Нарықтық экономика туралы мәлімет

Жоспар
Кіріспе

1. Нарық
2. Нарықтық инфрақұрылым
3. Нарықтық экономика
4. Әлемдік нарықтық механизімнің артықшылықтары мен кемшіліктері
5. Нарықтық экономика заңдары
6. Нарықты мемлекеттік реттеу

Нарық,( Рынок) — тауар шаруашылығының санаты. Ол тауар-ақша айырбасының саласы болып табылады және өндірушілер (сатушылар) мен тұтынушылар (сатып алушылар) арасындағы экономикалық қатынастар жүйесін жүейсін білдіреді. Бұл қатынастардың негізгі элементтері — құн, баға, бәсеке, сұраныс пен ұсыныс. Нарықтың жұмыс істеуі тауар өндірушілердің арасындағы байланыстарды реттейтін, сондай-ақ адамдардың арасындағы экономикалық қарым-қатынас олардың еңбегінің өнімін сатып алу мен сату арқылы көрініс табатын тауар өндірісі жағдайындағы қоғамдық еңбекті бөлу мен ынталандыруды реттейтін заңға бағындырылған. Сұраныс пен ұсыныс заңы осыны жүзеге асыру нысаны ретінде әрекет етеді, оның іс-әрекеті айырбастың баламалылығын, ақша және тауар ағынының, төлем қабілеті ағынының, төлем қабілеті бар сұраныс пен ұсынылатын тауарлардың (қызметтердің) ара салмағын айқындайды. Нарық қатысушылардың бәрін, бір жағынан, бәсекеден, банкроттықтан, т.б. туындайтын экономикалық мәжбүлеу арқылы, екінші жағынан, материалдық ынталандыру (пайданы молайту, т.б.) жолымен тауарлар мен қызметтердің жоғары сапада болуына, өндіріс шығынын азайтуға, тұтынушыларды ойдағыдай қанағаттандыруға бағдарлайды. Нарыққа тауар өндірушілердің тәуелсіздігі, олардың толық дербестігі, тауарлардың бағасын еркін белгілеуі, тұтынушілердің мен жеткізушілерді еркін таңдауы, тауар өндірушілердің, сатушылардың өткізу бәсекелестігі тән. Мемлекет нарықтық қатынастарды ретке келтіру, шаруашылықты жіргізудің нарықтық нысандарының теріс зардаптарын барынша азайту, халықтың жекелеген топтарын әлеуметтік жағынан қорғау шараларының кешенді жүйесін әзірлеп, жүзеге асырады. Мұндай реттеу нысандары құрылымдардың, (биржалардың, жәрмеңкелердің, жарнамалық және басқа агенттіктердің) жұмыс істеуі ережелерін белгейтін заңдық және басқа нормативтік актілер жатады. Бағаны мемлекеттің реттеп отыруы, тауарлар мен қызметтердің кейбір түрлеріне тұрақты баға белгілеу нарықтың жұмыс істеуіне айтарлықтай ықпал жасайды. Тауарлар нарығы тікелей тауар айналасы, ақшаны тауарға және тауарды ақшаға айырбастау саласы нарықтық жүйенің өзегі болып табылады.
Нарықтық инфрақұрылым, Рыноктық инфрақұрылым — тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің рыноктағы қозғалысын қамтамасыз ететін ұйымдар мен мекемелер жүйесі. Оның құрамы: ұйымдық база — биржа, жабдықтау-өтекізу, делдалық ұйымдар, коммерциялық фирмалар, т.б.; несие-есеп айырысу базасы — банктер, басқа да несие-қаржы мекемелері.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Әл Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Жоспары:

1. Нарық
2. Нарықтық инфрақұрылым
3. Нарықтық экономика
4. Әлемдік нарықтық механизімнің артықшылықтары мен кемшіліктері
5. Нарықтық экономика заңдары
6. Нарықты мемлекеттік реттеу

