Басқару есебінің директ-костинг жүйесі

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ БИЗНЕС ФАКУЛЬТЕТІ

ЕСЕП ЖӘНЕ АУДИТ КАФЕДРАСЫ

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

Орындаған 4 курс студенті Базарбаев Р.

Ғылыми жетекші

э. ғ. к., доцент Есенгелдиева Г. Т.

Нормабақылаушы Оңдаш А. О.

Қорғауға жіберілді

кафедра меңгерушісі

э. ғ. к., доктор PhD: Товма Н. А.

Алматы 2010

МАЗМҰНЫ:

Кіріспе

1. БАСҚАРУ ЕСЕБІНДЕГІ ӨНІМНІҢ ӨЗІНДІК ҚҰНЫН КАЛЬКУЛЯЦИЯЛАУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ ЖӘНЕ КӘСІПОРЫНДАҒЫ МАҢЫЗЫ.

Басқару есебіндегі өзіндік құнды басқару жүйесінің элементтері және олардың байланысы.
Кәсіпорындағы өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау мен шығын есебінің есеп саясатындағы орны.
«Базис Астана» ЖШС-нің экономикалық және техникалылық сипаттамасы және оның қызметін талдау

2. ДИРЕКТ-КОСТИНГ ЖҮЙЕСІ БАСҚАРУ ЕСЕБІНІҢ МАҢЫЗДЫ ЭЛЕМЕНТІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ.

2. 1 Басқару есебіндегі директ-костинг жүйесінің қалыптасуының тарихы.

2. 2 Директ-костинг жүйесіндегі шығындардың маңызы.

2. 3 Өндірісті ұйымдастырудағы директ-костинг жүйесінің ерекшеліктері және оның басқару есебін құруға тигізетін әсері

3. ҚОРЫТЫНДЫЛАУ ПРОЦЕСТЕРІН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУДА ДИРЕКТ-КОСТИНГ ЖҮЙЕСІ БОЙЫНША ШЫҒЫНДАРДЫ БАҚЫЛАУ ЖӘНЕ РЕТТЕУ.

3. 1 Кәсіпорындағы өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау мен шығын есебінің процесі.

3. 2 Басқару есебі жүйесіндегі шығындарды бағалау әдісі

3. 3 Өндіріліген өнімді калькуляциялау мен бағалау үшін шығындарды директ-костинг жүйесімен жіктеуді жетілдіру шараларын жүзеге асыру.

Қорытынды.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Кіріспе

Экономикасы жоғары дамыған елдерде нарық жағдайындағы ұйымның оңтайлы экономикалық жұмысын ұйымдастырудың мол тәжірибесі жинақталған, мұны отандық кәсіпорындардың есеп тәжірибесінде пайдалану өте қажет. Ұйымды басқару теориясы мен тәжірибесінің шетелдік жетістігінің бірі басқарушылық есеп болып саналады.

Басқарушылық есепті ұйымдастыру мен жүргізу ұйым басшыларының жедел және стратегиялық шешім қабылдауына керекті қаржылық және өндірістік ақпараттарды сәйкестендіру, өлшеу, талдау, дайындау, түсіндіру және ұсыну процесі болып табылады.

Бұл анықтама халықаралық стандарттарға сай және ұйымды басқару үшін есептің мәні мен мазмұнын ең толық сипаттайтын түсінік. Осыған сай басқарушылық есеп ұйымның, оның бөлімшелерінің қызметін стратегиялық басқаруды, бағалауды, кәсіпкерлік қызметті жоспарлау мен бақылауды, материалдық, қаржылық және еңбек ресурстарын оңтайлы пайдалануды қамтамасыз етуді қоса алғанда жалпы бизнесті басқару үшін қажетті ақпаратты жедел қалыптастыру мен пайдаланудың барлық жүйесін қамтиды. Бұл жағдайда бухгалтерлік есеп жүйесі, оның ішінде ұйымды басқару үшін пайдаланатын бөлігі басқарушылық есебіне кіреді.

