Банктің қаржы ресурстары және капиталын қалыптастыру және оны тиімді пайдаланудың теориялық негіздері
КІРІСПЕ
1. БАНКТІҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖӘНЕ ОНЫ ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру және оны тиімді пайдаланудың теориялық аспектілері
1.2 Банктің қаржы ресурстары және капиталын н басқару структурасы
1.3 Банктің қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру, бөлу және тиімді пайдалануды жетілдіру негіздері
2. «АТФБАНК» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМНЫҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫ ТАЛДАУ
2.1 «АТФБанк» Акционерлік Қоғамның экономикалық сипаты
2.2 «АТФБанк» Акционерлік Қоғамның қаржылық ресурстарын талдау
2.3 «АТФБанк» Акционерлік Қоғамның қаржы ресурстары және капиталын н пайдалану тиімділігін бағалау
3. БАНКТІҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н БАСҚАРУДЫҢ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. БАНКТІҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖӘНЕ ОНЫ ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру және оны тиімді пайдаланудың теориялық аспектілері
1.2 Банктің қаржы ресурстары және капиталын н басқару структурасы
1.3 Банктің қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру, бөлу және тиімді пайдалануды жетілдіру негіздері
2. «АТФБАНК» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМНЫҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫ ТАЛДАУ
2.1 «АТФБанк» Акционерлік Қоғамның экономикалық сипаты
2.2 «АТФБанк» Акционерлік Қоғамның қаржылық ресурстарын талдау
2.3 «АТФБанк» Акционерлік Қоғамның қаржы ресурстары және капиталын н пайдалану тиімділігін бағалау
3. БАНКТІҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н БАСҚАРУДЫҢ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Нарықтық экономика жағдайында өндіріске қаржы жұмсаудың экономикалық тиімділігі бүгінгі күннің өзекті мәселесі болып отыр. Қаржыны тиімді және ұқыпты жұмсай отырып, мол табысқа және жетістікке жету негізгі мақсат болып отыр.
Банктің қаржылық жағдайы оның қалыпты өндірістік, коммерциялық және басқа да қызмет түрлері үшін қажетті қаржы ресурстары және капиталын мен қамтамасыз етілуімен және оларды мақсатқа сай, тиімді тарату және пайдаланумен, сондай-ақ басқа шаруашылық субъектілерімен қарым-қатынаста болу, төлеу қабітеттілігі мен қаржылық тұрақтылықпен сипатталады.
Қазіргі нарықтық қатынас жағдайында мекеме құралдарының ең басты бөлігіне қаржы ресурстары және капиталын н жатқызамыз. Банктің қаржылық тұрақтылығын бағалау, объективті, ғылыми негізделген және үйлесімді басқару, өндірістік, қаржылық шешімдер қабылдау үшін оның қаржылық жағдайын талдау қажет. Тек терең және ұқыпты талдау негізінде ғана оның қызметін объективті бағалап, банктің қаржылық тұрақтылығын нығайту немесе жақсарту үшін шешімдер қабылдауға болады. Нарық жағдайында банктің өміршеңдігінің кепілі мен жай¬-күйінің орнықтылығының негізі оның қаржылық тұрақтылығы болып табылады. Бүгінгі нарықтық жағдайда тұрақты төлем қабілеттілік табыстылықтан да маңызды болып отыр.Сондықтан менің курстық жұмысымның тақырыбы қазіргі күні өзекті мәсеслердің бірі болып отыр.
Курстық жұмыстың мақсаты мен маңызы банктің қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастырудың экономикалық тиімділігін анықтау, қаржы ресурстары және капиталын н бөлу және тиімді пайдалану механизмін талдау болып отыр.
Бұл мақсатқа жетуге келесідей міндеттер қойылады:
- банктің даму бағыты мен өндіріс ауқымын зерттеу;
- банктің негізгі экономикалық көрсеткіштерін зерттеу;
- банктің қаржылық ресурстары, олардың қалыптасу көздерін талдау, құрамы мен құрылымы динамикасын зерттеп, баға беру;
- банктің төлем қабілеттілігі мен баланс өтімділігін зерттеу;
- банктің даму перспективасы мен стратегиясына баға беру;
Зерттеу объектісі - «АТФБанк» акционерлік қоғамының іс тәжірибесінде қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру, бөлу және пайдалану тиімділігін экономикалық бағалауы көрсетіліп отыр. Курстық жұмысты орындау барысында «АТФБанк» АҚ- ның жылдық баланстары, табыстар мен шығындар есебі, өзге де қаржылық есеп беру құжаттары пайдаланылады.
Зерттеу пәні банктің қаржы ресурстары және капиталын н талдау.
Курстық жұмыстың ғылыми жаңалығы.
- Банктің қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастырудың теориялық аспектілері негізделді.
- Макро және микро деңгейдегі қаржылық ресурстардың негізгі түрлері анықталып, нақтыланды.
Банктің қаржылық жағдайы оның қалыпты өндірістік, коммерциялық және басқа да қызмет түрлері үшін қажетті қаржы ресурстары және капиталын мен қамтамасыз етілуімен және оларды мақсатқа сай, тиімді тарату және пайдаланумен, сондай-ақ басқа шаруашылық субъектілерімен қарым-қатынаста болу, төлеу қабітеттілігі мен қаржылық тұрақтылықпен сипатталады.
Қазіргі нарықтық қатынас жағдайында мекеме құралдарының ең басты бөлігіне қаржы ресурстары және капиталын н жатқызамыз. Банктің қаржылық тұрақтылығын бағалау, объективті, ғылыми негізделген және үйлесімді басқару, өндірістік, қаржылық шешімдер қабылдау үшін оның қаржылық жағдайын талдау қажет. Тек терең және ұқыпты талдау негізінде ғана оның қызметін объективті бағалап, банктің қаржылық тұрақтылығын нығайту немесе жақсарту үшін шешімдер қабылдауға болады. Нарық жағдайында банктің өміршеңдігінің кепілі мен жай¬-күйінің орнықтылығының негізі оның қаржылық тұрақтылығы болып табылады. Бүгінгі нарықтық жағдайда тұрақты төлем қабілеттілік табыстылықтан да маңызды болып отыр.Сондықтан менің курстық жұмысымның тақырыбы қазіргі күні өзекті мәсеслердің бірі болып отыр.
Курстық жұмыстың мақсаты мен маңызы банктің қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастырудың экономикалық тиімділігін анықтау, қаржы ресурстары және капиталын н бөлу және тиімді пайдалану механизмін талдау болып отыр.
Бұл мақсатқа жетуге келесідей міндеттер қойылады:
- банктің даму бағыты мен өндіріс ауқымын зерттеу;
- банктің негізгі экономикалық көрсеткіштерін зерттеу;
- банктің қаржылық ресурстары, олардың қалыптасу көздерін талдау, құрамы мен құрылымы динамикасын зерттеп, баға беру;
- банктің төлем қабілеттілігі мен баланс өтімділігін зерттеу;
- банктің даму перспективасы мен стратегиясына баға беру;
Зерттеу объектісі - «АТФБанк» акционерлік қоғамының іс тәжірибесінде қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру, бөлу және пайдалану тиімділігін экономикалық бағалауы көрсетіліп отыр. Курстық жұмысты орындау барысында «АТФБанк» АҚ- ның жылдық баланстары, табыстар мен шығындар есебі, өзге де қаржылық есеп беру құжаттары пайдаланылады.
Зерттеу пәні банктің қаржы ресурстары және капиталын н талдау.
Курстық жұмыстың ғылыми жаңалығы.
- Банктің қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастырудың теориялық аспектілері негізделді.
- Макро және микро деңгейдегі қаржылық ресурстардың негізгі түрлері анықталып, нақтыланды.
1. «Қаржы негіздері». С.Құлпыбаев., Мельников В.Д Алматы 2009.
2. «Қаржы менеджменті» Р.Ә. Әмірқанов, А.Қ. Тұрғұлова 2002.
3. «Қаржылық менеджмент» Мадиярова Э.С., Сүйеубаева С.Н
4. «Основы финансового менеджмента. Как управлять капиталом?» Балабанов И.Т. - М.: Финансы и Статистика, 1994.
5. «Дамыған елдердің банкжүйесі» А.Ә. Ілияс, Н.Н. Керімбекова, Г.И. Супугалиева.
6. «Қаржы, ақша айналысы және несие». Смағұлова Р.О., Мәдіханова Қ.Ә., Тұсаева Ә.Қ., Сатыпалдиева Ж.Ш. Алматы: Экономика 2008.
7. Ниязбекова Р.Қ., Рахметов Б.А., Байнеева П.Т. Компания экономикасы. Оқу құралы. – Алматы: Экономика.2008.
8. Үмбетәлиев А.Д., Керімбек Ғ.Е. «Салық және салық салу». Оқулық. – Алматы: Экономика 2006.
9. Мақыш С.Б. «Ақша айналысы және несие». – Алматы : 2004.
10. Баймұратов О. «Қазақстан қаржы нарығы». – Алматы: Экономика 2007
11. Искаков Ұ.М., Бохаев Д.Т, Рузиева Э.А. «Қаржы нарығы және делдалдары». Оқулық. – Алматы. Экономика 2008.
12. Қазақстан Республикасының «Лицензиялау туралы»Заңы, 1995ж.
13. Ковалев В.В. «Практикум по анализу и финансовому менеджменту» Москва, Финансы и статистика, 2006.
14. Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау» Оқу құралы. – Алматы: Экономика. 2001 ж.
15. Шеремет А.Д. «Теория экономического анализа». - Москва, Инфра-М, 2006.
16. Ильенкова С.Д. «Экономика и статистика фирм» - М. : Финансы и статистика
17. Коллас Б., «Управление финансовой деятельностью предприятия». Москва.: Олимп-Бизнес, 2005г.
18. Сергеев И.В., Веретенников И.И. «Экономика организаций». Учебник. – Проспект. 2006.
19. Самсонов Н.Ф. и др. «Финансовый менеджмент». Учебник. М.Финансы ; ЮНИТИ,1999.
20. Шишкин А.К., Вартанян С.С. , Микрюков В.А. «Бухгалтерский учет и финансовый анализ на коммерческих предприятиях» Инфра-М – 2003
21. Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. «Методика финансового анализа» - М.: ИНФРА - М, 2006 - 176с.
22. «АТФБанк» Акционерлік қоғамның жылдық қаржылық есебі 2007-2009жж.
23. Кошкарбаев К.У. «Принципы и методы управления финансовым ресурсами предприятия», Қаржы-Қаражат, 2005 ж
2. «Қаржы менеджменті» Р.Ә. Әмірқанов, А.Қ. Тұрғұлова 2002.
3. «Қаржылық менеджмент» Мадиярова Э.С., Сүйеубаева С.Н
4. «Основы финансового менеджмента. Как управлять капиталом?» Балабанов И.Т. - М.: Финансы и Статистика, 1994.
5. «Дамыған елдердің банкжүйесі» А.Ә. Ілияс, Н.Н. Керімбекова, Г.И. Супугалиева.
6. «Қаржы, ақша айналысы және несие». Смағұлова Р.О., Мәдіханова Қ.Ә., Тұсаева Ә.Қ., Сатыпалдиева Ж.Ш. Алматы: Экономика 2008.
7. Ниязбекова Р.Қ., Рахметов Б.А., Байнеева П.Т. Компания экономикасы. Оқу құралы. – Алматы: Экономика.2008.
8. Үмбетәлиев А.Д., Керімбек Ғ.Е. «Салық және салық салу». Оқулық. – Алматы: Экономика 2006.
9. Мақыш С.Б. «Ақша айналысы және несие». – Алматы : 2004.
10. Баймұратов О. «Қазақстан қаржы нарығы». – Алматы: Экономика 2007
11. Искаков Ұ.М., Бохаев Д.Т, Рузиева Э.А. «Қаржы нарығы және делдалдары». Оқулық. – Алматы. Экономика 2008.
12. Қазақстан Республикасының «Лицензиялау туралы»Заңы, 1995ж.
13. Ковалев В.В. «Практикум по анализу и финансовому менеджменту» Москва, Финансы и статистика, 2006.
14. Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау» Оқу құралы. – Алматы: Экономика. 2001 ж.
15. Шеремет А.Д. «Теория экономического анализа». - Москва, Инфра-М, 2006.
16. Ильенкова С.Д. «Экономика и статистика фирм» - М. : Финансы и статистика
17. Коллас Б., «Управление финансовой деятельностью предприятия». Москва.: Олимп-Бизнес, 2005г.
18. Сергеев И.В., Веретенников И.И. «Экономика организаций». Учебник. – Проспект. 2006.
19. Самсонов Н.Ф. и др. «Финансовый менеджмент». Учебник. М.Финансы ; ЮНИТИ,1999.
20. Шишкин А.К., Вартанян С.С. , Микрюков В.А. «Бухгалтерский учет и финансовый анализ на коммерческих предприятиях» Инфра-М – 2003
21. Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. «Методика финансового анализа» - М.: ИНФРА - М, 2006 - 176с.
22. «АТФБанк» Акционерлік қоғамның жылдық қаржылық есебі 2007-2009жж.
23. Кошкарбаев К.У. «Принципы и методы управления финансовым ресурсами предприятия», Қаржы-Қаражат, 2005 ж
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1. БАНКТІҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖӘНЕ ОНЫ ТИІМДІ
ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру және оны тиімді
пайдаланудың теориялық аспектілері
2. Банктің қаржы ресурстары және капиталын н басқару структурасы
1.3 Банктің қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру, бөлу және
тиімді пайдалануды жетілдіру негіздері
2. АТФБАНК АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМНЫҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н
ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫ ТАЛДАУ
2.1 АТФБанк Акционерлік Қоғамның экономикалық сипаты
2.2 АТФБанк Акционерлік Қоғамның қаржылық ресурстарын талдау
2.3 АТФБанк Акционерлік Қоғамның қаржы ресурстары және капиталын н
пайдалану тиімділігін бағалау
3. БАНКТІҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н БАСҚАРУДЫҢ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ
ЖОЛДАРЫ
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Нарықтық экономика жағдайында
өндіріске қаржы жұмсаудың экономикалық тиімділігі бүгінгі күннің өзекті
мәселесі болып отыр. Қаржыны тиімді және ұқыпты жұмсай отырып, мол табысқа
және жетістікке жету негізгі мақсат болып отыр.
Банктің қаржылық жағдайы оның қалыпты өндірістік, коммерциялық және
басқа да қызмет түрлері үшін қажетті қаржы ресурстары және капиталын мен
қамтамасыз етілуімен және оларды мақсатқа сай, тиімді тарату және
пайдаланумен, сондай-ақ басқа шаруашылық субъектілерімен қарым-қатынаста
болу, төлеу қабітеттілігі мен қаржылық тұрақтылықпен сипатталады.
Қазіргі нарықтық қатынас жағдайында мекеме құралдарының ең басты
бөлігіне қаржы ресурстары және капиталын н жатқызамыз. Банктің қаржылық
тұрақтылығын бағалау, объективті, ғылыми негізделген және үйлесімді
басқару, өндірістік, қаржылық шешімдер қабылдау үшін оның қаржылық жағдайын
талдау қажет. Тек терең және ұқыпты талдау негізінде ғана оның қызметін
объективті бағалап, банктің қаржылық тұрақтылығын нығайту немесе жақсарту
үшін шешімдер қабылдауға болады. Нарық жағдайында банктің өміршеңдігінің
кепілі мен жай-күйінің орнықтылығының негізі оның қаржылық тұрақтылығы
болып табылады. Бүгінгі нарықтық жағдайда тұрақты төлем қабілеттілік
табыстылықтан да маңызды болып отыр.Сондықтан менің курстық жұмысымның
тақырыбы қазіргі күні өзекті мәсеслердің бірі болып отыр.
Курстық жұмыстың мақсаты мен маңызы банктің қаржы ресурстары және
капиталын н қалыптастырудың экономикалық тиімділігін анықтау, қаржы
ресурстары және капиталын н бөлу және тиімді пайдалану механизмін талдау
болып отыр.
