне тән ақпаратты тұтынушыға жеткізу.
Дұрыс құрылған жарнама шығарылушы өнімді жылдам тоқтаусыз өтуін және
өте нәтижелі жағдай жасайды. Осы жағдайда кәсіпорынның ақша айналым
құралдарының қайтаруы тездетіледі, сатып алушылармен және өнім
тұтынушылармен өндірушілердің арасында іскерлік қатынастар орналасады,
сұраныс өседі және ұсыныс шамадан асады, бұл өз кезегінде өндірістің
кеңейуіне және шаруашылық қызметтің нәтижелі жоғарылауына объективті негіз
болып келеді.
Тұтынушы өндірушіге – пір саналатын тұлға, маркетингтік тұрғының
ерекшелігі осы тұжырымда. Жарнама және өткізуді ынталандыру қызметтері тура
тұтынушыға арналады. Көптеген фирмаларға, іскер адамдарға маркетинг пен
жарнама бір – бірімен үндес көрінетіні де кездейсоқ емес. Осылардың барлығы
жарнаманың маркетинг кешенінде атқаратын зор рөлінің куәлігі.
Тауарлардың жарнамасы – ол еріккендік емес. Бұл экономиканың табиғи
құралы және нарық жүйесінің маңызды реттеуіші. Экономика интенсификациясына
қабылданған бағыт, нарық принциптердің нығаюы, әлеуметтік проблемалардың
шешімінде өткір қажеттілік, сапа жоғарылау және шығарылатын өнім түрінің
кеңейуі жарнамалық қызмет облысында нақты мақсат қойды. Бұл шешімге
жарнамалық шаралардың кешен ұйымы жағдай жасайды. Нәтижелі жарнамалық кешен
ұйымын құру – өте күрделі мақсат, бұны орындауға маркетингтік немесе
кіріскен істердің арнайы жарнамалық бөлімшелерінің, сауда-өтім мамандыққа
баға беретін мамандардың айқын және жаттыққан жұмысы талап етіледі.
Шетелдік елдердің жарнама облысындағы бай тәжірибесіне жүгінсек,
жарнамалық қызмет - өз ережелері және заңдары бар ерекше ғылым екенін
растауға болады. Мына ғылым психологияның, социологияның және нарық
зерттеулерінің тануларын кәсіпорынның экономикалық жағдайын шешуінде
қолданылады. Және жарнамадан барынша көп пайданы шығару, ерекше Отандарды
жағдайда тек терең зерттеумен және мына ғылымды сауатты ұғыну шартында ғана
болады.