Ғалымдар мен экономисттердің арасында басқарушылық есепті бухгалтерлік есеп жүйесінде және онан тыс та қарайтын әртүрлі көзқарастар бар. Соңғы жылдары басқарушылық есеп кәсіпорын қызметінің қаржылық есебімен, яғни шығындар мен қаржылық нәтижелер, борыштық талаптар мен міндеттемелер, материалдық қорлар мен төлем тәртібін бақылаумен ғана шектеледі. Бірақ өндіріс, өткізу және жабдықтау, сонымен қатар басқарушылық шешімдердің тиімділігін бағалау, оның ішінде кәсіпорын үшін маңызы жағынан кем түспейтін өндірістік инвестициялармен байланысты шешімдер басқарушылық есеп өрісінен тыс қалып қалады.

Басқарушылық есеп шаруашылық қызметтерінің нәтижелері бойынша басқарылатын әрбір объектінің есептік жүйесі, жопарлауы, бақылауы мен шығындары туралы мәліметтерді талдауы болып көрінуі, соның негізінде ұзақ және қысқа мерзімді уақытқа ұйымның қызметін оңтайландыру мақсатында әртүрлі тиімді басқарушылық шешімдерін жедел қабылдау үшін ақпараттың негізі болып саналады. Себебі бұрын бухгалтерлік қызмет ешқашан жедел және стратегиялық жоспарлау мен бюджеттендіру, жабдықтау, өндіріс пен өнімді өткізуді басқару үшін ақпараттарды дайындаумен айналыспаған. Бірақ, соңғы кезде экономикалық ақпаратты қалыптастырудың компьютерлік жүйесі көп жылдар бойы өндірістік - шаруашылық қызметті жоспарлау, болжау, есепке алу және талдау арасындағы көбіне шартты түрде болатын кедергілерді жойып жіберді.

«Басқарушылық есеп» түсінігі (management aceounting) ағылшын тілінен аударылған және біршама қарама қайшылықтарға ие. Мәселен, басқарудың классикалық теориясы тұрғысы бойынша кез келген есеп басқару функциясы болып табылады. Сондықтан бұл анықтама басқарушылық есептің толық мазмұнын сипаттай алмайды. Сонымен басқарушылық есеп сұрақтарын теориялық және тәжірибелік жағынан қарастыру кезінде ғалымдар мен сараптаушылар арасында оның пәндері мен ұйымдастыру жолдары туралы әртүрлі көзқарастар мен ұғымдар бар. Бұл іс жүзінде батыс пен отандық экономикалық-басқарушылық пәндер саласына екі салыстырмалық көзқарасқа байланысты болады. [18]

Қазақстан Республикасының нормативті реттеу заң актілерінде басқарушылық есепке берілген ресми анықтаманың жоқ екенін атап өтуіміз керек. Біздіңше, бұның себебі басқарушылық есепті ұйымдастыру әрбір ұйымның ішкі ісі болғандықтан деп түсінеміз. Мемлекет ұйымды осындай есеп жүргізуге міндеттендіре алмайды немесе оны жүргізудің бірегей ережесін жасап бермейді. Басқарушылық есептің батыстық қалыптасқан практикасы мемлекеттің бұл салаға араласпайтындығын көрсетеді. Бірақ, басқарушылық есептің теориялық және тәжірибелік маңызы зор, сондықтан оған мамандардың зерттеуін талап ететін жеке бағыт ретінде анықтама беру аса маңызды болып саналады.

Сондықтан, біздің ойымызша басқарушылық есеп ұйымның ақпараттық жүйесінің негізгі бөлігі болып отырып, бір жағынан ұйымның өндірістік-шаруашылық қызметтерін, өндірістік шығындар мен өндіріс көлемін болжамдау, жоспарлауға, сондай-ақ тиімді басқару шешімдерін қабылдау мақсатында қажетті ақпараттармен қамтамасыз ету, жедел басқару мен бақылауға, оңтайлы басқару шешімдерін қабылдауға, сонымен бірге алға қойған мақсат-міндеттердің орындалуын бағалауға арналған ішкі есеп жүйесі деп түсінеміз.

