Жалпы аборт жайында түсінік

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

I . Кіріспе

Жалпы аборт жайында түсінік.

II . Негізгі бөлім

1 . Аборттың адамға социалдық және психологиялық

әсері.

2 . Заң тіліндегі аборт.

3 . Абортты кім және не үшін жасатады?

4 . Аборттың әйел ағзасынаәкелетін зияны.

5 . Жасырын аборт жасату неге апарып соғады?

6 . Жыныстық тәрбиеден қашпау керек.

III . Қорытынды

Бүгінгі таңның ең үлкен проблемаларының бірі -

жасөспірімдер аборты.

IV . Қолданылған әдебиеттер

Аборт (лат. abortus - түсік) - құрсақтағы баланың 7 айға толмай түсіп қалуы. Жүкті әйел 28 аптаға, яғни 7 айға дейінтүсік тастаса, ондай бала өмір сүре алмайды. Өйткені оның дене құрылысы әлі дамып жетілмеген. Дені сау әйелдердің арасында түсік тастау үте сирек кездеседі.

Аборт екіге бөлінеді:

1 . өздігінен түсік тастау

2 . медициналық аборт

Әйелдің түсік тастауына көбінесе әр түрлі аурулар, мысалы бүйрек ауруы, түберкүлез, бруцеллез, сүзек т. б. Жұқпалы аурулар, сондай-ақ жыныс мүшелерінің ауруы себеп болады. Кейде ауыр жүк көтеру, оқыс жығылу, кенеттен қатты шошыну, қайғы мен реніш, тамақта дәрумендердің (әсіресе А, Е) жеткіліксіздігі салдарынан да әйелдің түсік тастауы мүмкін. Түсікке жол бермеу үшін науқас әйелдерді диспансерлік бақылауға алып, емдеумен қатар, толық сауығып кеткенге дейін кемінде 3 айда 1 рет мұқият тексеріп отыру қажет. Жүкті әйелдің қатты күтінгені жөн.

Медициналық аборт - құрсақтағы баланы 7 айға толмай дәрігерге алғызып тастау.

Аборт денсаулыққа өте зиянды, әсіресе алғаш рет жүкті болған әйелдерге ерекше қауіпті. Өйткені аборт жасау кезінде дәрігерлік құрал - саймандар арқылы жатырға микробтар түсуі немесе зақым келуі мүмкін. Мұндай жағдайда әйел әр түрлі ауруға шалдығады, тіпті соның зардабынан бұдан кейін бала көтермей қалуы да ықтимал. Ал жатыр қатты зақымдалған ретте әйелді арашалап алу үшін операция жасауға тура келеді. Аборт жасату әйелдің одан кейінгі балада босануын қиындатады. Оның толғағы ауыр болып, көбінесе дәрігердің көмегімен босанады. Денсаулығы нашар әйелдер аборт жасатпау үшін бала көтеруден сақтана алады, бірақ бұны да дәрігерлер кеңесімен істеу керек. Бұл ретте әйелдерден ерекше ұқыптылық талап етіледі.

Жалпы аборт сөзі адамға өте бір жағымсыз әрекетті көрсететін іс секілді. Аборт адамға қалай әсер етеді? Бұл сұраққа жауап өте көп. Психологиялық жағынан қарағанда аборттың пайдасынан қарағанда қоғамға зияны өте көп екен.

Біріншіден: (соңғы есептеулер бойынша 78, 63 пайыз) кейін бала таба алмайды екен.

Екіншіден: жатыр тесігі ұлғайып, қан кету.

Үшіншіден: етеккір циклының бұзылуы.