1. Жарнаманың негізі

1.1. Жарнаманың ұғымы

Жарнама латын тілінен “ reclamo ”(айқайлау) “ reclamare ”(талап ету)
деп есептеу қабылданған. Жарнама өте кең және көп қырлы ұғым болып
келгендіктен, дүниежүзілік тәжірибеде анықтамалардың әр түрлі сипаттайтын
жиыны бар.
Дәл осылай кішкене ескірген, замандас саяси ұғымдармен, үлкен
кеңестік энциклопедия жарнаманы былай анықтап қарайды: тауарлардың сатылу,
сұраныс құрулары, тұтынушылардың сапамен таныстыру, ерекшеліктерімен және
тауарлардың сатылу орынымен, олардың қолдану мүмкіншіліктерін түсіндіру
мақсатымен танымал жасау қарастырылған.
90-шы жылдарда жарияланған материалдарда, жарнама былай анықталады:
- тауарлардың тұтынушылық қасиеттері және қызметтердің түрлерін хабар
арқылы оларға сұраныс жасау мақсатымен.[1] )
- байланыстың арнайы түрі, адамдардың айқын мінез-құлық талабына
бағытталып, өтім мақсаттарына бағытталған қызмет.[2])
- экономиканың ақпараттық механизмі.[3])
- кез-келген жекесіз ақылы жылжу ойларды, тауарды немесе қызметтерді
белгілі демеуші өкілдігі бойынша ұсыну.[4])
- өндірушіге өз тауарларын, қызметтерін пайдалы іске асыруға шақырылған
көмектесу, ал сатып алушыға - оларды пайдамен ие болу жөніндегі ақпарат.)
Жарнаманың қолданулары көп. Оны ұзақ уақыттық ұйым құру үшін
қолданады (мәртебелі жарнама), нақтылы ұзақ уақыттық маркалы тауар
бөлістері үшін (марка жарнамасы), сатылу туралы , қызметке немесе оқиғада
арналған ақпарат таратуы (рубрикалық жарнама), бәрін төмендетілген
бағалармен сату туралы жариялауға арналған (бәрін сату жарнамасы), және
нақтылы ой қорғауына арналған (анықтаушы-насихаттық жарнама).
Жарнамаға кез-келген үгіт тәсілін, хабарды, сенімдерді апарып (нарық
рамкаларында), көрме шаралар, сауда семинарлар, ораманы, баспа өнімді
(даңғылдар, каталогтер, плакаттар және т.б.), сувенирлерді тарату,
купонирование және басқа сауда қызмет ынталандыру құралын жатқызуға болады.
Жарнаманы сипаттайтын келесі негізгі қасиеттері:
1). Қоғамдық мінез-құлық.
Жарнама - байлаыстың аса қоғамдық түрі. Оның қоғамдық табиғаты тауарды
заңды және танымал келетінің болжайды.
2). Насихаттауға қабілеттілік .
Жарнама - бұл насихаттау құралы, сатушыға өзінің айналымын бірнеше
рет қайталауға мүмкіндік беретін құрал. Бір уақытта ол сатып алушыға әр
түрлі бәсекелестердің арасында алып және салыстыру мүмкіндігін туғызады.
Ірі масштабты жарнама өз кезегінде сатушының дұрыс
куәлігімен,танымалдығымен және үлгерулері жақсы екендігіне күмән болып
келеді.
3). Мәнерлілік пен дәлдік.
Әріп, дыбысты және түсті шебер қолдануының арқасында, жарнама фирма
үшін көз тартарлық ұсынулады және оның тауарларының мүмкіншіліктерін
көрнекті ашады.
4). Тұлғасыздық.
Жарнама фирма сатушысымен жеке қатынасындай сияқты мүмкін емес.
Жарнама тек қана монологке қабілетті, бірақ дәрісханамен диалогке жарамды
емес.
Бір жағынан, жарнаманы ұзақ мерзімді берік тауар бейнесін жасау үшін
қолдануға болады (мысалы Coka - Cola фирмасының тауары), ал басқа жағынан -
жылдам үтім ынталандыруына арналған. Жарнама - георгафиялық жағынан
бытыраңқы сатып алушылардың ұқсас қажеттіліктерін нәтижелі қамту тәсілі.
Сонымен, жарнама потенциалды тұтынушының ой-пікірінше - хабар молдық нарық
әлеміндегі тауарлар және қызметтер жөніндегі жол бастаушы.