Құрылыс-монтаж жұмысымен айналысатын кәсіпорындарда басқарушылық есепті ұйымдастыру кезінде басты назарды құрылыс өндірісінің келесідей ерекшеліктеріне аудару қажет: материалдар сапасын көрсете отырып, өлшеу-жөнелту құжатын дұрыс толтыру; қайта құру және өңдеу кезіндегі құрылыс өнімдерін есептен шығару тәртібін сақтау; бөлшектеу мен қалдықтарды өлшеу және құжаттау; материалды бөлшектеу кезіндегі шығымы, сонымен қатар тазарту кезіндегі дәрежесі бойынша нормаларының орындалуын бақылау; технология мен сметаны сақтау, нормативтік журналының мәліметтерін, шикізатты жұмсау нормалары әртүрлі, бірақ сату бағалары бірдей өнім атауларының өзгеріп кетуін анықтау мақсатында құрылыс өнімдерін жіберу мәліметтерімен салыстыру; бастапқы жиыны бойынша шикізаттың негізгі өндіріс бөліміндегі партиялық есепке алынуының дұрыстығын анықтау.

Басқарушылық есептің принципиалды ерекшелігі шығындар мен табыстарды тек жалпы кәсіпорындар бойынша ғана емес, сонымен қатар оларды ұйым ішінде қалыптастыру орындары және жауапкершілік орталықтары бойынша анықтау болып табылады. Ол өз алдына менеджерлердің жауапкершлігін арттырып, өнімнің тиімділігіне әсерін тигізеді.

Құрылыс-монтаж жұмысымен айналысатын кәсіпорындарда шығын орталықтары басқа жауапкершілік орталықтарына кіруі немесе оқшау әрекет етуі мүмкін.

Сонымен бірге, біз дипломдық жұмыста шығындар орталығының негізгі екі типін бөліп, көрсетуді ұсынып отырмыз:

- нормативті шығындар орталығы;

- басқарушылық шығындар орталығы.

Нормативті шығындар орталығы - басшысы өнім бірлігіне жұмсалатын шығындардың жоспарлы деңгейінен артып кетпеуін қамтамасыз ететін бөлімше. Құрылыс-монтаж жұмысымен айналысатын кәсіпорындарда осындай орталықтар ретінде өндірістік цехтар, шикізаттар мен материалдарды сатып алу бөлімшесі қарастырылады.

Басқарушылық шығындар орталығы - басшысы шығындар жиынтығының жоспарлы деңгейінің сақталуына жауап беретін бөлімше. Біздің жағдайда, бұл - бақылау мен басқару қызметтің іске асыратын әкімшілік-басқарушылық қызметкерлері және бухгалтерия болып табылады.

Құрылыс саласы бойынша кәсіпорындардағы жабдықтау процесі құрылысты дайындауға қажет еңбек заттарымен кәсіпорынды қамтамасыз ететін операциялар жиынтығын көрсетеді. Жабдықтауды ұйымдастыру арқылы белгілі бір сапалы материалдық ресурстармен өндірісті уақытылы қамтамасыз етудің нәтижесінде дайын өнімнің - салынған құрылыс объектісінің сапасына, кәсіпорынның барлық ұжымы қызметінің тиімділігіне жағымды әсер етуге болады.

Құрылыс кәсіпорындарының жабдықтау-дайындау қызметінің негізгі міндеті бұл - құрылыс монтаж жұмыстарын дайындауға барлық қажетті құралдарымен қамтамасыз ететін операциялар жиынтығы. Аяқталған құрылыс сапасы мен жалпы кәсіпорынның қызметінің тиімділігі жабдықтаушы ұйымдардан өндіріске материалдық ресурстардың белгілі бір көлемде сапалы, уақытылы түсуіне тәуелді болады.

Осы сала бойынша құрылыс монтаж жұмыстарына кеткен шығындар түрі сарапталып ғимараттың өзіндік құнын анықтайды. Құрылыс саласының шығындары үнемі бірқалыптылықты ұстамайды. Себебі, шикізаттардың нарықтық бағасының тепе-теңдікті ұстанбауынан шығындарда үнемі біркелкі болуы мүмкін емес.

