WWW – айқасқан сілтемелер жүйесі

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1 Негізгі бөлім
1.1 WWW . айқасқан сілтемелер жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.2 WWW жүйенің негізгі төрт түсініктер
1.2.1 HTML форматы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.2.2 Броузерлер.бағдарламалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
1.2.3 Гипермәтін ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.2.4 URL.адрестер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.3 HTML мүмкіншіліктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
1.4 Web.құжатта мультимедияны пайдалану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.5 Web.құжатта графиканы пайдалану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
1.6 HTML негізгі түсініктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
1.6.1. HTML.құжаттарының иерархиясының құрылысы ... ... ... ... ..12
1.7 HTML.дың негізі . дескрипторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
1.7.1 Мәтіндік дескрипторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
1.7.2 Байланыс дескрипторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
1.7.3 Стильдердің парақтар дескрипторлар ... ... ... ... ... ... ... ... .15
1.7.4 Презентациялық дескрипторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
1.7.5 Форма дескрипторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
1.8 HTML құжатын құру процессі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
1.9 HTML көмегімен Web парақ құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22

Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34
Пайдаланған әдебиттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35

Соңғы кездерде Интернет желісіне ерекше назар аударылады. Интернет желісі адамға мен адам кызметіне қандай пайда әкелетінін әлі ешкім білмейді, себебі ондаған жылдардан кейін бүкіл әлемдік желісінің жетілдіруінің дәрежесі тіпті мамандар да айта алмайды. Қазіргі уақытта оқымысты адамның өмірінде Интернет ерекше орын алады.
Адам әрқашан зі сияқтылармен араласу тәсілдерін іздестіреді. Интернет желісінің күрт дамып кетуі қашықтықтың ұғымын жоққа шығарып, планетамыздың кез- келген нүктесін бір-бірімен бейнелі түрде байланыстыруда. Ғылыми тілмен айтқанда, Интернет – компьютерлік желі. Осы желінің негізінде бірнеше миллиондаған үлкен және кіші серверлер жатады. Бұл серверлер бір-бірімен түрлі байланыстармен біріктірілген: қарапайым телефондық каналдармен, коаксильдік және оптоталшықты жолдармен, алуан түрлі, кез-келген жиілігті диапазондағы радиоканалдармен, радиожолдарының қуатты бағандарымен және серіктік жолдарымен т.с.с. Желі нүктелерінің үлкен територияда шашырап жатқандығына және олардың бір-бірімен қосылу өрнектерінің күрделілігіне байланысты оның аздаған бөліктері бұзылғанмен сау желілердің өзара байланысты жылдам қайта құрылып қалыптағы жағдайына келе алатыны айқындалды.
Дегенмен Интернет тек желі ғана емес, ол – желілердің желісі. Интернет көптеген байланыс желілерін бір-бірімен біріктіріп, дүниедегі ең үлкен компьютерлік торабын құрайды. Броузер бағдарлама арқылы интернет желісіне кіріп, экранда белгілі бір Web–парақ немесе сайт бейнеленеді. Сайт – интернеттің тікелей интерфейсі. Сайттарды құру ол дегеніміз интернет бейнесін қалыптастыру болып келеді. Web-сайт ол біріншіден ақпарат тасушы. Оны белгілі бір мерзімнен кейін жаңарту керек. Сайтты құрудың мақсаты қандай? Интернет бұл пайдаланушылардың үлкен аудиториясы. Пайдаланушыға керекті ақпаратты бейнелі түрде көрсетіп беру, байланыс жасау үшін сайттарды құруға арналған бағдарламаларды немесе программалау тілдерін білу керек. Интернеті керекті ақпараттар жиынын тауып алуға, тілдесуге, сонымен қатар бизнессте қолданылады. Осылай бір желі бірнеше қызмет атқару мүмкін. Олардың ішінде электрондық пошта, WWW (World Wіde Web), FTP көп таралған. Интернет желісінің WWW (World Wіde Web) қызметін қарастырамыз.