1.2. Жарнаманың тарихы

Жарнама бір адамның басқа адамдарды шығарылған тауарларды немесе
көрсетілетін қызметтерді мәлімдеудің табиғи қажеттіліктері басқа біреулерге
хабарлаудан пайда болды. Осы арадан жарнама өте ертеден пайда болды деген
жорамал істеуге болады.
Шынында да, жарнаманың ең ертедегі үлгілерінің біреуін Каир
археологиялық мұражайында сақталынған тас жазуы деп есептеуге болады. Онда
келесі сөзбен жазылған:“Мен Ринос, Крит аралынан, түс көрулерді
түсіндіремін”. Мына экспонат 2,5 мың жыл жастардың шамасында .Ертедегі
жарнамалық жарнаманың басқасы да бар, атап айтқанда: ертедегі египеттік
папирусте иероглифтермен құл сатылуға жариялау жазылған; көп санды
таңбалар және ертедегі қолөнершілердің баспалары - замандас тауарлық
белгілердің өзіне тән бейнелері және т.б.
Тарихи құжаттарда орта ғасырлардағы қалаларда халық жиналулары бар
жерде жаршылардың одақтары біреулердің немесе басқа өндірушілердің
тауарларын мақтаған мәлімдеулерді бар болған. Ал қайта өрлеу заманында
жарнаманың нағыз гүлденуі басталды, бұл типографтық тәсілмен дайындалған
материалдардың қолдануымен байланысты(15 ғасырдың басы).
Даму өлшемімен және капитализм нығайтуларына байланысты жарнама бірте-
бірте бөлек салаға айналдырылды - зор өнеркәсіпті, бірлестіктердің ,
кәсіпорындардың және фирмалардың концерндердің назарларына қызмет етеді
және нарықты жаулап алудағы негізгі құрал сияқты олардан барынша көп пайда
алу үшін қолданылады.
Сонымен, жарнама 19 ғасырда барлық дамыған капиталистік елдердің
органикалық өмірдің замандас бөлігі болып табылды. Бірақ, жаңа қоғамдық
және экономикалық қатынастардың болу шарттарында жарнама мақсаттары
революциядан кейін принципшіл өзгерді. “Жарнамалық жариялауларға
мемлекеттік монополия” туралы және барлық жеке жарнамалық мекемелердің
конфискациясы туралы декрет шығарылған. Қазір жарнама пролетариат
өктемдіктердің экономикалық базасын нығайтуына қызмет еткен және
социалистік шаруашылықтың нығаюына арналған шарттарды жасаған.
Басталған азаматтық соғыс және жолын қуған үшін оған күйзеліс,
жарнамалық қызметтің табиғи тоқтауына әкеп соқты. Бірақ ЖЭП уақыт
аралығында жарнамаға жаңадан ықылас білдірді. Дәл сол кезде Кеңестік
жарнамалық агенттіктің біріншілері ұйымдастырылған болатын “Рекламтранс”,
“Связь”, “Промреклама”. Жарнама жұмысшылар мен шаруалар арасында байланыс
құру тәсілдерінін бірі ретінде қарастырылған. Мемлекеттік жарнамалық
қызметке журналисттердің, жазушылардың, ақындардың және суретшілердің жақсы
творчестволық күштері тартылған болатын. Мысалы В. В. Маяковский, 100
көбірек жариялауларға арналған өлең мәтіндердің жазған, және соның ішінде
өзінің атақты қанатты сөйлемі: ”Нигде кроме, как в
Моссельпроме”(Моссельпромдағыдай, ешқай жерде).
Бірақ көп кешікпей идеология мына өмір сферасына да тиді. Социализм
табиғатына жарнама бөтен құбылыспен жариаланған болатын, 30-шы аяғы және 60-
шы жылдардың басына дейін оны “дүниежүзілік империализмнің сатылатын қызы”
деп атаған. Бірақ өмір жалғасады және 70-ші жылдардан бастап біздің
елімізде жарнама дамуының жаңа кезеңі басталады. Бірақ кейде жарнама -
керексіз институт және біздің өмірімізге бөтен деген пікір қазір де бар.
Бұл болмаш істің мына пікірге келу нәтижесі, туылған тауарлық тапшылық
шарттарында жақсы тауар жарнамасыз да сатылған болады. Тәжірибе жүзінде
көруге болады, жоғары сапа тауары өз тұтынушыларын коммуникация
құралдарының көменгінсіз тауып алу ықтималдығы аз.
Қазіргі кезде Қазақстанда 1992 жылдан бастап жарнамаға арналған
көрмелер және фестивальдар жүргізіледі. Және жарнамалық істің даму болашағы
өте биік екендігін айту керек.

