Ұн өндірісі

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

Курстық жұмыстың мақсаты

Курстық жұмыстың өзектілігі

ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ

1. 1 Крахмал

1. 1. 1 Крахмал түрлері және олардың түзілуі және жүктелуі

1. 1. 2 Крахмалдың құрылысы

1. 1. 3 Крахмалды алу

1. 1. 4 Крахмалдың қасиеттері

1. 1. 5 Крахмалдың маңызы мен қолданылуы

1. 2 Ұн жалпы сипаттама

1. 2. 1 Ұнның сортын ажырату белгілері.

1. 2. 2 Ұнның су сіңіру қабілетінің факторлары.

1. 2. 3 Ұнның шикі клейковина мөлшері ұн сапасына әсері.

1. 3 Фотометрия әдісі

1. 3. 1 Фотоколориметрия әдісі

1. 3. 2 Спектрофотометрия әдісі

2 ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ

2. 1 Қолданылған реактивтер, материалдар, аспаптар

2. 2 Ұнның құрамындағы крахмалды фотометриялық әдісі арқылы анықтау әдістемесі

2. 3 Анализ нысандары

2. 4 Нәтижелер және оларды талқылау

ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Нан - біздің Отанымыздың байлығы, халықтың негізгі тамақтану өнімі болып табылады.

Ал сол нанды ұннан жасайтынымыз бәріне белгілі. Ұнның сапасы егіс шаруашылығымен өте тығыз байланысты. Ал егістіктен біз астық аламыз. Алған астығымыздың сапасы неғұрлым жоғары болса, одан алған өнім сапасы да соғұрлым жоғары болады. Астық өндірілсе - ауыл шарушылығының ірі саласы. Астықтан ұнан, макарон, жарма, тәтті тағамдар сияқты адам баласына ең керекті өнімдер алынады. Астықты жер жүзінің түкпір-түкпіріне тасымалдауға қолайлы, ыстықтан да, суықтан да қорықпайды. Міне, осыдан барып барлық жер жүзіне кең тарап кеткен. Астық тамақ өнеркәсібінің шикізаты болғандықтан, ол ауыл шаруашылығынан тамақ өнеркәсібіне жақын. Астықтан алынатын ең маңызды өнімдердің бірі - ұн және ұннан алатын өнімдер. Ұн және ұннан алынатын өнімдер тұрғындардың тамақтануында негізгі орын алады. Бұл өнімдері күнделікті қолданылып отырады, сондықтан да тағамдық құндылығы жоғары болып саналады. Ұннан жасалатын нан өнімі адамға қажетті минералдық заттардың жетткізушісі.

Ұнның құндылығын тек оның химиялық құрамына қарап қоймай, сонымен қатар оның дәмі, иісі, сыртқы пішініне де қарап бағалайды .

Халқымызды жоғары сапалы тамақ өнімдерімен қамтамасыз ету мәселесін шешудің басты жолы алатын шикізаттарды дер кезінде ысырапсыз, шығынсыз, ұтымды, тиімді пайдалану, ал жақсы өмір қозғалысын қамтамасыз ету үшін ортамызды үнемі қажетті энергиямен, яғни белокпен, амин қышқылдарымен, май қышқылдарымен, минералды заттармен, витаминдермен қамтамасыз етіп отыру. Бұл энергия көздері ұннан жасалатын өнім нанда көп кездеседі, және организмге күнделікті түсіп отырады.

Халықты жоғарғы сапалы тағамдармен қамтамасыз ету ең негізгі кезек күттірмейтін міндет. Сондықтан барлық тағамдар, оның ішінде астық және оны өңдегенде алынатын өнімдер барлық жағынан алға қойылған шартқа сәйкес болу керек. Ол шарт мемлекеттік стандарттарда (ГОСТ-тарда) көрсетілген стандарттар бойынша крахмалдың мөлшерін анықтау. Стандарт халық шаруашылығында маңызды орын алады. Сол арқылы халық шаруашылығының барлық салалары бірімен-бірі байланысады. Міне сондықтан мемлекет көлемінде ұның сапасы қатаң тексеріледі. Ол тексеру барлық мекемелерге бірдей құжат-стандарт арқылы жүргізіледі.

Курстық жұмыстың мақсаты: Әдіс йод қатысында крахмал мен йодтың әрекеттесуіне негізделген.

