Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі: қалыптасу және даму кезеңдері

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі: қалыптасу және даму кезеңдері

Жоспар

Кіріспе . . . 3

Салық жүйесінің мәні

1. 1 Салықтардың пайда болуы және экономикалық мәні

1. 2 Салық түрлері олардың қызметтері

Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі

2. 1 Салық салу принциптері

2. 2 Салық жүйесінің эконмикадағы рөлі

Қазақстан Республикасындағы салықтың нарықтық экономиканы тұрақтандырып ондағы маңызды рөлі

Қорытынды

Қолданылған әдебиттер

Кіріспе

Қазақстан Республикасы егемендік алып, тәуелсіз мемлекет болғанына да, міне, он бес жылдың жүзі болды. Осы кезең аралығында салық жүйесіне көптеген өзгерістер енгізілді.

Қазақстан Республикасы Конститутциясының 35-бабында «Заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады» деп атап көрсетілген.

Салықтар мемлекеттің саяси жэне экономикалық қызметтерін қаржыландырудың негізгі көзі болып табылады.

Салықтар - мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде жүргізетін, қайтарымсыз және өтеусіз сипатта болатын бюджетке төленетін міндетті ақшалай төлемдер.

Қазақстан Республикасында салық жүйесі реформалаудың үш кезеңінен өтті.

Бірінші кезең - 1991 жылғы 9 шілдедегі Қазақ КСР Президентінің «Қаз КСР мемлекеттік салық қызметін құру туралы» Жарлығымен Қаз КСР-дің басты мемлекеттік салық инспекциясы құрылды. 16 жалпы мемлекеттік және 27 жергілікті салық түрін қарастыратын салық жөніндегі заң актілері пакеті қабылданды.

Екінші кезең - 1995 жылғы 24 сэуірдегі «Бюджетке төленетін салық және басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы өз қаржы жүйемізді құруға ықпал етті. Ең бастысы, салық төлеу жүйесі ықшамдалып, салық саны 45-тен 11-ге дейін қысқартылды. Қосылған құн салығы енгізілді.

Үшінші кезең - 2001 жылы 12 маусымда Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексі қабылданып, ол 2002 жылдың 1 қаңтарынан қолданысқа енгізілді.

Салық кодексі қабылданғаннан бері бірнеше толықтырулар мен өзгерістер жасалды.

Қазақстан Республикасының Салық кодексін қабылдаудағы ең негізгі ерекшеліктері және қол жеткізген жетістікгеріміз ретінде салықтарды бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерден ажырата отырып, оны «ерекше тауар» түрінде қарастырылғанын атап өтуге болады.

2006 жылдың 13 наурызында Астанада Конгресс-хол ғимаратында ҚР Қаржы министрлігі Салық комитеті басшылық құрамының Астана қаласының салық төлеушілерімен кездесуі болып өтті. Кездесуге Қазақстан кәсіпкерлері ассоциациясының мүшелері, Салық комитетінің қызметкерлері де қатысты.

Кездесу салық зандары мен салықтық әкімшіліктендірудің нормаларын қолдануға байланысты мәселелерді салық төлеушілерге түсіндіру, салық төлеушілер мен салық қызметкерлерінің арасында дұрыс түсінік қалыптастыру, салық мәідениетін арттыру мақсатында өткізілді.

Салық комитетінің басшылары кездесуге қатысушыларды Елбасының Жолдауында айтылған міндеттерді жүзеге асыру мақсатында атқарып жатқан істерімен таныстыра келе, соған сәйкес салық заңдарына төмендегідей өзгерістер енгізудің ұсынылатындығы туралы хабардар етті, оның ішінде:

• 2007 жылдан бастап қосылған құн салығының ставкасын 1 пайызға, ал 2008-2009 жылдарда тағы да 1-2 пайызға төмендету;

• 2007 жылдан бастап барлық жеке түлғалар үшін табыс салығының 10 пайыздық бекітілген ставкасын енгізу;

• 2007 жылдың 1 қаңгарынан шағын бизнес субъектілері үшін салық салудың кемітілген бірыңғай салық ставкасын енгізу;

• 2008 жылдан бастап әлеуметтік салықты орта есеппен 30 пайызға төмендету және басқалар.