Осының бәрін біле тұрып түсік жасайтын әйелдер, кейіннен бала көтермей, үмірдегі «Ана» болу қасиетінен айырылады. Аборттан кейін әйелге психологиялық әсерлер дем алдырмай көпке дейін өзді - өзіне келе алмай жүретін кейіпке дейінгі әсерге әкеп соғады. Аборт жасаған әйелдердің психикасы күрт өзгереді. Олар көптеген ойларға батып қатты қобалжиды. Себебі, әрбір аборт жасатушы әйел түсінеді, аборт жасату - жаңа бір адамды тірідей жою, немесе дүниеден өткізу. Абортты заңсыз жасаған әйелдер - әрине, тіршілік - тұрмысына байланысты (карьера, ақша және т. б. ) жасайды. Бірақ, уақыт өтіп, карьера жасалынып, ақша болғанда да, бала болмайды ғой. Сонда осы мүліктің бәрін ол не үшін жинады? Осының бәрін түсінгенде бауыр еті езілмей қайтеді? Бірақ өкінгеннен не пайда, бәрібір бұның бірі қайтып келмейді. Және де «Ата-ана бала үшін, бала Отан үшін» өмір сүруі керек деген нақыл сөз тегін айтылмаса керек.

«СССР жоғарғы совет президиумының 1954 жылғы 5 августегі және 1955 жылғы 23 октябрьдегі указдары бойынша жүкті әйелдердің аборт жасатуына тиым салынбайды. Егер жүкті әйелдің денсаулығы бала табуды көтермейтіндей болса, ол 12 аптаға дейін дәрігерге көрініп, аборт жасатуы керек. Аборт тек ауруханада немесе босану үйінде жасалады. Үйде аборт жасаған адам заң бойынша жауапқа тартылып, қылмыскер болып саналатын», - деп сол кездің өзінде Совет өкметімен бекітілген екен. Бүгінгі таңда бала таба алатынның бәрі аборт жасайды. Барлық статистика бойынша дамып келе жатқан тәуелсіз Қазақстан Республикасының демографиялық жағдайына өңешімізді жыртып жатқанда осы жайт Крыловтың «Аққу, шортан һәм шаянын» еске түсіреді. Олай болса неліктек заңгерлер 29 бапты конституцияға енгізді. Онда былай делінген: “Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулығын сақтауғ құқығы бар” (1 тармақ) Әрине Респупликаның құқығы бар, бірақ бұның бәрі жасырын түрде су асты істелініл отырған жоқ па? Періште, жас сәбиге өмір қызығын көрсетпей, тіпті көзін аштырмай өлтіру, менің ойымша, өте ауыр қылмыс. Және бұндайды жасаушы адамдар міндетті түрде жауапқа тартылуы тиіс. Осыған байланысты бізде де бірталай жеңілдіктер қарастырылған. Мысалы Семей полигонына байланысты пайда болған құбыжық балалар. Әрине, бұл жерде ана өмірі бірінші тұрады. Осындай кезде бұндай істер жасалуы тиіс деп ойлаймын.

Әлеуметтік ахуалдың өзгеруі, әсіресе ұлттық салт-сананың аяқасты болуы буыны бекімеген балаң ұрпақ - жасөспірімдерге зор зардап болып тұр. «Қызға қырық үйден тыйым» деген ата сөзі бекер айтылмаған екен. Бұл күндері қыз балалардың жүкті боп қалуы қоғамдық, әлеуметтік аса күрделі мәселеге айналды.

Айтары жоқ, қыз бала тәрбиелеп отырған әрбір ата-ана оның денсаулығының жақсы болғанын, болашақта дұрыс отбасын құрып, сәби сүйгенін, үбірлі-шүбірлі болғанын қалайды-ақ. Алайда өмірде кейде керісіншеболып жатады. Бұның себептері де көп. Олардың ең негізгілері - жасөспірімдердің ерте жыныстық қатынас зардаптары жөнінен мүлде хабарсыздығы, әдепсіздікке ерте бой ұруы.

Санақ мәліметтерін саралар болсақ, көптеген қыз балалар өздерінің бейқамдығы салдарынан қателікке тым ерте ұрынып, ақыры өмір бойы қасірет шегеді. Жыл сайын Қазақстанда 4 мың жасөспірім қыз бала босанады, ал 10 мыңға жуық жасөспірім жасанды түсік жасатады. Кім - кімді де ойландыруға тиіс мәлімет. Қыз баланың өз денсаулығына да, дүниеге келген сәби денсаулығына дабұл жағдайдың мүлде зардапты екендігі талассыз шындық.

