Вексель айналысы және оның Қазақстандағы даму болашағы

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе . . . 3

1 ВЕКСЕЛЬДІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ, ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ВЕКСЕЛЬ АЙНАЛЫСЫ . . . 5

Вексель туралы жалпы түсінік . . . 5

1. 2 Төлем құралы ретінде вексельдің түрлері және жіктелуі . . . 6

1. 3 Қазақстан Республикасындағы вексель айналысы және оны қолдану

барысы . . . 11

2. «ҚАЗАҚСТАН ХАЛЫҚ БАНКІ» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ ҚОЛМА-ҚОЛСЫЗ ЕСЕП АЙЫРЫСУЫНЫҢ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛУЫНА ТАЛДАУ

2. 1 «Қазақстан Халық Банк» АҚ қаржылық жағдайын мен қолма-қолсыз есеп айырысуы сараптына талдау . . . 17

2. 2 «Қазақстан Халық Банкі» акционерлік қоғамы қолма-қолсыз

есеп айырысуыдың электронды нысандарының қызметі . . . 25

3 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ВЕКСЕЛЬ АЙНАЛЫСЫНЫҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ . . . 32

Қорытынды . . . 34

Қолданылған әдебиеттер . . . 36

КІРІСПЕ

Еліміздің нарықтық қатынастарға өтуіне байланысты экономикадағы ақша айналысын реттеп отырудың маңызы ерекше болып табылады. осы ақша айналысын реттеудегі шаралардың бірі қолма-қол ақшаларды несиелік ақшаларға ауыстыру саясаты екені белгілі. Бүгінгі таңда ұлттық ақшаайналысында несиелік ақшалардың келесі түрлері қолданылуда: вексель, банкнота және чектер. Осылардың ішінде вексельдік қатынастардың маңыздылығы ерекше болып табылады.

Өз кезегінде вексель - қарызды өтеудегі заңды түрде бекітілген төлем міндеттемесі. Ол - бағалы қағаз. Бірақ Қазақстан Республикасының «ҚР-дағы вексель айналысы туралы» (28, 04, 97 ж. ) ҚР-ның Заңына сәйкес вексель бағалы қағаз болып табылмайды, ол қарыз міндеттемесі деп көрсетілген. Вексельді борышқор, яғни вексель беруші тауарды несиеге алғанда тауар сатушыға, яғни вексель иемденушіге береді. /1/

Вексельдің экономикалық мәні - несиеге алған белгілі бір соманы төлем уақыты жеткенде келісілген жерде өтеу үшін тауар сатып алушының (вексель берушінің) сатушыға (вексель иемденушіге) берген қарыз міндеттемесі болуында.

Вексель нарықтық экономикалық қатынастарда тауар-ақша қатынастарын және коммерциялық несиені дамытудағы басты құрал болып табылады. сондықтан елдің экономикасының тиімді өсуін ынталандыру үшін вексельдік несие ақшаларды дамытудың Қазақстан үшін маңызы жоғары болып отыр. Сондай-ақ вексельмен операцияларды Ұлттық Банктер де және коммерциялық банктерде іске асырады. Ол туралы жұмыс барысында тоқталамыз.

Вексель қолма-қолсыз есеп айырысудың бір формасына жатады. Себебі, вексельдің атқаратын басты қызметі - төлем құралы . Есеп айырысу барысында пайдаланатын вексельдің түрлеріне қатысты жай және аудармалы вексельдің өзара айырмашылықтары және олардың қызмет ету ерекшеліктерінің маңызы мен мәні талқылауды қажет етеді.

Сонымен мен курстық жұмысымның тақырыбын бүгінгі таңдағы экономикалық қатынастарда есеп айырысудың формаларының бірі болып табылатын « Вексель айналысы және оның Қазақстандағы даму болашағы» деп алдым. Өйткені вексель қолма-қолсыз төлем құралы ретінде айналыстағы қолма-қол ақшалардың артық өсіміне шектеулер қояды. Сондықтан вексель айналысының дамуы Қазақстан экономикасының тұрақты дамуына өз үлесін қосады.

Мен бұл тақырыпты орындаудағы мақсатым мен міндеттеріме келесілерді жатқызамын:

Вексельдің қарыз міндеттемесі ретіндегі жалпы экономикалық сипатын ашу;
Төлем құралы ретінде вексельдің түрлері мен жіктелу құрылымын талдау;
Вексельдің банкте қолданылуын жан-жақты талдау;
Қазақстандағы вексель және вексель айналысына қатысты құқықтық заңдарға талдау жасау;
Сонымен қатар Қазақстандағы вексель айналысының және оның қатынастарының қазіргі жағдайы мен даму болашағын анықтау болып табылады.

1 ВЕКСЕЛЬДІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ, ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ВЕКСЕЛЬ АЙНАЛЫСЫ

1. 1 Вексель туралы жалпы түсінік

Өндірістегі жұмыстың айналымдылығы, яғни өнімді өндіру, оны сату және басқа да коммерциялық қызмет көрсету кезінде өндіруші-жабдықтаушы көбіне қаржы қорының жетіспеуі сияқты жағдайларға душар болады. Сол кезде өнімді сатып алушы жабдықтаушымен есеп айырысуды кейінге қалдырады. Демек өнім несиеге сатылады. Несиені қайтару кезінде несие ақшаларының бір түрі - вексель пайда болады.

Қолма-қолсыз төлем құралы - вексель болып табылады. А. А. Фелдманның айтуынша: «вексель - мерзімі өткеннен кейін вексельде көрсетілге нсоманы төлеудің талап етуге құқық беретін нақты қатаң формада құрастырылған қарыздық міндеттемелерінің бірі». Д. М. Мажитов, осы айтылған вексельге берген анықтамасын қолдай отырып «вексель - бұл белгіленген мерзім аяқталғаннан кейін иесінің вексельде көрсетілген соманы қарыз алушыдан талап етуіне құқық беретін жазбаша түрдегі қарыздық міндеттеме» деп атады. /3, 45-46 б. /

Вексель - қарызды өтеудегі заңды түрде бекітілген төлем міндеттемесі. Ол - бағалы қағаз. Вексельді борышқор, яғни вексель беруші тауарды несиеге алғанда тауар сатушыға, яғни вексель иемденушіге береді. Вексельдің мәні - несиеге алған белгілі бір соманы төлем уақыты жеткенде келісілген жерде өтеу үшін тауар сатып алушының (вексель берушінің) сатушыға (вексель иемденушіге) берген қарыз міндеттемесі.

Вексель шығарып және оны пайдалануды дамыту ертеден несие қаржы қызметін көрсету нарығының басты бағыттарының бірі болып келеді. Себебі, вексельдің мәні - тек қарызды қайтару кепілі ғана емес, сонымен бірге саудалық қарым-қатынастардың тиімділігін арттыру мақсатында осы төлем міндеттемесін белсенді пайдалану арқылы ресурстардың айналымын жеделдету. Сондықтан вексель иемденуші төлемнің түсуін күтпей ай вексель сатып алушына немесе оны тауар сатып алу үшін, не болмаса қызмет көрсету үшін төлем қаржысы ретінде қолданушыны іздестіреді. Бұл жадайларда вексельді банк сатып алады.

Вексель - тауар-ақша қатынастарын және коммерциялық несиені дамытуда ертеден келе жатқан ең бір бастылы қаржылық құрал. Қаржы жүйесі дамыған елдердің ақша айналымында вексель елеулі орын алады. Қазіргі кезде электронды несие жүйесінің кез-келген операцияның бар болғаны 1 сағатың ішінде орындайтын мүмкіндігі бар (мысалы, Германияда вексель ақша айналымының 20-25% құрайды) . /6, 47 б. /

Егер кәсіпорын өз ісін парасаттылықпен жүргізіп отырса, оған айналым қаржысының уақытша жетіспегендігін вексельмен толтыру онша қиын емес. Ол үшін саудадағы сенімді серігіне тауарды вексельге айырбастап берсе тауар ақша айналымын жеделдетеді.

Вексель төлем дағдарысын реттеп, заттық қорлардың айналысқа түсуін жеделдетіп, кәсіпорындағы тауар-зат құндылықтарының қорын азайтып және халық шаруашылығындағы есепті тездетеді. Вексель айналымы экономикалық қатынастардың сан алуан жүйесін қамти алады.

Вексель нарығының қызметі - қысқа мерзімді несие беру арқылы ақша қаражатын бөлу. Вексель айалымының негізі серіктестердің бірін-бірі еркін таңдауымен және бірін-бірі бақылауы мен жасалатын несиелік келісім. Вексельді шығару мен оны айналымға түсіруге келісімнің мәні және оның маңызы зор.