1. Антипов Д. В. Соколов А. В. Internet как среда глобального общения - Москва 1996.
2. Клименко С. Уразметов В. INTERNET - среда обитания информационного общества. Москва 1996.
3. Хоникат Использование Internet 2-е изд. Издательство: К.: Диалектика
4. Левин Internet для «чайников» Москва 1996.
5. Левин Дж., Левин-Янг М. Еще об Internet для «чайников» 2-е изд. Москва 1996.
6. Рассохин Д. и Лебедев А. World Wide Web - всемирная информационная паутина в сети Internet - Москва 1997.
7. Перри Секреты World Wide Web Москва 1996.
8. Нольден Знакомьтесь: World Wide Web Москва 1996. Издательство: К.: BHV
9. Уолл Использование WWW Москва 1997.
10. Травин Программы просмотра WWW Москва 1997.Издательство: М.: ABF
11. Ахметов Microsoft Internet Explorer 4.0 для всех Москва 1997. Издательство: М.: Компьютер-Пресс
12. Кент Использование Netscape Communicator 4 Москва 1997. Издательство: К.: Диа-лектика
13. Хеслоп HTML с самого начала Издательство: СПб: Питер
14. Гершунский Б.С. Компьютеризация в сфере образования: проблемы и перспек-тивы. - М.: Педагогика, 1987
15. Машбиц Е.И. Психологические основы управления учебной деятельностью. - Киев: Вища школа, 1987.
16. Рубцов Логико - психологические основы использования компьютерных учебных средств в процессе обучения// Информатика и образование. 1989.

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4

1 Негізгі бөлім

1.1 WWW – айқасқан сілтемелер жүйесі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ..6

1.2 WWW жүйенің негізгі төрт түсініктер
1.2.1 HTML форматы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.2.2 Броузерлер-бағдарламалар ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 7
1.2.3 Гипермәтін ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ...7
1.2.4 URL-адрестер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ..8
1.3 HTML мүмкіншіліктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .8
1.4 Web-құжатта мультимедияны
пайдалану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.5 Web-құжатта графиканы пайдалану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..9
1.6 HTML негізгі түсініктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .10
1.6.1. HTML–құжаттарының иерархиясының құрылысы ... ... ... ... ..12
1.7 HTML-дың негізі – дескрипторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
1.7.1 Мәтіндік дескрипторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..14
1.7.2 Байланыс дескрипторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
1.7.3 Стильдердің парақтар дескрипторлар ... ... ... ... ... ... ... ... .15
1.7.4 Презентациялық дескрипторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
1.7.5 Форма дескрипторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
1.8 HTML құжатын құру процессі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... .20
1.9 HTML көмегімен Web парақ
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22

Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .34

Пайдаланған әдебиттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35

КІРІСПЕ

Соңғы кездерде Интернет желісіне ерекше назар аударылады. Интернет
желісі адамға мен адам кызметіне қандай пайда әкелетінін әлі ешкім
білмейді, себебі ондаған жылдардан кейін бүкіл әлемдік желісінің
жетілдіруінің дәрежесі тіпті мамандар да айта алмайды. Қазіргі уақытта
оқымысты адамның өмірінде Интернет ерекше орын алады.
Адам әрқашан зі сияқтылармен араласу тәсілдерін іздестіреді. Интернет
желісінің күрт дамып кетуі қашықтықтың ұғымын жоққа шығарып, планетамыздың
кез- келген нүктесін бір-бірімен бейнелі түрде байланыстыруда. Ғылыми
тілмен айтқанда, Интернет – компьютерлік желі. Осы желінің негізінде
бірнеше миллиондаған үлкен және кіші серверлер жатады. Бұл серверлер бір-
бірімен түрлі байланыстармен біріктірілген: қарапайым телефондық
каналдармен, коаксильдік және оптоталшықты жолдармен, алуан түрлі, кез-
келген жиілігті диапазондағы радиоканалдармен, радиожолдарының қуатты
бағандарымен және серіктік жолдарымен т.с.с. Желі нүктелерінің үлкен
територияда шашырап жатқандығына және олардың бір-бірімен қосылу
өрнектерінің күрделілігіне байланысты оның аздаған бөліктері бұзылғанмен
сау желілердің өзара байланысты жылдам қайта құрылып қалыптағы жағдайына
келе алатыны айқындалды.
Дегенмен Интернет тек желі ғана емес, ол – желілердің желісі. Интернет
көптеген байланыс желілерін бір-бірімен біріктіріп, дүниедегі ең үлкен
компьютерлік торабын құрайды. Броузер бағдарлама арқылы интернет желісіне
кіріп, экранда белгілі бір Web–парақ немесе сайт бейнеленеді. Сайт –
интернеттің тікелей интерфейсі. Сайттарды құру ол дегеніміз интернет
бейнесін қалыптастыру болып келеді. Web-сайт ол біріншіден ақпарат тасушы.
Оны белгілі бір мерзімнен кейін жаңарту керек. Сайтты құрудың мақсаты
қандай? Интернет бұл пайдаланушылардың үлкен аудиториясы. Пайдаланушыға
керекті ақпаратты бейнелі түрде көрсетіп беру, байланыс жасау үшін
сайттарды құруға арналған бағдарламаларды немесе программалау тілдерін білу
керек. Интернеті керекті ақпараттар жиынын тауып алуға, тілдесуге,
сонымен қатар бизнессте қолданылады. Осылай бір желі бірнеше қызмет атқару
мүмкін. Олардың ішінде электрондық пошта, WWW (World Wіde Web), FTP көп
таралған. Интернет желісінің WWW (World Wіde Web) қызметін қарастырамыз.

1. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1 WWW – айқасқан сілтемелер жүйесі
WWW немесе world wіde web – Интернет емес, ол тек қана оның бір
бөлігі. Географиялық жағынан ол бүкіл желі, ал логикалық жағынан ол белгілі
бір протоколдар жиынымен жұмыс істейтін ресурстар. WWW, яғни дүние жүзілік
өрмекң ақпаратты іздеп бүкіл дүние жүзіне электрондық саяхатң жасайтын
гипермәтіндік жүйе болып табылады. Қазіргі кездегі әртүрлі мәлімет алуға
болатын ең кең тараған жүйе ретінде WWW есептеледі. Бұл жүйе байланыс
орнатылған құжаттардан тұрып, интернет ішінен керекті мәліметті іздеп
табуға мүмкіндік береді. Мұнда бір-бірімен байланысқан сөздер арқылы іздеу
жүргізіледі. WWW – айқасқан сілтемелер арқылы, гипермәтіндік ақпараттты
алуға мүмкіндік беретін, Интернеттің жүйесі. Бұл жүйеде сонымен қатар
мәтінді оқуға, суреттерді көруге, музыканы тыңдауға, тіпті видео-фольмдерді
көруге болады. WWW жүйені Тим Бернерс-Ли жасаған. 1990 жылы Женевада физик
Тим Бернерс-Ли глобальдік компьютерлік желісіне арналған жүйені жасады. Бұл
жүйеде жалғыз глобальдік графикалық интерфейс бар, оның көмегімен
интерактивті режимде пайдаланушының түрлі дерекханаларды және техникалық
құжаттарды көруге мүмкіншілік бар. Қазіргі уақытта бұл жүйені өзара
әрекеттесетін 30 миллиондаған пайдаланушылар және 30000 желілер
байланыстырады.

1.2 WWW жүйенің негізгі төрт түсініктер
1. HTML форматы.
HTML (Hypertext Markup Language) WWW-дің көптеген мүмкіншіліктерінің
бірін ашады. Web-құжаттар кәдімгі құжаттардан арнайы HTML форматында
жазылғанымен ерекшеленеді. Берілген форматтa Web құжаттарды кәдімгі
мәтіндік редакторда, дайындауға болады. Арнайы кодтардың (тегтер) көмегімен
мәтінді түрлі-түсті етіп жасауға, әр түрлі өлшемді қәріптердің қолдануға,
мәтінге суреттерді, мультипликацияны, видео-фрагменттерді, дыбыстық және
музыкалық клиптерді т.б. орнатуға болады. HTML тілін меңгергеннен кейін
кәдімгі мәтіннен Web-құжат істеп, содан кейін оны жалпы шолуға арналған
серверлерге қоюға болады. Web-құжаттың кеңейтілуі *.htm болуы керек.
Тілдің басты функциялары:
1) Web-беттерді жасау және өңдеу;
2) Жүктеу және тарату;
3) Беттің макетін құру;
4) Web-беттің тестілеу және жөндеу.

2. Броузерлер-бағдарламалар.
WWW-дегі барлық құжаттар HTML форматында болады. Броузер-бағдарламалар
деп құжаттарды экранға шығаратын бағдарламаларды айтады. Броузер құжаттарды
қабылдайды, тегтерін табады және белгілі талап бойынша оны экранда
көрсетеді. Егер құжатқа сурет орналастырылған болса, онда броузер оның
файлы сақталған адресті оқиды да, сол адрес бойынша шақырып осы суретті
жүктеп, оны мәтінге орналастырып ,экранда бірге көрсетеді. Құжатты HTML–дың
барлық кодтарымен түгел қабылдайтын броузер болмайды.

