Эукариот және прокариод клеткаларының транскрипциясы



Рибонуклеин қышқылдары (РНҚ) про- және эукариотты клеткалардың құрамына кіретін негізгі үш түрі бар; ақпараттық (информациялық, матрицалық) - оны қысқаша (м) иРНҚ деп белгілейді, тасымалдаушы (транспорттық) - тРНҚ және рибосомалық - рРНҚ. Эукариоттық клеткалардың ядроларында РНҚ-ның төртінші түрі - гетерогенді ядролық РНҚ болады (гяРНҚ).
РНҚ-да ДНқ тәрізді нуклеотидтерден тұратын күрделі молекула, РНҚ-ның көлемі кішілеу, молекулалық массасы аздау және бір тізбектен тұрады. Нуклеотидтері де төрт (А, Г, Ц, У) түрлі болады. Бірақ азоттық негіздердегі айырмашылығы: тиминнің орнына урацил орналасады. РНҚ-ның тағы бір ерекшелігі олардың құрамында көмірсу (қант) - рибоза (оның барлық көміртегі атомдары гидроксилдік топтармен байланысқан) түрінде болады. Рибонуклеин қышқылы ядро және цитоплазмада кездеседі. Бұлар бір-бірінен құрамы, молекулалық массасы және атқаратын қызмет жағынан әр түрлі.
— ДНҚ-дағы хабар толықтырушы (комплементарлық) принципке сай (м) и-РНҚ-ға көшіріледі. Бұл процесс транскрипция деп аталады және көптеген ферменттердің қатысуымен жүреді. иPHҚ-ға көшірілген хабар белок заводы - рибосомаға жеткізіледі. Қазіргі кезде ғалымдарға қай амин қышқылы қандай үйлесіммен анықталатыны белгілі.
иРНҚ жіпшесі цитоплазмадағы рибосомаларда орналасады. Тірі клеткада 200-300 амин қышқылынан құрылатын белоктың бір молекуласы 1-2 минутта-ақ синтезделінеді. Рибосомалар (полисомалар) иРНҚ-ның жіп тәрізді молекуласының сол жақ ұшынан кіріп, белок "синтезіне'' кірісе бастайды. Рибосомалар иРНҚ-ны бойлай бір үштіктен (үйлесім) екінші үйлесімге үзіле-үзіле "қадамдап" жылжиды. иРНҚ-да жазылған белок құрылымы туралы хабардың арқасында амин қышқылдарынан белок молекуласы синтезделінеді. Бұл процесті трансляция (лат. "translatio" - хабарлау, аудару) деп атайды.

Пән: Биология
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
Эукариот және прокариод клеткаларының транскрипциясы

Рибонуклеин қышқылдары (РНҚ) про- және эукариотты клеткалардың құрамына
кіретін негізгі үш түрі бар; ақпараттық (информациялық, матрицалық) - оны
қысқаша (м) иРНҚ деп белгілейді, тасымалдаушы (транспорттық) - тРНҚ және
рибосомалық - рРНҚ. Эукариоттық клеткалардың ядроларында РНҚ-ның төртінші
түрі - гетерогенді ядролық РНҚ болады (гяРНҚ).
РНҚ-да ДНқ тәрізді нуклеотидтерден тұратын күрделі молекула, РНҚ-ның
көлемі кішілеу, молекулалық массасы аздау және бір тізбектен тұрады.
Нуклеотидтері де төрт (А, Г, Ц, У) түрлі болады. Бірақ азоттық негіздердегі
айырмашылығы: тиминнің орнына урацил орналасады. РНҚ-ның тағы бір
ерекшелігі олардың құрамында көмірсу (қант) - рибоза (оның барлық көміртегі
атомдары гидроксилдік топтармен байланысқан) түрінде болады. Рибонуклеин
қышқылы ядро және цитоплазмада кездеседі. Бұлар бір-бірінен құрамы,
молекулалық массасы және атқаратын қызмет жағынан әр түрлі.
— ДНҚ-дағы хабар толықтырушы (комплементарлық) принципке сай (м) и-РНҚ-
ға көшіріледі. Бұл процесс транскрипция деп аталады және көптеген
ферменттердің қатысуымен жүреді. иPHҚ-ға көшірілген хабар белок заводы -
рибосомаға жеткізіледі. Қазіргі кезде ғалымдарға қай амин қышқылы қандай
үйлесіммен анықталатыны белгілі.
иРНҚ жіпшесі цитоплазмадағы рибосомаларда орналасады. Тірі клеткада 200-
300 амин қышқылынан құрылатын белоктың бір молекуласы 1-2 минутта-ақ
синтезделінеді. Рибосомалар (полисомалар) иРНҚ-ның жіп тәрізді
молекуласының сол жақ ұшынан кіріп, белок "синтезіне'' кірісе бастайды.
Рибосомалар иРНҚ-ны бойлай бір үштіктен (үйлесім) екінші үйлесімге үзіле-
үзіле "қадамдап" жылжиды. иРНҚ-да жазылған белок құрылымы туралы хабардың
арқасында амин қышқылдарынан белок молекуласы синтезделінеді. Бұл процесті
трансляция (лат. "translatio" - хабарлау, аудару) деп атайды.
иРНҚ-ның әрбір үш негізден құралған үйлесімі (кодон деп аталатын) бір
амин қышқылы қалдығын анықтайды. тРНҚ молекуласы арнаулы амин қышқылы
қалдықтарын иРНҚ-ның белгілі учаскесіне тасымалдайды. тРНҚ өте жақсы
зерттелген (төменіректе айтылған).
рРНҚ молекулалары әр пішінде кездеседі және белоктармен бірігіп күрделі
кешен - рибосоманы түзеді, ал рибосомаларда белок синтезі жүреді, сонымен
қатар ол рибосома құрамында иРНҚ-мен әрекеттеседі. Бактериялар рибосомалары
(және олардың суббірліктері) эукариоттардың цитоплазмалық рибосомаларынан
көлемі жағынан өзгеше. Бұл ең алғаш осы екі түрлі рибосомалардың
седиментация (тұнбаға түсу) жылдамдығы бойынша анықталды. Седиментация
жылдамдығын Сведберг бірлігімен өлшейді кысқаша S. Неғұрлым массасы көп
болса, сол ғұрлым седиментация жылдамдығы жоғары және S -тың мәні жоғарырақ
болады. Бөлшектің пішініде седиментация жылдамдығына әсер етеді, себебі
тығыздау бөлшектердің седиментациясы жылдамырақ болады.
Бактериялық рибосомалар әдетте 70 S -те, ал жеке суббөлшектер - 50 S
және 30 S -те седиментацияланады. Үлкен суббөлшектер сфералық пішінге таяу
және көлемі жағынан кішкентай ассиметриялы суббөлшектен мөлшермен екі
еседей үлкен.
Жоғарғы эукариоттардың цитоплазмалық рибосомалары бактериялардікінен
көлемді және седиментациясы 80 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Генетикалық код. Генетикалық код туралы түсінік, қасиеті. Ақуыз биосинтезі
ДНҚ молекуласын енгізу
Прокариот және эукариот гендерінің белсенділігінің реттелуі»
Геном - генетикалық хромосомалардың гаплоидты жиынтығы түрі
ДНҚ вакциналарын алу технологиясы
Прокариот және эукариот гендері
Прокариоттар мен эукариоттардың генетикалық ақпаратының құрылысының ерекшелігі
ДНҚ-сы бар және РНҚ-сы бар вирустар
Зат алмасу қарқыны
Эукариот геномы
Пәндер