Вексель несиені өтемеу қаупімен байланысты болғандықтан ол вексель берушіге шамалы болса да сенім болғасын төлем құралы ретінде қабылданады. Егер вексель беруші тауардың сапасын, құнын, уақытында жіберілуін және басқа да жағдайларын бақыласа, ол вексель иемденуші серіктестің тек вексель алған уақытындағы төлем қабілетін ғана емес, сонымен қатар ол өте маңызды, оның төлем уақыты жеткенге дейінгі болашақтағы қаржы мүмкіншілігінде бақылайды. Вексель келісіміне қатысушылардың бірін-бірі бақылауы және сонымен бірге біріне-бірі сенуі, олардың қабылданған міндеттемені нақты орындауға ұмтылуы нарықтық қарым-қатынастарды дамытуға жол ашады.

Басқа қарыз міндеттемелерінен вексельдің үш түрлі айырмашылығы бар:

Біріншіден, вексельдің дерексіздігі, яғни қарызды қандай жағдайға, не мақсатқа алғандығы көрсетілмейді;
Екіншіден, оныңдаусыздығы, яғни қарызды қандай жағдайға алғандығына қарамастан міндетті түрде өтеу керек;
Үшіншіден, , яғни вексель иемденуші оны басқа адамдарға беруіне болады. Бұл ерекшелігі вексельді айналыс қаржысы ретінде қолма-қол ақшаның орнына пайдалануға мүмкіндік береді. Сол себепті вексельді сауда ақшасы деп те атайды. /4, 9-10 б. /

Сонымен мен бірінші бөлімде вексельдің экономикалық мәні мен маңызына тоқтала келе, келесі екінші бөлімде вексельдің негізгі түрлері мен олардың жіктемесін талдап өтпекшімін.

1. 2 Төлем құралы ретінде вексельдің түрлері және жіктелуі

Классикалық вексель айналымының негізін коммерциялық вексель құрайды. Қазақстан тәжірибесінде негізінен қолданылатын вексельдің түрлеріне - жай және аудармалы вексель жатады. Дамыған Жапония және Франция елдерінде аудармалы вексельді белсенді түрде қолданылады.

«ҚР-дағы вексель айналысы туралы» (28, 04, 97 ж. ) ҚР-ның Заңына сәйкес жай және аудармалы вексельді қарастырайық. /1/

Жай вексель (соло) - вексельді ұстаушыға вексельде көрсетілген соманы белгілі бір уақытта немесе талап етуге байланысты төлеу туралы вексель берушінің еш нәрсемен негізделмеген міндеттемесін сипаттайтын вексель.

Сурет-1 - Жай вексельдің айналысы*

Вексельді тауар сатып алушы сатушыға береді (вексель беруші - вексель иемденушіге) ;
Сатушы тауарды тиеп қояды немесе тапсырыс бойынша қызмет көрсетеді (вексель берушіге) ;
Сатушы белгіленген уақытта вексель бойынша төлем өтеуді ұсынып отырады;
Сатып алушы көрсетілген қызметке, алынған тауарға ақы төлейді, яғни вексельді өтейді;

Жай вексельді пайдаланғанда тек екі жақ (контрагенттер) өзара әрекет жасайды, яғни вексель беруші өзі делдалды қатыстырмай ақ белгіленген уақытта вексель иемденушіге қарызын өтейді. Егер аудармалы вексель (яғни

Аудармалы вексель (тратта) - вексельде көрсетілген соманы белгілі бір уақытта алғашқы вексельді ұстаушыға (ремитентке) төлеу туралы үшінші бір тұлғаға (трассатқа) вексель берушінің (трассанттың) еш нәрсемен негізделмеген ұсынысын сипаттайтын вексель.

Акцепт - есеп айырысуда төлеушінің (акцептанттың) өз қарызын төлеуге жазбаша берген келісімі, демек акцепт есеп айырысудың бір түрі. /4, 46 б. /

Аудармалы вексельдің айналысын келесі суреттен көре көре аламыз:

3 4 8 7

Сурет-2 - Аударым вексельдің айналысы*

2-ші суреттегі:

вексель беруші (трассант) төлеушіге (трассатқа) яғни қарызға тауарды және траттаны (аудармалы вексельді) береді;
төлеуші (трассат) вексель бойынша акцепт беріп оны вексель берушіге (трассанқа) қайтарады.
вексель беруші (трассант) акцепттелген вексеьді ремитентке - аудармалы вексель бойынша ақша алушыға жібереді;
ремитент аудармалы вексельді трассатқа төлемдерді өтеуге жіберіп отырады;
трассат банкке вексельді төлеуге үкім беріп және сонымен бірге вексельдің сырт жағына оның төленгені жөнінде белгі қояды;
ремитент вексельді несие берушіге жібереді;
несие беруші вексельді ақшаны өз шотына аудару үшін трассаттың банкіне жібереді;
ақша трассаттан несие берушіге несиені өтеу ретінде түседі.