Диплом жұмысының өзектілігі директ-кост жүйесін осы салада қолдану өте маңызды екендігі, себебі өндірісте айнымалы шығындар болғандықтан оларды ажырата білу жолдарын анықтау.

Осы мақсатта орындалған жұмыстың бірінші бөлімінде шығындарға анықтама беріле отырып, басқару есебіндегі өзіндік құнды басқару жүйесінің элементтері және олардың байланысы қаралса, екінші бөлімде директ-кост жүйесінің ашылу мен қолдануы көрсетілген. .

БАСҚАРУ ЕСЕБІНДЕГІ ӨНІМНІҢ ӨЗІНДІК ҚҰНЫН КАЛЬКУЛЯЦИЯЛАУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ ЖӘНЕ КӘСІПОРЫНДАҒЫ МАҢЫЗЫ. Басқару есебіндегі өзіндік құнды басқару жүйесінің элементтері және олардың байланысы.

Басқару есебінің құрылуы калькуляциялық есеп базасы негізінде пайда болады, сондықтанда оның негізгі мазмұны әртүрлі сараланған аспектідегі алдағы және өткен кезеңдегі өндірістік шығындар есебін құрайды. Соңғы уақытта отандық және аударылған экономикалық әдебиеттерде пайда болған, сонымен қатар бухгалтерлік есеп бойынша жұмыстарда және оның ақпараттарының басқару қызметінде пайдалануын, «басқару есебі» түсінігі анықтамасында қарастырады.

Басқару есебінің тағы бір жағы, оның мәнін анықтауда көптеген авторлар айтып өткендей, ақпараттың талдамалылығы болып табылады. Басқару есебінің құрамында ақпараттар жинақталады, топтастырылады, сәйкестендіріледі және кәсіпорынның пайда табудағы қатысу үлесін анықтау және құрылымдық бөлімшелер қызметі нәтижесінің нақты мақсаттарда анық және нақты көрсетілуі зерделенеді. Өндірістік қызметтің тиімділігі есепте өндірілген шығындардан нақты және стандарттық шығындар, нәтижелерді салыстыру процесі ретінде қойылған.

Басқару есебінің мәнін анықтау оны кәсіпорынның бүтіндей ақпараттық бақылау жүйесі ретінде сипаттайтын белгілердің жиынтығын қарауға мүмкіндік туғызады: үздіксіздігі, нысаналылығы, ақпаратпен қамтамасыз ету толықтығы, кәсіпорынның объективтік экономикалық заңдылықтарын пайдалануды тәжірибеде көрсету, ішкі және сыртқы мақсаттағы өзгерістердің басқару объектісіне әсері.

Көптеген экономистер басқару есебінің мәні туралы әртүрлі ойлар айтады.

Басқару есебінің мәні - кәсіпорынның болашақтағы даму мәселелерінің үйлесімділігі және оперативтік басқару шешімдері үшін ақпараттарды жүйелейтін, болжау, талдау, мөлшерлеу (нормалау), кірістер мен шығындар есебінің біріктірілген жүйесі .

Басқару есебінің мәніне сипаттама бере отырып, оның ерекшелігін айтып өткен жөн: басқару есебі басқару процесін есептік процесспен байланыстырып отырады.

Басқару есебі өндірістің жоғары тиімділікке жетуі үшін ұйымдастыру және нақтылау мақсатында адамдардың қызметін басқару процесіне әсер ету процесі болып табылады. Басқаруды жоспарлау, ұйымдастыру, реттеу, бақылау арқылы әсер етеді. Осы аталған қызметтер басқарудың міндеттері мен мақсаттарына жауап беріп, өз жүйесін жасай отырып, басқару есебінің қызметін орындайды.

Сондай-ақ кәсіпорын қызметіне басқару әдістері мен жүйесіне сәйкес басқару есебінің мазмұны мен жүргізілуі де өзгеріп отырады. Әсіресе бұл ішкі факторлардың әсер етуімен өзгеретін (инфляция, өнеркәсіптің құрылымдық қайта құрылуы және т. б. ), кәсіпорындардың әртүрлі ұйымдық құрылымдарындағы табыстар мен шығындар есебін модельдеуге қатысты. Осы жерден басқарудың объектісі және субъектісі тізімі өзгереді.