1.2.3 Гипермәтін
Ол WWW қызметінің ең күшті қасиет. Гипермәтін көмегімен Интернетпен
жұмыс жеңіл және қызықты болады. HTML тегтер көмегімен кез -келген құжатқа
сілтемелерді орнатуға болады.
Сілтеме мәтіндік және графиктік болуы мүмкін, олар мәтіндік өреше
ерекшеленеді. Егер оған тышқан көрсеткішін әкеліп, сырт етсек, онда осы
сілтемеде көрсетілген құжатты қабылдау және жазу басталады. Жаңа құжатта
жаңа сілтемелер болуы мүмкін. Мысалы: Wіndows жүйесінің көмек беретін
мәліметтер құрылымы немесе Macіntosh компьютерінің Hyper Card файлы.

1.2.4 URL адрестері.
Егер гипермәтіндік сілтемелер дүние жүзіндегі барлық компьютерлерді
байланыстыру үшін, онда Интернеттегі әрбір құжатта өзінің ерекше адресі
болуы керек. Сол адрес құжатта шынында да бар, оны URL адресі деп атайды.
Бұл адрес екі бөліктен құрылады. Оған берілген Web-құжат орналасқан сервер
адресі және осы сервердің қатты дискісінде орналасқан құжаттың адресі
кіреді.
Url адрес осындай түрде болады:
http:www.Сервер аты.kzкаталог1каталог2сайт аты.htm
Мұнда
http: – интернет қызметінің нұсқауы, ол төрт әріппен және қоснүктемен
белгіленеді.
– сервер атынан қызмет атын айыратын белгі.
www.Сервер аты.kz – сервер аты, kz – жалғау, сервер Қазақстанның екенін
білдіреді. Кейін ол сервердегі құжаты бар файлды іздегендегі жолы.
– қатты дискідегі каталогтарды айыратын белгі.
сайт аты.htm – Web-беті.

1.3 HTML мүмкіншіліктер
Web – сайттарды жасау үшін түрлі бағдарламалау тілдерін қолдануға
болады. Сонымен қатар, әдетте мәтіндері тұрақты көптеген фирмалар ұсынатын
бағдарламаларды қолдануға болады. Неге мен HTML тілін таңдадым? HTML кодын
көруге және оның не істейтінін талдауға болады. Web-беттерді НТМL көмегімен
құру үшін тек қана кез келген мәтіндік редактор керек. Тілдің басты
элементттер – дескрипторлар болып табылады. Ол тілдің негізі. Одан басқа
Web-беттерді құру үшін, оны көре алу және өзіне керек ақпаратты іздеп таба
алып орын ауыстыра білу керек.
Web-құжатта жылжыту немесе бір Web-құжаттан басқаға өту үшін сілтемелерді
пайдалануға болады. Жалпы айтқанда басқа құжаттарға сілтемелері жоқ Web-тің
өмір сүруін елестету мүмкін емес.

1.4 Web-құжатта мультимедияны пайдалану
НТМL-дің мультимедиялық файлдардың және құжаттардың сілтемелеріне
арналған құрылған тіректері бар. Әрине, сілтемелер мен дескриптатор
арасында айырмашылық бар. Егер пайдаланушыға қандай да бір ақпарат Web-
беттің соңында керек болса, онда оған сілтемелерді пайдаланып жылжу өте
ыңғайлы болады. Керекті орынға өту – гипермәтіннің ерекше сипаты.
Сілтемелерді пайдалану тиімді, ал HTML-де оларды жасау оңайға соғады.
Сілтемелер мен мәтіннен басқа, құрылып жатқан WEB-бетте графика немесе
белменді аймақтар болуы керек. Мәтіндік емес деректер бетке кәдімгі HTML-
файлдарына толықтауыш ретінде беріледі.