Бұл мақсатқа жетуге келесідей міндеттер қойылады:
- банктің даму бағыты мен өндіріс ауқымын зерттеу;
- банктің негізгі экономикалық көрсеткіштерін зерттеу;
- банктің қаржылық ресурстары, олардың қалыптасу көздерін талдау, құрамы
мен құрылымы динамикасын зерттеп, баға беру;
- банктің төлем қабілеттілігі мен баланс өтімділігін зерттеу;
- банктің даму перспективасы мен стратегиясына баға беру;
Зерттеу объектісі - АТФБанк акционерлік қоғамының іс
тәжірибесінде қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру, бөлу және
пайдалану тиімділігін экономикалық бағалауы көрсетіліп отыр. Курстық
жұмысты орындау барысында АТФБанк АҚ- ның жылдық баланстары, табыстар
мен шығындар есебі, өзге де қаржылық есеп беру құжаттары пайдаланылады.
Зерттеу пәні банктің қаржы ресурстары және капиталын н талдау.
Курстық жұмыстың ғылыми жаңалығы.
- Банктің қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастырудың теориялық
аспектілері негізделді.
- Макро және микро деңгейдегі қаржылық ресурстардың негізгі түрлері
анықталып, нақтыланды.
- Қаржылық ресурстарды қалыптастыру, бөлу және тиімді пайдаланудың
структурасы мен тәсілдері негізделді.
Курстық жұмыстың ақпарат көзі. Мен осы диплом жұмысымды жазу барысында
материалдарды көптеген әдебиеттер, газет-журналдардан сонымен қатар
интернет желісінен, АТФБанк Акционерлік Қоғамының бухгалтерлік есебінен
алдым.
Курстық жұмыстың құрылымы. Курстық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен,
қорытындыдан, әдебиеттер тізімінен тұрады.
Кіріспеде курстық жұмыстың өзектілігі, экономикалық маңызы көрсетіліп
негізделген мақсаттары мен міндеттері, структурасы қарастырылған.
Жұмыстың бірінші бөлімі үш тараудан тұрады. Оның бірінші бөлімінде
қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру және оны тиімді пайдаланудың
теориялық аспектілері, екінші бөлімінде қаржы ресурстары және капиталын н
басқару структурасы,үшініші бөлімінде қаржы ресурстары және капиталын н
бөлу және оны тиімді пайдалануды жетілдіру негіздері ескерілді. Банктің өз
шаруашылық қызметін үздіксіз жүргізу үшін міндетті шарттары мен оның
қажеттіліктері тілге тиек етіледі және халықаралық есеп беру
стандарттары, оларды енгізуге байланысты өзгерістер жайлы сөз қозғалады.
Себебі қазіргі кезде мемлекетіміз халықаралық стандартқа сай болу үшін
жаңа есеп беру структурасыне көшті. Бұл тараудың әрі қарай практикалық
бөлімде талдаулар жүргізу үшін маңызы зор.
Жұмыстың екінші тарауы үш бөлімнен тұрады. Оның бірінші бөлімінде
АТФБанк акционерлік қоғамының экономикалық сипаты, қаржылық ресурстарын
талдау, қаржы ресурстары және капиталын н пайдалану тиімділігін бағалау
туралы мәліметтер берілген.
Үшінші тарау бір бөлімнен тұрады. Оның бірінші бөлімінде банктің
қаржы ресурстары және капиталын н басқаруды жетілдіру жолдары
қарастырылған.
Курстық жұмыстың мақсатына жетуге келесі міндеттер қойылады:
- банктің даму бағыты мен өндіріс ауқымын зерттеу;
- банктің негізгі экономикалық көрсеткіштерін зерттеу;
- банктің қаржылық ресурстары, олардың қалыптасу көздерін талдау, құрамы
мен құрылымы динамикасын зерттеп, баға беру;
- банктің төлем қабілеттілігі мен баланс өтімділігін зерттеу;
- банктің даму перспективасы мен стратегиясына баға беру;
Нақты осы жұмыстың басты мақсаты – зерттелетін банктің қаржы
ресурстары және капиталын н қалыптастыру және оны ұйымдастыруды талдау,
қаржыны бөліп және оны тиімді пайдалану механизмін зерттеу болып отыр.
1.БАНКТІҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖӘНЕ ОНЫ
ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1.Қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру және оны тиімді
пайдаланудың теориялық аспектілері.
Қаржы ғылымы қаржыны тек экономикалық категория, яғни айрықшалықты
өндірістік қарым-қатынастардың жиынтығы ретінде ғана қарастырып қоймайды,
сонымен бірге мақсатты ақшалай қорлар түріндегі олардың материалдық іске
асуын баса көрсетеді. Бұл қорлар қаржылық қатынастардың тұрақты иелері
болып келеді. Олардың қалыптасу көздері және қорлардың өздері ұлттық
шаруашылықтың тиісті буындарының қаржы ресурстары және капиталын болып
табылады. Демек, қаржылық ресурстар – бұл жалпы қоғамдық өнім мен ұлттық
табысты өндіру, бөлу және қайта бөлу үдерісінде жасалынатын экономикалық
субъектілердің және мемлекеттің қаржылық әдістердің көмегімен құратын
ақшалай қорланымдары мен ақшалай қорлары. Қаржылық ресурстар ұдайы
өндірістің және мемлекеттің шығындарын жабу үшін қажет. Тап қаржылық
ресурстар қаржылық категорияны баға және басқа құндық категориялардан бөліп
алуға мүмкіндік жасайды. Қоғамдық жалпы өнім мен ұлттық табысты арттыру
қаржылық ресурстар өсуінің басты шарты болып табылады.
Қаржылық ресурстарда негізгі орынды құнның мына элементтері: таза
табыс, қосылған құн салығы, акциздер, кедендік төлемдер, әлеуметтік
мұқтаждарға төленетін жарналар және амортизациялық аударымдар алады.
Қаржы мен қаржылық ресурстар - бара-бар ұғымдар емес. Қаржылық
ресурстар өзінше қаржының мәнін анықтамайды, оның ішкі мазмұны мен қоғамдық
арналымын ашпайды. Қаржы ғылымы тап мұндай ресурстарды жасау, бөлу және
пайдалану негізінде туындайтын қоғамдық қатынастарды зерделейді; ол
қаржылық қатынастар дамуының заңдылықтарын зерттейді.
Қаржылық ресурстар жалпы қоғамдық өнімнің 60%- ға жуығын құра отырып,
мемлекеттің қаржылық қуатының көрсеткіші болып табылады. Қоғамдық өнім мен
ұлттық табысты жасау, бөлу және қайта бөлу үдерісінде қалыптаса отырып,
олар түпкілікті пайдалануға, яғни негізгі құрал-жабдықтарды толтырға,
ұлғаймалы ұдайы өндірісті қамтамасыз етуге және жалпымемлекеттік қажеттерді
қанағаттандыруға қоғам жұмсайтын материалдық ресурстардың бір бөлігінің
ақша көрінісі болып табылады. Қоғамдық өндіріс үдерісінде қаржылық
ресурстар неғұрлым көп жасалса, соғұрлым ол тиімдірек болады. Сонымен бірге
бүкіл ұдайы өндірістің тиімділігін арттыру проблемасын шешу және
экономикалық өсудің қарқынын тездету ұлттық шаруашылықта қаржалық
ресурстарды тиімді пайдалануға байланысты.
Қаржылық ресурстардың құрамында олардың аса маңызды екі бөлігін бөліп
көрсетуге болады:
Біріншіден мемлекеттің кірістері. Олар республикалық және жергілікті
бюджеттерде шоғырланады. Мемлекеттің кірістері заңнамалық тәртіппен
бекітіледі және мемлекеттік функцияларына сәйкес жұмсалады. Мемлекеттің
кірістерін жұмылдырудың негізгі структурасы салықтар, қарыздар мен
лотереялар, сыртқы көздерден түсетін түсімдер;
Екіншіден бюджеттен тыс қражаттар. Олар шаруашылық жүргізуші
субъектілердің қарамағында болады. Олардың пайда болуы мемлекеттің мақсатты
шығыстарымен байланысты. Бюджеттен тыс ресурстар автономды арнаулы қорлар,
арнаулы қаржы жоспарлары, қазынашылық шоттар түрінде болып келеді. Бұл
қорлардың қаражаттары экономиканы мемлекеттік реттеудің мүмкіндіктерін
кеңейтеді. Бюджеттен тыс қаражаттардың оғаштығы мемлекетке қаржылық
ресурстардың жалпы сомасын жасыруға, қаржылық бақылауды әлсіретуге, нағыз
қаржылық жағдайда бұрмалауға мүмкіндік жасайды. Бюджеттен тыс қаражаттардың
жалпы сомасын анықтау қиын, өйткені ол көптеген қорлар мен қаржыландырудың
дара жоспарлары арасында шашырап кеткен.
Қаржы ресурстары және капиталын мен капитал компания қаржыларын
талдаудың негізгі объектілері болып табылады. Реттелетін нарық жағдайында
қаржыгер үшін нақты объект болып табылатын және жаңа кірістер алу
мақсатында оған әрдайым әсер ете алатын капитал түсінігі көбінесе
қолданылады. Капитал – бұл компания айналымға салған және бұл айналымнан
кірістер әкелетін қаржылық ресурстардың бір бөлігі.
Қаржылық ресурстардың көздері қоғамдық өнім құнының келесідей
элементтерінен тұрады:
- амортизациалық аударымдар С;
- мемелекеттік салықтар V;
- таза пайда m;
Амортизалық аударымдар, айналым қаражаттары, табиғи орта мен
минералдық-шикізат базасын толықтыруға аударылатын аударымдар, компания
өнімінің өзіндік құнында материалдық шығындардың құрамына кіретін төлемдер
құрылады.
Мемлекеттік салықтар, әлеуметтік мұқтаждарға аударылатын
аударымдар (салықтар), қарыдар мен лотереялар бойынша түсімдер сияқты
қаржылық ресурстардың көззі болып табылады.
Таза табысты (пайданы), жанама салықтарды, сыртқы экономикалық
қызметтен түсетін табыстар мен түсімдерді (кеден баждары, кедендік рәсімдер
үшін төлемақы) кіріктіреді.
Қаржылық ресурстардың бір бөлігі қоғамдық өнімнің бірнеше
элементтерінің құрамында кешенді түрде қалыптасады. Мәселен, шаруашылық
органдар деңгейінде өнім, жұмыстар немесе қызметтер өндіруге және оларды
өткізуге жұмсалатын шығындарға тура келетін салықтар, алымдар және арнаулы
қорларға аударылатын аударымдар, жер қойнауын пайдаланушылардың төлемдері –
роялти, бонустар, көлік құралдары салығы, мемлекеттік баж, ластандыратын
заттардың шығарылуы мен тасталынуы және қалдықтарды орналастыру мен
төлемдер және басқалар түрінде ресурстар қалыптасады. Сонымен осы қаржылық
ресурстарды кесте түрінде көрсететін болсақ:
Кесте 1
Қаржылық ресурстардың құрамы
Жалпы қоғамдық өнім
С V M
Материалдық шығындар Қажетті өнім Қосымша өнім
Өзіндік құн (шығындар)
Ұлттық табыс
Аморти-зАйналым Матери-ал
ациялық қара-жатдық
аударым-тары шығын-дар
дар құрамын-д
ағы
төлемдер
Әлеуметтік қорларға Таза табыс (пайда)
аударылатын аударымдар
(әлеуметтік салық)
Жанама салықтар
Халықтан алынатын
салықтар
Қарыздар Жанама салықтар
(Қосылған құн
салығы, акциздер,
басқалары)
Ерікті жарналар
Табиғат ресурстары үшін төлемдер
Сыртқы экономикалық
қызметтен түсетін
түсімдер
Баждар, лицензиялар үшін төлемдер, тіркеу алымдары
Табиғатты қорғау қорларына төленетін төлемдер
Мемлекеттік мүлікті сатудан (жекешелендіруден) түсетін түсімдер
Сыртқы көздерден түсетін түсімдер (инвестициялар, қарыздар, трансферттер,
гранттар)
Қайнар көзі: С.Құлпыбаев, В.Д Мельников Қаржы негіздері
Мемлекеттік қаржылық ресурстардың көзі сонымен бірге мемлекеттік
кредит, инвестициялар арқылы тартылған қаражаттар болып табылады.
Қаржы ресурстардың көздері макродеңгейде, яғни мемлекет деңгейінде
және микродеңгейде, яғни шаруашылық жүргізуші субъект деңгейінде іс-әрекет
ететін көздер болып бөлінеді:
Макродеңгейдгі қаржылық ресурстардың көздері:
Ішкі жалпы өнім;
Ұлттық байлық
Тартылған (қарыз) ресурстары және басқалары.
Микродеңгейдегі қаржылық ресурстардың көздері:
меншікті қаржылық ресурстардың көздері: өнім өткізуден түскенн табыс
(компания ресурстарын қалыптастыруға мүмкіндік береді);
Субъектінің сыртқы экономикалық қызметі; мүлік (сатуға болатын
ғимараттар, жабдықтар және өзег активтер);
Шаруашылқ жүргізуші субъектінің меншікті қаражаттарына теңестірілген
қаражаттар (олар субъектінің қарамағында болады): тұрақты пассивтер
нысанындағы жалақы; қосымша жалақы – жұмыскерлердің демалыстарын төлеуге
арналған ақша (есептелінеді, бірақ шаруашылық жүргізуші субъектінің
қармағыда болады);
Тартылған қаражаттар (бұл банктің қаржы рыногында – бағалы қағаздар,
несие капиталдар және т.б рыногында қалыптастыратын қаражаттары); акциялар
мен облигацияларды сату; қарыз- қаражаттар;
Қаражаттарды қайта бөлу тәртібімен алынатын көздер: жоғары
инстанциялардан (министрліктерден бюджеттен) алынатын қаражаттар; сақтық
өтемдерді (сақтандыру- қаражаттарды қайта бөлу әдісі).
Макродеңгейдегі қаржылық ресурстардың негізгі түрлері болып мыналар
табылады: Халықаралық валюта қорының және басқа халықаралық ұйымдардың
кредиттері, Ұлттық банктің ішкі кредиттері;салықтар; бюджетке төленетін
басқадай төлемдер; бюджеттен тыс қорларға аударылатын аударымдар және
өзгедей түрлері.
Микродеңгейдегі қаржылық ресурстардың түрлеріне мыналар жатады: пайда
(шаруашылық жүргізуші субъектінің таза табысы); амортизацияқ аударымдар;
кредиттер; сақтық өтемдер; істен шыққан мүлікті сатудан түскен түсім- ақша;
орнықты пассивтер; құрылыстар ішкі ресірстарды жұмылдыру; серіктестіктер
мен кооперативтер мүшелерінің үлестік және басқа жарналары; меншікті бағалы
қағаздары сатудан алынған табыстар; жоғары құрылымдардан аударылған
қаржылық ресурстар; бюджет субсдиялары және басқалар.
Қаржылық ресурстар орталықтандырылған және орталықтандырылмаған болып
бөлінеді
Орталықтандырылған қаржылық ресурстар бюджет және макродеңгейдегі
ұдайы өндірістің қажеттіліктерін қамтамасыз етеді.
Орталықтандырылмаған қаржылық ресурстар шаруашылық жүргізуші
субъектілерде қалыптасада және өндірісті кеңейтуге, компания
жұмыскерлерінің әлеуметтік – мәдени қажеттіліктерін қанағаттандыруға
пайдаланылады. [1]
Мұндай қағида банктің қаржы ресурстары және капиталын мен капиталының
арасындағы қағидалы айырмашылық кез келген уақытта қаржы ресурстары және
капиталын банктің капиталынан не үлкен, не тең болатынына негізделеді.
Мұнда теңдік жағдайында банктің қаржылық міндеттемелері жоқ және қолда бар
барлық қаржы ресурстары және капиталын айналымға жіберілген деп
есептеледі. Алайда бұл капитал мөлшері қаржы ресурстары және капиталын
мөлшеріне қаншалықты жақындаса, компания соншалықты тиімді жұмыс істейтінін
білдірмейді.
Қазіргі нарықтық жағдайда қызмет етіп тұрған компаниядарда қаржы
ресурстары және капиталын мен капиталдың тең болуы мүмкін емес. Қаржылық
есептемеде қаржы ресурстары және капиталын мен капиталдың арасындағы
айырмашылық көрінбейтіндей етіп құрылады. Стандартты қаржылық есептемеде
қаржы ресурстары және капиталын міндеттемелер және капитал түрінде
көрінеді.