Курстық жұмыстың өзектілігі: Адамдар көп тұтынатын өнім ол ұн және ұннан жасалатын өнім болғандықтан, мен анализдеуге ұнның құрамындағы крахмалдың стандарт бойынша сәйкес келуін анықтадым.

1 ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ

1. 1 Крахмал (нем. kraftmehl) - өсімдіктерде болатын полимерлік көмірсу: (С ₆ H ₁₀ O ₅ ) _n .

&Kcy;&rcy;&acy;&khcy;&mcy;&acy;&lcy; Supersadovod - &ocy; &scy;&acy;&dcy;&iecy; &icy; &ocy;&gcy;&ocy;&rcy;&ocy;&dcy;&iecy; &pcy;&rcy;&ocy;&scy;&tcy;&ocy; &icy; &icy;&ncy;&tcy;&iecy;&rcy;&iecy;&scy;&ncy;&ocy;

Крахмал

Крахмал- өсімдіктердің басты қосалқы көмірсуы; глюкоза қалдықтарынан түзілетін екі полисахаридтен (амилоза менамилопектин) тұрады. Ұн тәрізді ақ ұнтақ; көптеген өсімдіктерден алынады.

1. 1. 1 Крахмал түрлері және олардың түзілуі және жүктелуі

Табиғатта кездесуі және түзілуі.

Крахмал - целлюлозадан кейінгі табиғатта ең көп таралған көмірсу. Ол өсімдіктерде көп болады. Мысалға:

бидай дәнінде 70%, күріш дәнінде 80% картоп түйінінде 20%,

Аса маңызды тағамдық зат.

Крахмал жасыл өсімдіктердің жапырағында хлорофилл дәндерінде күн сәулесі қатысында су мен көміртек оксидінен түзіледі:

6СО ₂ + 6Н ₂ О -→ ^{фотосинтез} С ₆ Н ₁₂ О ₆ + 6О ₂

Глюкоз

Глюкозадан синтездік жолмен крахмал түзіледі:

nС ₆ Н ₁₂ О ₆ → (С ₆ Н ₁₀ О ₅ ) n + nН ₂ О

глюкоза крахмал

1. 1. 2 Крахмалдың құрылысы .

Крахмал - табиғи полимер. Ол екі полисахаридтен: амилоза мен аминопектиннен тұрады.

Полимерлену дәрежесі - n-нің мәні крахмалдың әр түрлі молекуласында шамамен 200-ден 2000-ға дейін болады. Крахмалдың молекулалық массасы бірнеше жүз мыңнан (амилоза) миллионға дейін (амилопектин) жетеді.

Крахмалдың макромолекуласы циклді α-глюкозаның қалдықтарынан тұрады. Крахмал түзілу процесінің сызбанұсқасы:

Яғни, крахмалдың қарапайым буыны, - C ₆ H ₁₀ O ₅ -

1. 1. 3Крахмалды алу.

Өндірісте крахмалды картоптан немесе жүгеріден алады. Картоптан крахмал алу үшін оны ұнтақтап турап, сүзгіге салып, сумен шаяды. Сумен шайылған крахмалды ыдыстарда тұнғаннан кейін бөліп алып кептіреді.

1. 1. 4Крахмалдың қасиеттері.

Крахмал салқын суда ерімейтін ақ түсті ұнтақ зат. Ыстық суда ісініп, коллоид ерітінді - клейстер түзеді.

Крахмалдың маңызды химиялық қасиеттерінің бірі - йодпен әрекеттескенде көк түстің пайда болуы. Оны картоптың немесе ақ нанның кесіндісіне, крахмал клейстріне йод ерітіндісін тамызып көруге болады. Бұл реакцияны тағам өнімдерінде крахмалдың бар-жоғын анықтау үшін қолданады.

Крахмал минерал қышқылдың (H ₂ SО ₄ ) немесе ферменттердің әсерінен гидролизденіп, глюкоза түзеді:

(С ₆ Н ₁₀ О ₅ ) _n + nH2O → C ₆ H ₁₂ O ₆

Реакция жағдайына байланысты әр түрлі аралық өнімдер түзіліп, гидролиз сатылап жүруі мүмкін:

(С ₆ Н ₁₀ О ₅ ) _n → (С ₆ Н ₁₀ О ₅ ) _n m → С ₆ Н ₂₂ О ₁₁ → n C ₆ H ₁₂ O ₆

Макромолекуланың ыдырауы біртіндеп іске асады, әуелі ірі молекулалы қосылыс декстрин, содан кейін дисахарид мальтоза және гидролиздің соңғы өнімі глюкоза түзіледі.