1.3. Жарнаманың психологиялық аспектісі

Потенциалды тұтынушылармен жарнама қабылданғанда, проблеманы екі
нүктеден қарастыруға болады : сатушы жағынан және тұтынушы жағынан .
Маған әр түрлі маман иелері мен түрлі жастағы 30 адамға жарнама қабылдауы
жайлы сұрақ қою сәті түскен. Көпшілік адамдардың жарнамаға сенбейтіндігі,
сенсе де сирек және таңдамалы түрде екендігі анықталды. Сөйте тұра, жарнама
оларды түрлі тауарларды тұтынуға итермелейді. Өйткені көбісі жарнаманың
адам санасына әкелетін әсерді түсініп қоймайды. Осының нәтижесі – жарнама
нәтижелігі. Осы орайда адамдардың өмір сүру бейнесі мен жарнама байланысын
нақты мысалмен түсіндіруді қалаймыз. Жиналған материал АҚШ-та 15 жылдан
астам уақыт өмір сүріп жатқан балтық жағасы эмигранттарымен жазылған.
Әрине, Америка тұрғындары бізге қарағанда қоршаған ортаны қабылдаумен және
құндылықтар жүйесін түсінумен ерекшкленеді. Бірақ осы үлгі адамдардың өмір
сүру стиліне әсерін бейнелейді, өкілі жарнама болып келеді.
Біз алжасқан жарнамалық персонжға мәз болып отырғанда, жарнама
санамызға әсер етеді, табиғатынан ирроционалды адамға бағытталады. Оның
әсері терең және күрделі. Американдық айнаға қарағанда, өзін ақылды,
мәдениетті, жүзі жарқын адамды көреді. Сондай қып оны жарнама істеді.
Жарнамалық психологтар әр адамның ішінде қорқақ, сенімсіз, рефлектілі мүлде
басқа мен жасырылғандығын біледі. Жарнаманың негізгі мақсаты – ішкі кейіп
пен сыртқы кейіптің дәл келуін қамтмамасыз ету. Нәтижесі – сатылған тауар.
Айталық, косметикалық фирмалар тері тазартуға арналған крем емес, мәңгі
жастық үмітін сатады. Автомобильдік компаниялар машиналар емес, мәртебе
және өзін-өзі сыйлау құралын сатады делік. Сырашылар сыра емес, әзіл-
күлкімен сауда жасайды. Америкада тауарлар емес,ішкі дүниесі сатылады.
50- ші жылдары жарнама заттарды насихаттаған - үйлерді, машиналар мен
мұздатқыштарды. Оның мақсаты болып заттардың адамға бостандық, жарқын
келешек әкелетіндігіне сендіру. Бүгінгі таңда Америкада мұндай жарнамалық
кейіп жұмыс істемейді, өйткені тартымдылық сияқты заттық молшылық шапшаң
күңгірттенді. Американдықтар байыған сайын олардың материалдық
құндылықтарға деген қажеттіліктері де азая түсті. Хиппилердің пайда болуы
рухсыз, зеріккен жарнамалық утопиядан бас тартуға әкелді. Енді өмір
сапасы деген ұғым заттардың болуымен шектелмейді.
Молшылық жарнаманы тұтынудың жаңа, рухани стандарт жасауға мәжбүр етті.
Жаңа тауар дәмдерді дамытуға мәжбүр етеді, оны сатуға ортаны
қалыптастырады.

Жарнаманы құрушылардың жарнама психологиясы.
Жарнамамен жұмыс істегенде тұтынушы әрдайым біліми-бағалау қызметке
тартылады . Ол мынадай мәселелерді шешеді: керек - керек емес , қалтаға сай
- немесе жоқ, алу - алмау ма? Және жарнама жасаушылар адамды психологиялық
сендіруге, не тап осы тауар нақ ең жақсы және қажеттілікті қанағаттандыруға
, немесе қажеттіліктің ол үшін елеулігін тұтынушыға ұғынуға көмектесуге
керек екенін түсінеді.
Коммуникация теорияларының негіздері белгілі америкалық политолог
Лассвел формуласымен айқындалған.