Вексель қолма-қолсыз есеп айырысудың бір формасына жатады. Себебі, вексельдің атқаратын басты қызметі - төлем құралы. Есеп айырысу барысында пайдаланатын вексельдің түрлеріне қатысты жай және аудармалы вексельдің өзара айырмашылықтары бар.

Бұл айырмашылықтарға келесілер жатады:

Жай вексель - бұл қарапайым түрдегі борышқордың борыштық қолхаты, яғни төлеуге берген сөзі. Аудармалы вексель - бұл кредитордың қарыз алушыға төлеушіге тиісті ақшалай қаражатын ремитентке төлеуі туралы ұсынысын білдіреді;
Жай вексельде екі тұлға қатынасады: вексель беруші (қарыз алушы) және вексель ұстаушы (кредитор) . Аудармалы вексельде кемінде үші немесе одан көп тұлға қатынасады: вексель беруші (кредитор) - трассант, төлеуші (борышқор) - трассат, вексель ұстаушы - ремитент;
Жай вексельде вексель беруші - бұл вексель ұстаушыға қатысы бойынша төлеуші немесе вексель ұстаушының үкімі бойынша үшінші бір тұлғаға қатысты алғанда ол әрдайым вексельдегі қарызды өзі төлейді. Сондықтан да бұл жерде вексельді акцептеу қажет етілмейді.
Аудармалы вексельде вексель беруші - бұл кредитор, бірақ та ол, өзінің борышқорына қарызды өзіне емес, яғни өзі борышқор болып табылатын үшінші бір тұлғаға (вексель ұстаушыға) төленуіне ұсынысын жасайды. Бұл дегеніміз ол өзінің қарызын өзі төлемейді, бірақта ол төлемді оның өтініші басқа бір тұлға жасайды. Аудармалы вексель арқылы қарызды төлеу басқа тұлғаға өтеді.

Кесте 1- Вексельдің жіктелуі

Белгілеріне байланысты жіктеу

Вексельдің атауы

Сипаттамалар

Белгілеріне байланысты жіктеу: Алынған табысына байланысты

Вексельдің атауы:

Дисконттық

Пайыздық

Сипаттамалар:

Номиналдық құнынан төмен сатып алынатын вексель.

Номиналы бойынша сатып алынатын вексель табыс алу үшін ұсынады.

Белгілеріне байланысты жіктеу:

Мерзіміне қарай

Қатысушылардың санына байланысты

Вексельдің атауы:

Қысқа мерзімді

Орта мерзімді

Ұзақ мерзімді

Жай

Аудармалы

Сипаттамалар:

айға дейін

айдан 1 жылға дейін

1 жылдан жоғары

Вексельді ұстаушыға вексельде көрсетілген соманы белгілі бір уақытта немесе талап етуге байланысты төлеу құралы, вексель берушінің еш нәрсемен негізделмеген міндеттемесі;

Вексель берушінің (трассанттың) қарызды алушыға (трассатқа) белгілі соманы белгіленген мерзімде үшінші бір тұлғаға (ремитентке) төлеу туралы бұйрығын білдіреді.

Белгілеріне байланысты жіктеу: Мақсатына, мәміленің сипатына және қамтамасыз етілуіне қарай

Вексельдің атауы:

Коммерциялық

Банктік

Қаржылық

Қазынашылық

Кезікпе

Фиктивті

Бронзалық

Достық

Сипаттамалар:

Сатып алу - сату мәмілесі негізінде туындайтын вексель.

Банктердің түрлі банктік операцияларды жүзеге асырғандағы дәлелдейтін вексельді айтамыз.

Мәні банктердің қаражатты тартуы.

Өзінің шығынын өтеу үшін мемлекеттің айналымға шығарған вексельі.

Қамтамасыз етілмеген вексель.

