Шу мен вибрацияның адамға әсері

1.Кіріспе;
2. Вибрацияның организмге жалпы әсеріне байланысты тербеліс ауруының жіктелуі;
3. Адам ағзасына шудың әсері;
4. Қортынды ;
5. Негізгі әдебиеттер тізімі;

Вибрацияның организмге жалпы әсеріне байланысты тербеліс ауруының жіктелуі (Милков Л.Е., Рыжкова М.Н., Суворов Г.А және тағы басқалары., 1982).
Бастапқы көріністері (І деңгей).
1. Ангиодистониялық синдром (церебралды немесе шеткі);
2. Вегетациялық-вестибулярлы синдром;
3. Аяқтың полиневропатиясының сенсорлы синдромы (вегетативті-сенсорлы).
Шамалы айқындықтағы көрініс (ІІ деңгей).
- Церебралды перифериялық ангио-дистониялық синдром;
- Сенсорлы полиневропатия синдромы қосымша:
А. Полирадикулярлы бұзылыстармен;
Б. Екіншілік бел-сегізкөз түбірлік синдромымен;
В. ЖЖ қызметінің бұзылыстарымен.
Айқын көріністерімен (ІІІ деңгей).
1. Сенсорлы моторлы полиневропатия синдромы.
2. Шеткілік полиневропатиямендисциркуляторлы энцефалопатия синдромы.
Өндірістік орталардағы қолайсыз факторларға шу жатады. Адам ағзасына олардың әсері ең алдымен жаңа жоғары өнімді құралдарды қолдану кезіндегі әртүрлі станоктар мен агрегаттардың жоғары жылдамдықта жұмыс істеулерімен байланысты. Насостар, компрессорлар, трубиналар, пневматикалық құралдар, станоктар және тағыда басқа қозғалыстағы құралдар шудың көзі болып табылады. Сонымен қатар, соңғы жылдардағы қаладағы транспорттардың көбеюіне байланысты, қолайсыз факторлар ретінде шудың әлеуметтік маңызы да зор.

1. Л.А.Зорина, М.И. Даулетбакова – Профессиональные болезни, Алматы, 1989г.
2. Н.Н.Шаталова, В.Г.Артамонова – Профессиональные болезни, М., Медицина, 1996 г.
3. Лекции

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
гоеграфия факультеті

геоморфология және картография кафедрасы

Шу мен вибрацияның адамға әсері

Орындаған: Аимбетов Е.

Тексерген :
Азат С.

Алматы 2010 жыл

Мазмұны:

1.Кіріспе;
2. Вибрацияның организмге жалпы әсеріне байланысты тербеліс ауруының
жіктелуі;
3. Адам ағзасына шудың әсері;
4. Қортынды ;
5. Негізгі әдебиеттер тізімі;
1. Кіріспе

Вибрацияның организмге жалпы әсеріне байланысты тербеліс ауруының
жіктелуі (Милков Л.Е., Рыжкова М.Н., Суворов Г.А және тағы басқалары.,
1982).
Бастапқы көріністері (І деңгей).
1. Ангиодистониялық синдром (церебралды немесе шеткі);
2. Вегетациялық-вестибулярлы синдром;
3. Аяқтың полиневропатиясының сенсорлы синдромы (вегетативті-сенсорлы).
Шамалы айқындықтағы көрініс (ІІ деңгей).
- Церебралды перифериялық ангио-дистониялық синдром;
- Сенсорлы полиневропатия синдромы қосымша:
А. Полирадикулярлы бұзылыстармен;
Б. Екіншілік бел-сегізкөз түбірлік синдромымен;
В. ЖЖ қызметінің бұзылыстарымен.
Айқын көріністерімен (ІІІ деңгей).
1. Сенсорлы моторлы полиневропатия синдромы.
2. Шеткілік полиневропатиямендисциркуляторлы энцефалопатия синдромы.
Өндірістік орталардағы қолайсыз факторларға шу жатады. Адам ағзасына
олардың әсері ең алдымен жаңа жоғары өнімді құралдарды қолдану кезіндегі
әртүрлі станоктар мен агрегаттардың жоғары жылдамдықта жұмыс істеулерімен
байланысты. Насостар, компрессорлар, трубиналар, пневматикалық құралдар,
станоктар және тағыда басқа қозғалыстағы құралдар шудың көзі болып
табылады. Сонымен қатар, соңғы жылдардағы қаладағы транспорттардың көбеюіне
байланысты, қолайсыз факторлар ретінде шудың әлеуметтік маңызы да зор.