Коммуникатор қатынас қатынас тасымалдаушы

Кері байланыс қабылдағыш

Әлеуметтік – психологиялық тарапынан барлық құрастырушы үлгілерді
қарастыру керек.
■ Коммуникатор : коммуникаторға қасиеттерінің ішінде ерекше назар
аударарлығы:сендірерлігі, ойларының айқындығы,әдемілігі және
коммуникация стилі. ( Мысалы , динамикалық, сенім стилі тұтынушыға енжар,
пассивтік стильден гөрі үлкен әсер етеді).
■ Қатынас: жарнама дайындаушы адам тауардың тек жағымды жақтарын ғана
емес, сонымен қатар, жаман жақтарын да жариялауы керек. Бірақ мұнда екі
жақты қатынасты жоғары бағалау керек.
■ Коммуникация құралы : жарнама түрлері арасында тұтынушыға әсер ететін
нәтижелігі ең жоғарысы - үгіттің жеке түрі болып есептеледі. Одан кейін
визуалды жарнама (мысалы ТВ ), және дыбысты жарнама ( радио ). Ал жазбаша
коммуникация ( жарнама ) кең аспектіде ең аз нанарлық болып
есептелінеді.
Қабылдағыш: адамның мінез-құлқы оның қабылдауына әсер ететіндігін жарнама
жасауда есте сақтау керек.
Жарнама жасаумен айналысатын мамандар жарнаманы қабылдауға әсер етуші
әр түрлі ұсақ-түйектердің көбін біледі. Мысалы психологиялық қабылдау
теориялары ( Зигмунд Фрейд теориясы және Авраам Маслоу теориясы , “
марканың бейнесі ” теориясы және “эмпатия” теориясы). Мамандар ел
ерекшілігін ( егер жарнама экспортқа бағытталған болса), түс ( Макс Люшер
теориясы бойынша қабылдауға түс ықпалын жасауы туралы ), айтылу тәсілдері (
мысалы , авангард тек назар тартатындығы, бірақ онымен пайда болатын
ассоциацияларды алдын-ала болжау өте қиынға соқтыратындығы дәлелденген ),
дыбысты жарнамада маңызды мағына дауысқа жүктеледі ( мысалы, мыңқылдақ
дауыстар қабылданбайды , ал баритондар , көбінесе, қызықтырады және
тартады), санаға бөлек әріптердің әсері мен ассоциациялар ескеріледі (
мысалы , “ И” әрпі – сөйлем құрамында өте кішкентай құбылыс ретінде, ал
“ О ” әрпі - жұмсақтық және әлсірегендіктің әсерін тудырады, “ А
” мен “ Э” әріптері - қызу көтерумен сабақтасады және т.б.) және
көптеген басқа нәрселерді ескере отырады. Ірі, тәжірибесі мол жарнамалық
агенттіктерде жарнамалық психологиямен айналысатын мамандардың жұмыс істеуі
бекер емес. Өйткені, көптеген мүдделердің сақталуы соларға тәуелді болалыны
өзінен-өзі анық.

2. Жарнаманың негізгі түрлері және оның тарату құралдары

2.1. Жарнаманың түрлері

1. Хабарлы жарнама
Хабарлы жарнаманың алғашқы мақсаты нарықта тауарға сұраныс жасау. Дәл
осылай, өндірушілерге қандай да бір тамақ өнімінің жеуге жарамды және
қолдануға қажетті екенін тұтынушыға хабарлап жеткізу.
Мақсаттары:
- нарыққа жаңа тауар шығуын немесе жаңа қолдануларды хабарлау;
- нарықты баға өзгеруі жайында мәлімдеу;
- тауарды қолдану әдісін түсіндіру;
- көрсетілетін қызметтерді суреттеу;
- дұрыс емес ұсынуларды дұрыстау немесе тұтынушының қорқуын
тарату;
- фирманың бейнесін құру