Кейіннен банкте оларды есепке алу мақсатында бір-біріне беріледі.

Белгілеріне байланысты жіктеу: Төлем мерзіміне байланысты

Вексельдің атауы:

Ұсынуы бойынша

Нақты күні көрсетілген

Ұсынылғаннан кейін нақты бір күнде

Сипаттамалар:

Ұсынған кезде төленеді, бір жыл ішінде төлеуге ұсынылуы керек, вексель беруші бұл мерзімді қысқартуы мүмкін.

Вексельді нақты төлеу күні көрсетіледі.

Акцепт күні немесе наразылық білдірген күн бойынша анықталады.

Белгілеріне байланысты жіктеу: Рәсімдеудің дұрыстығына қарай

Вексельдің атауы:

Жарамды

Жарамсыз

Сипаттамалар:

Вексельдің реквизиттері көрсетіледі.

Вексель ережесінің орындалмауы.

Осыдан келіп, оның аудармалы деге наты туындайды. Вексель берушінің міндеті мынадай бір өзіндік шартты көздейді «Егер де төлеуші төлемесе, мен төлеймін» деген сипатқа ие. Соған сәйкес аудармалы вексельдің бет жағында төлеушінің қолы түрінде акцептің болуы талап етіледі.

Аударым векселiнде мыналар болуға тиiс:

1) құжат мәтiнiнiң өзiне енгiзiлген және осы құжат жасалған тiлде айтылған "вексель" атауы;

2) белгiлi бiр ақша сомасын төлеуге ешқандай шарт қойылмаған бұйрық;

3) төлем төлеуге тиiс тұлғаның (төлеушiнiң) атауы;

4) төлем мерзiмiн көрсету;

5) төлем жасалуға тиiс орынды көрсету;

6) кiмге немесе кiмнiң бұйрығымен төлем төленуге тиiс тұлғаның атауы;

7) вексель жасалатын уақыт пен орынды көрсету;

8) вексель беретiн тұлғаның (вексель берушiнiң) қолы.

Сонымен бірінші тарауды қорытындылайтын болсақ, қолма-қолсыз есеп айырысу формасы бола отыра, қарыз міндеттемесін білдіреді. Вексель нарығының қызметі - қысқа мерзімді несие беру арқылы ақша қаражатын бөлу болып табылады. Сондай-ақ мен бұл тарауда вексельдің негізгі түрлері мен олардың жіктемесін қарастырып өттім. Енді жұмыстың келесі тарауында вексель айналысы мен оның Қазақстандағы даму болашағын талдау болып табылады.

1. 3 Қазақстан Республикасындағы вексель айналысы және оны қолдану

барысы

Бұл Заң 1930 жылғы 7 маусымдағы Аударым және жай вексельдер туралы бiрыңғай заңды белгiлейтiн конвенцияға, Аударым және жай вексельдер туралы заңдардың кейбiр үйлеспеушiлiктерiн шешу мақсатын көздейтiн конвенция мен Аударым және жай вексельдерге қатысты елтаңба алымы жөнiндегi конвенцияға сәйкес Қазақстан Республикасындағы вексель айналысын реттейдi және төлем құралы мен несие қаражаты ретiнде вексельдiң қызметiн белгiлейдi.

Аударым векселi вексель берушiнiң бұйрығымен ақы төленуге тиiс деп берiлуi мүмкiн. /1/

Ол вексель берушiнiң өзiне берiлуi мүмкiн.
Ол үшiншi тұлғаның есебiнен берiлуi мүмкiн.

Аударым векселi үшiншi тұлғаның тұрғылықты жерiнде немесе төлеушiнiң тұрғылықты жерiнде немесе басқа бiр жерде төленуге тиiс болуы мүмкiн. Ұсынылған мерзiмде немесе ұсынылғаннан кейiн белгiлi бiр уақытта төленуге тиiстi аударым векселiнде вексель берушi вексель сомасына процент есептеуге шарт қоя алады. Мұнан басқа аударым вексельдерiнде мұндай шарт жазылмаған деп есептеледi.

Вексельде проценттiк ставка көрсетiлуге тиiс; мұндай нұсқау болмаған жағдайда, шарт жазылмаған деп есептеледi. Егер де басқа күн көрсетiлмесе, проценттер аударым векселi жасалған күннен бастап есептеледi және векселiндегi сома жазбаша да, цифрмен де жазылса, бұл жазбалардың арасында қайшылықтар болған жағдайда вексель жазбаша көрсетiлген сомада күшiнде болады. Егер аударым векселiнде сома жазбаша түрде не цифрмен бiрнеше рет көрсетiлсе, бұл жазбалардың арасында қайшылықтар болған жағдайда вексель тек аз сомаға ғана күшiнде болады.