2.Вибрацияның жергілікті әсеріне байланысты тербеліс ауруының
жіктелуі:

Бастапқы көріністер – 1 деңгей
1. Саусақтардың ангиоспазмымен, қолдың шеткілік ангиодистониялық
синдромы;
2. Сенсорлы синдром (қолдың вегетативті сенсорлы полиневропатиясы);
Шамалы айқындықтағы көрініс (ІІ деңгей).
1. Саусақтардың жиі ангиоспазмдарымен қолдың шеткілік ангиодистониялық
синдромы;
2. Қолдың полиневропатиясының вегетативті-сенсорлы синдромы:
1. саусақтардың жиі ангиоспазмымен;
2. саусақ ұштарындағы тұрақты вегетативті-трофикалық бұзылыстар;
3. қолдың тірек қимыл аппаратының дистрофиялық бұзылыстарымен периартроз,
артроздар;
4. мойын иық плексопатиясы;
5. церебралды ангиодистониялық синдром.
Айқын көріністерімен (ІІІ деңгей).
1. Қолдың полиневропатиясының сенсорлы-моторлы синдромы
2. Энцефалополиневропатия синдромы
3. Генерализденген акроангиоспазммен полиневропатия синдромы
Тербеліс ауруының клиникасы: Жергілікті вибрацияның әсерінен
пайда болған, вибрациялық ауруды 4 кезеңге бөледі. І-кезеңінде, қол
саусақтарындағы ауыспалы ауырсынулар, парестезиялар, жансызданулар болады.
ІІ-кезеңде, ауырсыну және парестезия сезімдері айқын және тұрақты болады,
тамырлар тонусындағы өзгерістер анықталынады, нақты сезімталдықтардың
бұзылыстары болады. Вегетативті дисфункция және астения көріністері дамиды.
ІІІ-кезеңінде вазомоторлы және трофикалық бұзылыстар айқын болады, ауырсыну
ұстамалары, жансыздану және парестезиялар, айқын вазоспазм- саусақтардың
ағаруы, аралас бұзылыстар сезімі пайда болады. Вибрациялық сезімталдықтың
толығымен жойылуы тән, сіңір рефлекстерінің тежелуі немесе жойылуы тән,
артериялды қысымның жоғарлауымен вегетативті дистония, гипергидроз пайда
болады. Асқазан ішек жолдарының бұзылыстары анықталынады, рентгенде сүйек
және буындардағы өзгерістер анықталынады. ІҮ-кезеңінде, жергілікті
органикалық зақымдангулар, мысалы, энцефаломиелопатия дамиды(сирек
кездеседі). Айқын трофикалық және сезімталдықтың бұзылыстары болады. Нерв
бағаны бойындағы және саусақтардағы, буындардағы ауырсыну синдромдары
тұрақты сипатта болады. Ангиодистониялық криздер қолдың шеткі тамырларын
ғана емес, сонымен қатар коронарлы және ми тамырларының аймақтарында
қамтиды.
Вибротығыздықтағы бетонмен жұмыс істейтін адамдарда, вибрацияның
жергілікті және жалпы әсерлерінен пайда болған, вибрациялық ауру дамиды.
Ангиополиневропатия синдромының осы түрі невростения синдромының дамуымен
қатар жүріп, гиперстениялық түрін құрайды, ал астения тежелу процестерінің
күрт әдсіреуімен жүреді. Шағымдарының ішінде, басының ауырсынуы, бас
айналу, сезімталдықтың жоғарлауы, тітіркендіргіштік, аяқтарының сыздап