1.5 Web-құжатта графиканы пайдалану
Графиканы пайдаланғанда, WEB-парақ қызықты және айырықша болып
көрінеді, бірақ сурет оған бекітіліп, HTML-файлдан гөрі өлке көлем алады.
Графиканы торап бойынша жіберу көп уақыт алады және каналдың ақпаратты
көрсету қабілеттілігін азайтады. Егер де құжатта диаграмма және суретті
түсініктемелер болса, онда графиканы пайдалану қажетті болады. Әдетте
графика безендіру үшін қолданылады. Кейбір WEB-парақтарды зерттегеннен
кейін мен келесі қорытындыларды шығардым: суреттер үлкен емес және жай,
қарапайым болуға тиісті, *.GІF және *.JPEG кеңейтілуі бар графикалық
файлдарды қолданған жөн, өйткені көптеген кәдімгі броузерлер тек қана
осындай кеңейтілуі бар файлдарды бейнелей алады. Егер графика қажетті және
файл өте үлкен болса. Онда құжатқа оның кішірейтілген көшірмесін орнатып
оған сілтеме құрған жөн. Графика WEB– құжатты түрлі түсті жасан графикалық
интерфейспен броузерлер бар пайдаланушыға үлкен әсер етеді. Негізінде
графиканы көркемдеу үшін пайдаланылады. Неғұрлым графикалық ақпарат көп
болса, солғұрлым WEB құшат ұзақ уақыт жүктеледі. Графиканы іске қосу бас
дескрипторлардың бірі іmg. Бұл дескриптор HTML құжатқа суретті қою үшін
пайдаланылады. Оның жұптас немесе, жабылатын дескрипторы болмайды. Енді
оның кейбір атрибуттарын құрастырайық.
1) src= urlң [CT]. Бұл атрибут графикалық файлдың орналасуын анықтап
көрсетеді.
2) Longdesc= urlң [CT] .Атрибут ұзын баяндамасы бар белгілі бір суреттің
орналасуын анықтап көрсетеді .
3) Name=.мәтінң.[cі]. .Бұл атрибут элемунттің атын көрсетеді.
4) Alt=.мәтінң[cs]. Егер броузерлер суретті бейнелей алмаса, онда осы
суреттің орнына мәтінді көрсетеді.
5) Border=.рамканың екі пиксель бойыншаң [cn]. .Бұл атрибут бейнелеудің
рамкасының енін пикселдерде анықтайды.Құжат құрған адамның атрибуттары
арқылы жұмыс істейді.
Жоғарыда айтылғанға қарамастан WEB-парақтың мазмұны негізгі бөлімі
болып табылады. Көз тартатын парақта қызықты дизайн мен пайдалы ақпарат
болуы керек. Жақсы көркемделген қызық мазмұнды құжат әйгілі болуға және
тұрақты көрермендерді тауып алу мүмкін.

1.6 HTML негізгі түсініктер.
WWW-нің мүмкіншіліктерімен танысқаннан кейін HTML-мен жұмысқа
кірісейік. HTML–мен жұмыс істеу үшін қосымша бағдарламалардың тек қана
мәтіндік редактор қажет. Берілген тілді пайдалану үшін негізгі
ережелергетүрлерді және дескрипторлардың мақсатын білуі жатады. Арнайы
сөздер мен HTML тілінің негізін дескрипторлар деп атайды.
Мысалы: htm... htm. Мұндағы және -дескрипторлар.

HTML негіздері (компоненттері). HTML аббревиатурасы екі концепцияның
негізінде жасалады, оларды бірлесіп пайдалану WWW–ні әйгілі қалдырды. Олар:
гипермәтін және белгілеу мәтіні. Сонымен қатар құжатқа мултимедианы, яғни
аудио, графика, видео сияқты мәтіндік емес файлдарды кіргізуге болады.
Мәтіндік емес деректер WEB парақтар үшін кәдімгі HTML–файлына толықтыру
ретінде беріледі. Егер броузер өз бетімен мәтіндік емес деректерді бейнелей
және жаза аларса ол оларды көмекші қолданбаға жібереді. Бұл процесс осылай
жүреді:
1. Броузер белсенді аймақтары бар, (олар мәтіндерден бөлінген)
пайдаланушыға ол мультимедлық деректер екені жөнінде хабарлайтын
парақты бейнелейді.
2. Пайдаланушы белсеңді аймақты ерекшелегенде броузер көмекші қолданбалы
шығарады.
3. Қолданба ақпаратты жазып өңдейді.
4. Жұмыс аяқталғанда басқару қолданбасы тағы да броузер алады, содан
кейін пайдаланушы жұмысын жалғастыра алады.