1. 1. 5 Крахмалдың маңызы мен қолданылуы.

Крахмал - негізгі азығымыздың бірі. Бірақ оны ағза бірден сіңіре алмайды. Тағамның құрамындағы крахмал майлар сияқты әуелі гидролизге ұшырайды. Гидролиздену процесі тамақты шайнағанда сілекеймен бөлінетін ферменттердің әсерінен ауызда басталады. Гидролиздену одан әрі асқазан мен ішекте жалғасады. Түзілген глюкоза ішектен қанға сіңіп, одан бүкіл ағзаға тарайды. Глюкозаның артық мөлшері гликогенге "жануар крахмалына" айналып, бауырда қор болып жиналады. Оның құрамы крахмал сияқты C ₆ H ₁₀ O ₅ бірақ құрылысы крахмалдан тармақты және молекулалық массасы да үлкен болады.

Организмнің гликоген жинауы шектеулі. Адам салмағының 1 килограмына 50-60 г гликоген жиналған соң, одан артық мөлшері майға айналып, адам толысып кетуі мүмкін. Гликоген қажеттілікке байланысты глюкозаға айналып, биохимиялық процестерге қатысады.

Крахмал гидролизінің аралық өнімдері декстрин мен мальтозаны ағза оңай сіңіреді. Тамақ дайындаған кезде крахмал декстринге айналады. Нан өнімдерін және картопты пісірген кезде крахмалдың аздап гидролизденуінен декстрин түзіледі.

Өнеркәсіпте крахмалды гидролиздеп, сірне мен глюкозаға айналдырады. Ол үшін крахмалға сұйылтылған күкірт қышқылын қосып қыздырады. Күкірт қышқылының артық мөлшерін бормен бейтараптап, кальций сульфатына айналдырып бөліп тастайды. Егер гидролизді соңына дейін жүргізбесе, декстрин мен глюкозаның қоспасы сірне алынады. Сірнеден кондитер тағамдарын, кәмпиттер, мармелад, джем, тосап жасайды.

Декстрин желім ретінде пайдаланылады. Крахмал мата өнеркәсібінде қолданылады. Ыстық үтіктің әсерінен крахмал декстринге айналып, жұқа қабықша түзеді. Ол матаға әр береді және тез кірлеуден сақтайды.

Крахмалдан химия өнеркәсібінде глюкоза, этил спиртін, ацетон және лимон қышқылын алады. Крахмал қағаз және картон өндірісінде қолданылады.

1. 2 Ұнның жалпы сипаттамасы

Ұнның түрі өндірілетін дәнді дақылға байланысты: бидай, қарабидай, жүгері, сұлы, соя, күріш, қарақұмық, арпа, бұршақ ұндары өндіріледі. Негізгі ұн түріне бидай және қарабидай болып табылады. Технологиялық ерекшелігіне және тағайындалуына байланысты типке бөлінеді: набайханалық, макарондық және қолдануға дайын деп бөлінеді. Бидай ұнның 5 тауарлық сортқа бөледі:қиыршық, жоғары, 1-ші, 2-ші, кебекті. Қарабидай ұнының: еленген, кебекті және кебексіз сорттарын шығарады. Қиыршықты шынылы жұмсақ және қатты бидайдан алады. Ұн біртекті сарғыш түсті қиыршық түрінде болады; шығымы -10%; күлділігі -0, 6%; шикі клейковина мөлшері -30%.