Қазіргі нарық жағдайында кәсіпкерлік және ссудалық капиталдар тығыз
байланысты. Қазіргі нарықтық шаруашылық бірталай сарапталынған. Сараптау
бүгін нарықтық шаруашылық және оның қаржылық жүйесінің тұрақтылығын
қамтамасыз етудің негізгі факторларының бірі болып табылады. Бірақ
сараптауды тереңдету қаржылық ағымдар мен капиталдың қиындатылуына,
қаржылық тәжірибеде арнайы құралдарды пайдалануды кеңейтілуіне әкеледі, ал
бұл банктің қаржылық жұмысын қиындатады.
Қазіргі нарықта банктің капиталы ақшалай түрде ұзақ уақыт бойы қала
алмайды, себебі ол жаңа табыстар әкелуі тиіс. Банктің кассасында немесе
банктік есептесу шотында ақшалай қаражаттардың қалдығы ретінде капиталдың
болуы компанияға кіріс әкелмейді. Капиталдың ақшалай нысанынан өндірістік
нысанына айналу қаржыландыру деп аталады.
Қаржыландырудың екі түрі бар. Олар: ішкі және сыртқы болып бөлінеді.
Мұндай бөлу банктің қаржылық ресурстары мен капиталының нысандары
арасындағы қатаң байланыспен негізделген.
Компанияны құру кезінде оның жарғылық капиталына салымдар ақшалай
қаражаттар, материалды және материалды емес активтер болуы мүмкін. Жарғылық
капиталға салым ретінде активтерді беру кезінде оларға меншік құқығы
шаруашылық жүргізуші субъектіге көшеді, яғни инвесторлар осы объектілерге
меншік құқығын жоғалтады. Сонымен, банктің ыдырауы немесе қоғам не
серіктестік құрамынан қатысушының шығуы жағдайында инвестордың тек мүлік
қалдығы шегінде өз үлесін өтеуге ғана құқығы бар. Сәйкесінше, жарғылық
капитал банктің инвесторлар алдындағы міндеттемелер сомасын көрсетеді. [1]
Жарғылық капитал қаражаттарды алғашқы инвестициялау кезінде
қалыптасады. Оның мөлшері компанияны тіркеу кезінде жарияланады, ал
жарғылық капиталдың мөлшерінде кез келген түзетулер (акцияларды қосымша
эмиссиялау, акциялар номиналды құнын төмендету, қосымша жарналар салу,
жаңа қатысушыны қабылдау және т.б.) қызмет етіп тұрған заңнамада немесе
құрылтайшы құжаттарында қарастырылған жағдайлар мен тәртіпте ғана
жіберіледі.
1. Банктің қаржы ресурстары және капиталын н басқару структурасы.
Банктің қаржы ресурстары және капиталын н басқарудың басты мақсатына
жету, яғни қысқа және ұзақ мерзімді перспективада оның меншік иелерінің
жағдайын максимизациялау келесі негізгі міндеттерді шешумен байланысты:
1. ұйымның жақсы шаруашылық қызметті жүзеге асыру үшін қажет қаржылық
ресурстардың жетккілікті көлемін қалыптастыру;
1. инвестициялау бағыты бойынша қалыптасқан қаржылық ресурстарды бөлуді
оңтайландыру;
2. ұйымның қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру және пайдалану
процесстерін тиімді бпақылауды қамтамасыз ету.
Ұйымның қаржы ресурстары және капиталын н басқарудағы барлық аталған
міндеттері өзара өте тығыз байланысты және ұйымның қаржы менеджментінің үш
негізгі құрамдас бөлігінің көрінісі болып табылады:
1. Оңтайлы қаржылық шешім қабылдау;
2. Оңтайлы инвестициялық шешім қабылдау;
3. Қабылданған қаржылық және инвестициялық шешімдерді
жүзеге асыруды бақылау бойынша тиімді іс – шаралар
жасау.
Команпияның қаржы ресурстарын басқару мазмұнын кезекті әрекеттер,
яғни басқару функцияларының жиынтығы ретінде қарастырамыз. Олардың
құрамынан басқару шешімін қабылдауды және қамсыздандыру функцияларын
болжайтын, басқару шешімін қабылдауды болжамайтын, бірақ қаржы ресурстары
және капиталын н басқарудың негізгі функциялары бойынша шешім қабылдауда
ақпараттық қамсыздандыруды қалыптастыратын негізгі функцияларды ажыратуға
болады.[7]
Банктің қаржы ресурстары және капиталын н басқарудың негізгі
функцияларын қарастыратын болсақ. Алдағы кезеңге қаржы ресурстары және
капиталын н жоспарлау банктің қаржы ресурстары және капиталын н пайдалану
бойынша, яғни инвестициялық шешімдер және қаржы көздерін таңдау және
қажетті қаржы ресурстары және капиталын н тарту, яғни қаржылық шешімдер
қабылдаумен, сондай-ақ қабылданған шешімдерді орындауды тұрақты бақылау
(мониторинг) жүйесін жасаумен байланысты.
Банктің қаржы ресурстары және капиталын н жоспарлау процесінде мыналар
жүзеге асрылады:
1. Банктің инвестициялық мүліктерін және қаржыландыру мүмкіндіктерін
талдау;
2. Күтілмеген жағдайларды болдырмау және ресурстағы және болашақтағы
шешімдер арасындағы өзара байланысты түсіну үшін ресурстағы
шешімдердің нәтижелерін болжау;
3. Бірқатар шешімдерден таңдап алынған шешімді негіздеу (осы нұсқа
жоспардың соңында көрсетіледі);
4. Банктің қаржы жоспарында белгіленген мақсаттармен салыстырғанда жеткен
нәтижелерін бағалау.
Қаржы ресурстары және капиталын н жоспарлау обьектісі болып ұйымның
ақша қаражаттарын қорларын қалыптастыру және пайдалану болып табылады. Ал
нәтижесі – табыстар мен жинақталымдарды, яғни қаржылық жоспарларды құру
және пайдалану.
Қаржылық жоспарды жекелеген қаржылық көрсеткіштер бойынша тапсырма
ретінде, қаржылық көрсеткіштермен көрсетілген бизнес – жоспар ретінде
немесе компания дамуының көрсеткіштерінің өзара байланысын қамтамасыз
ететін баланстық құжат ретінде қарастыруға болады. Жекелеген көрсеткіштер
бойынша жоспарлы тапсырмалар барлық пайдаланылатын ресурстардың түрлерін
сәйкестендіруді талап етеді: материалдық, еңбектік, қаржылық.
Қаржы ресурстары және капиталын н жоспарлау әр түрлі көздер есебінен
болжанған қаржы ресурстары және капиталын ның түсімін бағалау, сондай-ақ
қалыптастырылатын ақша қаражаттарының қорларының құрамы мен құрылымын
реттеу арқылы жүргізіледі. Жоспарланатын құжаттарды дайындау үшін
ақпараттың үш түрі қолданылады:
басшылардың, басқарушылардың бағалауы;
өткен кезеңдердің қаржылық көрсеткіштері;
алдағы қаржылық қызметтің күтілетін жай-күйі.
Қаржылық жоспарларды жүзеге асырудың екі негізгі әдісттемелік тәсілін
ажыратуға болады. Олардың біріншісі, басқарма бұрын таңдап алынған қаржылық
саясатты жалғастыратындығын күту. Қаржылық саясаттағы өзгерістерді
жақтаушылар қауіп төндіретін жресурссыз оқиғаларды ескерту және өзгеріс
енгізудің қажеттігін дәлелдеу үшін бұл тәсілді жиі пайдаланады. Қаржылық
жоспарлау қаржылық тәсілінің негізінде компания басқармасының қаржылық
саясаты бірқатар өзгерістерге ұшырайтындығын болжау жатыр. Бұл жағдайда
қаржылық жоспарлаудың міндеті – ұйымның қаржылық қызметі мен қаржылық
жағдайына басқарманың жаңа бағытының мүмкін болатын әсерін көрсету.
Қаржы ресурстары және капиталын н жоспарлауда маңызды орын – нақты
қажет болып табылатын бірақ, қаржылық болжам оны бағалау мен қабылдаудан
кейін ғана қаржылық жоспар болатындықтан жеткіліксіз элемент болып
табылатын оларды болжай алады. Сондықтан, қаржылық болжауды қаржылық
жоспарлаудың маңызды құрамдас бөлігі ретінде сипаттауға және банктің
болашақтағы қаржылық дамуының мүмкін жолдарын зерттеу мен жасау ретінде
анықитауға болады. Оның міндеті – болджанаған кезеңде қажет қаржылық
ресурстар көлемін анықтау оларды қалыптастыру мен орындалып жатқан
тенденцияларды талдау негізінде және оларға әр түрлі факторлардың әсерін
ескерумен айтарлықтай тиімді пайдалану бағытын табу. Болжау банктің
нарықтағы тұрақты жайы мен берік қаржылық тұрақтылығына жетуді қамтамасыз
ететін қаржылық саясатты жасаудың мүмкін болатын баламаларын қарастыруға
мүмкіндік береді. Қаржылық болжау көмегімен қаржылық ресурстардың болуымен
инвестицияға қажеттіліктерді үйлестіре отырып, компания қызметінің түрлі
бағыттарын өзара анықтайды; ол әр түрлі әдетте қарама қайшы мақсаттарды –
мысалы, банктің жалпы ресурстарындағы қарыз қаражаттарының үлесін сату
көлемінің арттырумен бір уақытта төмендетуді сәйкестендіруге мүмкіндік
береді. Қаржылық болжау банктің қаржылық дамуының әр түрлі көріністерін
салыстыруға және алынған ақпаратты жүйелендіру және мәнін ашу негізінде
олардың ішінен ең оңтайлы нұсқаны таңдауға мүмкіндік береді. Қаржылық
болжау кезінде инфляциялық құрамдауыштар міндетті түрде ескерілуі және оған
барлық есептеулерді түзетулер жасалуы өте маңызды.
Қаржы ресурстары және капиталын ның қозғалысын ұйымдастыру өз
кезегінде оны құрайтын қаржыны басқару жүйесінің бірі болып табылатын ақша
қорларын басқару механизмін қалыптастырумен байланысты, және екі аспектіні
кіріктіреді: Олардың қалыптасу көздерін анықтау мен оңтайландыру және
жинақталатын ақша қаражаттарын тиімді пайдалану. Отандық экономикалық
әдебиеттерде ұйымның қаржыларын басқару жүйесі “қаржылық механизмі” деп
аталады, ол аталған мақаланың авторларының пікірінше “бір бағытты” болып
сипатталуы мүмкін себебі, ұйымның қаржы ресурстары және капиталын н
пайдалануды қарастырмай, тек оларды қалыптастыруға ғана мән береді.
Сондықтан, “қаржылық механизмі” терминін “қаржылық – инвестициялық
механизм” терминіне өзгерту керек, себебі осы атау ғана қаржы
менеджментінде қабылданатын егізгі шешімдердің 2 негізгі шешімдерін жүзеге
асыру процессін көрсетеді: қаржылық және инвестициялық.
Ұйымның қаржы ресурстары және капиталын ның қозғалысын реттеу қаржылық
жоспарды жүзеге асыру кезінде туындайтын, одан ауытқұуларды жою процессі
ретінде қарастырылуы мүмкін. Инвестициялық және қаржылық шешімдерді жүзеге
асырумен және осы шешімдерде негізге алынған мақсаттарға жету үшін олардың
тиімділігінің жетіспеуі жағдайында оларға сәйкес қаржы ресурстары және
капиталын ның қозғалысын орындаумен байланысты барлық ұйымдастырушылық –
техникалық іс шаралар реттелуі мүмкін. Мұндай іс шараларға мыналар жатады:
– инвестициялық бағалау процессі;
– шаруашылық жүргізуші субьектінің қаржылық ресурстарын және оның құрамдас
бөліктерін пайдалану процесі;
– шаруашылық жүргізуші субьектінің негізгі және айналым капиталын,
меншікті және қарыз қаражаттарын басқару бойынша нақты іс әрекеттер және
тағы басқалар.
3. Банктің қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру, бөлу және
пайдалануды жетілдіру жолдары.
Ұдайыөндірістік үдерісті жандандырудың маңызды аспектісі ғылыми -
техникалық прогресс болып табылады. Оны қаржылық ресурстар -
орталықтандырылған және орталықтандырылмаған ресурстар есебінен қамтамасыз
ету - оларды пайдаланудың басым бағыттарының бірі.
Қаржылық ресурстардың бір бөлігі резервтерді – көлденең пайда болған
қажеттіліктерді қаржыландыруды қалыптастыру үшін бөлінуі тиіс.
Ұдайы өндірістің мақсаттарын қамтамасыз етуден басқа қаржылық
ресурстардың едәуір көлемі басқаруға, қорғанысқа, құқық тәртібін қорғауға,
үкіметтік борышты төлеуге бағытталғанын білген жөн.
Қаржылық ресурстарды өсірудің маңызды факторы қоғамдық еңбек
өнімділігін арттыру болып табылады, бұл ұдайы өндіріс үдерісінде ұллтық
табыстың артуын білдіреді, сондай-ақ экономикалық қызметтің қаржылық
нәтижесінің өсуіне алып барады. Еңбек өнімділігімен қоғамдық өндіріс
тиімділігінің басқа көрсеткіші – қор қайтарымы(капитал қайтарымы) тығыз
байланысты. Қор қайтарымын арттыру қаржылық ресурстарды қалыптастыруға,
атап айтқанда олардың негізгі көзі – таза табыстың өсіміне сөзсіз әсер
етеді, ол өнім өндіру ауқымы өсімінің, сондай-ақ ағымдағы шығындарды (ең
алдымен жалақы мен амортизациялық аударымды) үнемдеудің нәтижесінде артады.
Және, керісінше, қор қайтарымының төмендеуі қаржы ресурстары және капиталын
н азайтады.
Екінші фактор - бұл материалдық шығындардың орнын толтыру қоры мен
өндірілген ұлттық табысқа жалпы қоғамдық өнімнің бөліну үйлесімдері.
Жиынтық қоғамдық өнімдегі материалдық шығындардың үлесін – материал
сиымдылығын – төмендету өндірілген ұлттық табысты – қаржылық ресурстардың
негізгі көзін – арттыруға мүмкіндік беретін фактор болып табылады.
Қаржылық ресурстардың өсуіне сонымен қатар жалпы алғанда қоғамдық
өндірістің, сондай-ақ өнеркәсіп өндірістің материалдық – заттай құрылымы да
әсер етеді.
Жұртқа мәлім, өндірістік арналымның (қоғамдық өндірістің бірінші
бөлімшесі) тауарлары бойынша қосымша өнімнің нормасы тұтыну арналымның
екінші бөлішенің (акциздерді кіріктіретін және анағұрлым жоғары
рентабелділікке ие) тауарлары мен өнімдері бойынша нормаға қарағанда төмен.
Бұдан басқа, ұдайы өндірістік циклде тұтыну тауарларының айналымы
жылдамырақ болады, мұның өзі уақытының белгілі бір межелдемесінде, мысалы,
есептік жылда бірнеше айналымдардан алынатын ресурстарды қосындылауға
(жиынтықтауға) мүмкіндік береді. Сондықтан қоғамдық өндірісте екінші
бөлімшенің үлес салмағы мен даму қарқыны неғұрлым жоғары болса, қаржылық
ресурстардың мүмкін көлемі соғұрлым көп болуы мүмкін.
Қаржылық ресурстар орталықтандырылған және орталықтандырылмаған
тәртіппен қалыптасады. Орталықтандырылған тәртіппен мемелекеттік бюджеттің,
зейнетақы қорларының, бюджеттен тыс қорлардың ресурстары құрылады.
Орталықтандырылмаған әдістермен материалдық өндіріс сферасының шаруашылық
жүргізуші субъектілерінің тұтыну қорлары, амортизалық аударымдар қорлары,
қаржылық резервтер мен валюталық қорлар, шаруашылық органдарының басқа
ақшалай қорлары қалыптастырылады.