Нарық,( Рынок) — тауар шаруашылығының санаты. Ол тауар-ақша айырбасының
саласы болып табылады және өндірушілер (сатушылар) мен тұтынушылар (сатып
алушылар) арасындағы экономикалық қатынастар жүйесін жүейсін білдіреді. Бұл
қатынастардың негізгі элементтері — құн, баға, бәсеке, сұраныс пен ұсыныс.
Нарықтың жұмыс істеуі тауар өндірушілердің арасындағы байланыстарды
реттейтін, сондай-ақ адамдардың арасындағы экономикалық қарым-қатынас
олардың еңбегінің өнімін сатып алу мен сату арқылы көрініс табатын тауар
өндірісі жағдайындағы қоғамдық еңбекті бөлу мен ынталандыруды реттейтін
заңға бағындырылған. Сұраныс пен ұсыныс заңы осыны жүзеге асыру нысаны
ретінде әрекет етеді, оның іс-әрекеті айырбастың баламалылығын, ақша және
тауар ағынының, төлем қабілеті ағынының, төлем қабілеті бар сұраныс пен
ұсынылатын тауарлардың (қызметтердің) ара салмағын айқындайды. Нарық
қатысушылардың бәрін, бір жағынан, бәсекеден, банкроттықтан, т.б.
туындайтын экономикалық мәжбүлеу арқылы, екінші жағынан, материалдық
ынталандыру (пайданы молайту, т.б.) жолымен тауарлар мен қызметтердің
жоғары сапада болуына, өндіріс шығынын азайтуға, тұтынушыларды ойдағыдай
қанағаттандыруға бағдарлайды. Нарыққа тауар өндірушілердің тәуелсіздігі,
олардың толық дербестігі, тауарлардың бағасын еркін белгілеуі,
тұтынушілердің мен жеткізушілерді еркін таңдауы, тауар өндірушілердің,
сатушылардың өткізу бәсекелестігі тән. Мемлекет нарықтық қатынастарды ретке
келтіру, шаруашылықты жіргізудің нарықтық нысандарының теріс зардаптарын
барынша азайту, халықтың жекелеген топтарын әлеуметтік жағынан қорғау
шараларының кешенді жүйесін әзірлеп, жүзеге асырады. Мұндай реттеу
нысандары құрылымдардың, (биржалардың, жәрмеңкелердің, жарнамалық және
басқа агенттіктердің) жұмыс істеуі ережелерін белгейтін заңдық және басқа
нормативтік актілер жатады. Бағаны мемлекеттің реттеп отыруы, тауарлар мен
қызметтердің кейбір түрлеріне тұрақты баға белгілеу нарықтың жұмыс істеуіне
айтарлықтай ықпал жасайды. Тауарлар нарығы тікелей тауар айналасы, ақшаны
тауарға және тауарды ақшаға айырбастау саласы нарықтық жүйенің өзегі болып
табылады.
Нарықтық инфрақұрылым, Рыноктық инфрақұрылым — тауарлар мен
көрсетілетін қызметтердің рыноктағы қозғалысын қамтамасыз ететін ұйымдар
мен мекемелер жүйесі. Оның құрамы: ұйымдық база — биржа, жабдықтау-өтекізу,
делдалық ұйымдар, коммерциялық фирмалар, т.б.; несие-есеп айырысу базасы —
банктер, басқа да несие-қаржы мекемелері.
Нарықтық экономика, Рыноктық экономика, Базарлық экономика — еркін
кәсіпкерлік, өндіріс құрал-жабдығына меншік нысандарының көптігі, нарықтық
баға белгілеу, шаруашылық жүргізуші субъектілер арасындағы шарттық
қатынастар, мемлекеттің шаруашылық қызметке шектеулі түрде араласуы
қағидаттарына негізделген экономика, яғни тауарлар мен қызметтерді өндіру,
бөлу, оны баңдармаламалау және реттеу саласы нарықта біріктірілетін
экономика. Рынокта бәсеке барысында сұраным мен ұсыным, баға құрылады.
Сұраным мен ұсынымның өзара әрекеті нарықтық экономиканың тиімділігін
қамтамасыз ететін тетік болып табылады. Баға кәсіпорындар мен тұтынушыларға
нарықта қалай әрекет ету керектігін — осы тауарды көп өндіру керек пе, жоқ
па оның шығарылымын қыскарту немесе тоқтату керек пе, жоқ падегенді
хабарлайды. Бағаның құралу тетігімен қатар рыноктағы бәсекеге ерекше назар
аударуға тура келеді, яғни бір-бірімен бәсекелесуші бірқатар фирмалар
(кәсіпорындар) болса және олардың бірде-біреуі баға белгілеу үдерісін
басқара алмаса — олар тұтынушылар алғысы келетін және төлей алатын
тауарларды өндіруге мәжбүр болады. Алайда тауарлардың белгілі бір санаттары
үшін баға тетігі жұмыс істемейді (мыс., қорғаныс), кейде тауар өндіруге
жұмсалған барлық шығынды көрсетуге дәрменсіз болады, демек, баға мен шығын
оның қоғамдық нәтижесін көрсетпейді. Нарықтың осы және басқа кемшіліктері
нақты өмірде ұдайы кездесіп отырады, сондықтан “таза” нарықтық экономика,
сұраным мен ұсынымнын қандай үлгісінде құрылса да, болмайды. Нарық
әрқашанда бірге әрекет етуші кәсіпорындар мен монополиялар, түрлі үйымдар,
саяси өкімет тарапынан араласу — реттеу арқылы толықтырылып, шектеліп
отырады. Сонымен бірге нерықтық шаруашылық пен баға белгілеу тіректілерін
боса, онда “таза” жоспарлы экономика дейтін пайда болады. Бұл жүйіненің
артықшылығы жұмыссыздықты толық жоюдың, ал жалақыға жұмсалатын шығынды қоса
жаппай бақылау арқылы табыста (пайданы) да қалағандай бөлуді іске асырудың
мүмкін екендігінде. Екі үлгінің де — жоспарлы үлгінің де, нарықтық үлгінің
де, — елеулі кемшіліктері бар. Қазіргі заманғы нарықтық экономикаға тән
сипат: көп жүйелілік, дамыған инфрақұрылым, мемлекеттің белсенді
реттеушілік рөлі, ресурстар қарқынды түрде үнемделетін экономика өсу
шартары ретіндегі жоғары деңгейде дамыған технологияның пайдалануы.
Қазақстанның өтпелі экономикасының дүниежұзілік нарықтық экономикаға тең
құқылы жағдайда кіруі өркениетті және әлеуметтік тұрғыдан бағдарланған
нарықтық құрылымды қалыптастыру жөнінен ұзақ та жүйелі жұмыс жүргізуді
қажет етеді.