Ұндардың сорттарына байланысты:

Жоғары сортты ұндышынылы және жартылай шынылы бидайдан алынады, өте майда ұнтақталған эндоспермнен тұрады, құрамында кебек мүлде болмайды. Ол крем реңді ақ түсті; Күлділігі 0, 55% аспайды.
1-ші сортты ұнсарғыш реңді ақ түсті; бөлшектерінің өлшемі 40-60 мкм. Жоғары сортты ұнмен салыстырғанда бұл ұнда крахмал аз (64-67%) , белок (10, 6), клетчатка(0, 2) , күл (0, 6-0, 74%) көбірек және шикі клейковина шығымы 30-37.
2-ші сортты ұнсары немесе сұр реңді ақ түсті; ұн бөлшектері біртекті емес және 1-ші сортты ұн бөлшектеріне қарағанда ірірек, шикі клейковина шығымы 25%. Күлділігі 1, 00-ден 1, 25% аралығында ауытқиды.
Кебектіұнды кебекті бір сортты тарту кезінде алады, шығымы - 96 %. Бұл ұнның бөлшектерінің өлшемі біртекті емес. Түсті қоңыр реңді ақ түсті; кебек бөлшектері жақсы ажыратылады. Күлділігі 1, 5-тен 2% аралығында ауытқиды, ал клетчатка мөлшері - 2-ден 2, 5%-ке дейін, шикі клейковина шығымы 20%.

1. 2. 1 Ұнның сортын ажырату белгілері. Ұнның шығымы және сапасына дәннің химиялық құрамы мен технологиялық қасиеттері, ал бұл қасиеттер дәннің сорттық ерекшеленеді, оның өсіп-өнген ортасына, топырақтың құрамы мен ауа райына байланысты өзгеріп отырады. Ұнның түсі, күлділігі және тарту ірілігі бойынша анықталады.

1. 2. 2 Ұнның су сіңіру қабілетінің факторлары. Сапалы ұнға судың аз немесе көп қосылуыда кері нәтиже береді. Ол белгілі мөлшерде ғана болуы тиіс. Қазақстанның қуаңшылық аудандарында өсірілген бидайдан алынған ұн көбінесе суды көп қажет етеді. Ғылымда оны ұнның суды сіңіру қабілеті деп атайды. Өндірісте оның орташа су сіңіру қабілеті 53%-ға тең болса, өте күшті ұнның бұл қасиеті 70%-ға дейін жетеді.

1. 2. 3 Ұнның шикі клейковина мөлшері ұн сапасына әсері. Шикі желімшенің мөлшері мен сапасы нан пісіру және макарон дайындауға арналған бидай ұнының қасиетін сипаттайды. Желімшенің эластикалық және созылмалық қасиетіне байланысты, ол қамырдың ашу кезінде көмірқышқыл газын сақтап қалып пісіру кезінде формасын қалыптастырады. Ұн жармасында ішкі желімшенің мөлшері 30%-тен кем болмау керек. Ал жоғарғы сортта - 28, 1 сортта - 30, 2 сортта - 25, ерекше тартылған - 20.

Ұн құрамындағы заттардың сапасы бойынша пайыздық көрсеткіші 1 - кестеде көрсетілген.

құрамы

Ұн түрі

крахмал

ақуыз

пентоза

майлар

сахароза

целюлоза

зола

құрамыҰн түрі: Жоғары сұрып

крахмал: 79, 0

ақуыз: 12, 0

пентоза: 2, 0

майлар: 0, 8

сахароза: 1, 8

целюлоза: 0, 1

зола: 0, 55

құрамыҰн түрі: Бірінші сұрып

крахмал: 77, 5

ақуыз: 14, 0

пентоза: 2, 5

майлар: 1, 5

сахароза: 2, 0

целюлоза: 0, 3

зола: 0, 75

құрамыҰн түрі: Екінші сұрып

крахмал: 71, 0

ақуыз: 14, 5

пентоза: 3, 5

майлар: 1, 9

сахароза: 2, 8

целюлоза: 0, 8

зола: 0, 55

1 - кесте

1. 3 Фотометрия әдісі

Фотометрия - химиялық анализ, ол белгілі бір заттың немесе ерітіндінің сіңірген жарық мөлшерін өлшеуге негізделген. Егер бірдей қабатты зат арқылы (мысалы ерітінді) қарқыны J ₀ монохроматты жарық өтсе, онда ерітіндінің жарықты жартылай сіңіруіне байланысты, ерітіндіден өткен жарықтың қарқыны J ₁ кемиді.