Басқару туралы ғылым басқару есебі туралы тұжырымдама жасайды.

Басқару есебінің өндірісті басқарудың барлық айналымы барысында объектілердің жиынтығы ретінде жалпы түрде шығады. [18]

Жалпы басқару есебін екі топқа біріктіруге болатын, оның көпсанды объектілерін ашады:

- кәсіпорын қызметінің барысында адамдардың мақсатқа сәйкес еңбегін қамтамасыз ететін өндірістік ресурстар;

- кәсіпорынның өндірістік қызметі жиынтығын құрайтын, шаруашылық процесстері және оның нәтижелері.

Өндірістік ресурстар құрамына жататындар:

- негізгі қорлар - еңбек құралдары (машиналар, жабдықтар, өндірістік ғимараттар және т. б. ), олардың жағдайы мен пайдаланылуы;

- материалдық ресурстар - еңбек құралдары көмегімен өндіріс барысында өңдеуге белгіленген еңбек заттары;

- материалдық емес активтер-ұзақ мерзімді жұмсалым объектілері (жерді, стандарттарды, лицензияларды, тауар белгілерін пайдалану құқығы), олардың жағдайы мен пайдалануы.

Бұл ресурстар басқару есебінде өндірістік қорлармен кәсіпорынның қоймаларында, өндірістік бөлімшелердің қоймасында және олардың қозғалысы өндіріс айналымы бойынша дайын өнім қоймасына тапсырғанға дейін көрсетіледі. Олар шикізатты ауыл шаруашылығы, өнеркәсіп салаларының шығаратын өнімі ретінде қарастырады; нақты кәсіпорынға алдын ала өңдеуге берілетін, материалдар (шалафабрикаттар дайындау, орау, бөлшектер, тораптар және т. б. ) ; еңбек нәтжесінде, мақсатқа сәйкес қызмет барысында, нақты жағдайда кәсіпорынның билігіндегі еңбек ресурстарын пайдалану, еңбек нәтижелері.

Басқару есебі объектісінің екінші тобына мынадай қызмет түрлері жатады:

дайындау-қамтамасыз ету - жабдықтау процесімен байланысты, сонымен қатар маркетингтік қызметті, жөндеу мен ұстап тұру үшін белгіленген өндірісті шикізат ресурстарымен, қосалқы материалдармен және өндірістік жабдықтарды қосалқы бөлшектермен қамтамасыз ету, сақтау, сату;
өндірістік-негізгі және қосалқы операциялардан тұратын және өнім өндірісін шартқа сәйкес технологиямен байланыстыру процесстері;
шығаратын өнімді жетілдіру және жаңасын әзірлеу бойынша операциялар;
қаржылық өткізу - өнімді өткізу нарығын қалыптастыру бойынша операциялар және маркетингтік зерттеу; орау, тасымалдау және басқа жұмыстарды қосқанда, тікелей өткізу операциялары; өнімді жарнамалаудан басталып, тұтынушылармен тікелей байланысты орнатумен аяқталатын, сату көлемінің өсіміне әсер ететін операциялар; шығаратын өнімнің сапасын бақылау;
ұйымдастырушылық - кәсіпорынның ұйымдастыру құрылымын құру; реттеу, жоспар орындалуын бағалау, бақылау, жоспарлау қызметтеріне сәйкес, басқарудың әртүрлі деңгейі, құрылымдық бөлімшелер арасындағы ішкі коммуникациялық байланыс талаптарына жауап беретін, тура және кері байланыспен кәсіпорындағы ақпараттық жүйені ұйымдастыру;
кәсіпорынның негізгі мақсатын орындауға бағытталған, ішкі орындаушылардың әрекетін үйлестіру операциялары.

Басқару есебі объектілерді топтастырудың басқа түрін таңдап алуы мүмкін, бірақ кез келген жағдайда ол басқарудың негізгі мақсаттарына жауап беруі керек.