2. Уағыздаушы жарнама
Уағыздаушы жарнама өсу шегі кезінде ерекше маңыздылыққа ие болады, фирманың
алдында таңдау сұраныс құру мақсаты тұрады. Уағыздаушы жарнаманың бір
бөлігі салыстырма жарнама категориясында алмастырылады және бір марканы
басқа сауда маркаларымен салыстыру арқасында артықшылығын дәлелдеуге
тырысады. Салыстыруды дезодорант, тіс пастасы, автокөлік жарнамасында
қолданылады. Жарнамалы салыстырма жасау дұрыстығы туралы пікір жетердей бір
мағыналысыз.
Мақсаттары:
- маркіге жоғары бағалау құру;
- сіздердің маркіге ауысып қосуға қолдау жасау;
- тұтынушының тауар қасиетін қабылдауын өзгерту;
- тұтынушыны тауарды алып қоймай сатып алуды іске асыру;
- тұтынушыны коммивояжерді алу қажеттілігін сендіру;

3. Эмоционалдық жарнама
Эмоционалдық жарнамаға туыстас нығайтушы жарнама, ол қазіргі сатып
алушыларды істелген таңдаудың дұрыстығын сендіруге істелген. Бұндай
жарнамада көбіне разы сатып алушылар, достық атмосфера жиі қатысады.
Мақсаттары:
- тұтынушылардан тауарға қызығушылық ояту;
- имидж құру;
- тауарға не қызметке және де фирманың өзіне сенімділікті
жоғарлату;
- Айқын, элитарлы міңез-құлыққа тұтынушылардың назарын аудару;

4. Еске түсіретін жарнама
Дамыған кезде еске түсіру жарнамасы өте маңызды, өйткені тұтынушының есіне
түсіруді мәжбүр ету үшін. Бәріне танымал және атақтығы бар фирманың қымбат
жарнаманың мақсаты – адамдарды көндіру емес, жай өзінін бар екендігін
мәлімдеу.
Мақсаттары:
- тұтынушыға тауардың жақын арада керек болып қалуын ескерту;
- тауарды қайда сатып алуға болатындығын еске салу;
- Мерзімаралық кезінде тауарды тұтынушылардың есінде ұстап қалу;
- Тауар туралы мәлімет сақтау.
Тәжірибеде жоғарыда келтірілген түрлер арасындағы шекара жайылған,
өйткені бір жарнама ақпараттық не болмаса уағыздаушы болуы мүмкін. Барлығы
нақты жарнамалық жағдайдан тәуелді болады. Мысалға дүкенге жаңа өнім
партиясы түсті. Фирма осыны тұтынушыға хабарлайды (ақпараттық жарнама)
және өз дүкендерінін мекен жайын еске түсіреді (еске түсіретін жарнама).

2.2. Жарнаманы тасымалдаушылар немесе оны тарату құралдары
Бұқаралық жарнама
Бұқаралық жарнама әртүрлі газеттер мен журналдарда және түрлі
жарнамалық қосымшаларда ( немесе шығарулардың қосымша беттерінде)
жарияланады.
Жарнама тарату құралы болып табылатын мерзімдік шығарымдар мынадай
маңызды мінездемелерге ие болады :
1) Мерзімді шығарылым оқырмандарының ерекшеліктері, " маманданған
саласы;
2) Тираж ;
3) Тарату аймағы ;
4) Шығару мерзімділігі .
Бұқаралық жарнама нәтижелілігі біршама факторларға байланысты.
Олардың құрамына : тираж , өткізу көлемі , рейтингі ( оқырмандардың жалпы
көлемі ), оқырмандардың сапалы пікірлері , тарату аймағы , шығу
мерзімділігі және т.б.
Бұқаралық жарнама әсерлерінің ерекше факторларына : жарнама беттеу
технологиясы , оның газет ( журналдың ) бетіндегі орны, жарнамалық
жолақтардың композициясы .
Бұқаралық жарнаманың эффективті құралдарының бірі – маманданған
кәсіби шығарылымдар болып табылады.