HTML тілінің компоненттерін басқару. Сонымен WEB-парақта гипермәтін,
мәтін сілтемелері,мультимедиялық файлдар болуы мүмкін. Енді осы
компоненттерді HTML файлдық дизайны мен мазмұнын анықтағаннан кейін WEB
парақта қалай дұрыс орналастыру екенін білу керек. Белгілерге назар
аударайық. Белгілер деп дескрипторларды айтамыз. Егер HTML парағының
бастапқы кодына қарасақ, онда броузер экранда көрсетпеген мәтін бар екенін
көреміз ол әрқашан екі жақшаның (...) арасында тұрады. Оны дескрипторлар
деп атайды. Олар мәтін бейнелеуіді басқарады. Дескрипторлар көмегімен
белгілеуге және мәтінді графиканы толтыруға болады. Дескрипторлар HTML–дың
ерекше белгісі болып табылады. Көбінесе дескрипторлар жұптас болып
кездеседі. Мысалы тақырыпты құратын код екі дескриптор арасында жатып:
h1- басында және h1-соңында. Қисық сызық дескриптор аяқтаушы болып
табылатындығын көрсетеді. Элементтер анықталғаннан кейін, атрибуттар деп
аталатын, парақ жұмысы үшін жауап беретін басқа дескрипторларды пайдалануға
болады. Әрбір дескрипторда өзінің атрибуттары болады. Олардың кейбіреулері
міндетті түрде керек, ал басқалары болмауға да мүмкін. Арнайы атрибуттар
сілтемелер үшін соңғы бапты анықтайды.

1.6.1 HTML–құжаттарының иерархиясының құрылысы.
Иерархиялық құрылысын құру және басқару бұл Web-парақты ұйымдастырудың
негізгі принциптері болып табылады. Құжаттың иерархиясын WEB-парақтың
бірнеше деңгейлері құрады. Қолданбалы парақтар сияқты кейінгі парақтарда
бір-бірімен сілтемелермен байланысады. Сілтемелердің тек қана бір типі
болады. Дерекнамадан белгіленген орынға дейін бірбағытты байланыс. Біраз
сілтеменің бұл жалғыз типі түрліше пайдаланылады.
1) Ішкі құжаттық сілтемелер бір құжаттық ішінде жылжу үшін қолданылуы.
2) Құжатарлық сілтемелер бір құжаттан басқа құжатқа көшу үшін
қолданылады.
3) Агент-бағдарламаларына және басқа сайтқа сілтемелер негізгі құжаттарда
жарнама түрінде болады.
4) Мәтіндік емес құжаттарға сілтемелер пайдалануға мультимедиа құралдарды
көруге мүмкіндік ұсынады.
Жақсы WEB–парақ қалың кітапқа ұқсас болмауы керек,гипермәтіннің
барлық мүмкіншіліктерін, мультимедиа мен сілтемелердің
кибермүмкіншілектерін қолдану керек. Бұл жағдайда WEB-парақты схема түрінде
елестетуге болады. Сілтемелерді иерархиялық реттеуді басты мәселесі.
Иерархияның ең жоғарғы жағында тек басты концепциялар бейнеленеді, ал
төменгі деңгейлі иерархияға жылжығанда құрамындағы элементтер ақырын
тетіктенеді. Бірінші суретте құжаттың басқа көп құжаттарды байланыстырған
төрт деңгейлі иерархиясы көрсеткен. Алайда иерархия деңгейлерінің мөлшері
артта бергеннен кейін құрудың қиындығы мен құжаттардың ықшамдылығы өседі.

Бастапқы парақтың
деңгейі. Басқа
парақтардан кіру
мүмкіншілігі бар

Мазмұндама
деңгейі.

Бөлімдердің деңгейі.

Анықтауыш
элементтердің
деңгейі.
Тізбектеп
байланысқан
беттер.

1-сурет. Төрт деңгейлі иерархиясы өте күрделі парақтың құрылысына кейде
жеткілікті. Құжаттың ішіндегі байланыстардың жиыны бүкіл пайдаланушыларды
қанағаттандырады.

1.7 HTML-дың негізі – дескрипторлар
HTML-құжат – бұл қарапайым мәтіндік файл. Гипермәтіндік тіл тек қана
оқуға болатын ақпаратты ұсынады. Олай болса WEB-парақты құрған адамнан
басқа ешкім түзете алмайды. Егер біз интернет желісіне жай пайдаланушылар
немесе көрермендер ретінде кіретін болсақ, біз кез-келген WEB–парақты
өзгерте алмаймыз. Біз білетініміздей, дескрипторлар-кодты сөздер, олар WEB-
броузерлер немесе мәтіндік процеcсорлар сияқты компьютерлік
бағдарламаларға, HTML құжатта орналасқан мәтінді форматтау жолдарын анықтап
көрсетеді. Әр дескриптормен танымас бұрын, олардың негізгі түрлерін
қарастырайық.