Жиында сөз алған Қаржы министрлігі Салық комитетінің төрағасы Нұрлан Рахметов жыл сайын салық заңнамасына өзгертулер енгізу және жыл басында салық төлеушілермен кездесу өткізіп, бухгалтерлер мен қаржы қызметі басшыларына, кәсіпкерлерге сол өзгерістер жайында түсінік беріп отыру - Салық комитетінің жақсы дәстүріне айналғандығын атап өтті.

Мемлекет басшысы салық қызметі органдарына өзара байланысты үш міндетті, атап айтқанда:

• салықтардың жиналуын арттыру және салық тәртібін күшейту;

• салықтық әкімшіліктендіруді жеңілдету;

• салық органдарындағы сыбайластық деңгейін төмендету міндеттерін қойып отыр.

Нұрлан Рахметовтың айтысына қарағанда, қазіргі уақытта ҚР ҚМ Салық комитеті ақпараттық технологияларды қолдану арқылы салық әкімшіліктендіруін жетілдіру бойынша жұмыстар жүргізілуде.

Ол бүгінгі күні «Электрондық үкімет» инфрақұрылымдарын қалыптастыру аясында Қазақстанның салық төлеушілеріне төмендегідей ақпараттың және технологиялың қызметтерді ұсынып отыр:

• салық төлеушілер барлық салық есептіліктерін электронды түрде беруге және оны салық органдарында қабылдау мен өндеу нәтижелерін алуға, соның ішінде;

• салық органына келмей-ақ барлық салық түрлері бойын-ша электронды салық есептілігін толтыруға және жіберуге, Салық есептілігінің кез келген нысанын кәдімгі қағаздың парағына, сондай-ақ стандартты баспахана бланкісіне ба-сып шығаруға;

• салық есептілігінің қабылдануы мен өңцелуі туралы электрондық хабарландыру алуға;

• салық органы жіберген салық міндеттемелерінің орында-луы туралы элекгронды хабарландыруды алуға;

• бюджетпен есеп айырысудың жай-күйі туралы, берешегі бар-жоғы туралы ақпараттар алуға;

• белгілі бір кұні құжатқа, мысалы бюджетке берешегі жоқ екені немесе бар екендігі туралы анықтамаға сүйену арқылы «тапсырыс беруге», сондай-ақ салық органынан құжатты беруге дайындығы туралы ақпарат алуға және тағы басқалар.

2006 жылы мынадай қызмет көрсетулер жоспарланып отыр:

• салық есептемелерін камералық бақылау нәтижелері ту-ралы, салық төлеуші салық заңнамасын бұзған жағдайда салық төлеушінің дербес шоттарына қоса есептелген сома-ларды жұргізгені туралы хабарламаны салық телеушіге ара қашықган жіберу;

• қосылған құн салығын төлеушілерді, жеке кәсіпкерлерді қашықтықган тіркеу;

• банкоматтар мен киоскілер арқылы салықтарды төлеу;

• электрондық инкассалық өкімдерді, банктік шоттар бойын-ша ақпаратты қалыптастыру және басқалар.

Ал салық бақылауына барлық салық есептемелерінің электрондық түрде ала отырып (қазір есептемелердің 43 пайызы электрондық түрде тапсырады), барлық салық төлеушілердің салық есептемелері-не аралық электрондық-камералық бақылауды жүргізе аламыз. Егер бұл камералық бақылау (салық қызметкерлерінің кәсіпорындарға бармай-ақ) теріс нәтиже бермейтін болса, онда біз ондай салық төлеушілерге тексеруге шықпауды жоспарлап отырмыз. Демек, тек электрондық-камералық бақылау салық декларациясында сұрақ ту-дыратын салық төлеушілер ғана салық тексеруіне жататын болады.

Сондай-ақ комитеттөрағасы қазіргі күні камералық бақылау тек қосылған құн салығы бойынша іске асырылып отырғандығын және соның өзінде елеулі нәтиже бере бастағандығын, мәселен, бюджет-ке түсетін түсімдер 2005 жылы 2004 жылмен салыстырғанда - 153 пайызға, ал 2006 жылдың 2 айында еткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 166 пайызға орындалғандығын атап өтті.

«Салықтар және салық салу» пәнін оқып меңгеру - бүгінгі заман талабы. Себебі салықтар мемлекеттің экономикалық, қар-жылық, есептік және басқа да саясаттарына ыкдал етеді. Сон-дықтан да студенттерге нормативтік актілерді өз бетінше оқып, оларды салыстыруға, кемшіліктерін тауып, жетілдіру жолдарын айқындауға үйрету сияқты талап қойылады.

