Философиядағы адам проблемасы

Адам проблемасы философия тарихында
Биологиялық және әлеуметтік жақтардың бірлігі.
Адам өмірінің мақсаты мен мәні

Философиядағы орталық проблемасы адам болып табылады.
Адам туралы ілімді <адам философиясы> немесе <философилық антропологиясы>деп атайды.
Адам проблемасы философия тарихында.Бұл мәселе философияның пайда болуынан қарастырылып келеді.Бұдан 25 ғасыр бұрын Кун фу цзы өз философиясында адамгершілік проблемасын қарастырды.Оның ілімінің негізгі этикалық қағидасы:<Өзіңе тілемейтін нәрсені өзгеге жасама!>болды.
Будизмді өмір қайғы-қасіретке толы,алайда оларға соқпай өтуге болады, себебі бәрі де өзіне байланысты деп түсіндірілді.Аристотель адамды <ажалды құдайдай > деп түсініп,адамның биік мақсаты –бақыт деп тұжырымдады.Бақыт пен жоғарғы игілік адамға тән,ол оған толық жетілуге ұмтылған жағдайда,яғни белсенділіктің арқасында жетеді.Демек,жай ғана өмір сүрумен тынбау керек,себебі өсімдіктер де тіршілік етеді,ал сана белсенділігі – адамға тән мақсат.
Материалдық игіліктердің молдығы өз-өзінен бақыт жасай алмайды,ал олардың жоқтығы бақыттың беделін әбден түсіруі де ықтимал.
Ортағасырлық томизм ілімінде кез-келген адамның өз табиғаты тұрғысынан іздеуінің дұрыстығы айтылды:еркек пен әйелдің одағы,бала өсіріп-тәрбиелеу –игілік,өйткені табиғат заңдылығы солай.рационалды тіршілік иесі ретінде адам маңдайына қауымдастықта өмір сүріп,ақиқатқа ұмтылу жазылған.
Ренессанс дәуірінің 15-17 ғғ.гуманистік қозғалысында ізгіліктің тағдырдан биік тұратыны тұжырымдалады.
<Адам өліп,шіріп кету үшін емес,өндіру үшін туады.Адам далақдап бос жүру үшін емес,өзі қуана алатындай ұлы және даңқты істерге ұмтылу үшін,сондай-ақ жетілген қайырымдылығын пайдаланып,бақыт табу үшін туады.Жеңілгісі келмейтін адам жеңіске тез жетеді.Тағдыр тәлкегіне тек бағынуға дағдыланғандар ғана төзеді>.(Гуманист,философ математик,сәулетші Л.Альберти).
Ренессанс дәуіріндегі,адамды <табиғат кереметі> деп есептеді.Ф.Бэкон,Р.Декарт,Б.Спиноза адам бақыты оның өз қолында деп санады.Адам Б.Франклинше еңбек құралын жасайтын хайуан.<Адамдық қасиет оған тек туғанға берілген ерекшеліктермен емес,оның өзі жасаған құндылықтары арқылы өлшенеді>деп жазды Гете адам туралы.Марс бойынша:<Адам барлық қоғамдық қатынастардың жиынтығы>.Энгельстің пікірінше антропосоциогенезде шешуші рөлді еңбектену қызметі атқарған.Адамды еңбек жасаған.20ғасырда экзистенциалист Ж.П.Сартр адам –еркіндік иесі және тұрақты түрде өз аясына болғандықтан фактуальдылық пен трансцендентальдықтың бірлігі,тек заттар ғана шектеулі болуы деп түйді.Адам шектеулі емес.