Егер аударым векселiнде аударым векселi бойынша мiндеттi бола алмайтын тұлғаның қолы, жалған қолдар немесе ойдан шығарылған адамдардың қолдары болса, немесе оған қол қойғандарды барлық басқа негiзде мiндеттей алмайтын, немесе бiреудiң атынан қол қойылса, басқалардың қойған қолдары дегенмен де күшiн жоймайды. Вексельге қойылмаған қолдың орыны аударым векселiне өз қолын қойып куәландырушы адамның еркiн бiлдiретiн ресми түрде куәландырып жазған өтiнiшi арқылы ғана толтырылуы мүмкiн.

Тұлға атынан iс-әрекет жасауға уәкiлдiк берiлмеген, тұлғаның өкiлi ретiнде аударма векселiне қол қойған әрбiр адам вексель бойынша тарап ретiнде мiндеттi болады және, егер ол вексельдi төлеген болса, өкiл ретiнде көрсетiлген адамның құқығындай құқықтарға ие болады. Өзiнiң өкiлеттiгiн асыра пайдаланған өкiл де дәл осындай жағдайда болады. Вексель берушi акцепт үшiн де, төлем үшiн де жауап бередi. Оның өзiне акцепт үшiн жауапкершiлiк алмауына болады; оның төлем үшiн жауапкершiлiктi алмауының әрбiр жағдайы жазылмаған деп саналады. Әрбiр аударым векселi, тiптi ол бұйрық туралы нұсқаусыз берiлсе де, индоссамент арқылы берiлуi мүмкiн.

Егер вексель берушi аударым векселiнде "бұйрыққа емес" деген сөздi немесе қандай да бiр соған тең мағынадағы сөздi жазатын болса, құжатты нысаны ғана сақталып және жай цессия нәтижелерiмен берiлуi мүмкiн. Төлемшi вексельдi акцептегенiне немесе акцептемегенiне де қарамастан, тiптi соның пайдасына немесе вексель берушiнiң пайдасына не вексель бойынша мiндеттi қандай да бiр басқа тұлғаның пайдасына индоссамент жасалуы мүмкiн. Бұл тұлғалар өз кезегiнде вексельдi индоссация жасай алады.

Индоссамент жай және ешқандай шарт қойылмаған болуға тиiс. Оны шектейтiн шарттың кез-келгенi жазылмаған деп есептеледi. Iшiнара индоссамент жарамсыз болады. Индоссамент көрсетушiге бланктiк индоссамент күшiнде болады. Индоссамент аударым векселiне немесе соған қосымша параққа (аллонжға) жазылуға тиiс. Индоссамент өз пайдасына индоссамент жазылған тұлғаның нұсқауы көрсетiлмеуi мүмкiн немесе онда бiр индоссанттың ғана қойған қолы болуы тиiс (бланктiк индоссамент) . Бұл соңғы жағдайда индоссамент өз күшiнде болуы үшiн ол аударым векселiнiң сырт жағына немесе аллонжға жазылуға тиiс. Индоссаментке аударым векселiнен туындайтын барлық құқық берiледi. Егер индоссамент бланктiк индоссамент болса, вексель ұстаушы:

бланктi не өзiнiң атынан немесе басқа бiр тұлғаның атынан толтыра алады;
өз кезегiнде вексельдi бланк арқылы немесе қандай да басқа бiр тұлғаның атына индоссациялай алады;
вексельдi бланк толтырмастан және индоссамент жасамастан үшiншi тұлғаға бере алады. /1/

Аударым векселi кiмнiң қолында болса, тiптi соңғы индоссамент бланктi индоссамент болғанның өзiнде, егер ол өз құқығын индоссаменттердiң үздiксiз қатарына негiздей алса, сол тұлға заңды вексель ұстаушы деп қарастырылады. Бұл орайда сызылып тасталған индоссаменттер жазылмаған болып есептеледi. Бланктiк индоссаменттен кейiн басқа индоссамент болған кезде, соңғысына қол қойған тұлға бланктiк индоссамент бойынша вексельдi сатып алған деп есептеледi.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.