Аталған талаптарға сәйкес болудың негізгі жолы - «Салықтар және салық салу» пәні бойынша негізгі тақырыптарды оқып үйрену, Қазақстан Республикасының салық жүйесін толық меңгеру, салықтардың түрлері бойынша есептер шығару.

Салық жүйесінің мәні

1. 1 Салықтардың пайда болуы және экономикалық мәні

Салықтар - тауарлы өндіріспен бірге, қоғамның топқа бөлінуімен және мемлекеттің пайда болуымен, оған әскер, сот, қызметкерлер ұстауға қаражаттың қажет болуынан пайда болды.

Салықтың экономикалық мәні-шаруашылық субьекгілерінен, азаматтардан Ұлттық табыстың бір белігін алу жөніндегі өндірістік қатынастардың бір бөлігі болып табылатындығында.

Салықтың мәні мемлекет өз пайдасына жалпы ішкі өнімнің (ЖІӨ) белгілі мөлшерін нақтышы жарна ретінде алып қалады.

Салықтар мемлекеттің өмір сүруінің негізі болып саналады. Мемлекетті ұстау үшін, халықтың ақшалай немесе натуралдық формада тұрақты түрде төлейтін жарналары қажет болады. Адамзаттың даму тарихында салықтың нысандары мен әдістері мемлекеттің сұранымдары мен қажеттеріне қарай бейімделіп, өзгерістерге ұшырап отырды.

Салықтар тауар-ақша қатынастарынан тыс қолданылады. Натуралды салықтардың мөлшері мен түрі нақты жергілікті жағдайларға бағынған. Мысалы: 1 адамнан 1 құндыз терісі немесе 10 пұл тұз және т. б. алынған. Тауар-ақша қатынастарының нығаюымен натуралды салықтың рөлі айтарлықтай азайды. Дегенмен, олар соңғы уақытқа дейін пайдаланылды (1953 жылға дейін жүн, жұмыртқа, сүт, май өткізген) .

Егер екі мемлекет бір-бірімен соғыс жүргізсе, жеңген мемле-кет жеңілген мемлекеттің барлық байлығын тонап алады, болмаса белгілі бір мөлшерде салық салып отырған.

Салықтарға экономикалық әдебиеттерде әр түрлі анықтама мен түсініктеме берілген. Мәселен, Салық кодексінде «Салықтар - мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде жұргізетін, қайтарымсыз және өтеусіз сипатта бо-латын бюджетке төленетін міндетті ақшалай жарналар» деп атап көрсетілген.

Салық - заңды актілерге сәйкес салық төлеушілермен жүзеге асырылатын бюджетке төленетін міндетті төлем.

Салық - белгілі бір объектілерден төленетін төлем.

Салық дегеніміз - белгілі бір мерзімде және белгілі бір көлемде алынатын, зац бойынша қарастырылган міндетті төлемдер.

Қорыта айтқанда, барлық анықтамалар бір негізді құраушы жүйе екендігін байқауға болады.

Салықты басқа да төлемдерден ажырата білуіміз керек. Себебі, салық белгілі бір объекгілерден (табыс, мүлік, тауар, жер, көлік, мұра) төленеді. Сонымен қатар салықты төлеудің өзіндік бір мерзімі болады (салық кезеңі - бір күндік, он күндік, айлық, тоқсандық, жылдық) және белгілі бір көлемде немесе мөлшерде (салық ставкасы) алынады.

Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджетінде салықтардың меншікті салмағы 70 пайызын құрайды.

Салықты материалдық тұрғыдан алғанда - бұл, салық төлеушінің белгілі бір мерзімде және белгіленген тәртіпте мем-лекетке беретін белгілі бір ақша сомасы болып табылады (салық натуралдық тұрғыда материалдық қрздылық болып саналады) .

Салықтың материалдық белгісі - салық төлеуші белгілі бір со-маны мемлекетке міндетті түрде беруі болып келеді.

Материалдық салықтық қатынастар - ақшалай қатынастар, өйткені ол ақша қаржыларының салық төлеушіден мемлекеттік ақша қорларына жылжуы дегенді білдіреді.

Экономшалық категория тұрғысынан қарағанда салық - салық төлеушілерден мемлекетке қарай белгілі бір мөлшерде, белгілі бір мерзімде және белгіленген тәртіпте бір бағыттағы ақшаның қозғалысы болып саналады.