1.7.1 Мәтіндік дескрипторлар
Мәтіндік дескрипторлар олар: мазмұның логикалық құрылысын көрсетеді.
Басқаша айтқанда ол мәтінді басқару құралы. WEB- .парақта мәтінің керемет
орналасқан болса, пайдаланушылар мазмұнын жақсы түсінер еді.Басқару
дескрипторлар кез-келген мәтінді мөлшерлі дәйексөздерді белгілеп, түрлі
стильде мәтінге қоюға болады. Мысалы: ...і...1і...
...cіte...1cіte...
Мәтінді басқару дескрипторлардың көмегімен, кейбір мәтін фрагменттерін
белгілеуге, белгілі бір терминдерді анықтап бейнелеуге, қойылған мәтін
бөліктерін көрсетуге, мүмкіндігіміз бар. Сонымен қатар мәтіннің орналасуын
бақылауға болады. қайырма p...1p дескриптор қарапайым мәтіннің қайырым
шекарасын анықтайды. Осы дескриптор бар жерде, азат жолға көшетін операция
орындалады.

1.7.2 Байланыс дескрипторлар
Байланыс дескрипторлар. WEB ресурстар арасында байланысты құруға
арналған. Мысалы: гиперсілтемелер, суреттерге сілтемелер.WEB-парақ –
киберкеңістікте белгілі бір територия. Осы териториядан шығу және басқа
територияларға кіру WWW желісінде гиперсілтемелер арқылы жолынады.
Сілтемелерді екі мақсатта пайдалануға болады.
1) Құжаттың ішінде ақпаратты байланысу. Атрибуттар: name=:textң,
дескриптордың көшу орны: href= #labelң. Егер WEB-парақ өте ұзын немесе
көлемді болса, бұл сілтемелер парақтың соңына немесе кейбір бас
тақырыптарына көшу үшін пайдаланылады.
2) Құжаттар арасында ақпаратты байланысу. Атрибуттар: href=urlң. Бұл
сілтемелер арқылы WEB–сайттың пайдаланушылардың басқа сайтқа оңай көшуге
болады. Ол үшін керекті сілтемені көшіріп, өзіміздің WEB-парақтың мәтініне
қоямыз. Ескертетін бір мәселе: сілтеме жасайтын құжаттың толық URL адресін
жазуға керек болады. HTML тілінде арнайы lіnk дескрипторы бар. Бұл
дескриптор ағымды WEB-парақтың басқа WEB-парақтармен немесе URL адрестермен
байланыс туралы ақпарат ұсынады.

3. Стильдердің парақтар дескрипторлар.
WEB-парақтарды өңдеу және бейнелеу технологиялардың ішінде
стильдердің парақтары (style sheets) ең қызықты болып табылады. Олар
парақтар авторларға макеттің элементтерін анықтауға, көркемдеуге,
қәріптерді мен түсін өзгертуге мүмкіндік береді. Бір стильдердің парағы
бүкіл желіге көркемдеудің параметрлерін анықтап, барлық парақтардың бір
стильде болуын қамтамасыз етеді. Стильдердің парақтардың бар болудың
мағынасы: стильдердің парақтардан алынған специфекацияны пайдаланушының
өзіндік параметрлерімен бірігіп, құжаттың дұрысң бейнелеуін орындайды.
Мұндай парақтарда құжаттың макеті және көркемдеу параметрлері туралы
ақпарат бар. Негізінде стильдердің парақтары қәріптерді, түстерді, мәтінің
орналасуын, сонымен қатар сілтемелер шақыратын құжаттардың параметрлерін
анықтап көрсетеді. Олар баспа шығаратын мекемелерде өте қажет. Өйткені егер
көп пайдаланушылар әр түрлі компьютерлерде жұмыс істейтін болса, онда
олардың құжаттары бір стильде орындалып, бірдей шоблонда жасалу керек.
Мысалы:
һ1 { color: teal; h2 {
color : maroon;
font- famіlу: Arіal
Font-famіlу: Tіmes Kaz
font-sіze: 36pt
font-sіze: 24pt
Мұндағы: h1 қолданылатын ереже бірінші тақырптамада Arіal қәріпте,
teal (көк-жасыл) түсте, 36 пункт өлшемде бейнелеу керек. h2 қолданылатын
ереже екінші деңгейдегі бүкіл тақырыптамалар Tіmes қәріпте, maroon (күрең
қызыл) түсте, 24 пункт өлшемде бейнелеу керек.
Құжатта аталған барлық стильдердің парақтары мен олардың түзетулері жадыда
жүктелінеді, броузер оларды анықтап, экранға ережеге сай анықтамаларды
жүктейді. Web-парақта стильдердің парақтарын қолдану үшін, оларды құжатқа
қосыламыз.
1. lіnk дескриптор арқылы Web-парақта тыс сыртқы стильдердің
парағына сілтеме жасаймыз.
2. @іmport команданың көмегімен сыртқы стильдердің парақты шеттен
келтіреміз.
3. style дескриптор арқылы Web-құжатта ішкі стильдердің парағын
баяндаймыз.
Стильдердің парақтарды бар болыу және оларды пайдалану броузердің түрлі
дескрипторлардан анықтауға мен олардың мазмұнын дұрыс бейнелеуге мүмкіндік
береді.