Кәсіпорынның өндірістік қуаты және нақты өндіру көлемі басқару есебі жүйесін қолдануды анықтайды.

Басқару есебінің жүйесі ақпараттардың көлемі, олардың алдына қойылған мақсаты, критерийі және мақсатқа жету жолдары, элементтер құрамы және олардың өзара байланысымен сипатталады. Басқару есебі жүйесінің жіктелуі келесі схемада көрсетілген (2. 2 сурет) .

Сурет1. Басқару есебі жүйесінің жіктелімдік белгілері.

Жіктелім белгілеріне жататыны: ақпаратты қамту ауқымы, басқару және қаржылық есептің өзара байланыс сатысы, өндіріске кеткен шығындар оперативтілігі, өнімнің өзіндік құнына шығындардың қосылу толықтылығы.

Ақпараттарды қамту ауқымы бойынша кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымы қызметінің түрлері, жүйелік және мәселелік есеп жиынтығынан, мақсатты жиынтық жүйесі олардың құрамды бөліктерінен тұратын өнімдер толық жүйеде ажыратылады. [18]

Жүйелік есеп шығыны - есеп беруде ұсынылатын, топтау, теңестіру, тіркеу жолдарымен, шығын құрамы бойынша оның белгілеуімен өндіріске кеткен қаржылық есеп шығыны жатады. Жүйелік есеп элементтеріне жататыны:

өндірістік ресурстарды пайдалану және сату бойынша шығынды бағалау және өлшеу;
жабдықтау барысын, өндірісті және сату процесін заттай өлшемде бақылау;
шығын элементтері және шығындар баптары бойынша пайда болу орны, өнім, қызмет көрсету түрлері бойынша топтастыру, сонымен қатар бұған өзіндік құнға жатқызылатын шығындар;
өзінің пайдаланушыларын уақтылы, мазмұны, ұсыну жиілігі бойынша қанағаттандыратын, ішкі және сыртқы есеп беру.

Мәселелік есеп өндірістің үйымдастырушылық, конжолукторлық, технологиялық, экономикалық дайындығы; өнімнің сату бағасы; өндірістік ресурстар шығысын оңтайландыру және өндірістік қорларды басқару туралы ақпараттарды қалыптастырады.

Мәселелік есеп міндеттері өндірістік есеп және статистикалық нақты мәліметтер негізінде болжау, нормалау, жоспарлау, бағдарлау, жүйелік экономикалық талдау, бақылау, реттеу әдістері көмегімен шешіледі.

«Мәселелік есеп» түсінігінің мазмұны, яғни осы есептің мәліметтері кәсіпорынның алдағы экономикалық және өндірістік проблемаларын шешуде пайдаланатынын көрсетеді.

Мәселелік есеп мәліметтері мыналар үшін пайдаланылады:

- шығындар мен кірістерді жоспарлау және болжау, смета жасау және мөлшерлеуде;

- өнім өндірісі табысын және нормативтен (стандарттан) ауытқуын, шығысын талдауда;

- өндіру және өткізу барысында алынатын табыстар мен шығындар көлемі бойынша кәсіпорынның құрылымдық бөлімшелері қызметін бағалауда;

- өндіріс және өткізу, импорт және экспорт, өнім ассортименті аймағында қазіргі және алдағы перспективаға көптүрлі басқару шешімдерін қабылдауда;

- шығындар мен табыстардың оңтайлылығын қамтамасыз ететін, шығындар мен қорларды басқару үлгісін құруда.

Өзара байланыс сатысы бойынша қаржылық шығындар мен табыстардың жүйелік есебі, және басқару есебі арасында шет елдер тәжірибесінде екі жүйе қолданылады: монистикалық және дербес.