Әлемдік нарықтық механизімнің артықшылықтары мен кемшіліктері

Тауар шаруашылығы жағдайында әлемдік нарық қоғамдық өндірістің реттеушісі
болды.Әлемдік нарық арқылы тауарлар өндірісінің құрылымының қоғамдық
қажеттіліктер құрылымы мен көлемін өз бетінше бейімделуі, өндіріс факторы
әр түрлі салалардың арасында бөлу жүзеге асады,яғни қанша өндіру керек
екені шешіледі. Әлемдік нарық өндірістің қай жағдайлары қоғамдық қажетті
екенін аңықтайды,шығындарды азайту және еңбек өнімділігі мен өндірістің
техникалық деңгейінің өсуін ыңталандырады да, осы арқылы тауарлар қалай ,
қандай ресурстардың көмегімен және қандай технологиямен өндірілетіндігін
аңықтайды.Ақырыңда, әлемдік нарық тауарларды кімдер үшін өндіру қажет,
әртүрлі табыстар мен әртүрлі мамандығы бар халықтың әр түрлі бөлігінің
арасында ұлттық табыс қалай бөліну керек мәселесін шешеді.Әрбір тауар
өндірушінің негізгі міндеті нарықта өз тұтынушысын табу, оған өз тауарын
сату. Нақ осы тұтынушы өз қолындағы ақшаны пайдалана отырып, ақыр соңында
не өндірілетіне және өндірілген тауарлар қайда кететіне қызмет етеді.
Нарықтық механизм өз қызметін кәсіпкерлік еркіндігін, әр түрлі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.