Ерітіндіден өткен жарық қарқынның кемуі, жарық жолында, белгілі бір ұзындықтағы жарық толқының сіңіре алатын молекулалардың мөлшеріне тікелей байланысты. Сондықтан да, сіңірілген жарық энергиясының мөлшері, оның табиғатына, ерітіндінің концентрациясына, ерітінді қабатының қалыңдығына және түсетін жарық толқындарының ұзындығына тәуелді.

Кез-келген зат жарық сіңіреді немесе шағылыстырады. Егер зат көрінетін жарықты сіңірсе λ = 400-760 нм, ол белгілі бір түске боялады. Кейбір заттар ультракүлгін жарықты сіңіреді λ = 200-400 нм, ал кейбір заттар инфрақызыл жарықты сіңіреді λ = 800-900 нм. Заттың жарықты сіңіруі оның табиғатына және концентрацияға тәуелді. Жарық сіңірудің негізгі заңдары:

Бугер-Ламберт-Бер заңы - бір түсті (монохромат) жарық шоғының орта арқылы өткендегі әлсіреуін анықтайтын заң. Қалыңдығы І-ге тең жұтатын қабат арқылы өткенжарық шоғының қарқындылығы І ₀ шамадан І шамаға дейін төмендейді. Ол былай анықталады:

І=І ₀ Һе-kλҺl

Мұндағы: kλ - жұту көрсеткіші, ол заттың қасиетін сипаттайды; kλ жұтылатын жарықтың толқын ұзындығына (λ) тәуелді, ал қарқындылығына тәуелсіз болады.

Ерітінділер үшін:

kλ=СҺ≥λ

С - ерітілген зат концентрациясы,

≥λ - ерітілген зат (жұтатын зат) молекуласының толқын ұзынд.

λ-ға тең жарықпен өзара әсерлерін сипаттайтын коэффициент, ол С-ке тәуелсіз.

Бұл заңды тәжірибе арқылы француз ғалымы П. Бугер ашқан (1729), неміс ғалымы И. Г. Ламберт оны теориялық жолмен қорытқан (1760), ал тағы бір неміс ғалымы А. Бер ерітінділер үшін тұжырымдаған (1852) . Бугер-Ламберт-Бер заңы ерітінділердің жарықты жұтуын өлшеу арқылы ерітілген заттың концентрациясын анықтау әдісінің негізіне алынған. Бугер-Ламберт-Бер заңының орындалу ауқымы кең, бірақ жарық қарқындылығы өте жоғары (мыс., импульсті лазердің фокусталған шоғы) болған жағдайда kλ коэффициенті жарық қарқындылығына тәуелді болады да, бұл заңнан ауытқушылық байқалады.

Бугер - Ламберт - Бердің біріккен заңы : Егер қабат қалындығы бірдей болса, әр түрлі заттар түскен жарықтың бірдей бөлігін сіңіреді.

Математикалық өрнегі:

мұндағы: J ₀ - түскен жарық интенсивтілігі; J - өткен жарық интенсивтілігі; ε - сіңірудің молярлы коэффиценті - заттың табиғатына, толқын ұзындығына, температураға тәуелді, ал концентрацияға тәуелсіз; С - молярлы концентрация (моль/л) ; l - қабат қалыңдығы (см) .

Егер l=1см болса, онда Т өткізу коэффициенті деп аталады.

мұндағы: D - оптикалық тығыздық

D = -lgT

Егер жарық сіңіру Бугер-Ламберт-Бер заңына бағынса, оптикалық тығыздық ерітінді концентрациясына тура пропорционал болады. Бірақ заң барлық жағдайды орындала бермейді.

Заңның орындалу шарттары: жарық монохроматты болу керек; ортаның сыну көрсеткіші тұрақты болу керек; коцентрация өзгергенде заттың құрамы өзгермеуі керек.

Оптикалық тығыздықтың аддитивтілік заңы:

Егер ерітіндіде бірнеше жарық сіңіретін зат болса, онда ерітіндінің оптикалық тығыздығы барлық компоненттер үлестерінің қосындысына тең болады.

D=D ₁ +D ₂ +D ₃ . . . D= ε ₁ C ₁ 1 ₁ + ε ₂ C ₂ l ₂ + ε ₃ C ₃ l ₃ …

Молекулалық абсорбциялық спектроскопияның екі әдісі бар:

1 фотоколориметрия2 спектрофотометрия

Фотометриялық әдісте зат концентрациясын бес әдіспен анықтайды:

Салыстыру әдісі - анықталатын заттың оптикалық тығыздығы Dх және сол заттың стандартты ерітіндісінің оптикалық тығыздығы Dст. Қабат қалындығы бірдей.