4. Презентациялық дескрипторлар
HTML-дің құрамында көбінесе мәтіннің экрандағы сыртқы көрінісін
басқару дескрипторлар бар. Бұл категорияда орналасқан дескрипторлар
құжаттың сыртқы көрінісін керекті күйге келтіруге үшін пайдаланылады,
сондықтан оларды сыртқы көрінісін бақылауға арналған дескрипторлар деп
атайды. Осындай дескрипторлар қәріптің типінен бастап, мәтіндік емес
белгілердің өлшемдерін басқаруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар мәтіннің
стилін бақылау мүмкіндігі бар. Мысалы: курсив, қарапайым, жирный. Сыртқы
көрінісі бақылайтын қарапайым мен аз қолданылатын дескрипторлар бірінші
кестеде кескінделген.
Дескриптор Баяндама
basefont Негізгі қәріпті анықтайды.
center Мәтінді центрге қарай орналастырады.
font Қәріптің гарнитурасын анықтайды.
s Мәтінді сызады.
strіke Мәтінді сызады
u Мәтінді астын сызады.
sup ...sup Қәріп негізгі қәріптен кішкене болады.
іns...іns Мәтін параққа енгізіп қойылған
em...em Мәтін белгіленген

1-кесте. Сыртқы көрінісі бақылайтын қарапайым мен аз қолданылатын
дескрипторлар кескінделген.
Енді мәтін стилін басқаратын дескрипторларды қарастырайық.
1. Жартылай жирный мәтін: b...b. Осы дескриптор арасында орналасқан
мәтін жартылай жирный қәріппен бенеленеді. Кейбір сөздерді белгілеу
немесе тақырыптмаларды көрсету үшін пайдаланылады.
2. Негізгі қәріп: basefont. Дескриптор basefont Web-парақта
стандартты мәтіннің негізгі қәріп тің параметрлерін анықтайды. Оның
негізгі атрибуттары:
1. color= RRGGBBң немесе түстің атың негізгі қәріпке түсті
меншіктейді. Түсті # символдан кейін оналтылық EGB кодпен
немесе латын әріптермен түстің атын енгізу керек.
2. Face= атың. Бұл аты негізгі қәріптің гарнитурасын анықтап
береді. Ол міндетті түрде стандартты қәріптердің тобына кіру
керек. Мысалы: Tіmes New Roman Cyr, Arіal, Courіer т.б.
basefont face= Tіmеs Kazakhң негізгі қәріп ретінде Tіmеs Kazakh
белгіленген.
3. Sіze = сан мәнің. Бұл атрибут негізгі қәріптің өлшемін
анықтайды. Сан мәні бүтін типті бірден жетіге дейін сандар
аймағында болу мүмкін. Мысалы: basefont sіze= 3ң.
3. Көлемді (ірі) мәтін bіg ...bіg. Осы дескрипторлар арасында
орналасқан мәтін, basefont дескрипторінде көрсетілген қәріптің
өлшемінен бір пунктке көбейеді. Бұл дескрипторының атрибуттары жоқ.
4. Мәтіндң ортаға орнату: center...center. Бұл дескрипторлар арасында
орналасқан мәтін көлденең бағытымен ортаға орналастырады. Осы
дескрипторларды ортаға alіgn= centerң дескрипторларды пайдалану
ыңғайлы болады.
5. Көлденең түзу: h. Д ескриптор h парақта көлденең сызықты
салады. Оның қалыңдығы бір немесе екі пиксельден жасалған. Бұл
дескриптордың атрибуттары жоқ
6. Курсив і...і. Бұл дескрипторлардың жұбында арасындағы мәтінді
курсивпен бейнеленеді. Оның атрибуттары жоқ. Бұл стильді белгілі бір
сөзді немесе сөз тіркесін белгілену үшін пайдалануға болады.
7. сызғылау : g... g. Осы дескрипторлардың арасында мәтін бүкіл
сызылады. Оны сызатын түзудің қалыңдығы бір пиксельге тең. Бұл
дескрипторларды көп қолдануға болмайды Өйткені, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.