Америка Ирак дағдарысы

Ирак мәселесінің туындауы сонау 1973 жылы қазан күйзелісінен кейін басталды. Әлемде мұнайға деген тәуелділік пайда болып мұнайға сұрасныс өсті. Атап айтқанда мұнайға деген сұраныс АҚШ-та 5 есе артты1.
Ирак төңірегіндегі негізгі іс-қимылдар 2002 жылы 30 қаңтар күні АҚШ президенті Джардж Буштың мәлімдемесінен кейін басталды2.
Бұрынғы күні ұлыстың ұлы күні қарсанында 22 – наурызда шығыстың жаңа жыл кезеңінде жеке адамдар түгілі елдер де өз ара соғысты тоқтатып, татулық пен тыныштықты ту етеді екен. Осы керемет дәстүр қазіргі кезде де жалғасын тауып жатса жарасары анық. Алайда алпауыт АҚШ керісінше ұлыстың ұлы күні қарсаңында адмзаттың ақ тілегін аяққа басып, Вашингтонның Бағдатқа 48 сағатта «Саддам Хусейінмен оның балалары елді тастап шығып кетсін» деген Ультиматиумуның мерзімі аяқталғаннан кейін 1,5 сағаттан кейін яғни, 20-наурыз күні саг 835 – те Астана уақыты бойынша Америка алғашқы шабуылын жасап соғысты бастап жіберді3 .
2003 жылы 20-наурызда АҚШ-тың Иракқа қарсы әскери күш қолдану шешімін әлемнің 45 мемлекеті қолдап отырғандығын мәлімдеді. Қалай болғанда да АҚШ пен Ұлыбританияның қандай да бір түрге (саяси қолдау әскери қимылға қатысуға әзір екендігін білдіру әскери базаларын немесе әуе кеңістігін беру) Азербайжан, Албания, Ауғанстан, Исландия, Испания, Калумбия, Кувейт, Латвия, Литва, Македония, Нидерландия, Португалия, Румыния, Сальвадор, Славакия, Словения, Өзбекстан, Филиппин, Харватия, Чехия, Эритра, Эстония, Эфиопия, Оңт. Карея, Жапония қолдап шықты4.
Ирак мәселесін бейбітшілік жолмен шешуді Франция, Германия, Ресей, Қытай балсенді түрде жақтаған болатын5.
АҚШ және коалициялық күштердің Иракқа соғыс ашудың басты себебі Ирактағы жойқын қарулар химиялық, биологиялық болған жағдай да ядролық қаруды жою және Саддам Хусейіннің диктатурасын құлату. Халықаралық конвенцияға жауап беретін үкімет құру. Ирак халқына гуманитарлық көмек көрсету болатын6.
Бірақ Вашингтонның кең ауқымды әскери операциялар бастауына ешқандай лайықты есеп және құқықтық негіз жоқ. Джордж Буш Иракта қарусызданбады деп айыптады. Бірақ кез-келген елдің, тәуелсіз елдің қорғануға қақылы екені белгілі. Бұл соғыста БҰҰ – ның хартиясында көрсетілген бір елдің тұтастығына қауіп төндірмеу принциптері бұзылып отыр. Қалыптасқан халықаралық құқық нормалары бойынша егер бір ел әлемдік қауіпсіздікке қатар төндірсе ғана оның ішкісіне араласуға жол беріледі және мұны БҰҰ-ның қауіпсіздік кеңесінің шешуі тиіс. Ирактың әлемге қатер төндіріп, жаппай қырып жоятын қару сақтап отырғандығы дәлелденген жоқ7.
2002 жылы 27-қарашада БҰҰ-ның арнайы инспекторларының өз жұмыстарын аяқтауына мүмкіндік берілмеді. Инспекторлардың жетекшілері Мұхаммед Әлбаради мен Ханс Бликс Иракта жойқын қару бар-ау деген пікірге итермелейтін бірде-бір күдікті ой атқан жоқ. Бағдат қолында барлық қарулар