Ал, құқықтық тұрғыдан қарайтын болсақ, бұл мемлекеттік бекітілім, яғни тұлғалардың мемлекетке белгілі бір ақша сомасын беруін (төлеуді) көздейтін міндеттеме.

Салық құқығы - мемлекеттің салықтық әрекеті процесін-де пайда болатын қоғамдық қатынастарды реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығы.

Салық материалдық тұрғыда белгілі бір ақша сомасын (ақшалай нысанда) немесе салық төлеушілердің мемлекетке бе-руі тиіс белгілі бір заттардың санын (натуралдық заттай нысанда) білдіреді.

Сонымен салықтардың мазмұны мынадай:

• Материалдық категория жағынан - бұл белгілі бір ақша сомасы болса;

• Экономикалық категория ретінде - бұл мемлекеттің табы-сы;

• Заңдық категория жағынан, брі заң жүзінде белгіленген міндеттеме болып табылады.

• Салықтың экономикалық белгілері ретінде келесі көрсетіл-гендерді атауға болады:

• Салық - мемлекетке тиесілі қоғамдық жиынтық өнімді бөледі;

• Салық - ақшалай нысанда төленеді;

• Салық - қайтарылмайтын төлем болып табылады;

• Салық - баламасыз сипатта болады;

• Салық - салықты төлеген кезде меншік нысавдары ай-қындалады;

• Салық - тұрақты экономикалық қатынас туғызады.

Ал, енді осы белгілердің мазмұнын тереңірек қарастырайық.

1. Салық - мемлекетке тиесілі қоғамдық жиынтық өнімді бөледі.

Мемлекеттік аппарат мемлекетке тиесілі ақша сомасын өндірмейді. Сондықтан мемлекет жеке және занды тұлғаларға салық салу арқылы қажетті соманы өндіріп алып отырады. Мұның

экономикалық сипаттамасы мемлекет салықты белгілеу және өндіріп алу арқылы өндірілген қоғамдық жиынтық өнімнің бір бөлігін езіне тиесілі сома ретінде айналдырып алады. Бұл жерде салық қатынасы бөлуші сипатта болады.

2. Салық - ақшалай нысанда төленеді.

Натуралдық нысанда төленуі де мүмкін. Мәселен, ауыл шаруашылығы саласында жиналған өнімнің бір бөлігі салық ретін-де төленеді.

Салық кодексінде салық ақшалай нысанда төленуі тиіс деп атап көрсетілген.

3. Салық - қайтарылмайтын төлем болып табылады. Салықты төлеген кезде ақша тек бір бағытта ғана қозғалады,

яғни салық төлеушіден мемлекетке бағытталады.

Мұның қайтарымды төлемдерден (мысалы, мемлекеттік қарыз) айырмашылығы:

• Біріншіден, ақша салық төлеушілерден мемлекетке қарай қозғалады;

• Екіншіден, кері қайтады, яғни мемлекеттен салық төлеу-шілерге бағытталады (қайтарылады) .

Ал, қайтарымсыздық дегеніміз - ақшаны мерзімсіз алуды біл-діреді, яғни ол соманың қашан қайтатыны белгісіз.

4. Салық - баламасыз сипатта болады.

Салық құнның ақшалай нысанда бір бағытта қозғалысын айқындайды, төлеген салыққа қарсы тауар түрінде болса да қозғалыс жоқ. Толығырақ айтқанда, салық қандай да бір тауарға, немесе мемлекеттік қызметке төлем болып есептелмейді, яғни ақшаның етеусіз алынуын көрсетеді.

Сондықтан салық - баламасыз төлем болып табылады.

5. Салықты төлеген кездеменшік нысандары айқындалады. Салықты төлеген кезде меншік нысандары ақша қаражаттарына, немесе материалдық құндылықтарда жеке меншіктен мемлекеттік меншікке етеді (ауысады) . Анығын айтқанда, салық салу мемле-кетке тиесілі меншіктерді иеліктен шығарады, ал меншік иелері арасындағы туындайтын салық қатынастарында мемлекет жеке меншіктен мемлекеттік меншікке салық төлемдерінде меншік Құқықтарын өзгерте алады.

6. Салық - тұрақты экономикалық қатынас туғызады.