ауырсынуы, жансыздануы, парестезиялары басым болады. Соңғы кезеңдерінде
басының аурулары тұрақты және вегетативті криздер(өзін нашар сезіну,
тахикардия, ауаның жетіспеушілігі, қоқыныш, терморегуляцияның бұзылыстары)
қосылады. Неврологиялық симптомдарға есте сақтау қабілетінің төмендеуі,
жылауықтық, ұйқысының бұзылуы жатады. Сирек табан саусақтарының бозаруымен,
диффузды тер бөлінулер байқалады. Аяқтарда ангиополиневропатиялық
симптомдар басымырақ анықталынады: вибрациялық сезімталдықтың бұзылыстары,
парестезиялар және т.б. анықталынады. сіңір рефлекстерінің басында кідіруі,
соңынан тежелуі дамиды, трофикалық бұзылыстар (табан саусақтарындағы
терінің жұқаруы, бұлшық еттердің гипотрофиясы), қан өысымының шамалы
жоғарлауы, оның ассиметриясы, ЭКГ өзгерістер болады. ЭЭГ эпилептиформды
белсенділік ошақтары анықталынады.айқындылық деңгейлеріне байланысты,
кезеңдерге бөледі, ол еңбек ету қабілетінің сараптамасында маңызды.
Жалпы вибрацияның әсерлерінен пайда болған вибрациялық ауру –
вестибулопатия (жүйелі емес бастың айналуы) мен бас ауруларымен көрінеді.
Естудің және көрудің өзгерістері, бағаналық және жұлындық симптомдар,
асқазан-ішек дискинезиясы, іштегі ауырсынулар, арқада көбінесе, бел-
сегізкөз аймақтарындағы түбірлік ауырсынулар байқалынады.
Диагностикасы және салыстырмалы диагнозы. Диагнозды қояр алдында ең
алдымен кәсіптік анамнезіне, жұмыс орнының санитарлық гигиеналық жағдайына
көңіл аударады. Науқасты қазіргі кездегі клиникалық-фармакологиялық
әдістермен тексеру керек. Комплексті тексерулердің ерекшеліктері аурудың
бастапқы ерте клиникалық көріністерін анықтауда және ағзаның қызметінің
мүмкіндіктерін анықтауда маңызды. Қараған кезде қолдың, аяқтың тері
жабындыларының түсіне көңіл аударады, терінің температурасын өлшейді;
әсресе сезімталдықты тексеруге аса көңіл аударады (вибрациялық, ауырсыну).
Сонымен қатар, сүйек-буын, бұлшық ет және жүрек тамыр жүйесіде тексеріледі.
Суық сынамаларын, капилляроскопияны, термометрияны,
электроэнцефалографияны, электротопометрияны, поликардиографияны
қолданады, жүрек тамыр жүйесін тексереді.
Вибрациялық ауруды басқа себептен пайда болған аурулардан ажырату
керек (Рейно ауруы, сирингомиелия, вегетативті полиневрит, миозит және
т.б).
Тербеліс ауруының емі. Себебі мен патогенезіндегі факторларды ескере
отырып, емді ерте бастау керек. өзін өзі күту, көп физикалық күш түсірмеу,
ағзаға вибрацияның әсерін уақытша немесе тұрақты шектеу этиологиялық
принциптерді құрайды. Патогенездік ем комплексті болу керек, онда дәрілік
және физио емді қолдану керек. Дәрілік заттардың ішінде ганглиблокаторлы