Жасөспірім кезінде адам әлі ересек те емес, бірақ балалықтан да алыстайды. Бұл мезгілді ауыспалы кезең деп те жатады. Бұл кезеңде бала шапшаң дамиды, аса сезімтал, өзге адамдардың ықпалына берілгіш. Осы уақытта бала физиологиялық тұрғыда да, соның ішінде гормондық тұрғыда да қатты дамиды. Жасөспірім алып-ұшып, өз іс-әректіне, өмір салты мен денсаулығына сын көзбен қарай алмайды. Бұл кезде аурулардың негізгі түрлеріде жиі ұшырасып, адам өмірінде зардапты із қалдырады, сондай-ақ бала ағзасында жыныстық даму секілді өте маңызды процестер жүзеге асады.

Жыныстық даму - баланың физикалық тұрғыда есеюі. Жыныстық даму процесі 9 бен 17 жас аралығында басталады. Бұл процесс екіншілік жыныстық белгілердің (дененің жекелеген бөліктерінде түк шығу, дауыстың, дене бітімнің өзгеруі) пайда болуына жауап беретін жыныстық гормондарға тәуелді.

Жасөспірімнің ағзасы жыныстық қатынасты бастауға, жүктілікке, босануға әлі дайын емес. Бұл қауіпті, өтпелі кезеңдегі ең басты шарт - ерте жыныстық қатынастан тартыну.

Әлі жетіліп болмаған гормондық жүйеге, жыныстық жүйеге түсетін салмақ тұрғысынан алғанда және психо-эмоционалдық ахуалдың тұрақсыздығы жайында ер балаға да, қыз балаға да ерте жыныстық қатынастың зардаптары бірдей.

Ер балаға жыныстық жолмен жұғатын сырқаттарға шалдығу қаупі төнсе, қыз бала үшін ерте жыныстық қатынас зардаптары бұдан да басым. Бір ғана жыныстық қатынастың өзі қыз баланың қыздығын жояды, демек абыройын төгеді. Бұл өмір бойға өкініш деген сөз. Жыныстық қатынас кезінде жүктіліктен сақтанбаса, жоспарланбаған жүктілікке ұшырайды. Жасөспірім қыз бұдан не жасанды түсік жолымен, не дүниеге әлсіз немесе ауру бала әкелу жолымен ғана құтылмақшы. Бұның бәрі әлі буыны бекімеген бала үшін болашақта күрделі проблеманың тууына ықпал ететіндігі бесенеден белгілі.

Жасанды түсік - жүктілікті әртүрлі кезеңде тоқтату. Жасанды түсікке Қазақстанда рұқсат етілген. Түсік өздігінен болуы (түсік тастау) немесе жасанды болуы мүмкін. Жасанды түсікке мини түсікті қосқанда ол медициналық түсік болады.

Түсіктің қашан да ауыр зардаптары болады. Олар:

жатырдың тесілуі
қан кету
жатыр мойынының зақымдануы
жыныстық жүйедегі қабыну процестері
бедеулік
етеккір циклының бұзылуы
гормондық бұзылыстар
болашақ жүктіліктердің ағымына және нәтижелеріне жағымсыз әсер.

Криминалды түсіктен кейін жиі ұшырасатын ауыр зардаптарға қан кету, несеп-жыныстық жүйедегі ауыр қабыну процестері, сепсис (микробтардың қанмен тарап кетуі) жатады, кей жағдайларда қыз баланың мүгедек болып қалуы, тіпті қайтыс болуы да кездеседі. Екіқабат қыз үшін жүктілік дегеніміз үлкен психологиялық салмақ, бүкіл тағдырына зардап әкелетін қасірет.

Жастықтың осындай орны толмас қателіктері кесірінен ең алдымен сәби зардап шегеді. Жауапкершілікті ер бала да, қыз бала да тең бөлісуге тиіс болғанымен, іс жүзінде психологиялық, физикалық, моральдық және әлеуметтік тауқыметтер негізінен қыз баланың мойнына түседі.

Абортты кім және не үшін жасатады?