Салықгы белгілеуде тұрақты салық қатынастары пайда бола-ды. Тұрақтылықты мынадан байқауға болады, яғни салық жеке түрде емес, нормативті қүдықтық актілермен белгіленеді. Мәселен, бір тұлғаның нақты салық салу объектісі бар болса, ол салық міндеттемелерін орындаушы болып табылады.

Салық қатынастарының тұрақтылығы салық төлеу арқылы жүйелі төлемдерге алып бармауы тиіс. Кейбір салықтарда салық төлеушілер үшін салық төлеу жеке төлемдік сипатта болады (мысалы, мүлік салығын жеке азаматтар жылына бір рет төлейді) не-месе кейде кенеттен салық төлеу сипаты пайда болады (мәселен, ойламаған жерден жасаған жұмысына жалақы алады) .

Азаматтардың мүлік салығын төлеген кезде, оның салық қаты- настары қысқартылмайды, қайта салық төлеушілердің ағымдағы кезеңде төлеген салықтарымен қоса, келесі салық кезендерінде де салық төлеуге міндетті болады. Бүл процесс салық төлеушілердің меншік иесі ретінде құдынан айырылғанға дейін жалғасын таба береді.

Сонымен қатар салықтық құқықтық бірнеше белгілері бар, атап айтқанда:

• салықты - мемлекет немесе уәкілдік берілген мемлекеттік орган белгілейді;

• салық - қүдықтық нысанда жүзеге асады;

• салық - мемлекеттің бір жақгы белгіленімі болып табылады;

• салықты белгілеу арқылы салық міндеттемесі туындайды;

• салық - мәжбүрлеме сипагга болады;

• салық төлеу арқылы ақшаны алу құқықтық сипатта жүзеге асырылады.

Салықтың осы қүдықтық белгілеріне кеңірек тоқталып өтейік.

1. Салықты тек мемлекет қана белгілейді.

Мемлекеттік органның ешбірі салықгы бекітуге және енгізуге құқы жоқ.

Салық - бұл мемлекеттің белгіленімі болып саналады.

Салық - осы белгісі арқылы басқа да міндетті төлемдерден ерекшеленеді.

Сондықтан көптеген мемлекеттің салық заңдылықтарында салықты былайша қарастырады:

• біріншіден, салықты уәкілдік берілген мемлекеттік орган ғана бекіте алады;

• екіншіден, салықты белгілеу белгілі бір заң немесе норма-тивтік-қүдықтық актілермен қатаң түрде жүзеге асырыла-ды;

• үшіншіден, осы қабалданған құқықтық акт белгілі бір тәртіпке сәйкес жүргізіледі.

2. Салық құқтықтық нысанда жүзеге асады.

Мемлекет салықты бекіту және енгізу үшін құқықтық акт қабылдайды.

Мемлекеттің салық қызметін жүзеге асырудағы негізгі әдісі болып нормативті актілерді шығару табылады.

Салықтың құқықтық негізі ретінде - мемлекет шығарған нор-мативті акт қабылданады.

Салық элементтері және салық салудың шарттары осы қүдық-тық актіге сәйкес белгіленеді, өзгертіледі және жүзеге асырылады.

3. Салық мемлекеттің бір жақты белгіленімі болып табылады.

Салық үлт (халық, қоғам, азамат) және мемлекет арасындағы еркін түрде келісілген келісімнен кейін пайда болады. Мемлекет салықты белгілеуде барлық салық төлеушілермен келісімге келмейді, яғни олардың белгілі бір топтарымен немесе өкілдерімен ғана келісімге келуі мүмкін. Кейбір кездерде салықтық сувернитет жүзеге асырылады.

Салықтық суверенитет (егемендік) - мемлекеттің өзінің аймағындағы кейбір салық түрлерін кез келген мөлшерде өзгертуге және салық салу объектілерін белгілеуге, салық саясатын жүзеге асыруға құқы бар.

4. Салықты белгілеу арңылы салық міндеттемесі туындайды.

Қабылданған құқықтық акт негізінде белгіленген салық жеке және занды түлғаларға салық төлеуші ретінде салық міндеттеме-лерін жүктейді.

Салық төлеуші түлгалар салық және бюджетке төленетін басқа даміндетті төлемдерді төлеуге міндетті болып саналады.

Белгіленген салық занды салық міндеттемесін туғызады.