заттарды аз мөлшердегі холинолитиктермен және тамырды кеңейтетін
препараттармен бірге қолданған нәтижелі. 3-4 күндік үзіліспен, 2-3 курстық
емммен, күнара 10 мл 1% бұлшық етке спазмолитинді қолданады. Спазмолитинді
бұлшық етке 0,5% 3-10 мл новокаин ертіндісімен кезектестіріп отырады.
Амизилді 0,001 г таблетка түрінде тағайындайды. Метамизилді ұнтақ түрінде
береді 0,001 г тамақтан соң 10-15 күн бойы. Цинаризин және белласпонмен
қосып никотин қышқылын беру жақсы нәтиже көрсеткен. Вегетативті
параксизмдер кезінде пирроксанды қолданады. Витаминдік ем көрсетілген.
Физиоем ішінде дәрілік препараттармен (5% новокаин ертіндісі немесе
2% бензогексонидің сулы ертіндісі)қол саусаұтарымен табанға
электрофарезді қолданады. Тоқтың күші 10-15 Ма, процедураның ұзақтығы 10-15
минут.
Полиневриттік синдромдар кезінде жоғарғы жиіліктегі электротерапияны
қолдану нәтижелі. Сонымен қатар инемен рефлексті ем қолданады.
Еңбек ету қабілетінің сараптамасы.
Тербеліс ауруының 1 деңгейінде – динамикада дәрігердің бақылауымен
бұрынғы жұмыс орнында жұмысын жалғастрып, белсенді түрде амбулатолрлы ем
алады.
Тербеліс ауруының 2 деңгейінде – қолайсыз кәсіптік факторларға
байланысты, науқас міндетті түрде жұмыстан шегеріледі. Науқасқа 1-2 айға
дейінгі жұмысқа жарамсыздық парағы және санаторлық курорттық ем ұсынылады,
сонымен қатар ары қарайғы динимикалық бақылу мен жұмысқа жарамдылық сұрағы
шешіледі.
Ауыр жағдайларда, толығымен немесе біраз ғана жұмыс ету қабілетін
жоғалтқан болса, науқасты вибрациямен байланысы жоқ жұмысқа орналастырады
немесе ДЕСМ бағыттама береді.
Тербеліс ауруының профилактикасы.
1. Жұмыстың ұйымдастырылуының дұрыстығы (әр бір сағат сайын 10 минуттық
үзіліс, өндірістік жаттығулар, бөлмедегі температура 160С төмен болмау
керек).
2. индивидуалды профилактика (жұмысшылардың инструктажы, алақанның беті мен
қолға арналған арнайы қолғаптар).
3. цехтардағы профилактикалық медициналық процедуралар (ыстық сумен
ванналар, УФС, В1, С1 және РР витаминдерін қабылдау).
Жұмысқа қабылдауға болмайтын көрсеткіштер:
1. айқын вегетативті дисфункциялар, шеткі жүйке жүйесінің сүлелі аурулары;
2. облитерирлеуші эндартериит, Рейно ауруы, шеткі тамырлардың ангиоспазмы;
3. тірек қимыл аппараттарының аурулары, қозғалыс қызметінің бұзылыстарымен;
4. кез келген себептен пайда болған вестибулярлы аппараттың қызметінің
бұзылыстары;
5. әйел жыныс ағзаларының орналасуларының аномалиялары;
6. жоғары және асқынған жақыннан көргіштік(9,0Д жоғары);
7. шизофрения және т.б эндогенді психоздар.
Отоларинголог және невропатолог, терапевтердің қатысуымен 12 айда 1
рет кезеңді түрде медициналық қараулардан өту керек.