D _x - С _x

D _ст - С _ст

калибровкалық график әдісі - стандартты ерітінділер сериясының оптикалық тығыздығын өлшеп, калибровкалық график салу.
Қоспа - анықталатын заттың оптикалық тығыздығын өлшеп, сосын оған белгілі көлем стандартты ерітінді қосып, тағы оптикалық тығыздығын өлшейді.

D _х+ст D _х =ε·С _х l D _х+ст =ε·С _х+ст l

Қоспа қосудың графиктік әдісі - концентрацияны Схграфикпен табады. Ал графикті Dх+ст=f(Сст) арасында салады.
Молярлық сіңіру әдісі - егер ε белгілі болса, онда Сх=Dх/εl ал егер ε белгісіз болса, онда стандартты ерітінділерді фотометриялап ε табуға болады.

ε=Dст/Сстl

Фотометриялық титрлеуде анықталатын затты қолайлы титрантпен титрлей отырып; оптикалық тығыздықты өлшеп отырады. Титрлеу үшін түсті индикатор пайдалануға болады. Сонда эквивалентті нүкте маңайында оптикалық тығыздық күрт өзгереді. Титрлеу қисығы D-Vтит координациясында салынады.

Фотометриялық титрлеу қисықтарының түрлері:

реакция өнімі түсті
реакция нәтижесінде түсті заттар ыдырайды
бір түсті индикатор қатысында титрлеу

4. екі түсті индикатор қатысында титрлеу.

1. 3. 1 Фотоколориметрия әдісі

Заттың фотоколориметриялық анализі, ертіндінің оптикалық тығыздығын фильтрдер бөлінетін кең диапозонды толқын ұзындығында өлшеу аркылы жүргізіледі. Фотоколориметр диафрагма мөлшерін өзгерту нәтижесінде, екі жарық ағындарын оптикалық компенсациялау принциптері негізінде жұмыс істейді. Бұл әдіспен түсті ерітінділерді анализдеуге болады.

Кесте 1.

Ерітіндінің түсі

Сіңіру максимумы (λ, нм)

Жарық фильтрінің түсі

Ерітіндінің түсі:

Сары

Қызыл-сары

Қызыл

Күлгін

Көк

Жасылтым көк

Көкшіл жасыл

Сіңіру максимумы (λ, нм):

450-480

480-490

490-500

560-575

575-590

590-625

625-640

Жарық фильтрінің түсі:

Көк

Жасылтым көк

Көкшіл жасыл

Сарғыш жасыл

Сары

Қызыл сары

Қызыл

Фотоколориметрмен жұмыс істеу тәртібі

Өлшеуден бұрын фотоколориметр тексеріледі. Ол үшін пердені ашып және нейтральды жарық фильтрді қосып, 20 минут қыздырады. Гальванометр арретирі ашылады. Сол жақ барабанды жарықты 95 % мөлшерінде өткізетіндей қалыпқа келтіріп, стрелканы 5 және 6 ұстағыштарды пайдалану арқылы 0-ге әкеледі.

20 минуттан кейін пердені жауып, гальванометр стрелкасының жағдайын тексереді. Егер стрелка қозғалып кетсе, потенциометр ұстағышымен 0-ге келтіреді.

Бұдан кейін жұмысқа қажетті жарық фильтірін қосып, пердені ашып, гальванометр стрелкасының барлық сатыдағы сезімталдық жағдайын тексереді. Cтрелканы сұр жарықшалармен байланысқан 5 және 6 қондырғылар көмегімен 0-ге қояды.

Оптикалық тығыздықты өлшеу үшін, сол жақ барабанды 0-ге қоямыз. Бұл кезде диафрагма толығымен ашық болады. 5-6 жарық шаларды айналдыру арқылы гальванометрдің стрелкасын 0-ге келтіреміз. Сонан кейін оң жақтағы жарық ойығына зерттелетін ерітінді орнына, еріткіші бар кюветаны орналастырады. Бұл жағдайда жарықағынының теңелуі бұзыладыда, стрелка ауытқиды. Стрелканы өлшеу барабанын (4) айналдыру арқылы қайтадан 0-ге келтіреміз. Зерттелетін ертіндінің оптикалық тығыздығының мәні сол жақ барабанның шкаласы арқылы анықталады(сурет 1) .

