VI-VIII ғасырдағы ұлы ғұламалар

Қорқыт (IX)
Әбу Насыр әл.Фараби (870.950жж.)
Жүсіп Баласағұн (1017.1075жж.)
Махмұд Қашқари (1029.1101жж.)
Ахмет Қожа Йассауи (1093.1166жж.)

Қобыз атасы,композитор жыршы, ақын, музыкант, бақсылардын қамқоршысы. «Қорқыт ата кітабы» әдеби ескерткіштеріне IX-X ғасырларда билік құрған оғыз тайпасынан шыққандығын білуге болады.Қорқыт жайындағы аңыз әңгімелер Ә.Науаи арқылы белгілі болып, түрік халықтары, әсіресе қазақтар арасында кең тарады.
Аңыздарда Қорқыт Қырмаш пен “жарлық жүзді сұлудан”тағылған делінеді.Оның есімінің өзінде магиялық мән бар.
Аңыздарда Қорқыт қобыз жасаған. Ол қобыздың музыкалық дыбысталуынан үшкіру, ауа, сиқыр өткізген.
Қорқыттың пайымдауынша, адамдар адамилық қасиеттерін сақтап қалу керек. Адам үшін ең қауіптісі-адамилық жоғалту. “Қорқыт ата кітабы”-кейіннен түркіхалқының құрамына қосылға оғыз тайпасының эпитикалық жазба ескерткіші.Кітап оғыздардың өмірі жайлы баяндайды. Оғыз – қыпышақ тайпаларына ортақ тілде жазылған.Кітаптың араб әрпімен жазылған екі нұсқасы сақталған (Дрезден, Ватикан ). Әр жырдың өзіндік сюжет бар.Олардың әрбірінде көріпкел, тайпа көсемі, ақылгөй Қорқыт ата бейнесі берілген. Әр бір жырдын соңы Қорқыт атаны мақтаумен аяқталады. Кітап ақыл-өсиет, мақал-мәтел, нақыл, шешендік сөздерге толы.
Ондағы оқиғалар Сыр бойында, Орта Азия, Кавказжерлерінде өтеді. Одан кең даланы мекендеген рулардын құралутарихы аңғарылады.Қорқыт ата жайындағы аңыздар қазақ, қырғыз және т.б. түрік халықтарының арасында сақталған.
Кітапта қазіргі қазақ тілінде кездесетін географиялық атаулары көптеп кездеседі. Қазақстан жерімен тығыз байлынысты екенін дәлелдейді. «Қорқыт ата кітабы» түрік халықтарының тарихи ескерткіші болып табылады.
Мұраның орыс тілінде толық аудармасын В.В.Бартольд 1922 жылы жасады, ол 1962 жылы жарық көрді. Ал қазақ тіліне аудармасын Ә.Марғұлан, Н.Келімбетов, Ә.Қоңратбаев сынды қазақ ғұламалары 1986 жылы басып шығарды.