Қазақстан Республикасының Салық кодексінде салық міндет-темесіне былайша түсініктеме берілген: "Салық төлеушінің салық заңдарына сәйкес мемлекет алдында туындатн міндеттемесі салық міндеттемесі деп танылады, оган сәйкес салық төлеуші салық органына тіркеу есебіне тұруга, салық салу объектілері мен салық салуга байланысты объектілерді айқындауға, салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеуге, салық есептілігін жасауга, оны белгіленген мерзімде табыс етуге, салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуге міндетті".

5. Салық мәжбүрлеме сипатта болады. Салықтың мәжбүрлеме сипаты 3 кезеңқе байқалады:

• бірінші кезең, мемлекет салықты салық төлеушілердің еркі-нен тыс белгілейді және енгізеді, яғни мәжбүрлі түрде;

• екінші кезең, салықгы төлеген кезде салық төлеуші өзінің меншігінің бір бөлігінен мәжбүрлі түрде айырылып отырады;

• үшінші кезең, салық төлеуші өзінің салық міндеттемелерін орындамаған жағдайда, мемлекет бересілі соманы мәжбүрлі түрде өндіріп алады.

6. Салық төлеу арқылы ақшаны алу құқықтық сипатта жүзеге асырылады.

Бір жағынан алғанда, салықтарды салық төлеушілерден еркінен тыс өндіріп алынады, ал екінші жағынан мемлекет-ті басқа да ақшалармен қамтамасыз етеді, ал бүл құқықтық не-гізде мемлекеттің меншігі болып саналады. Айта кету керек "Салық - салық төлеушілердің құқық бұзушылықтары немесе құқыққа қарсы тәртіпсіздіктері үшін шараларға төлем ретінде қарастырылмайды".

Салықтық жшалатын орындары:

• нарықтарда;

• сатушы мен сатып алушылардан;

• үй шаруашылығынан;

• табыс кезінен, шығын статьяларынан;

Салықты реттеудің тетіктері:

• салық түрлері;

• салық ставкалары;

• салық жеңілдікгері;

• салық салу әдістері;

Салық төлеуден қашу себептері:

• елеулі салық ауыртпалығы;

• салық заңының айқынсыздығы;

• субъектілердің саналы түрде алдын-ала салық мөлшерін төлемеуге ұмтылуы;

• салық қызметін үйымдастырудағы кемшіліктер болуы мүм-кін.

Салық ауыртпалыгы- салық жиналуының жалпы мөлшерінің бірлескен үлттық өнімге қатынас ретінде анықталатын көрсеткіш.

Салықтардың алымнан айырмашылығы

Алымдар салық төлеушілерге белгілі бір құқықтық мәртебе берілгенде немесе белгілі бір қызмет түрін бастар алдында төленеді.

Алым да төлем болып табылады. Ал, енді алымдардың са-лықтардан бірнеше айырмашылықтары бар, атап айтқанда:

• біріншіден, алыш мемлекеттік аппараттың шығындарын жабады, яғни мемлекет занды іс-әрекет түрінде түлғаларға қызмет ұсына отырып, сол қызметіне төлем қабылдайды. Ал салықтар мемлекетті толығымен қаржылавдыруға жұмсалады;

• екіншіден, салықтың өтеусіз және баламасыз белгілері бо-лады. Ал, алым баламалы төлем болып саналады, яғни алымды төлеу арқылы мемлекеттен белгілі бір құқық, мәртебе немесе рұқсат алынады. Мысалы, заңды түлғаларды мемлекеттік тір-кегені үшін алымды алсақ, салық төлеуші осы алымды төлеу арқылы өзіне белгілі бір қызмет түрін ашуға рүдсат алады не-месе лицензиялық алым белгілі бір қызметпен айналысу үшін алынатын рұқсат қағаз, яғни салық төлеушіге белгілі бір қызмет түрімен айналысуға қүдық беріледі. Сонымен салық жай ғана төлем ретінде төленеді, одан салық төлеуші төлеуіне айырбасқа ешнәрсе ала алмайды, ал алымда салық төлеуші мемлекеттік ор-ганмен байланысты жетілдіре отырып, өзіне басқа да заңды іс-әрекеттер жасайды;

• үшіншіден, алым бір жолғы төлем болып табылады, яғни бір рет қана төленеді. Ал, салық ұзақ мерзімді және тұрақты түрде төленіп отырады, қашан салық міндеттемесі тоқтағанға дейін жалғаса береді;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.