3.Адам ағзасына шудың әсері

Шудың әсерінен адам ағзасында ең алдымен есту, жүйке, жүрек тамыр
жүйесінің өзгерістері дамиды. Олардың айқындылығы шудың параметрлеріне, шу
жағдайындағы жұмыс ету стажына, жұмыс уақытындағы шудың ұзақтығына және
ағзаның сезімталдығына байланысты.
Шумен байланысты еңбек процесі кезінде, адам денесі мәжбүрлі қалыпта
болатынын, белгілі бір бұлшық еттер тобының кернелікте болуын, нервтік-
эмоционалдық кернеулікті және осыған қоса дірілдің, шаңның, улы заттардың,
қолайсыз метеорологиялық жағдайлардың әсерін ұмытпау керек. Бұның барлығы
аурудың клиникасын қиындататын факторларға жатады.
Патогенезі. шудың адам ағзасына әсерінің механизмі күрделі және
толығымен зерттелмеген. Шу туралы пікірлер айтылған жағдайларда, ең алдымен
есту мүшесіне аса көңіл аударылады. Сонымен қатар шу есту мүшелерінен
бөлек терідегі сезімьал рецепторлар арқылы да қабылдануы мүмкін. Ол есту
қабілетінен айырылған адамдарда, сипап сезу арқылы дыбыс сигналдарын
анықтау мүмкіндіктерінің бар екендігімен бағаланған.
Тері жабындыларындағы дірілді сезетін рецепторлардың дыбыс
толқындарын қабылдау қабілеті ағзаның дамуының ерте кезеңдерінде есту
ағзасының қызметтерімен жүзеге асуымен түсіндіріледі. Кейінірек эволюциялық
даму процесі кезінде, тері жабындыларынан есту ағзасы қалыптасады, ол
акустикалық дыбыстарға әсер ете бастайды. Адам құлағының акустикалық
тербелістерді қабылдау диапазонының жиілігі кең – 16 – 20 000 Гц. 1000-3000
Гц дыбыс жиілігін қабылдауға есту анализатор-лары өте сезімтал.
Ішкі құлақтың есту анализаторларының шеткі бөлімдерінің шудың
әсерінен жарақаттануына байланысты, бірқатар зерттеушілердің тексерулері
бойынша, ету ағзасындағы өзгерістердің пайда болуымен түсіндіріледі. Осымен
ішкі спирал және спиралды ағзадағы (кортиев) зақымдалған клеткалардың
алғашқы орналасқан жерлері түсіндіріледі. Кейбір авторлардың айтуы бойынша
ұзақ шудың әсері ішкі құлақтағы тұрақты қан айналымның бұзылыстарына
әкеледі, ол лабиринттегі сұйықтықтардың өзгерістерінің себептері болып
табылады және спиралды ағзаның сезімтел элементтерінің дегенеративті
процестерін тудырады.
Есту ағзасының зақымдануының патогенезінде ОНЖ маңызын еске алу
керек. Қарқынды түрдегі ұзақ шудың әсерінен ұлудың нервтік аппаратында
дамыған патологиялық өзгерістер қыртысты есту орталықтарына шамадан көп күш
түсумен негізделген.
Естудің төмендеуі кейбір биохимиялық процестерге негізделген.
Жануарлардың спиралды ағзасын гистохимиялық тексерулер кезінде,
гликогенннің құрамындағы нуклеин қышқылдарын, сілтілі және қышқылды
фосфатазаны, янтарлы дегидрогеназа және холинэстеразалық өзгерістер
анықталған.
Адекватты емес өзгерістердің пайда болуы мен шудың әсерлеріне
жауаптары есту анализаторларының анатомиялық физиологиялық
байламдарындағы нерв жүйесінің әртүрлі бөліктерінде орналасуға байланысты.
Есту анализаторларының рецепторлық аппараты арқылы әсер ететін, акустикалық
тітіркендіргіштер, тек қана қыртысты бөлімде ғана емес сонымен қатар басқа
ағзалардың да қызметтеріндегі рефлекторлы ығысуларды шақырады.