Монистикалық - бухгалтерлік есептің шоттарында тура және кері байланыстар негізінде жүйелік және мәселелік есепті біріктіретін жүйесі. Жүйелік есеп бухгалтерлік есеп шоттарында өндірістік шығындар, дайын өнім және оны сатуды көрсету жолымен кәсіпорын қызметін, оның қаржылық жағдайын бағалауға мүмкіндік береді. Ішкі есеп берудің мәліметтерімен қаржылық ақпараттарды толықтыра отырып, әкімшілік өндірістің кез-келген бөлімшесінде ұйымдастырушылық ұтымдылығын бағалай алады. Материалға жауапты тұлға оперативті мәліметтер мен есеп беруден әрекет етіп тұрған стандартқа сәйкес оң және теріс ауытқуын анықтайды.

Дербес жүйе - жүйелік және мәселелік есептің жекеленіп құрылуы. Қаржылық және басқару есебінің арасындағы байланыс бірыңғай қолданылатын есеп шоттарының көмегімен бақылау жүргізіледі.

Шығынның оперативтілігі бойынша жүйелер былайша бөлінеді: нақты шығындар (өткен, тарихи) есебі жүйесі және стандартты шығындар (нормаланған) есебі жүйесі. Шығынның оперативтілігі - тиімділікті жоғарылатуға негізделген, жүйенің әрекет ететін критерийлерінің бірі.

Нақты (өткен) шығындар есебі жүйесі нақты дайын өнім бірлігін сатудан алынған табысты және нақты өзіндік құнды анықтау үшін; сатылған өнімнің өзіндік құнын және пайданы есептеу үшін ақпараттарды қалыптастырудан тұрады.

Стандартты шығындар есебі жүйесіне жататыны : үстеме шығындар, еңбек шығындары, негізгі қорлар, материалдарды пайдалану және сату бойынша кеткен шығындар стандарттарын әзірлеу, норматив пен сметадан ауытқуын бөліп нақты шығындар есебі және нормативті шығындар бойынша өзіндік құн калькуляциясын жасау.

Халықаралық тәжірибеде бұл жүйе «стандарт-кост» деп аталады. Ол өзіндік құнның қалыптасуын оперативті бақылау және қажет болғанда оның барысын реттеуге бағытталады.

Өзіндік құнға шығынды қосу толықтылығы - тәжірибеде қолданылатын, есеп жүйесі жіктелімінің белгілерінің бірі. Басқару есебінде әртүрлі мақсатқа жауап беретін екі жүйе - бөлшектенген шығындар есебі және толық шығындар жүйесі қалыптасқан. [15]

Толық шығындар есебі жүйесі өзіндік құнды калькуляциялаумен және өндіріске кеткен шығындардың дәстүрлі есебімен көрсетіледі. Негізгі шығындардың топтары тікелей (калькуляциялау объектісіне тікелей қатысты), жанама (калькуляциялау объектілері арасында бөлінетін, белгілі бір базаға қатысты) болып бөлінеді.

Ішінара шығындар жүйесі өнімнің жекелеген түрінің өзіндік құнына жатқызылатын, тура сипаты бар, шығынның жекелеген элементін анықтайтын тәсілмен түсіндіріледі. Шығындар бұл жүйеде өндіріс көлеміне байланысты болады, сондықтан да оларды өзгермелі деп атайды. Шектелген шығындардың калькуляциясы калькуляцияланатын өнімді шығарумен байланысты тек өндірістік шығындарды жатқызады.

Шығынның бір бөлігі жанама сипатта болса, онда ол барлық өнімге қатысты болады. Шығынның мұндай түрі табыстың жалпы сомасынан шегеріледі. Шетелдік тәжірибеде есептің бұл түрі «директ-костинг» деп аталады.

«Базис Астана» ЖШС - нің экономикалық және техникалылық сипаттамасы және оның қызметін талдау

Жауапкершілігі шектеулі серіктестік «Базис-Астана» Қазақстан Республикасында 2006 жылдың 04 октябрьде мемлекеттік тіркеуден өтіп, өз қызметін атқарып келеді.

ЖШС «Базис-Астана» (әрі қарай мәтін бойынша Серіктестік) Қазақстан Республикасының 1-сәуір 2000 жылғы Азаматтық Кодексіне, 16-шілде 1999 жылғы, №436 «Жауапкершілігі шектеулі және қосымша серіктестіктер туралы» Заңына және басқа да Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес жеке меншік негізінде құрылған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.