$C:\Users\User\Desktop\Новая папка\181243452_1.jpg$

Сурет 1. Фотоколориметр КФК - 2: 1 - микроамперметр;

2 - жарық бастауы; 3 - жарық толқынын қосу ұстағыш; 4 - кюветаны ауыстыру ұстағыш; 5 - фотоэлементті қосу ұстағыш;

6 - 1 - ші шкалада көрсетілген көрсеткішті реттегіш.

1. 3. 2 Спектрофотометрия әдісі

Спектрофотометрия көрінетін, ультракүлгін және инфрақызыл жарықтың монохроматты сәулесін сіңіруге негізделген.

Артықшылықтары:

1 λ=210-1100 нм аралығында жарық сіңіруді жүргізуге болады, яғни түссіз ерітіндінің оптикалық тығыздығын өлшеуге болады;

2 жарықтың монохроматану дәрежесі жоғары;

3 ерітіндінің ғана емес мөлдір қатты заттардың да оптикалық тығыздығын өлшеуге болады;

4 сіңіру спектрі бойынша сапалық анализ жүргізуге болады.

1. 3. 3 Фототрбидиметрия және нефелометрия

Фототурбидиметрия жєне нефелометрия әдістерінде анықталатын элементті нашар еритін қосылысқа айналдырады және бұл қосылыс түзілу кезінде тұрақты дисперсиялық жүйе түзуілуі керек.

Дисперсті, гетерогенді жүйе арқылы жарық өткізсе, жарықтың бір бөлігі сіңіріледі, бір бөлігі шашырайды сондықтан интенсивтілік кемиді.

мұндағы: J ₀ - түскен жарық интенсивтілігі

J _с - сіңірілген жарық интенсивтілігі

J _м - шашыраған жарық интенсивтілігі

J - өткен жарық интенсивтілігі

Фототурбидиметрия әдісі өткен жарық интенсивтілігін өлшеуге негізделген.

Нефелометрия шашыраған жарық интенсивтілігін өлшеуге негізделген.

2 ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ

Қолданылған реактивтер, материалдар, аспаптар

Крахмалдың стандартты ертіндісі: 1 л мөлшердегі коникалық колбаға 0, 50 г крахмал және 20 мл дистилденген суды араластырады, оған 600 мл 500жылы су құйамыз, ертіндіні су моншасында 950қа дейін қыздырады. Содан соң кран суы мен суытамыз, ертіндіні коникалық колбаға сиымдылығы 1000 мл болатын колбаға ауыстырамыз, одан кейін оған белгісіне дейін су құямыз және араластырамыз; 1 мл дайындалған ертіндіде 0, 5 мг крахмал болады.
Иод кристалдары.
Калий йодиді
Йод ертіндісі: фарфор ыдысқа 1 г иод және 1, 5 г калий йодидін, және оған 10 мл дистилденген су құямыз, одан кейін иодтың біркелкі ертіндісі пайда болғанша пестик арқылы үгітеміз, дайын болған ертіндіні бұранда қақпағы бар қоңыр ыдысқа құямыз. Және оған 200 мл су құямыз.
Фотоэлектрокалориметр және спектрофотометр және жарықты жұтатын қалыңдығы 1 см болатын кювета.
Аналитикалық таразы.
Техникалық таразы
Центрифуга
Су моншасы
1000термометр
Үгіткіш пен біге фарфорлы ыдыс
Центрифугалық пробиркалар - 4.
250 мл сиымдылығы бар бұрандасы бар қоңыр ыдыс
Дистилденген суда жуылған өзеннің құмы, және муфель пешінде кептірілген болуы керек
Өлшегіш колба, өлшемі 1000 мл - 2 дана
Коникалық колба, өлшемі 1 л - 2 дана
Өлшегіш цилиндр, сыйымдылығы 1000 мл - 2 дана
Бюретка, өлшемі 25 мл
Химиялық стақандар, өлшемі 50 мл - 6 дана
Градиюривті пипеткалар, сыйымдылығы 1, 10 және 20 мл - 1 данадан