Баспалық ( полиграфиялық ) жарнама
Баспалық жарнама парақ , плакат , буклет , каталог , даңғыл , ашық хат
, күнтізбе және т.б. баспалық өнімдер түрлерін біріктіреді.
Мұндай медиаарна ерекшкліктеріне : салыстырмалы арзандық ; даярлау
шапшањдығы ; кейбір өнімдер ( мысалы , қабырғаға қыстыратын күнтізбелер )
сатып алушымен ұзақ мерзімді жарнамалық контактіні қамтамасыз етеді ; нақты
өнімде бәсекелестер туралы ақпараттың жоқ болуы және т.б.
Экрандық жарнама
Экрандық жарнаманы тасымалдау құралдарына : бейне – және киноролик ,
слайдтар және т.б. Жарнамалық роликтер теледидар арналарымен көрсетіле
алады .
Экрандық жарнаманың негізгі артықшылықтарына мыналарды жатқызуға
болады : бір уақыттағы визуалды және дыбысты әсер ; құбылыстың қозғалыста
көрсетілуі , бұл өз кезегінде телекөрерменнің экрандағы құбылысқа қатысты
болуын қамсыздандырады ; кең дәрісханалар.
Радиолық жарнама
Қазіргі таңда, радиолық жарнама жарнамалық істің ең жылдам
прогрессивті дамыған бағыттардың бірі болып табылады. Бұған радиостанциялар
санының өсуі ықпал етеді. Бірімен бірі бәсекелестікке түсе отырып,
радиостанциялар өз бағдарламаларының жан-жақтылығына және маңыздылығына көп
көңіл бөледі. Басқа да бұқаралық ақпарат құралдары сияқты радиостанциялар
өз дәрісханаларын жаңа сегменттерді табу арқылы сұрыптайды. Салонында
радиосы бар автомобильдер санының өсуі – радио әйгілігінің өсуіне әсер
етеді.
Жарнама тасушы құрал ретінде радионың жағымды жақтарына: кең ауқым мен
жиілікті, таңдамалылық пен тікелей сұхбаттасу, шапшаңдық пен жарнамалық
тарифтердің салыстырмалы арзандығы жатады.
Басқа құралдарға қарағанда радио көпқырлы. Оны үйде де, көлікте де
(жүргізушілер), тіпті жұмыста да тыңдайды. Радиобағдарламаларды негізгі
жұмыстан көңілді алаңдатпай-ақ тыңдауға болады. Осының бәрі дәрісхана
ауқымының кеңеюіне, жарнамалық жиіліктің жоғары көрсеткіштерінің болуына
әкеледі. Жергілікті жарнама беруші үшін радио медиаарна ретінде ең қолайлы
құрал болып табылады. Оның себебі, тәулік бойы жарнама эфирге сан рет
шығып, сатып алушыларды нақты сауда нүктелерінде тауарды сатып алуға
ынталандырады.
Радиожарнама тарифтері салыстырмалы арзан болуы оны ұсақ фирмалардың
да практикада қолдануына мүмкіндік береді.

Радиожарнама жетіспеушіліктері арасында оның зейіннен тез шығып кетуі,
сонымен қатар, тауарлардың тек дыбыстық ұсынуымен шектелуі болып табылады

Сыртқы жарнама
Сыртқы жарнама – жанданған қозғалыс көшелері бойымен, сонымен қатар,
автомагистраль және темір жолдарды бойлай орналастырылған типографиялық
тәсілмен басып шығарылған плакаттардың , сурет салынған қалқандардың немесе
жарық таблолардың көмегімен жарнаманы тұтынушыға жеткізетін медиаарна.
Сыртқы жарнаманың артықшылықтарына дәрісхананы кең қамту, жиілік,
иілгіштік, бір контактінің салыстырмалы арзан бағасы мен дәрісханаға
әсерінің жоғары деңгейі.
Арна жетіспеушіліктеріне жарнамалық кампания жүргізудің ұзақ
мерзімділігі жатады.
Сыртқы жарнама тасушылар атмосфералық құбылыстардың әсеріне душар
болады , сондықтан олардың қалпы жайлы үнемі бақылау жүргізіп отыру керек.