Аборт - жүктілікті бұзып, баланы жасанды жолмен алдыру, яғни болжаммен, тәуекелмен, тұспалдап жасалатын кішігірім “соқыр” операция. Медиктер мұндай операцияға баратын әйелдерді төрт топқа бөліп қарайды:

Біріншісі, жыныстық мәселеде сауатсыз жасөспірім қыздар, өздерін “бойжеттік. Ересектер өмірі осы екен” деп ойнақтап жүріп от басатындар. Мұндай кезде жігіттер жағы сытылып шығып, бұл қасыретпен қыздарды жеке қалдырады. Әрине, олардың ішінде түсік жасатуға үгіттеп, ақшасын беріп, жататындары кездессе, енді біреулері “сені ешкім зорлаған жоқ ” деп бар жауапкершілікті өздеріне жауып құтылады. Мұндай жағдайға ұрынған 15-17 жастағы қыздардың жүктілерінің 75 пайызы жасанды түсік жасатумен аяқталады.

Екіншісі, жеңілтек ойлайтын, жыныстық қатынасқа үйір, бала туғысы келмейтін 30 бен 40 жас аралығындағы түсік жасатуға саналы түрде баратындар.

Үшіншісі, әлеуметтік тұрмысы ауыр, болмаса денсаулығы көтермейтіндер-яғни, басқа амалы қалмай, шарасыз жағдайға түскендер.

Төртіншісі, бала тууды жоспарламай, бала түсіруді жүктіліктен сақтанудың құралы деп санайтындар.

Аборттың әйел ағзасына әкелетін зияны.

Жалпы, жасанды түсік жасатудың әйел ағзасына келтіретін зияны жөнінде аз айтылып, аз жазылып жүрген жоқ. Десек те, бұл жолы мамандардың пікірін қарапайым тілмен жеткізуге тырыстық.

-Табиғат шебер ғой, әйел жатырының ішкі шырын қабаты түскен ұрық қонатындай қалың, құдды балаға салынып қойылған жайлы төсек сияқты, - деді бізге аборттың әйел ағзасына келтіретін кеселі жөнінде бірінші дәрежелі дәрігер -гинеколог Айткүл Бекбаева -Ең қауіптісі - алғашқы жүктілік бұзылғанда шамамен әйелдердің 70-пайызына жуығының бедеулікке шалдығуы, яғни бірінші баланы алдырғанда шақалақпен бірге шырынды қабат та қырылып алып тасталынады. Міне, сол қырған орын кәдімгі жара болып, жазылғанда, тыртыққа айналады да, жатыр кішірейіп, бүрісіп қалады. Кейін жүкті балуға әлгі әйелдің жатырында ұрық қанатын орын болмайды, ал бойға балабіткен күннің өзінде түсіп қалады. Себебі, бүріскен жатыр кеңеймейді. Бір бала туғаннан кейінгі жасалатын түсікте мұндай қауіп болмайтыны- жатырдың созылуы, жиырылу қасиеті сақталып қалады.

Жалпы медициналық аборт жасатуға қаныңызды, жыныс ағзасының инфекциясын, өкпені тексеріп, оның анализдері дұрыс болғанда ғана дәрігер рұқсат беруі керек. Ал нақты өмір тәжірибесінде қандай? Анализде не шала тапсырады, болмаса таныстықты падаланады. Сондықтан да жасанды түсіктен кейін инфекция түсіп қанға өтіп (сепсис), түрлі ауруларға шалдығады, тіпті кейде адам өміріне соқтырады. Үшіншіден, жатырдың іші бір-біріне жабысуы (спайка), етеккір келмей қалуы мүмкін (вторичная аменория) . Төртіншіден, ағзадағы гармондық тепе-теңдік өзгереді. Бесіншіден, тәжірибесіз дәрігерлер жатырды тықырлап қырғаннан тесіп жіберіп (перфорация), оның ақыры міндетті түрде жатырды алып тастаумен аяқталады. Алтыншыдан, жатыр мойнының жыртылуы, әйел жыныс мүшесінің қабыну аурулары. Жетіншіден, әйелдің жүйкесін бұзады, көбінесе бастың ауруына ұшырайды, ашушаң болады. Мұнымен қатар, жыныс белсенділігі кемиді немесемүлдем бітеді (либидо) .