Компаниянның қаржылық ресурстарын тиімді пайдалану және бөлу оның
келешектегі экономикалық тұрақтылығына тікелей әсер етеді. Қаржы ресурстары
және капиталын н тиімді падалануға келесідей мақсаттар қажет:
Банктің нарықта бәсекелестік жағдайда өмір сүруі;
Ірі қаржылық тәуекелді минимумда ұстау;
бәсекелестермен күресте көшбасшылық;
банктің нарықтық құнын жоғарылату;
банктің экономикалық потенциал өсімінің қолайлы қарқыны;
өндіріс пен өткізу көлемдерінің өсімі;
табысты жоғарылату;
шығындарды төмендету;
тұрақты қызметті қамтамасыз ету және т.б.
Қызмет етіп келе жатқан компания өзінің алдына міндетті түрде мақсат
қою арқылы, яғни сол мақсатына жету жолындағы әдістерді неғұрлым тиімді
және ретімен қолдана білетін болса ғана қазіргі қатаң нарық
экокномикасында ұзақ өмір сүруі мүмкін.
Компания алдына қойылған мақсатқа жету көбіне банктің қаржы ресурстары
және капиталын н тиімді пайдалану ұғымына тәуелді болады.
Шаруашылық жүргізуші субьектінің қаржы ресурстары және капиталын н
тиімді пайдалану жүйесінің ұйымдастырушылық құрылымы, сонымен қатар оның
кадрлық құрамы банктің мөлшеріне, оның қызметінің түрлеріне байланысты әр
түрлі әдістер арқылы құрылуы мүмкін. Ірі компания үшін қаржылар бойынша
вице-президентпен басқарылатын және құрамында бухгалтерия мен қаржылық
бөлімі бар арнайы қызметті бөлген жөн. Шағын компанияларда қаржылық
менеджердің рөлін көбіне бас бухгалтер атқарады.
Банктің қаржылық ресурстарын тиімді пайдалану тәжірибеде
мамандандырылған ұйымдастырусыз жүргізу мүмкін емес.
Қаржылық ресурстардың пайдаланудың тиімділігін жоғарылатудың маңызды
құралдарының біреуі банктің негізгі өндірістік қорларын және материалдық
емес активтерін басқару. Оларды басқарудағы негізгі мәселелердің бірі-
амортизация аударымының әдісін талдау.
Амортизациялық аударымының үш әдісі бар: бірінші әдісі орындалған
жұмыстарға сәйкес бір текті шығару және жеделдетілген амортизация.
Екінші әдісі орындалған жұмыс көлеміне байланысты. Ол мұнда неғұрлым
орындалған жұмыс көп болған сайын, соғұрлым тозу көп болады, яғни
амортизация обьектінің пайда нәтижесі болып табылады. Мұнда уақыт маңызды
емес.
Үшінші әдіс – жеделдетілген амортизация–амортизацияның негізгі сомасы
пайдаланудың алғашқы жылдары аударылды. Бұл негізгі қорларды жаңартып
қоймай, сондай–ақ инфляциялық жоғалтуларды төмендетудің әдісі болып
табылады. Жеделдетілмеген амортизация әдісі шығарудың көп бөлігін жылдам
өтеуді қарастырады. Бірақ бұл саясат өз құнының өсуіне әкеледі, соған
сәйкес өткізу құны да өседі. Осы әдіспен алған амортизация аударымдар
мақсатты сипатта болады. Олар мақсатты қолданылмаған жағдайда
амортизациялық аударымның қосымша сомасы салық салынатын табысқа қосылады.
Қаржылық ресурстарды басқару сәттілігі банктің капитал құрылымына
тікелей байланысты. Капитал құрылымы банктің активтерін көбейту бойынша
шараларына сәйкес келуі немесе қарсы келуі мүмкін. Ол сондай–ақ қарыз
міндеттемелері бойынша төленетін тұрақты пайыздық табыс банктің
белсенділігінің болжанатын деңгейіне тәуелсіз болғандықтан пайда нормасына
тікелей әсер етеді. Егер фирманың қарыздық төлемдерінің үлесі жоғары болса,
онда қос капиталды іздеуде қиыншылықтар тууы мүмкін.
Аксиомаға сәйкес капитал құрылымы капиталдың қызметіне және
талаптарына сәйкес келуі керек қарыз қаражаттары мен капиталының қатынасы
акционерлерге қайтарылуын қамтамасыз етуі керек. Капитал құрылымының
икемділігі табыстың маңызды элементі болуы мүмкін әдетте орта және ұзақ
мерзімді қарыздарға қарағанда, қысқа мерзімді қарыздар бойынша келісімге
отыру оңай.
Батыс елдерінде қаржылық ресурстарды басқару теңділігіне банктің акция
ұстаушыларының күтулері әсер етеді. Бұл фактор компаниядан акция
ұстаушыларға табысты қамтамасыз ететін табысты ұзақ мерзімді минималды
нормасын бекітуді талап етеді және мына жағдайларды ескереді: үлкен
девиденттер және капитал құнын өсіру мүмкіндіктері, бизнестегі тәуекел
элементі (тәуекел дәрежесі төмен салаларда және акционерлік қоғамның
мүшелерінің төмен және керісінше) акция ұстаушылар салыстырмалы тәуекелмен
инвесторларын ала алатын кіріс мөлшері.
Сала неғұрлым бәсекелік болса соғұрлым акция ұстаушыларына құрылғы мен
ғимараттарды жаңарту мен жетілдіруге зерттеулер, оқыту, компютерлендіруге
инвесторлар бөлімінде көбірек қысым көрсетілуі мүмкін. Осы бағыттардың
ешқайсысы инвестициялық бір жыл немесе оданда көп уақыттан кейін
қайтарылуын жеделдете алмайды. Сондай-ақ сән өзгерісіне тұтынушының мінез
құлқынан, технологиядан бәсекеден кәсіпкерлік тәуекелінен көрінетін
сұраныстың анықталмағандығы пайданы анықтау процессінде жүретін қателерден
көрінеді. Қаржы ресурстары және капиталын н басқаруды жүргізуде капитал
құнын анықтауда дұрыс шешім қабылдау қажет.
2. АТФБАНК АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМНЫҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н
ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫ ТАЛДАУ
2.1АТФБанк Акционерлік Қоғамның экономикалық сипаты.
1995 жылы Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ болып тіркелді.
Алматы сауда-қаржы банкі Жабық Акционерлік Қоғамы Қазақстан
Республикасының заңнамасында көрсетілгендей, ұлттық және шетел валютасында
операцияларды жүргізуге ҚР ҰБ-нің № 59 басты лицензиясын алып, 1996 жылы -
Visa, EuroCard MasterCard, DinersClub, JCB, American Express- қызмет
көрсетуде. 1997 жылы Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның Қарағанды
қаласында филиал ашылды. Атырау облысы, Көлсары елді мекенінде Алматы
сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның есеп айырысу бөлімінің ашылып, ҚР ҰБ-мен Алматы
сауда-қаржы банкі ЖАҚ халықаралық стандарт бойынша жұмыс істейтін
банктердің бірінші тобына қосылды. Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның
Өскемен қаласында филиалы ашылды. 1998 жылы Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-
ның Шымкент қаласында филиалы ашылды, Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның
Қостанай қаласында филиалы ашылды. Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның
Алматы қаласында есеп айырысу бөлімінің ашыды.
Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның Астана қаласында филиалы ашылды.
Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ы Европалық Реконструкция және Даму Банкімен
бірігіп шағын және орта бизнесті несиелендіре бастады, кейін Алматы сауда-
қаржы банкі ЖАҚ-ның Атырау қаласында филиалы ашылды. Өз логотиптерімен,
салмағы 10-20 гр. алтын құймалар алғашқы рет Қазақстанда шығарыла бастады,
ЕҚБД-мен ынтымақтастық шеңберінде шағын және орта бизнес компаниядарын
несиелеуде және Германия несие желісінің (KFM) қаржы операторы ретінде
жұмысын бастады. 1999 жылы өз логотиптерімен халықаралық төлем
карточкаларын: VISA-Classic, VISA-Gold, VISA-Business карточкалары шығара
бастады. Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның Павлодар қаласында филиалы
ашылды. Осы жылы Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның Тараз қаласында есеп
айырысу бөлімінің ашылды.
Wester Union (АҚШ) компаниясының құрамына кіретін 170 мемлекетте
банктік шот ашпай, жеке тұлғалардың ұсынысы бойынша жылдам ақша аударымдары
жүргізіле бастаған соң Visa және Altyn халықаралық карточкаларын өз
логотипімен шығарылуы жузеге асырылды, содан барып АТФ Полис сақтандыру
компаниясы құрылды. 2000 жылы
Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның Алматы қаласында филиалдарының ашылған
соң 5 млн АҚШ доллар көлеміндегі алғашқы шығарылған атаулы купондық
облигациялар орналастырылды. АТФ Лизинг лизингтік компаниясы құрылды.
2001 жылы қоғам түрі өзгеріп, Алматы сауда-қаржы банкі Ашық Акционерлік
Қоғамға айналып барып Алматы сауда-қаржы банкі ААҚ-ның Тараз қаласындағы
есеп айырысу бөлімінің филиалға айналды. Алматы сауда-қаржы банкі ААҚ-ның
Ақсай қаласында (Батыс Қазақстан облысы) филиалы ашылып, 400 млн. Теңге
алтыншы эмиссияның артықшылығы бар акцияның орналастырылды. Алматы
қаласында №2 есеп айырысу бөлімінің ашылды. 20 млн АҚШ доллары мөлшерінде
синдикатталған қарыз тартылып Казпромбанк АҚ-ның Алматы сауда-қаржы
банкі ААҚ- на қосылуының мемлекеттік тіркеуден өтіп барып 5 млн АҚШ
доллары көлемінде 2000 жылы қазанда шығарылған атаулы купондық облигациялар
бойынша сыйақы төленуі және негізгі сомасы жабылды. 1088 млн. теңге
сомасында жетінші эмиссиялық акциялардың тіркеліп, 10 млн. АҚШ доллары
көлеміндегі екінші ішкі облигациялардың тіркелді. 2002 жылы Астана
қаласында №2 есеп айырысу бөлімінің ашылып, Алматы сауда-қаржы банкі ААҚ-
ы Қазақстанның Ұлттық Жинақтаушы Банкінің акционерлерінің бірі болды.
Апогей Банкінің 88,15% сатып алынды. Реттелген екінші эмиссия
облигацияларын орналастыру есебінен меншікті капитал 5,9 млрд теңгеге өсті,
VISA Virtuon виртуалды карточкаларының шығарыла бастады. Банктің атауы
Алматы сауда-қаржы банкі ААҚ-нан АТФ Банк АҚ-ға өзгертілді. Осы жылдың
бірінші тоқсаны бойынша 231,7 млн. теңге таза пайдаға ие болып, жалпы
сомасы 40 млн АҚШ доллары болатын синдикатталған қарыз тартылды. АТФ
Банк АҚ-ы 2001 жылы тартылған 26,5 млн. АҚШ доллар сомасындағы
синдицирленген заемды түгелдей және уақытында жабылып, АТФ Банк АҚ-ы
ҚРҰБ-тен Ақтөбе қаласында филиал ашуға рұқсат алды.
АТФ Банк АҚ- ның еншілес банкі Апогей АТФ Банк АҚ-ға қосылған
соң, 142 млн АҚШ доллары болатын 3 синдикатталған қарыз тартыла бастады.
АТФ Банк АҚ-ы жарғылық капиталдың 3,1 млрд. теңгеден 7,6 млрд теңгеге
дейін, яғни 2,4 есе ұлғайғандығын жариялады. АТФ Банк АҚ-ы 30 млн. АҚШ
доллар көлеміндегі синдицирленген заемды тартты. Заем 1 жылға беріліп,
LIBOR+2,7%. Заем алуға 18 әлемнің үлкен банктер мен инвестициялық
компаниялар қатысып, АТФ Банк АҚ-ы 50 млн. АҚШ доллары сомасында
синдицирленген заем тартып, ұйымдастырушы ретінде голандттық ABN AMRO BANK
болды. АТФ Банк АҚ-ның мемлекеттік қайта тіркелуден өтіп, ҚР-ның Әділет
Министрлігі АТФ Банк АҚ-ның жарғылық капиталы 11.590.761.000,00 теңгеге
дейін ұлғайғандығы толықтырулар мен өзгертулер енгізген соң, 2004 жылы СК
АТФ-Полис пен ЖҚОтан бірігіп жүргізетін Партнер бағдарламасын АТФ
Банк АҚ-ы енгізгені туралы жария етті.
Атырау қаласындағы АТФ Банк АҚ-ның филиалы әділдік органдарында
қайта тіркеуден өтіп, Moody&apos's рейтингтік агенттік АТФ Банк АҚ-ның
ұзақ мерзімді депозиттік ретингісін Ва1 тұрақты бағасын берді.АТФ Банк
АҚ-ы Отан АЖЗҚ-ның негізгі акционерінің бірі болды. Сонымен қатар
халықаралық капитал нарығында жалпы сомасы 1,150 млн АҚШ долллары болатын
дебюттік еурооблигациялар шығарылымы орналастырылды. Энергобанк АҚ-ның
(Қырғызстан) акциялар пакеті сатып алынды. АТФ Банк АҚ-ның активтері 1
млрд АҚШ долларынан асты. Банктің жаңа мақсаты – жаңа логотипі мен Сенімді
Өркендеу Банкі слоганын көпшілікке жария ету болды. 2005 жылы – ЕҚДБ- мен
ынтымақтастық кеңейтілді, ауылшаруашылық өнімдерін өндірушілерге несие
беру үшін сомасы 10 млн АҚШ доллары болатын несиелік келісімге қол қойды.
Арнайы техникалық бағдарламаны іске асыру шеңберінде шағын және орта
бизнес компаниядарын несиелеу процесін өзі жүзеге асыру өкілеттігін АТФ
Банкке беру туралы меморандумға қол қойылды. Сибирь Коммерциялық банкі
(Ресей Федерациясы) сатып алып, EUROMONEY АТФ Банкті корпоративті
басқаруда Қазақстан Республикасының жетекші қаржы институты және
Қазақстаннның шағын және орта бизнесі үшін ең қолайлы банк деп таныды.
АТФ Банк АҚ мен Қазақстанның Экономикалық Университеті арасындағы
қарым қатынас туралы Меморандумға қол қойылған соң АТФ Банк АҚ мен
TEMNOS GROUP компаниясы арасында қол қойылды. Контракт бойынша АТФ Банк
АҚның бас офисі, 18 филиалы мен 13 есеп айырысу бөлімдері TEMNOS Т24 және
флагман модуліндегі бағдарламалармен қамтамасыздандырылды.[25]
Қырғыз Республикасының заңдарына сәйкес АТФ Банк АҚ Энергобанк
ААҚ-ның 72,92% акциясын сатып алғаны туралы келісім шартқа қол қойылды,
АТФ Банк АҚ купон ставквсы 8,125% жылына, мерзімі 5 жылға, сомасы 200
млн. АҚШ доллары еврооблигацияларды шығару туралы келісім шартты тиімді
орналастырылды. 2006 жылы EUROMONEY Халықаралық агенсттігі АТФ Банкті
корпоративті басқаруда Дамушы Европа елдерінің арасындағы жетекші банк деп
таныды. АТФ Банк АҚ 2016 жылғы жобаланумен өтелуі тиіс 350млн№ АҚШ
доллары сомасындағы шығарылған еврооблигациялар тиімді орналастырылды.
АТФ Банк АҚ бір қатар халықаралық қаржылық институттармен 550
млн. АҚШ доллары сомасындағы синдицирленген займ алу туралы келісімге
отырып, 2007 жылы АТФ Банк АҚ-ның акция пакетінің басым бөлігі
бүкіләлемге танымал UNI CREDIT банк тобымен сатып алынды.[25]
Елімізде қабылданған банктік заңдылықтарға сәйкес Қазақстан
Республикасындағы банк жүйесі екі деңгейден тұрады. ҚР Ұлттық Банкі –
мемлекеттік орталық банк ретінде бірінші деңгейіді білдіреді. Өзге
банктердің барлығы (Мемлекеттік даму банкінен басқасы) – екінші деңгейді
сипаттайды, сондықтан да оарды іс жүзінде екінші деңгейдегі банктер деп
атайды.