Шулы мамандығы бар жұмысшылардағы естуді бағалау критерилері. Шудың
әсерін зақымдайтын адекватты көрсеткіштерге есту ағзасындағы естудің
төмендеуі жатады.
Аудиометриялық тексерулердің көрсеткіштерін ескере отырып, құлақтың
жағдайын динамикалық бақылау кезінде және әсіресе, еңбек ету сұрақтарын
шешу кезінде, шулы мандықтағы жұмысшылардың естулерінің төмендеу деңгейін
бағалаймыз. Тондық аудиометрия мәліметтері бойынша шулы мамандықтағы
жұмысшылардың сөзді қабылдайтын аймақтағы есту қабілеттерінің төмендеуімен
жүретін өзгерістер, құлақтың есту жағдайларын көрсетеді. Сондықтан есту
қызметінің жағдайын бағалаудағы маңызды тексерулерге 4000 Гц жиіліктегі
және сөзді қабылдау аймағындағы есту босағасының орташа көрсеткіштері болып
табылады.
Аудиометриялық тексерулерді дәрігердің бақылауымен орташа медицина
қызметкері жүргізе алады.
Аудиометриялық тексерулердің үш әдісі бар:
1. Әдіс. Әр бір құлақтар үшін жеке сүйектік және ауалық дыбыстық
өткізулерді 125, 250, 500, 1000, 2000, 3000, 4000 және 8000 Гц
жиіліктерде құлақтың есту қабілетінің жоғалуын анықтаймыз. Шудың әсерінен
естуді төмендету кезінде 500, 1000, 2000 және 4000 Гц жиіліктерді
анықтаудың маңызы зор. Қосымша аудиометрияның босаға үстілік тексерулері
жүргізіледі. Осындай экспертизаларды жүргізуге құқығы бар медициналық
мекемелерде еңбек сараптамасын жүргізу үшін қолданылады.
2. Әдіс. Әр бір құлақтар үшін жеке сүйектік және ауалық дыбыстық
өткізулерді 125, 250, 500, 1000, 2000 және 4000 Гц жиіліктерде құлақтың
есту қабілетінің жоғалуын анықтаймыз. Алдын ала және кезеңді түрдегі
медициналық тексерулер кезінде қолданылады.
3. Әдіс. Әр бір құлақтар үшін жеке сүйектік және ауалық дыбыстық
өткізулерді 125, 250, 500, 1000, 2000 және 4000 Гц жиіліктерде құлақтың
есту қабілетінің жоғалуын анықтаймыз. Шулы өндірістерді қараған
кезде, медициналық мекемелерде есту ағзасына бастапқы шудың әсерін анқтау
үшін қолданылады.
Аудиометриялық тексерулер үшін тондық аудиометрия қолданылады,
босағалық деңгейдің экиваленттері ГОСТ 13655-75 деңгейіне сәйкес келеді.
Аудиометриядағы тондардың өзгерістері біркелкі және баспалдақты болу керек,
5 Дб артық болмау керек.тексерулер үшін қолданылатын аудиометриялардың
ГОСТ 8.002-71 бойынша мемлекеттік тексеру куәліктері болу керек.
Аудиометрияның кезеңді тексерулері жылына бір рет жргізіледі. Тексерулерлер
алдында аудиометриялық аппараттың инструкция бойынша дұрыстығын тексеру
керек, сонымен қатар кем дегенде 5 адамның биологиялық калибровкалары
жүргізілді.
Аудометриялық тексерулер мекемелерде жүргізіледі, шулардың деңгейі
аспау керек: 1 әдіс үшін – 15 дБА және 50 ДБА; 2 әдіс үшін – 30 дБА және 65
дБА; 3 әдіс үшін 35 дБА және 70 ДБА. Шуды арнайы шумомермен өлшейді оның
класы ГОСТ 17187 – 71 бойынша 2 төмен болмау керек. Бөлмеде эксперементті
жүргізетін адам және тексерілетін адамнан басқа ешкім болмау керек.
Аудиометриялық тексерулерді 80 дБА жоғары деңгейі бар кәсіпорындарда
есту қабілетін қалыптастыру үшін 14 сағат ішінде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.