Жасырын аборт жасату неге апарып соғады?

Кеңес заманының өзінде жасанды түсік жасатуға тыйым салынатын заңды қайта қарап, бала көтеру-көтермеуді әрбір әйелдің өз еркіне беруінің басты себебі-әр түрлі қылмыстық жолмен жасырын жасалатын аборттан кейін адам өміріне қауіп төніп, өлім саны көбейіп кеткен. Содан кейін ғана бала туғысы келмейтін әйелдерге емханаларда заңды түрде абот жасатуға ерік берілген. Бірақ сол кездің өзінде де кейбір әйелдер үкіметтің жасаған осы жеңілдігін пайдаланбай, жасырын, қылмыстық жолға барған. Ол дегеніңіз, әйелдердің өзі немесе емдеу мекемелерінен тыс жерлерде басқа адамның жатырға әр түрлі химиялық заттар жіберу, катетр енгізу арқылы, болмаса санитарлық нормаға сай келмейтін лас жерлерде қалай болса солай жасай салу- тек баланың емес, әйел өміріне қатер әкеледі. Мәселен, біздің қолымызға түскен мәлімет бойынша, республикада 1995 жылы 40-45, 1997 жылы 60-қа жуық әйел тек аборт құрбаны болған. Мұндай деректер жасанды түсікке үстірт, нымкетті қарауға болмайтынын, бұл тек медицинаның ғана қолында тұрған мәселе емес, оған қоғамның әлеуметтік саласының да үлкен әсері бар екенін дәлелдесе керек.

Соңғы жылдары жүктілікті болдырмаудың алдын алу, жыныстық сауаттылыққа үйрету, сақтану жолдары халыққа біраз мақсатты жұмыстар жүргізілгенін жоққа шығаруға болмас. 1993 жылдан бері елімізде қалаусыз, қажетсіз жүктілікті болдырмау мақсатында “Отбасын жоспарлау” бағдарламасы жұмыс жасауда. Әйелдер консультациясында отбасын жоспарлау бөлмелерінің ұйымдастырумен біршама насихат жұмыстар жүргізіледі, сондай-ақ қоғамдық халықаралық ұйымдар да осы күрделі де өзекті мәселе қаржы бөліп, атсалысты. 2001 жылы Денсаулық Сақтау Министрлігі жүктілікті бұзып, жасанды түсік жасату тек қана мемлекеттік емдеужәне профилактикалық мекемелерде ғана рұқсат етілсін деген бұйрық шығарды. Бұл жеке меншік емдеу орындарына осы мәселемен айналысуға рұқсат жоқ деген сөз. Жоғарыдағы жүргізілген шаралардың нәтижесі де әйелдердің бұл мәселеге көзқарасының өзгеруінен де болар, елімізде аборт саны жыл сайын кеміп отыр. Мәселен Қазақстанда 1995 жылы аборт саны 224000-ға жетсе, 2001 жылы 15-ға түскен. Алматы қаласында соңғы 7 жылда 2, 5есеге азайған. Мысалы 1993 қалада 39327 аборт тіркелсе, 2001 жылы 15000-ға, 1993 жылы 15-18 жас аралығында 2805-ке жетсе, 2001жылы ол 878-ге, 15 жасқа дейінгі аборт 113-тен 10-ға дейін төмендеген. Десек те. 1997 жылы аборттан 5 әйел қайтыс болса, былтыр 18 жасар бойжеткен өмірімен қоштасқан. Аборт “Альда” жеке меншік медицина орталығында жасалса, биыл ақпан айында сол емдеу орнында жасанды түсік жасау үстінде, жігіт- сымағынан алданып, жүкті болған қыздың жатырын тесіп, жарақаттағымен қоса, оң жақ қосалқы, сол жақ жатыр жолын және ішектерін қоса зақымдаған. Қалалық клиникалық жедел жәрдем ауруханасына жеткізілген оған жедел түрде операция жасалып, “жеке меншік дәрігердің ” кесірінен ол ана болу бақытынан мүлде айырылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.