Үлкейтілген ауқымда банктер – эмиссиялық және коммерциялық банктер болып
бөлінеді. Ақщаны айналымға шығарып және оны қайтарып алуға құқығы бар,
елдің Орталық банкі эмиисиялық банк болып табылады. Басқа банктердің бәрі,
Қазақстан жағдайында, коммерциялық банктер.
Өз кезегінде екінші деңгейлі банктер мамандандырылған және әмбебап
банктері болып табылады. Халық шаруашылығының тек белгілі бір саласының
өкілдеріне, несие және есеп айырысу қызметтерін көрсететін банк
мамандандырылған банк болады, ал егер банк, мұндай қызметтердің түрлі-
түрлісін, кез-келген саланың өкілдеріне көрсете алатын болса, ондай банк
әмбебап банкі болып табылады. АТФБанк әмбебап, меншік нысанына қарай
акционерлік, әр түрлі белгілеріне қарай көп бөлімшелі, ірі болып бөлінеді.
2004жылғы жағдайға байланысты республиканың барлық қаржылық институттары
ҚР Ұлыттық Банкінен бөлінген Қазақстан Республикасының Қаржылық Қадағалау
агенттігімен реттеледі.
2005жылдың 1қазан жағдайы бойынша республикада 34екінші деңгейлі банктер
өз қызметін атқаруда. Оның ішінде шетелдік қатысумен 14банк ҚР резиденті
емес еншілес 9 банкты қосқанда.
АТФ Банк акционерлік қоғамы 1995жылы 2 июньде құрылған және ҚР Ұлттық
Банкінің №59 лицензиясымен өз қызметін атқаруда. Қазақстанның банк
жүйесіндегі көшбасшыларынның бірі. АТФБанк Қазақстан, Қырғыстан және
Ресейде қызметін табысты жүргізуде. Клиенттерге қызмет көрсету ыңғайлы
болуы үшін филиал желісі белсенді түрде дамуда. Банктің қызметтерін және
өнімдерін елдің 17 қаласында пайдалануға мүмкіндік бар, 144 офис қызмет
көрсетуде.
01.01.2008ж. жағдай бойынша АТФБанк АҚ-ның ірі акционері – Bank
Austria болып табылады. Акционерге тиесілі акциялардың орналастырылған
акциялардың жалпы санына пайыздық ара қатынасы 94,65%-ға тең.
Банк қызметінің табысты кепілі Қазақстандық және халықаралық
ұйымдастырушыларының халықаралық стандарттар мен банк қызметкерлерінің
жоғары біліктілігінде. АТФ Банк банктік қызметтердің барлық түрін шапшаң
дамытып жатқан универсалды банк.
Банк клиенттері Республиканың әр аймағында орналасқан, әрі ірі
өндірістік және сауда компаниядар болып келеді. Сонымен қатар банк ерекше
назарды кіші және орта бизнес компаниядарына бөледі, оларға арналған арнайы
несиелік бағдарлама құрастырылған. Банк кіші және орта бизнесті
қаржыландыруға байланысты Еуропалық Қайта Құру және Даму банкі(EBRD),
Германия Несие Желісі(KfW), Азия Даму Банкі(ADB), Әлем банкімен(WB) арнайы
бірлескен жобаларға қатысады.
Ашылған жаңа филиалдар банктен қосымша техникалық қаруландыруды,
персоналдарды оқытуды, құрылымдық бөлімдердің өзара әрекетінің тиімді
жүйесін құруды талап етеді.
Банктің орталық офисінің басты мақсаты – персоналдарының
профессионалдық деңгейін жоғарлату, оның барлық филиалдары мен есеп – касса
бөлімдерінің деңгейін жетілдіру, командамен жұмыс дағдыларын жетілдіру,
даму тапсырмасын шешу мүмкіншілігі және бизнесті нығайту.
Банктік, соның ішінде көтерме бизнестің халықаралық стандарттарына
сәйкестігін, жаңа қаржы өнімдерін дер кезінде енгізу.
Банктің бөлімшелерінің дамуындағы экономикалық мақсаттылық позициясын
сақтау арқылы жаңа филиалдар ашу.
АТФ бактің негізгі приоритеті – клиенттерге жоғары сапалы банктік
қызметті көрсету. АТФ банк клиенттері 11 жыл бойы тұрақты табыс өсімін
алуда. Он бір жыл ішінде банк барлық банктік қызмет салаларында үлкен
жетістіктерге қол жеткізді және банктің ірі қаржылық тобына айналды. АТФ
Банк Қазақстанның қаржы институттарының актив көлемі жағынан ең үздік
үштікке кіреді. Банктің активтері 2007 жылы 7млрд 918млн АҚШ долларын
құрады- бұл көрсеткіш ұзақ мерзімді келісім шарттың кепілі бола алалы.
Меншік капиталы - 522млн 160 мың АҚШ долларын құрады, ал табыс көлемі
ұлғайып – 6млн 187 мың АҚШ долларын құрады.
Жедел қызмет көрсету, біліктілік және банк қызметкерлерінің
тілектестік қарым қатынасы көрсететін қызметтерді жылдам және жеңіл етеді.
АТФ банк қазіргі заманға технологияларды қолданады және клиенттерді
көптеген қағаздық жүгірулерден босатады.
АТФБанк АҚ – бұл әділ бизнес тұрғысында банкті лидерге апаратын 2500
адамнан тұратын профессионалдар командасы.
АТФБанкі әмбебап комерциялық банк болып келеді, яғни банкаралық нарықта
белсенді жұмыс істеуші және ірі корпоративтік клиенттеріне орта және кіші
бизнес компаниядарына және халыққа жоғары технологиялық комплекстік
қызметті толық ұсынушы банк болып келеді.
Банк – бұл компания ретінде қарастырылады және басқа компаниялар сияқты
мұның өзінің басқару аппараттары болады. Банттердің де басқа
компаниядардағыдай өз дирекциясы, бухгалтериясы, кассасы, кадрлар бөлімі
және тағы сол сияқты бөлімшелері болады.
Дегенмен банк - бұл ерекше компания болғандықтан оның тауарлары немесе
өндірілген өнімі ретінде, оның депозиттері, несиелері және басқа да
көрсетілетін қызметтері қарастырылады. Ал дәл осындай қызмет түрлері болған
жерде әрине тәуелділік деңгейі өте жоғары болады. Ал ол өз кезегінде
қалыптасқан ұйымдастырылу қызметімен тікелей байланыста болады.
Банктің ұйымдастырылу құрылымы дегеніміз - алдына қойған мақсатқа жету
үшін, оның әртүрлі бөліктері арасында жүзеге асырылатын байланыстарды
білдіреді. Басқаша айтқанда банктегі орындалатын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
1. БАНКТІҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖӘНЕ ОНЫ ТИІМДІ
ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру және оны тиімді
пайдаланудың теориялық аспектілері
2. Банктің қаржы ресурстары және капиталын н басқару структурасы
1.3 Банктің қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру, бөлу және
тиімді пайдалануды жетілдіру негіздері
2. АТФБАНК АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМНЫҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н
ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫ ТАЛДАУ
2.1 АТФБанк Акционерлік Қоғамның экономикалық сипаты
2.2 АТФБанк Акционерлік Қоғамның қаржылық ресурстарын талдау
2.3 АТФБанк Акционерлік Қоғамның қаржы ресурстары және капиталын н
пайдалану тиімділігін бағалау
3. БАНКТІҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н БАСҚАРУДЫҢ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ
ЖОЛДАРЫ
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Нарықтық экономика жағдайында
өндіріске қаржы жұмсаудың экономикалық тиімділігі бүгінгі күннің өзекті
мәселесі болып отыр. Қаржыны тиімді және ұқыпты жұмсай отырып, мол табысқа
және жетістікке жету негізгі мақсат болып отыр.
Банктің қаржылық жағдайы оның қалыпты өндірістік, коммерциялық және
басқа да қызмет түрлері үшін қажетті қаржы ресурстары және капиталын мен
қамтамасыз етілуімен және оларды мақсатқа сай, тиімді тарату және
пайдаланумен, сондай-ақ басқа шаруашылық субъектілерімен қарым-қатынаста
болу, төлеу қабітеттілігі мен қаржылық тұрақтылықпен сипатталады.
Қазіргі нарықтық қатынас жағдайында мекеме құралдарының ең басты
бөлігіне қаржы ресурстары және капиталын н жатқызамыз. Банктің қаржылық
тұрақтылығын бағалау, объективті, ғылыми негізделген және үйлесімді
басқару, өндірістік, қаржылық шешімдер қабылдау үшін оның қаржылық жағдайын
талдау қажет. Тек терең және ұқыпты талдау негізінде ғана оның қызметін
объективті бағалап, банктің қаржылық тұрақтылығын нығайту немесе жақсарту
үшін шешімдер қабылдауға болады. Нарық жағдайында банктің өміршеңдігінің
кепілі мен жай-күйінің орнықтылығының негізі оның қаржылық тұрақтылығы
болып табылады. Бүгінгі нарықтық жағдайда тұрақты төлем қабілеттілік
табыстылықтан да маңызды болып отыр.Сондықтан менің курстық жұмысымның
тақырыбы қазіргі күні өзекті мәсеслердің бірі болып отыр.
Курстық жұмыстың мақсаты мен маңызы банктің қаржы ресурстары және
капиталын н қалыптастырудың экономикалық тиімділігін анықтау, қаржы
ресурстары және капиталын н бөлу және тиімді пайдалану механизмін талдау
болып отыр.
Бұл мақсатқа жетуге келесідей міндеттер қойылады:
- банктің даму бағыты мен өндіріс ауқымын зерттеу;
- банктің негізгі экономикалық көрсеткіштерін зерттеу;
- банктің қаржылық ресурстары, олардың қалыптасу көздерін талдау, құрамы
мен құрылымы динамикасын зерттеп, баға беру;
- банктің төлем қабілеттілігі мен баланс өтімділігін зерттеу;
- банктің даму перспективасы мен стратегиясына баға беру;
Зерттеу объектісі - АТФБанк акционерлік қоғамының іс
тәжірибесінде қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру, бөлу және
пайдалану тиімділігін экономикалық бағалауы көрсетіліп отыр. Курстық
жұмысты орындау барысында АТФБанк АҚ- ның жылдық баланстары, табыстар
мен шығындар есебі, өзге де қаржылық есеп беру құжаттары пайдаланылады.
Зерттеу пәні банктің қаржы ресурстары және капиталын н талдау.
Курстық жұмыстың ғылыми жаңалығы.
- Банктің қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастырудың теориялық
аспектілері негізделді.
- Макро және микро деңгейдегі қаржылық ресурстардың негізгі түрлері
анықталып, нақтыланды.
- Қаржылық ресурстарды қалыптастыру, бөлу және тиімді пайдаланудың
структурасы мен тәсілдері негізделді.
Курстық жұмыстың ақпарат көзі. Мен осы диплом жұмысымды жазу барысында
материалдарды көптеген әдебиеттер, газет-журналдардан сонымен қатар
интернет желісінен, АТФБанк Акционерлік Қоғамының бухгалтерлік есебінен
алдым.
Курстық жұмыстың құрылымы. Курстық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен,
қорытындыдан, әдебиеттер тізімінен тұрады.
Кіріспеде курстық жұмыстың өзектілігі, экономикалық маңызы көрсетіліп
негізделген мақсаттары мен міндеттері, структурасы қарастырылған.
Жұмыстың бірінші бөлімі үш тараудан тұрады. Оның бірінші бөлімінде
қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру және оны тиімді пайдаланудың
теориялық аспектілері, екінші бөлімінде қаржы ресурстары және капиталын н
басқару структурасы,үшініші бөлімінде қаржы ресурстары және капиталын н
бөлу және оны тиімді пайдалануды жетілдіру негіздері ескерілді. Банктің өз
шаруашылық қызметін үздіксіз жүргізу үшін міндетті шарттары мен оның
қажеттіліктері тілге тиек етіледі және халықаралық есеп беру
стандарттары, оларды енгізуге байланысты өзгерістер жайлы сөз қозғалады.
Себебі қазіргі кезде мемлекетіміз халықаралық стандартқа сай болу үшін
жаңа есеп беру структурасыне көшті. Бұл тараудың әрі қарай практикалық
бөлімде талдаулар жүргізу үшін маңызы зор.
Жұмыстың екінші тарауы үш бөлімнен тұрады. Оның бірінші бөлімінде
АТФБанк акционерлік қоғамының экономикалық сипаты, қаржылық ресурстарын
талдау, қаржы ресурстары және капиталын н пайдалану тиімділігін бағалау
туралы мәліметтер берілген.
Үшінші тарау бір бөлімнен тұрады. Оның бірінші бөлімінде банктің
қаржы ресурстары және капиталын н басқаруды жетілдіру жолдары
қарастырылған.
Курстық жұмыстың мақсатына жетуге келесі міндеттер қойылады:
- банктің даму бағыты мен өндіріс ауқымын зерттеу;
- банктің негізгі экономикалық көрсеткіштерін зерттеу;
- банктің қаржылық ресурстары, олардың қалыптасу көздерін талдау, құрамы
мен құрылымы динамикасын зерттеп, баға беру;
- банктің төлем қабілеттілігі мен баланс өтімділігін зерттеу;
- банктің даму перспективасы мен стратегиясына баға беру;
Нақты осы жұмыстың басты мақсаты – зерттелетін банктің қаржы
ресурстары және капиталын н қалыптастыру және оны ұйымдастыруды талдау,
қаржыны бөліп және оны тиімді пайдалану механизмін зерттеу болып отыр.
1.БАНКТІҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖӘНЕ ОНЫ
ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1.Қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру және оны тиімді
пайдаланудың теориялық аспектілері.
Қаржы ғылымы қаржыны тек экономикалық категория, яғни айрықшалықты
өндірістік қарым-қатынастардың жиынтығы ретінде ғана қарастырып қоймайды,
сонымен бірге мақсатты ақшалай қорлар түріндегі олардың материалдық іске
асуын баса көрсетеді. Бұл қорлар қаржылық қатынастардың тұрақты иелері
болып келеді. Олардың қалыптасу көздері және қорлардың өздері ұлттық
шаруашылықтың тиісті буындарының қаржы ресурстары және капиталын болып
табылады. Демек, қаржылық ресурстар – бұл жалпы қоғамдық өнім мен ұлттық
табысты өндіру, бөлу және қайта бөлу үдерісінде жасалынатын экономикалық
субъектілердің және мемлекеттің қаржылық әдістердің көмегімен құратын
ақшалай қорланымдары мен ақшалай қорлары. Қаржылық ресурстар ұдайы
өндірістің және мемлекеттің шығындарын жабу үшін қажет. Тап қаржылық
ресурстар қаржылық категорияны баға және басқа құндық категориялардан бөліп
алуға мүмкіндік жасайды. Қоғамдық жалпы өнім мен ұлттық табысты арттыру
қаржылық ресурстар өсуінің басты шарты болып табылады.
Қаржылық ресурстарда негізгі орынды құнның мына элементтері: таза
табыс, қосылған құн салығы, акциздер, кедендік төлемдер, әлеуметтік
мұқтаждарға төленетін жарналар және амортизациялық аударымдар алады.
Қаржы мен қаржылық ресурстар - бара-бар ұғымдар емес. Қаржылық
ресурстар өзінше қаржының мәнін анықтамайды, оның ішкі мазмұны мен қоғамдық
арналымын ашпайды. Қаржы ғылымы тап мұндай ресурстарды жасау, бөлу және
пайдалану негізінде туындайтын қоғамдық қатынастарды зерделейді; ол
қаржылық қатынастар дамуының заңдылықтарын зерттейді.
Қаржылық ресурстар жалпы қоғамдық өнімнің 60%- ға жуығын құра отырып,
мемлекеттің қаржылық қуатының көрсеткіші болып табылады. Қоғамдық өнім мен
ұлттық табысты жасау, бөлу және қайта бөлу үдерісінде қалыптаса отырып,
олар түпкілікті пайдалануға, яғни негізгі құрал-жабдықтарды толтырға,
ұлғаймалы ұдайы өндірісті қамтамасыз етуге және жалпымемлекеттік қажеттерді
қанағаттандыруға қоғам жұмсайтын материалдық ресурстардың бір бөлігінің
ақша көрінісі болып табылады. Қоғамдық өндіріс үдерісінде қаржылық
ресурстар неғұрлым көп жасалса, соғұрлым ол тиімдірек болады. Сонымен бірге
бүкіл ұдайы өндірістің тиімділігін арттыру проблемасын шешу және
экономикалық өсудің қарқынын тездету ұлттық шаруашылықта қаржалық
ресурстарды тиімді пайдалануға байланысты.