Компьютерлік желілердегі жарнама ( Internet )
Компьютерлік желілердегі жарнама – жарнаманың ең жас түрі.
Медиаарнаның қатынас мінездемелерінен келесіні ерекшелеуге болады :
1. Мақсаттық дәрісханаға жоғары көңіл аудару ( нақтылы сатып алушыға
дейін );
2. Коммуникацияның жекелік мінездемесі ;
3. Контактілердің жарнамалық айналдырумен есеп жүргізу мүмкіншілігі;
4. Желідегі жарнамалық нәтижелілігінің науқанын толық бақылауы.
Internet-тегі жарнама бизнес сферасында маркетингтік қатынастардың
замандас эффективті құралы болып табылады. Жарнама тасушылары болып
глобалді компьютерлік желілердегі ақпараттық ағым дар табылады.
Internet-тегі жарнаманың негізгі формаларына мыналар жатады:
баннерлер, Web-беттер, электрондық пошта, жіберу тізімдері және т.б.
Медиаарнаның негізгі мінездемелеріне : мақсаттық дәрісханаға жоғары
көңіл аудару ( нақтылы сатып алушыға дейін); коммуникацияның жекелік
мінездемесі ; контактілердің жарнамалық айналдырумен есеп жүргізу
мүмкіншілігі; желідегі жарнамалық нәтижелілігінің науқанын толық бақылауы.
Жарнама - біздің өміріміздің бөлігі. Ол көптеген облыстардағы
зерттеушілердің оқу құралы болып келеді. Бәрі талдау жасауға тырысады,
қандай себептермен жарнама тұтынушыға дәл осылай әсер ете алады, ол шеттегі
хабарды нәтиже сияқты қайта ойлануға қабыл алып және дүкенге барып және сол
өнімді нақ таңдады, оған теледидармен көрсетті немесе ол журналда немесе
плакатта көрді ма?
Жарнаманың не қажеттілігі бар?
Бірінші тұрғыдан бұл сұрақ оңай болып көрінуі мүмкін. Бірақ, бұл сұраққа
жарнамамен айналысып жүрген немесе айналысуға дайын адамдар әртүрлі жауап
беруі мүмкін. Мысалға:
( тауарды өткізу үшін,
( фирманың гүлденуі үшін,
( тұрақты серіктес табу үшін,
( жақсы ақша табу үшін ...
және тағы басқа.

Термин Латын сөзі түсінік
Жарнамалық байланыс Advertere – бағыттау, Жарнама мақсаты –
(англ. Advertising дұрыстау (назар, ынта) тұтынушының ойлауын
communications) тауарды сатып алуға
бағыттау
Жылжу (англ. Promotion),Promovere – жағдай Ынталандыру мақсаты –
ынталандыру (англ. Salesжасау, жылжыту адамды тауарды жылдам
promotion) сатып алуына итеру.

Жарнама – бұл сатушы мен сатып алушы арасындағы диалог. Бұл жағдайда сатушы
жарнама құралдары арқылы өз
ынтасын білдіреді, ал сатып алушы өзінің тауарға деген қызығушылығын
білдіреді. Егер сатып алушының қызығушылығы білдірілмесе, онда диалог
құрылмады және сатушы өз мақсатына жетпеді.

Жарнаманың өзара байланысқан бірнеше мақсаттары бар:
( тұтынушыға белгілі бір тауар немесе қызмет туралы пікір
қалыптастыру;
( тұтынушыға фирма жайлы белгілі бір ой қалыптастыру;
( бір тауарға, қызметке қажеттілік қалыптастыру;
( фирмаға мейірімді қарым-қатынас орнату;
( тұтынушының сол фирмаға жолығуын талап ету;
( белгілі бір фирмадан белгілі бір тауарды алуға талап ету;
( тауар өтімін ынталандыруы немесе қызмет эксплуатациясы;
( тауар айналымын жылдамдату;
( тап осы тұтынушыны белгілі бір тауарды тұрақты сатып алушы етіп және
сол фирманың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.