Қаржылық ресурстардың құрамында олардың аса маңызды екі бөлігін бөліп
көрсетуге болады:
Біріншіден мемлекеттің кірістері. Олар республикалық және жергілікті
бюджеттерде шоғырланады. Мемлекеттің кірістері заңнамалық тәртіппен
бекітіледі және мемлекеттік функцияларына сәйкес жұмсалады. Мемлекеттің
кірістерін жұмылдырудың негізгі структурасы салықтар, қарыздар мен
лотереялар, сыртқы көздерден түсетін түсімдер;
Екіншіден бюджеттен тыс қражаттар. Олар шаруашылық жүргізуші
субъектілердің қарамағында болады. Олардың пайда болуы мемлекеттің мақсатты
шығыстарымен байланысты. Бюджеттен тыс ресурстар автономды арнаулы қорлар,
арнаулы қаржы жоспарлары, қазынашылық шоттар түрінде болып келеді. Бұл
қорлардың қаражаттары экономиканы мемлекеттік реттеудің мүмкіндіктерін
кеңейтеді. Бюджеттен тыс қаражаттардың оғаштығы мемлекетке қаржылық
ресурстардың жалпы сомасын жасыруға, қаржылық бақылауды әлсіретуге, нағыз
қаржылық жағдайда бұрмалауға мүмкіндік жасайды. Бюджеттен тыс қаражаттардың
жалпы сомасын анықтау қиын, өйткені ол көптеген қорлар мен қаржыландырудың
дара жоспарлары арасында шашырап кеткен.
Қаржы ресурстары және капиталын мен капитал компания қаржыларын
талдаудың негізгі объектілері болып табылады. Реттелетін нарық жағдайында
қаржыгер үшін нақты объект болып табылатын және жаңа кірістер алу
мақсатында оған әрдайым әсер ете алатын капитал түсінігі көбінесе
қолданылады. Капитал – бұл компания айналымға салған және бұл айналымнан
кірістер әкелетін қаржылық ресурстардың бір бөлігі.
Қаржылық ресурстардың көздері қоғамдық өнім құнының келесідей
элементтерінен тұрады:
- амортизациалық аударымдар С;
- мемелекеттік салықтар V;
- таза пайда m;
Амортизалық аударымдар, айналым қаражаттары, табиғи орта мен
минералдық-шикізат базасын толықтыруға аударылатын аударымдар, компания
өнімінің өзіндік құнында материалдық шығындардың құрамына кіретін төлемдер
құрылады.
Мемлекеттік салықтар, әлеуметтік мұқтаждарға аударылатын
аударымдар (салықтар), қарыдар мен лотереялар бойынша түсімдер сияқты
қаржылық ресурстардың көззі болып табылады.
Таза табысты (пайданы), жанама салықтарды, сыртқы экономикалық
қызметтен түсетін табыстар мен түсімдерді (кеден баждары, кедендік рәсімдер
үшін төлемақы) кіріктіреді.
Қаржылық ресурстардың бір бөлігі қоғамдық өнімнің бірнеше
элементтерінің құрамында кешенді түрде қалыптасады. Мәселен, шаруашылық
органдар деңгейінде өнім, жұмыстар немесе қызметтер өндіруге және оларды
өткізуге жұмсалатын шығындарға тура келетін салықтар, алымдар және арнаулы
қорларға аударылатын аударымдар, жер қойнауын пайдаланушылардың төлемдері –
роялти, бонустар, көлік құралдары салығы, мемлекеттік баж, ластандыратын
заттардың шығарылуы мен тасталынуы және қалдықтарды орналастыру мен
төлемдер және басқалар түрінде ресурстар қалыптасады. Сонымен осы қаржылық
ресурстарды кесте түрінде көрсететін болсақ:
Кесте 1
Қаржылық ресурстардың құрамы
Жалпы қоғамдық өнім
С V M
Материалдық шығындар Қажетті өнім Қосымша өнім
Өзіндік құн (шығындар)
Ұлттық табыс
Аморти-зАйналым Матери-ал
ациялық қара-жатдық
аударым-тары шығын-дар
дар құрамын-д
ағы
төлемдер
Әлеуметтік қорларға Таза табыс (пайда)
аударылатын аударымдар
(әлеуметтік салық)
Жанама салықтар
Халықтан алынатын
салықтар
Қарыздар Жанама салықтар
(Қосылған құн
салығы, акциздер,
басқалары)
Ерікті жарналар
Табиғат ресурстары үшін төлемдер
Сыртқы экономикалық
қызметтен түсетін
түсімдер
Баждар, лицензиялар үшін төлемдер, тіркеу алымдары
Табиғатты қорғау қорларына төленетін төлемдер
Мемлекеттік мүлікті сатудан (жекешелендіруден) түсетін түсімдер
Сыртқы көздерден түсетін түсімдер (инвестициялар, қарыздар, трансферттер,
гранттар)
Қайнар көзі: С.Құлпыбаев, В.Д Мельников Қаржы негіздері
Мемлекеттік қаржылық ресурстардың көзі сонымен бірге мемлекеттік
кредит, инвестициялар арқылы тартылған қаражаттар болып табылады.
Қаржы ресурстардың көздері макродеңгейде, яғни мемлекет деңгейінде
және микродеңгейде, яғни шаруашылық жүргізуші субъект деңгейінде іс-әрекет
ететін көздер болып бөлінеді:
Макродеңгейдгі қаржылық ресурстардың көздері:
Ішкі жалпы өнім;
Ұлттық байлық
Тартылған (қарыз) ресурстары және басқалары.
Микродеңгейдегі қаржылық ресурстардың көздері:
меншікті қаржылық ресурстардың көздері: өнім өткізуден түскенн табыс
(компания ресурстарын қалыптастыруға мүмкіндік береді);
Субъектінің сыртқы экономикалық қызметі; мүлік (сатуға болатын
ғимараттар, жабдықтар және өзег активтер);
Шаруашылқ жүргізуші субъектінің меншікті қаражаттарына теңестірілген
қаражаттар (олар субъектінің қарамағында болады): тұрақты пассивтер
нысанындағы жалақы; қосымша жалақы – жұмыскерлердің демалыстарын төлеуге
арналған ақша (есептелінеді, бірақ шаруашылық жүргізуші субъектінің
қармағыда болады);
Тартылған қаражаттар (бұл банктің қаржы рыногында – бағалы қағаздар,
несие капиталдар және т.б рыногында қалыптастыратын қаражаттары); акциялар
мен облигацияларды сату; қарыз- қаражаттар;
Қаражаттарды қайта бөлу тәртібімен алынатын көздер: жоғары
инстанциялардан (министрліктерден бюджеттен) алынатын қаражаттар; сақтық
өтемдерді (сақтандыру- қаражаттарды қайта бөлу әдісі).
Макродеңгейдегі қаржылық ресурстардың негізгі түрлері болып мыналар
табылады: Халықаралық валюта қорының және басқа халықаралық ұйымдардың
кредиттері, Ұлттық банктің ішкі кредиттері;салықтар; бюджетке төленетін
басқадай төлемдер; бюджеттен тыс қорларға аударылатын аударымдар және
өзгедей түрлері.
Микродеңгейдегі қаржылық ресурстардың түрлеріне мыналар жатады: пайда
(шаруашылық жүргізуші субъектінің таза табысы); амортизацияқ аударымдар;
кредиттер; сақтық өтемдер; істен шыққан мүлікті сатудан түскен түсім- ақша;
орнықты пассивтер; құрылыстар ішкі ресірстарды жұмылдыру; серіктестіктер
мен кооперативтер мүшелерінің үлестік және басқа жарналары; меншікті бағалы
қағаздары сатудан алынған табыстар; жоғары құрылымдардан аударылған
қаржылық ресурстар; бюджет субсдиялары және басқалар.
Қаржылық ресурстар орталықтандырылған және орталықтандырылмаған болып
бөлінеді
Орталықтандырылған қаржылық ресурстар бюджет және макродеңгейдегі
ұдайы өндірістің қажеттіліктерін қамтамасыз етеді.
Орталықтандырылмаған қаржылық ресурстар шаруашылық жүргізуші
субъектілерде қалыптасада және өндірісті кеңейтуге, компания
жұмыскерлерінің әлеуметтік – мәдени қажеттіліктерін қанағаттандыруға
пайдаланылады. [1]
Мұндай қағида банктің қаржы ресурстары және капиталын мен капиталының
арасындағы қағидалы айырмашылық кез келген уақытта қаржы ресурстары және
капиталын банктің капиталынан не үлкен, не тең болатынына негізделеді.
Мұнда теңдік жағдайында банктің қаржылық міндеттемелері жоқ және қолда бар
барлық қаржы ресурстары және капиталын айналымға жіберілген деп
есептеледі. Алайда бұл капитал мөлшері қаржы ресурстары және капиталын
мөлшеріне қаншалықты жақындаса, компания соншалықты тиімді жұмыс істейтінін
білдірмейді.
Қазіргі нарықтық жағдайда қызмет етіп тұрған компаниядарда қаржы
ресурстары және капиталын мен капиталдың тең болуы мүмкін емес. Қаржылық
есептемеде қаржы ресурстары және капиталын мен капиталдың арасындағы
айырмашылық көрінбейтіндей етіп құрылады. Стандартты қаржылық есептемеде
қаржы ресурстары және капиталын міндеттемелер және капитал түрінде
көрінеді.
Қазіргі нарық жағдайында кәсіпкерлік және ссудалық капиталдар тығыз
байланысты. Қазіргі нарықтық шаруашылық бірталай сарапталынған. Сараптау
бүгін нарықтық шаруашылық және оның қаржылық жүйесінің тұрақтылығын
қамтамасыз етудің негізгі факторларының бірі болып табылады. Бірақ
сараптауды тереңдету қаржылық ағымдар мен капиталдың қиындатылуына,
қаржылық тәжірибеде арнайы құралдарды пайдалануды кеңейтілуіне әкеледі, ал
бұл банктің қаржылық жұмысын қиындатады.
Қазіргі нарықта банктің капиталы ақшалай түрде ұзақ уақыт бойы қала
алмайды, себебі ол жаңа табыстар әкелуі тиіс. Банктің кассасында немесе
банктік есептесу шотында ақшалай қаражаттардың қалдығы ретінде капиталдың
болуы компанияға кіріс әкелмейді. Капиталдың ақшалай нысанынан өндірістік
нысанына айналу қаржыландыру деп аталады.
Қаржыландырудың екі түрі бар. Олар: ішкі және сыртқы болып бөлінеді.
Мұндай бөлу банктің қаржылық ресурстары мен капиталының нысандары
арасындағы қатаң байланыспен негізделген.
Компанияны құру кезінде оның жарғылық капиталына салымдар ақшалай
қаражаттар, материалды және материалды емес активтер болуы мүмкін. Жарғылық
капиталға салым ретінде активтерді беру кезінде оларға меншік құқығы
шаруашылық жүргізуші субъектіге көшеді, яғни инвесторлар осы объектілерге
меншік құқығын жоғалтады. Сонымен, банктің ыдырауы немесе қоғам не
серіктестік құрамынан қатысушының шығуы жағдайында инвестордың тек мүлік
қалдығы шегінде өз үлесін өтеуге ғана құқығы бар. Сәйкесінше, жарғылық
капитал банктің инвесторлар алдындағы міндеттемелер сомасын көрсетеді. [1]
Жарғылық капитал қаражаттарды алғашқы инвестициялау кезінде
қалыптасады. Оның мөлшері компанияны тіркеу кезінде жарияланады, ал
жарғылық капиталдың мөлшерінде кез келген түзетулер (акцияларды қосымша
эмиссиялау, акциялар номиналды құнын төмендету, қосымша жарналар салу,
жаңа қатысушыны қабылдау және т.б.) қызмет етіп тұрған заңнамада немесе
құрылтайшы құжаттарында қарастырылған жағдайлар мен тәртіпте ғана
жіберіледі.
1. Банктің қаржы ресурстары және капиталын н басқару структурасы.
Банктің қаржы ресурстары және капиталын н басқарудың басты мақсатына
жету, яғни қысқа және ұзақ мерзімді перспективада оның меншік иелерінің
жағдайын максимизациялау келесі негізгі міндеттерді шешумен байланысты:
1. ұйымның жақсы шаруашылық қызметті жүзеге асыру үшін қажет қаржылық
ресурстардың жетккілікті көлемін қалыптастыру;
1. инвестициялау бағыты бойынша қалыптасқан қаржылық ресурстарды бөлуді
оңтайландыру;
2. ұйымның қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру және пайдалану
процесстерін тиімді бпақылауды қамтамасыз ету.
Ұйымның қаржы ресурстары және капиталын н басқарудағы барлық аталған
міндеттері өзара өте тығыз байланысты және ұйымның қаржы менеджментінің үш
негізгі құрамдас бөлігінің көрінісі болып табылады:
1. Оңтайлы қаржылық шешім қабылдау;
2. Оңтайлы инвестициялық шешім қабылдау;
3. Қабылданған қаржылық және инвестициялық шешімдерді
жүзеге асыруды бақылау бойынша тиімді іс – шаралар
жасау.
Команпияның қаржы ресурстарын басқару мазмұнын кезекті әрекеттер,
яғни басқару функцияларының жиынтығы ретінде қарастырамыз. Олардың
құрамынан басқару шешімін қабылдауды және қамсыздандыру функцияларын
болжайтын, басқару шешімін қабылдауды болжамайтын, бірақ қаржы ресурстары
және капиталын н басқарудың негізгі функциялары бойынша шешім қабылдауда
ақпараттық қамсыздандыруды қалыптастыратын негізгі функцияларды ажыратуға
болады.[7]
Банктің қаржы ресурстары және капиталын н басқарудың негізгі
функцияларын қарастыратын болсақ. Алдағы кезеңге қаржы ресурстары және
капиталын н жоспарлау банктің қаржы ресурстары және капиталын н пайдалану
бойынша, яғни инвестициялық шешімдер және қаржы көздерін таңдау және
қажетті қаржы ресурстары және капиталын н тарту, яғни қаржылық шешімдер
қабылдаумен, сондай-ақ қабылданған шешімдерді орындауды тұрақты бақылау
(мониторинг) жүйесін жасаумен байланысты.
Банктің қаржы ресурстары және капиталын н жоспарлау процесінде мыналар
жүзеге асрылады:
1. Банктің инвестициялық мүліктерін және қаржыландыру мүмкіндіктерін
талдау;
2. Күтілмеген жағдайларды болдырмау және ресурстағы және болашақтағы
шешімдер арасындағы өзара байланысты түсіну үшін ресурстағы
шешімдердің нәтижелерін болжау;
3. Бірқатар шешімдерден таңдап алынған шешімді негіздеу (осы нұсқа
жоспардың соңында көрсетіледі);
4. Банктің қаржы жоспарында белгіленген мақсаттармен салыстырғанда жеткен
нәтижелерін бағалау.
Қаржы ресурстары және капиталын н жоспарлау обьектісі болып ұйымның
ақша қаражаттарын қорларын қалыптастыру және пайдалану болып табылады. Ал
нәтижесі – табыстар мен жинақталымдарды, яғни қаржылық жоспарларды құру
және пайдалану.
Қаржылық жоспарды жекелеген қаржылық көрсеткіштер бойынша тапсырма
ретінде, қаржылық көрсеткіштермен көрсетілген бизнес – жоспар ретінде
немесе компания дамуының көрсеткіштерінің өзара байланысын қамтамасыз
ететін баланстық құжат ретінде қарастыруға болады. Жекелеген көрсеткіштер
бойынша жоспарлы тапсырмалар барлық пайдаланылатын ресурстардың түрлерін
сәйкестендіруді талап етеді: материалдық, еңбектік, қаржылық.
Қаржы ресурстары және капиталын н жоспарлау әр түрлі көздер есебінен
болжанған қаржы ресурстары және капиталын ның түсімін бағалау, сондай-ақ
қалыптастырылатын ақша қаражаттарының қорларының құрамы мен құрылымын
реттеу арқылы жүргізіледі. Жоспарланатын құжаттарды дайындау үшін
ақпараттың үш түрі қолданылады:
басшылардың, басқарушылардың бағалауы;
өткен кезеңдердің қаржылық көрсеткіштері;
алдағы қаржылық қызметтің күтілетін жай-күйі.
Қаржылық жоспарларды жүзеге асырудың екі негізгі әдісттемелік тәсілін
ажыратуға болады. Олардың біріншісі, басқарма бұрын таңдап алынған қаржылық
саясатты жалғастыратындығын күту. Қаржылық саясаттағы өзгерістерді
жақтаушылар қауіп төндіретін жресурссыз оқиғаларды ескерту және өзгеріс
енгізудің қажеттігін дәлелдеу үшін бұл тәсілді жиі пайдаланады. Қаржылық
жоспарлау қаржылық тәсілінің негізінде компания басқармасының қаржылық
саясаты бірқатар өзгерістерге ұшырайтындығын болжау жатыр. Бұл жағдайда
қаржылық жоспарлаудың міндеті – ұйымның қаржылық қызметі мен қаржылық
жағдайына басқарманың жаңа бағытының мүмкін болатын әсерін көрсету.
Қаржы ресурстары және капиталын н жоспарлауда маңызды орын – нақты
қажет болып табылатын бірақ, қаржылық болжам оны бағалау мен қабылдаудан
кейін ғана қаржылық жоспар болатындықтан жеткіліксіз элемент болып
табылатын оларды болжай алады. Сондықтан, қаржылық болжауды қаржылық
жоспарлаудың маңызды құрамдас бөлігі ретінде сипаттауға және банктің
болашақтағы қаржылық дамуының мүмкін жолдарын зерттеу мен жасау ретінде
анықитауға болады. Оның міндеті – болджанаған кезеңде қажет қаржылық
ресурстар көлемін анықтау оларды қалыптастыру мен орындалып жатқан
тенденцияларды талдау негізінде және оларға әр түрлі факторлардың әсерін
ескерумен айтарлықтай тиімді пайдалану бағытын табу. Болжау банктің
нарықтағы тұрақты жайы мен берік қаржылық тұрақтылығына жетуді қамтамасыз
ететін қаржылық саясатты жасаудың мүмкін болатын баламаларын қарастыруға
мүмкіндік береді. Қаржылық болжау көмегімен қаржылық ресурстардың болуымен
инвестицияға қажеттіліктерді үйлестіре отырып, компания қызметінің түрлі
бағыттарын өзара анықтайды; ол әр түрлі әдетте қарама қайшы мақсаттарды –
мысалы, банктің жалпы ресурстарындағы қарыз қаражаттарының үлесін сату
көлемінің арттырумен бір уақытта төмендетуді сәйкестендіруге мүмкіндік
береді. Қаржылық болжау банктің қаржылық дамуының әр түрлі көріністерін
салыстыруға және алынған ақпаратты жүйелендіру және мәнін ашу негізінде
олардың ішінен ең оңтайлы нұсқаны таңдауға мүмкіндік береді. Қаржылық
болжау кезінде инфляциялық құрамдауыштар міндетті түрде ескерілуі және оған
барлық есептеулерді түзетулер жасалуы өте маңызды.
Қаржы ресурстары және капиталын ның қозғалысын ұйымдастыру өз
кезегінде оны құрайтын қаржыны басқару жүйесінің бірі болып табылатын ақша
қорларын басқару механизмін қалыптастырумен байланысты, және екі аспектіні
кіріктіреді: Олардың қалыптасу көздерін анықтау мен оңтайландыру және
жинақталатын ақша қаражаттарын тиімді пайдалану. Отандық экономикалық
әдебиеттерде ұйымның қаржыларын басқару жүйесі “қаржылық механизмі” деп
аталады, ол аталған мақаланың авторларының пікірінше “бір бағытты” болып
сипатталуы мүмкін себебі, ұйымның қаржы ресурстары және капиталын н
пайдалануды қарастырмай, тек оларды қалыптастыруға ғана мән береді.
Сондықтан, “қаржылық механизмі” терминін “қаржылық – инвестициялық
механизм” терминіне өзгерту керек, себебі осы атау ғана қаржы
менеджментінде қабылданатын егізгі шешімдердің 2 негізгі шешімдерін жүзеге
асыру процессін көрсетеді: қаржылық және инвестициялық.
Ұйымның қаржы ресурстары және капиталын ның қозғалысын реттеу қаржылық
жоспарды жүзеге асыру кезінде туындайтын, одан ауытқұуларды жою процессі
ретінде қарастырылуы мүмкін. Инвестициялық және қаржылық шешімдерді жүзеге
асырумен және осы шешімдерде негізге алынған мақсаттарға жету үшін олардың
тиімділігінің жетіспеуі жағдайында оларға сәйкес қаржы ресурстары және
капиталын ның қозғалысын орындаумен байланысты барлық ұйымдастырушылық –
техникалық іс шаралар реттелуі мүмкін. Мұндай іс шараларға мыналар жатады:
– инвестициялық бағалау процессі;
– шаруашылық жүргізуші субьектінің қаржылық ресурстарын және оның құрамдас
бөліктерін пайдалану процесі;
– шаруашылық жүргізуші субьектінің негізгі және айналым капиталын,
меншікті және қарыз қаражаттарын басқару бойынша нақты іс әрекеттер және
тағы басқалар.
3. Банктің қаржы ресурстары және капиталын н қалыптастыру, бөлу және
пайдалануды жетілдіру жолдары.
Ұдайыөндірістік үдерісті жандандырудың маңызды аспектісі ғылыми -
техникалық прогресс болып табылады. Оны қаржылық ресурстар -
орталықтандырылған және орталықтандырылмаған ресурстар есебінен қамтамасыз
ету - оларды пайдаланудың басым бағыттарының бірі.
Қаржылық ресурстардың бір бөлігі резервтерді – көлденең пайда болған
қажеттіліктерді қаржыландыруды қалыптастыру үшін бөлінуі тиіс.
Ұдайы өндірістің мақсаттарын қамтамасыз етуден басқа қаржылық
ресурстардың едәуір көлемі басқаруға, қорғанысқа, құқық тәртібін қорғауға,
үкіметтік борышты төлеуге бағытталғанын білген жөн.
Қаржылық ресурстарды өсірудің маңызды факторы қоғамдық еңбек
өнімділігін арттыру болып табылады, бұл ұдайы өндіріс үдерісінде ұллтық
табыстың артуын білдіреді, сондай-ақ экономикалық қызметтің қаржылық
нәтижесінің өсуіне алып барады. Еңбек өнімділігімен қоғамдық өндіріс
тиімділігінің басқа көрсеткіші – қор қайтарымы(капитал қайтарымы) тығыз
байланысты. Қор қайтарымын арттыру қаржылық ресурстарды қалыптастыруға,
атап айтқанда олардың негізгі көзі – таза табыстың өсіміне сөзсіз әсер
етеді, ол өнім өндіру ауқымы өсімінің, сондай-ақ ағымдағы шығындарды (ең
алдымен жалақы мен амортизациялық аударымды) үнемдеудің нәтижесінде артады.
Және, керісінше, қор қайтарымының төмендеуі қаржы ресурстары және капиталын
н азайтады.
Екінші фактор - бұл материалдық шығындардың орнын толтыру қоры мен
өндірілген ұлттық табысқа жалпы қоғамдық өнімнің бөліну үйлесімдері.
Жиынтық қоғамдық өнімдегі материалдық шығындардың үлесін – материал
сиымдылығын – төмендету өндірілген ұлттық табысты – қаржылық ресурстардың
негізгі көзін – арттыруға мүмкіндік беретін фактор болып табылады.
Қаржылық ресурстардың өсуіне сонымен қатар жалпы алғанда қоғамдық
өндірістің, сондай-ақ өнеркәсіп өндірістің материалдық – заттай құрылымы да
әсер етеді.
Жұртқа мәлім, өндірістік арналымның (қоғамдық өндірістің бірінші
бөлімшесі) тауарлары бойынша қосымша өнімнің нормасы тұтыну арналымның
екінші бөлішенің (акциздерді кіріктіретін және анағұрлым жоғары
рентабелділікке ие) тауарлары мен өнімдері бойынша нормаға қарағанда төмен.
Бұдан басқа, ұдайы өндірістік циклде тұтыну тауарларының айналымы
жылдамырақ болады, мұның өзі уақытының белгілі бір межелдемесінде, мысалы,
есептік жылда бірнеше айналымдардан алынатын ресурстарды қосындылауға
(жиынтықтауға) мүмкіндік береді. Сондықтан қоғамдық өндірісте екінші
бөлімшенің үлес салмағы мен даму қарқыны неғұрлым жоғары болса, қаржылық
ресурстардың мүмкін көлемі соғұрлым көп болуы мүмкін.
Қаржылық ресурстар орталықтандырылған және орталықтандырылмаған
тәртіппен қалыптасады. Орталықтандырылған тәртіппен мемелекеттік бюджеттің,
зейнетақы қорларының, бюджеттен тыс қорлардың ресурстары құрылады.
Орталықтандырылмаған әдістермен материалдық өндіріс сферасының шаруашылық
жүргізуші субъектілерінің тұтыну қорлары, амортизалық аударымдар қорлары,
қаржылық резервтер мен валюталық қорлар, шаруашылық органдарының басқа
ақшалай қорлары қалыптастырылады.
Компаниянның қаржылық ресурстарын тиімді пайдалану және бөлу оның
келешектегі экономикалық тұрақтылығына тікелей әсер етеді. Қаржы ресурстары
және капиталын н тиімді падалануға келесідей мақсаттар қажет:
Банктің нарықта бәсекелестік жағдайда өмір сүруі;
Ірі қаржылық тәуекелді минимумда ұстау;
бәсекелестермен күресте көшбасшылық;
банктің нарықтық құнын жоғарылату;
банктің экономикалық потенциал өсімінің қолайлы қарқыны;
өндіріс пен өткізу көлемдерінің өсімі;
табысты жоғарылату;
шығындарды төмендету;
тұрақты қызметті қамтамасыз ету және т.б.
Қызмет етіп келе жатқан компания өзінің алдына міндетті түрде мақсат
қою арқылы, яғни сол мақсатына жету жолындағы әдістерді неғұрлым тиімді
және ретімен қолдана білетін болса ғана қазіргі қатаң нарық
экокномикасында ұзақ өмір сүруі мүмкін.
Компания алдына қойылған мақсатқа жету көбіне банктің қаржы ресурстары
және капиталын н тиімді пайдалану ұғымына тәуелді болады.
Шаруашылық жүргізуші субьектінің қаржы ресурстары және капиталын н
тиімді пайдалану жүйесінің ұйымдастырушылық құрылымы, сонымен қатар оның
кадрлық құрамы банктің мөлшеріне, оның қызметінің түрлеріне байланысты әр
түрлі әдістер арқылы құрылуы мүмкін. Ірі компания үшін қаржылар бойынша
вице-президентпен басқарылатын және құрамында бухгалтерия мен қаржылық
бөлімі бар арнайы қызметті бөлген жөн. Шағын компанияларда қаржылық
менеджердің рөлін көбіне бас бухгалтер атқарады.
Банктің қаржылық ресурстарын тиімді пайдалану тәжірибеде
мамандандырылған ұйымдастырусыз жүргізу мүмкін емес.
Қаржылық ресурстардың пайдаланудың тиімділігін жоғарылатудың маңызды
құралдарының біреуі банктің негізгі өндірістік қорларын және материалдық
емес активтерін басқару. Оларды басқарудағы негізгі мәселелердің бірі-
амортизация аударымының әдісін талдау.
Амортизациялық аударымының үш әдісі бар: бірінші әдісі орындалған
жұмыстарға сәйкес бір текті шығару және жеделдетілген амортизация.
Екінші әдісі орындалған жұмыс көлеміне байланысты. Ол мұнда неғұрлым
орындалған жұмыс көп болған сайын, соғұрлым тозу көп болады, яғни
амортизация обьектінің пайда нәтижесі болып табылады. Мұнда уақыт маңызды
емес.
Үшінші әдіс – жеделдетілген амортизация–амортизацияның негізгі сомасы
пайдаланудың алғашқы жылдары аударылды. Бұл негізгі қорларды жаңартып
қоймай, сондай–ақ инфляциялық жоғалтуларды төмендетудің әдісі болып
табылады. Жеделдетілмеген амортизация әдісі шығарудың көп бөлігін жылдам
өтеуді қарастырады. Бірақ бұл саясат өз құнының өсуіне әкеледі, соған
сәйкес өткізу құны да өседі. Осы әдіспен алған амортизация аударымдар
мақсатты сипатта болады. Олар мақсатты қолданылмаған жағдайда
амортизациялық аударымның қосымша сомасы салық салынатын табысқа қосылады.
Қаржылық ресурстарды басқару сәттілігі банктің капитал құрылымына
тікелей байланысты. Капитал құрылымы банктің активтерін көбейту бойынша
шараларына сәйкес келуі немесе қарсы келуі мүмкін. Ол сондай–ақ қарыз
міндеттемелері бойынша төленетін тұрақты пайыздық табыс банктің
белсенділігінің болжанатын деңгейіне тәуелсіз болғандықтан пайда нормасына
тікелей әсер етеді. Егер фирманың қарыздық төлемдерінің үлесі жоғары болса,
онда қос капиталды іздеуде қиыншылықтар тууы мүмкін.
Аксиомаға сәйкес капитал құрылымы капиталдың қызметіне және
талаптарына сәйкес келуі керек қарыз қаражаттары мен капиталының қатынасы
акционерлерге қайтарылуын қамтамасыз етуі керек. Капитал құрылымының
икемділігі табыстың маңызды элементі болуы мүмкін әдетте орта және ұзақ
мерзімді қарыздарға қарағанда, қысқа мерзімді қарыздар бойынша келісімге
отыру оңай.
Батыс елдерінде қаржылық ресурстарды басқару теңділігіне банктің акция
ұстаушыларының күтулері әсер етеді. Бұл фактор компаниядан акция
ұстаушыларға табысты қамтамасыз ететін табысты ұзақ мерзімді минималды
нормасын бекітуді талап етеді және мына жағдайларды ескереді: үлкен
девиденттер және капитал құнын өсіру мүмкіндіктері, бизнестегі тәуекел
элементі (тәуекел дәрежесі төмен салаларда және акционерлік қоғамның
мүшелерінің төмен және керісінше) акция ұстаушылар салыстырмалы тәуекелмен
инвесторларын ала алатын кіріс мөлшері.
Сала неғұрлым бәсекелік болса соғұрлым акция ұстаушыларына құрылғы мен
ғимараттарды жаңарту мен жетілдіруге зерттеулер, оқыту, компютерлендіруге
инвесторлар бөлімінде көбірек қысым көрсетілуі мүмкін. Осы бағыттардың
ешқайсысы инвестициялық бір жыл немесе оданда көп уақыттан кейін
қайтарылуын жеделдете алмайды. Сондай-ақ сән өзгерісіне тұтынушының мінез
құлқынан, технологиядан бәсекеден кәсіпкерлік тәуекелінен көрінетін
сұраныстың анықталмағандығы пайданы анықтау процессінде жүретін қателерден
көрінеді. Қаржы ресурстары және капиталын н басқаруды жүргізуде капитал
құнын анықтауда дұрыс шешім қабылдау қажет.
2. АТФБАНК АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМНЫҢ ҚАРЖЫ РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ КАПИТАЛЫН Н
ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫ ТАЛДАУ
2.1АТФБанк Акционерлік Қоғамның экономикалық сипаты.
1995 жылы Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ болып тіркелді.
Алматы сауда-қаржы банкі Жабық Акционерлік Қоғамы Қазақстан
Республикасының заңнамасында көрсетілгендей, ұлттық және шетел валютасында
операцияларды жүргізуге ҚР ҰБ-нің № 59 басты лицензиясын алып, 1996 жылы -
Visa, EuroCard MasterCard, DinersClub, JCB, American Express- қызмет
көрсетуде. 1997 жылы Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның Қарағанды
қаласында филиал ашылды. Атырау облысы, Көлсары елді мекенінде Алматы
сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның есеп айырысу бөлімінің ашылып, ҚР ҰБ-мен Алматы
сауда-қаржы банкі ЖАҚ халықаралық стандарт бойынша жұмыс істейтін
банктердің бірінші тобына қосылды. Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның
Өскемен қаласында филиалы ашылды. 1998 жылы Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-
ның Шымкент қаласында филиалы ашылды, Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның
Қостанай қаласында филиалы ашылды. Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның
Алматы қаласында есеп айырысу бөлімінің ашыды.
Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның Астана қаласында филиалы ашылды.
Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ы Европалық Реконструкция және Даму Банкімен
бірігіп шағын және орта бизнесті несиелендіре бастады, кейін Алматы сауда-
қаржы банкі ЖАҚ-ның Атырау қаласында филиалы ашылды. Өз логотиптерімен,
салмағы 10-20 гр. алтын құймалар алғашқы рет Қазақстанда шығарыла бастады,
ЕҚБД-мен ынтымақтастық шеңберінде шағын және орта бизнес компаниядарын
несиелеуде және Германия несие желісінің (KFM) қаржы операторы ретінде
жұмысын бастады. 1999 жылы өз логотиптерімен халықаралық төлем
карточкаларын: VISA-Classic, VISA-Gold, VISA-Business карточкалары шығара
бастады. Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның Павлодар қаласында филиалы
ашылды. Осы жылы Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның Тараз қаласында есеп
айырысу бөлімінің ашылды.
Wester Union (АҚШ) компаниясының құрамына кіретін 170 мемлекетте
банктік шот ашпай, жеке тұлғалардың ұсынысы бойынша жылдам ақша аударымдары
жүргізіле бастаған соң Visa және Altyn халықаралық карточкаларын өз
логотипімен шығарылуы жузеге асырылды, содан барып АТФ Полис сақтандыру
компаниясы құрылды. 2000 жылы
Алматы сауда-қаржы банкі ЖАҚ-ның Алматы қаласында филиалдарының ашылған
соң 5 млн АҚШ доллар көлеміндегі алғашқы шығарылған атаулы купондық
облигациялар орналастырылды. АТФ Лизинг лизингтік компаниясы құрылды.
2001 жылы қоғам түрі өзгеріп, Алматы сауда-қаржы банкі Ашық Акционерлік
Қоғамға айналып барып Алматы сауда-қаржы банкі ААҚ-ның Тараз қаласындағы
есеп айырысу бөлімінің филиалға айналды. Алматы сауда-қаржы банкі ААҚ-ның
Ақсай қаласында (Батыс Қазақстан облысы) филиалы ашылып, 400 млн. Теңге
алтыншы эмиссияның артықшылығы бар акцияның орналастырылды. Алматы
қаласында №2 есеп айырысу бөлімінің ашылды. 20 млн АҚШ доллары мөлшерінде
синдикатталған қарыз тартылып Казпромбанк АҚ-ның Алматы сауда-қаржы
банкі ААҚ- на қосылуының мемлекеттік тіркеуден өтіп барып 5 млн АҚШ
доллары көлемінде 2000 жылы қазанда шығарылған атаулы купондық облигациялар
бойынша сыйақы төленуі және негізгі сомасы жабылды. 1088 млн. теңге
сомасында жетінші эмиссиялық акциялардың тіркеліп, 10 млн. АҚШ доллары
көлеміндегі екінші ішкі облигациялардың тіркелді. 2002 жылы Астана
қаласында №2 есеп айырысу бөлімінің ашылып, Алматы сауда-қаржы банкі ААҚ-
ы Қазақстанның Ұлттық Жинақтаушы Банкінің акционерлерінің бірі болды.
Апогей Банкінің 88,15% сатып алынды. Реттелген екінші эмиссия
облигацияларын орналастыру есебінен меншікті капитал 5,9 млрд теңгеге өсті,
VISA Virtuon виртуалды карточкаларының шығарыла бастады. Банктің атауы
Алматы сауда-қаржы банкі ААҚ-нан АТФ Банк АҚ-ға өзгертілді. Осы жылдың
бірінші тоқсаны бойынша 231,7 млн. теңге таза пайдаға ие болып, жалпы
сомасы 40 млн АҚШ доллары болатын синдикатталған қарыз тартылды. АТФ
Банк АҚ-ы 2001 жылы тартылған 26,5 млн. АҚШ доллар сомасындағы
синдицирленген заемды түгелдей және уақытында жабылып, АТФ Банк АҚ-ы
ҚРҰБ-тен Ақтөбе қаласында филиал ашуға рұқсат алды.
АТФ Банк АҚ- ның еншілес банкі Апогей АТФ Банк АҚ-ға қосылған
соң, 142 млн АҚШ доллары болатын 3 синдикатталған қарыз тартыла бастады.
АТФ Банк АҚ-ы жарғылық капиталдың 3,1 млрд. теңгеден 7,6 млрд теңгеге
дейін, яғни 2,4 есе ұлғайғандығын жариялады. АТФ Банк АҚ-ы 30 млн. АҚШ
доллар көлеміндегі синдицирленген заемды тартты. Заем 1 жылға беріліп,
LIBOR+2,7%. Заем алуға 18 әлемнің үлкен банктер мен инвестициялық
компаниялар қатысып, АТФ Банк АҚ-ы 50 млн. АҚШ доллары сомасында
синдицирленген заем тартып, ұйымдастырушы ретінде голандттық ABN AMRO BANK
болды. АТФ Банк АҚ-ның мемлекеттік қайта тіркелуден өтіп, ҚР-ның Әділет
Министрлігі АТФ Банк АҚ-ның жарғылық капиталы 11.590.761.000,00 теңгеге
дейін ұлғайғандығы толықтырулар мен өзгертулер енгізген соң, 2004 жылы СК
АТФ-Полис пен ЖҚОтан бірігіп жүргізетін Партнер бағдарламасын АТФ
Банк АҚ-ы енгізгені туралы жария етті.
Атырау қаласындағы АТФ Банк АҚ-ның филиалы әділдік органдарында
қайта тіркеуден өтіп, Moody&apos's рейтингтік агенттік АТФ Банк АҚ-ның
ұзақ мерзімді депозиттік ретингісін Ва1 тұрақты бағасын берді.АТФ Банк
АҚ-ы Отан АЖЗҚ-ның негізгі акционерінің бірі болды. Сонымен қатар
халықаралық капитал нарығында жалпы сомасы 1,150 млн АҚШ долллары болатын
дебюттік еурооблигациялар шығарылымы орналастырылды. Энергобанк АҚ-ның
(Қырғызстан) акциялар пакеті сатып алынды. АТФ Банк АҚ-ның активтері 1
млрд АҚШ долларынан асты. Банктің жаңа мақсаты – жаңа логотипі мен Сенімді
Өркендеу Банкі слоганын көпшілікке жария ету болды. 2005 жылы – ЕҚДБ- мен
ынтымақтастық кеңейтілді, ауылшаруашылық өнімдерін өндірушілерге несие
беру үшін сомасы 10 млн АҚШ доллары болатын несиелік келісімге қол қойды.
Арнайы техникалық бағдарламаны іске асыру шеңберінде шағын және орта
бизнес компаниядарын несиелеу процесін өзі жүзеге асыру өкілеттігін АТФ
Банкке беру туралы меморандумға қол қойылды. Сибирь Коммерциялық банкі
(Ресей Федерациясы) сатып алып, EUROMONEY АТФ Банкті корпоративті
басқаруда Қазақстан Республикасының жетекші қаржы институты және
Қазақстаннның шағын және орта бизнесі үшін ең қолайлы банк деп таныды.
АТФ Банк АҚ мен Қазақстанның Экономикалық Университеті арасындағы
қарым қатынас туралы Меморандумға қол қойылған соң АТФ Банк АҚ мен
TEMNOS GROUP компаниясы арасында қол қойылды. Контракт бойынша АТФ Банк
АҚның бас офисі, 18 филиалы мен 13 есеп айырысу бөлімдері TEMNOS Т24 және
флагман модуліндегі бағдарламалармен қамтамасыздандырылды.[25]
Қырғыз Республикасының заңдарына сәйкес АТФ Банк АҚ Энергобанк
ААҚ-ның 72,92% акциясын сатып алғаны туралы келісім шартқа қол қойылды,
АТФ Банк АҚ купон ставквсы 8,125% жылына, мерзімі 5 жылға, сомасы 200
млн. АҚШ доллары еврооблигацияларды шығару туралы келісім шартты тиімді
орналастырылды. 2006 жылы EUROMONEY Халықаралық агенсттігі АТФ Банкті
корпоративті басқаруда Дамушы Европа елдерінің арасындағы жетекші банк деп
таныды. АТФ Банк АҚ 2016 жылғы жобаланумен өтелуі тиіс 350млн№ АҚШ
доллары сомасындағы шығарылған еврооблигациялар тиімді орналастырылды.
АТФ Банк АҚ бір қатар халықаралық қаржылық институттармен 550
млн. АҚШ доллары сомасындағы синдицирленген займ алу туралы келісімге
отырып, 2007 жылы АТФ Банк АҚ-ның акция пакетінің басым бөлігі
бүкіләлемге танымал UNI CREDIT банк тобымен сатып алынды.[25]
Елімізде қабылданған банктік заңдылықтарға сәйкес Қазақстан
Республикасындағы банк жүйесі екі деңгейден тұрады. ҚР Ұлттық Банкі –
мемлекеттік орталық банк ретінде бірінші деңгейіді білдіреді. Өзге
банктердің барлығы (Мемлекеттік даму банкінен басқасы) – екінші деңгейді
сипаттайды, сондықтан да оарды іс жүзінде екінші деңгейдегі банктер деп
атайды.
Үлкейтілген ауқымда банктер – эмиссиялық және коммерциялық банктер болып
бөлінеді. Ақщаны айналымға шығарып және оны қайтарып алуға құқығы бар,
елдің Орталық банкі эмиисиялық банк болып табылады. Басқа банктердің бәрі,
Қазақстан жағдайында, коммерциялық банктер.
Өз кезегінде екінші деңгейлі банктер мамандандырылған және әмбебап
банктері болып табылады. Халық шаруашылығының тек белгілі бір саласының
өкілдеріне, несие және есеп айырысу қызметтерін көрсететін банк
мамандандырылған банк болады, ал егер банк, мұндай қызметтердің түрлі-
түрлісін, кез-келген саланың өкілдеріне көрсете алатын болса, ондай банк
әмбебап банкі болып табылады. АТФБанк әмбебап, меншік нысанына қарай
акционерлік, әр түрлі белгілеріне қарай көп бөлімшелі, ірі болып бөлінеді.
2004жылғы жағдайға байланысты республиканың барлық қаржылық институттары
ҚР Ұлыттық Банкінен бөлінген Қазақстан Республикасының Қаржылық Қадағалау
агенттігімен реттеледі.
2005жылдың 1қазан жағдайы бойынша республикада 34екінші деңгейлі банктер
өз қызметін атқаруда. Оның ішінде шетелдік қатысумен 14банк ҚР резиденті
емес еншілес 9 банкты қосқанда.
АТФ Банк акционерлік қоғамы 1995жылы 2 июньде құрылған және ҚР Ұлттық
Банкінің №59 лицензиясымен өз қызметін атқаруда. Қазақстанның банк
жүйесіндегі көшбасшыларынның бірі. АТФБанк Қазақстан, Қырғыстан және
Ресейде қызметін табысты жүргізуде. Клиенттерге қызмет көрсету ыңғайлы
болуы үшін филиал желісі белсенді түрде дамуда. Банктің қызметтерін және
өнімдерін елдің 17 қаласында пайдалануға мүмкіндік бар, 144 офис қызмет
көрсетуде.
01.01.2008ж. жағдай бойынша АТФБанк АҚ-ның ірі акционері – Bank
Austria болып табылады. Акционерге тиесілі акциялардың орналастырылған
акциялардың жалпы санына пайыздық ара қатынасы 94,65%-ға тең.
Банк қызметінің табысты кепілі Қазақстандық және халықаралық
ұйымдастырушыларының халықаралық стандарттар мен банк қызметкерлерінің
жоғары біліктілігінде. АТФ Банк банктік қызметтердің барлық түрін шапшаң
дамытып жатқан универсалды банк.
Банк клиенттері Республиканың әр аймағында орналасқан, әрі ірі
өндірістік және сауда компаниядар болып келеді. Сонымен қатар банк ерекше
назарды кіші және орта бизнес компаниядарына бөледі, оларға арналған арнайы
несиелік бағдарлама құрастырылған. Банк кіші және орта бизнесті
қаржыландыруға байланысты Еуропалық Қайта Құру және Даму банкі(EBRD),
Германия Несие Желісі(KfW), Азия Даму Банкі(ADB), Әлем банкімен(WB) арнайы
бірлескен жобаларға қатысады.
Ашылған жаңа филиалдар банктен қосымша техникалық қаруландыруды,
персоналдарды оқытуды, құрылымдық бөлімдердің өзара әрекетінің тиімді
жүйесін құруды талап етеді.
Банктің орталық офисінің басты мақсаты – персоналдарының
профессионалдық деңгейін жоғарлату, оның барлық филиалдары мен есеп – касса
бөлімдерінің деңгейін жетілдіру, командамен жұмыс дағдыларын жетілдіру,
даму тапсырмасын шешу мүмкіншілігі және бизнесті нығайту.
Банктік, соның ішінде көтерме бизнестің халықаралық стандарттарына
сәйкестігін, жаңа қаржы өнімдерін дер кезінде енгізу.
Банктің бөлімшелерінің дамуындағы экономикалық мақсаттылық позициясын
сақтау арқылы жаңа филиалдар ашу.
АТФ бактің негізгі приоритеті – клиенттерге жоғары сапалы банктік
қызметті көрсету. АТФ банк клиенттері 11 жыл бойы тұрақты табыс өсімін
алуда. Он бір жыл ішінде банк барлық банктік қызмет салаларында үлкен
жетістіктерге қол жеткізді және банктің ірі қаржылық тобына айналды. АТФ
Банк Қазақстанның қаржы институттарының актив көлемі жағынан ең үздік
үштікке кіреді. Банктің активтері 2007 жылы 7млрд 918млн АҚШ долларын
құрады- бұл көрсеткіш ұзақ мерзімді келісім шарттың кепілі бола алалы.
Меншік капиталы - 522млн 160 мың АҚШ долларын құрады, ал табыс көлемі
ұлғайып – 6млн 187 мың АҚШ долларын құрады.
Жедел қызмет көрсету, біліктілік және банк қызметкерлерінің
тілектестік қарым қатынасы көрсететін қызметтерді жылдам және жеңіл етеді.
АТФ банк қазіргі заманға технологияларды қолданады және клиенттерді
көптеген қағаздық жүгірулерден босатады.
АТФБанк АҚ – бұл әділ бизнес тұрғысында банкті лидерге апаратын 2500
адамнан тұратын профессионалдар командасы.
АТФБанкі әмбебап комерциялық банк болып келеді, яғни банкаралық нарықта
белсенді жұмыс істеуші және ірі корпоративтік клиенттеріне орта және кіші
бизнес компаниядарына және халыққа жоғары технологиялық комплекстік
қызметті толық ұсынушы банк болып келеді.
Банк – бұл компания ретінде қарастырылады және басқа компаниялар сияқты
мұның өзінің басқару аппараттары болады. Банттердің де басқа
компаниядардағыдай өз дирекциясы, бухгалтериясы, кассасы, кадрлар бөлімі
және тағы сол сияқты бөлімшелері болады.
Дегенмен банк - бұл ерекше компания болғандықтан оның тауарлары немесе
өндірілген өнімі ретінде, оның депозиттері, несиелері және басқа да
көрсетілетін қызметтері қарастырылады. Ал дәл осындай қызмет түрлері болған
жерде әрине тәуелділік деңгейі өте жоғары болады. Ал ол өз кезегінде
қалыптасқан ұйымдастырылу қызметімен тікелей байланыста болады.
Банктің ұйымдастырылу құрылымы дегеніміз - алдына қойған мақсатқа жету
үшін, оның әртүрлі бөліктері арасында жүзеге асырылатын байланыстарды
білдіреді. Басқаша айтқанда банктегі орындалатын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz