Америка Ирак дағдарысы

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Америка Ирак дағдарысы

Ирак мәселесінің туындауы сонау 1973 жылы қазан күйзелісінен кейін басталды. Әлемде мұнайға деген тәуелділік пайда болып мұнайға сұрасныс өсті. Атап айтқанда мұнайға деген сұраныс АҚШ-та 5 есе артты ¹ .

Ирак төңірегіндегі негізгі іс-қимылдар 2002 жылы 30 қаңтар күні АҚШ президенті Джардж Буштың мәлімдемесінен кейін басталды ² .

Бұрынғы күні ұлыстың ұлы күні қарсанында 22 - наурызда шығыстың жаңа жыл кезеңінде жеке адамдар түгілі елдер де өз ара соғысты тоқтатып, татулық пен тыныштықты ту етеді екен. Осы керемет дәстүр қазіргі кезде де жалғасын тауып жатса жарасары анық. Алайда алпауыт АҚШ керісінше ұлыстың ұлы күні қарсаңында адмзаттың ақ тілегін аяққа басып, Вашингтонның Бағдатқа 48 сағатта «Саддам Хусейінмен оның балалары елді тастап шығып кетсін» деген Ультиматиумуның мерзімі аяқталғаннан кейін 1, 5 сағаттан кейін яғни, 20-наурыз күні саг 8 ³⁵ - те Астана уақыты бойынша Америка алғашқы шабуылын жасап соғысты бастап жіберді ³ .

2003 жылы 20-наурызда АҚШ-тың Иракқа қарсы әскери күш қолдану шешімін әлемнің 45 мемлекеті қолдап отырғандығын мәлімдеді. Қалай болғанда да АҚШ пен Ұлыбританияның қандай да бір түрге (саяси қолдау әскери қимылға қатысуға әзір екендігін білдіру әскери базаларын немесе әуе кеңістігін беру) Азербайжан, Албания, Ауғанстан, Исландия, Испания, Калумбия, Кувейт, Латвия, Литва, Македония, Нидерландия, Португалия, Румыния, Сальвадор, Славакия, Словения, Өзбекстан, Филиппин, Харватия, Чехия, Эритра, Эстония, Эфиопия, Оңт. Карея, Жапония қолдап шықты ⁴ .

Ирак мәселесін бейбітшілік жолмен шешуді Франция, Германия, Ресей, Қытай балсенді түрде жақтаған болатын ⁵ .

АҚШ және коалициялық күштердің Иракқа соғыс ашудың басты себебі Ирактағы жойқын қарулар химиялық, биологиялық болған жағдай да ядролық қаруды жою және Саддам Хусейіннің диктатурасын құлату. Халықаралық конвенцияға жауап беретін үкімет құру. Ирак халқына гуманитарлық көмек көрсету болатын ⁶ .

Бірақ Вашингтонның кең ауқымды әскери операциялар бастауына ешқандай лайықты есеп және құқықтық негіз жоқ. Джордж Буш Иракта қарусызданбады деп айыптады. Бірақ кез-келген елдің, тәуелсіз елдің қорғануға қақылы екені белгілі. Бұл соғыста БҰҰ - ның хартиясында көрсетілген бір елдің тұтастығына қауіп төндірмеу принциптері бұзылып отыр. Қалыптасқан халықаралық құқық нормалары бойынша егер бір ел әлемдік қауіпсіздікке қатар төндірсе ғана оның ішкісіне араласуға жол беріледі және мұны БҰҰ-ның қауіпсіздік кеңесінің шешуі тиіс. Ирактың әлемге қатер төндіріп, жаппай қырып жоятын қару сақтап отырғандығы дәлелденген жоқ ⁷ .

2002 жылы 27-қарашада БҰҰ-ның арнайы инспекторларының өз жұмыстарын аяқтауына мүмкіндік берілмеді. Инспекторлардың жетекшілері Мұхаммед Әлбаради мен Ханс Бликс Иракта жойқын қару бар-ау деген пікірге итермелейтін бірде-бір күдікті ой атқан жоқ. Бағдат қолында барлық қарулар турады 12 мың беттік есебін ұсынған болатын ол да соңына дейін зерттелмей аяқсыз қалды. АҚШ БҰҰ-ның санкциясынсыз соғысты бастап жіберді ⁸ .

Джордж Буш әкімшілігінің сөзіне сенсек ақ үйдің көздегені - әлемдегі диктаторлар жайлаған елдерге демократия орнату. Америка тарапынан келтірілген мәліметтерге 2-3 күн қатарынан құлақ түрсеңіз «шынымен-ақ Иракқа демократия керек екен-ау деп ойлап қаласыз» ⁹ .

Алайда АҚШ пен Ұлыбритания өзге әлем елдеріне үлгі етіп көрсетіп ақиқаттың және адамзат идеалының ең шарықтау шегі ретінде танылып келген демократия яғни халық билігі принципі сақталған жоқ. Бұл елдерде биліктің бірден-бір қайнар көзі халық ал ол соғысқа қарсы кейбір сауал намаларға сенсек Американдықтардың 70% Британдықтардың 78% БҰҰ -на мүше елдердің 90% соғысқа қарсы және әлем халқы күніне 2 млн. адам соғысқа қарсы шеруге шыққан болатын. Алайда Бүш бұларға пысқырыпта қараған жоқ ¹⁰ .

Америка зұлымдық ошағы деп атаған елдер қатарында Иракпен қатар Иран, Солт. Кареяны жатқызған болатын. Алайда ядролық қаруды пайдалануда соңғысының мүмкіндігі басымдырақ еді. Бірақ АҚШ Солт. Кареяны теріс жолдан түзу жолға салудан бұрын Ирак маңына жасақты әскерін үйіріп қойды. Жалпы АҚШ-тың әскерін шахмсат тасындай Ауғанстаннан Иракқа ысырып қойғаны қисынға сияды. Өйткені Ким Чен Ирдің отанында тез арада ақша табатын байлық жоқ. Ал, АҚШ - қа әлем қауымдастығына жасаған жақсылықтың яғни терраризмге қарсы соғыстың орнын жабу керек. Сондықтан Ирактың мұнайын қайткен күндеде алуға тура келді ¹¹ .

Осы қадамнан кейін және Ирактағы іс-әрекетінің АҚШ-тың соғыс ашудағы негізгі мақсаттары айқын көрінді.

Аймақта геосаяси үстемдігін орнату
Осы соғыс арқылы әлемде өзінің әскери құдіреттілігін көрсету
Жаңа қаруларды сынақтан өткізу бұл соғыста көпшілігі жаңа техника пайдаланылды
Әлемде мұнай қорына 2-ші орындағы Ирак мұнайын игеру

АҚШ өзінің айтқанында Саддам Хусейін диктатурасын құлатты және жойғыш қарулардың жоқ екендігіне көз жеткізді ендігі кезекте олардың Иракты тастап кететін кезі келді. Алайда, Буш конгрестен Ирактағы әскери қимылдары үшін тағы 124 млд. сұрап отыр. ¹²

АҚШ конгресінің өзі Буш алдында дәрменсіз болып отыр. 2007 жылы 20-наурызда АҚШ конгресі 218 дауыс (қарсы 212 дауыс) соғысты тоқтату керек деп шешті. Осы уақытқа дейін АҚШ-та конгрестің шешімісіз ешнәрсе шешілмейтін. Бірақ қазір олай болмай отыр дегенмен Буштың диктаторлыққа қарсы айтып жүрген сөзімен ісі сай келмеді. Оның Ауғанстандағы, Ирактағы іс-әрекетінен кейін өзінің қаншалықты диктатор тиран екендігі көрініп-ақ тұр ¹³ .

Бұл соғысты базы бір саясаткерлер екі билеуші Саддаммен Буштың арасындағы қақтығыстан пайда болыд деп баға берді.

Қай уақытта болса да соғысты саясаткерлер бастайды. Ал оның зардабын алдымен адамзат тартады және ол аймақта саяси тұрақсыздық алып келеді.

Мен мынаны түсінбеймін АҚШ - сияқты елдер соғыс үшін орасаң зор қаржы бөледі ал дамушы елдерге көмек көрсетуге келгенде олар дәрменсіз бола қалады.

АҚШ соғыс бастамас бұрын Саддамды Ирак халқын кедейшілікке түсірген және елдің экономикасының артта қалуында қаралап айыптаған еді. Алайда өткен тарихқа үңілсек бұл жерде АҚШ-тың қолы бар сияқты. АҚШ-тың ежелгі екі жақты саясатының аясында Иракқа көз тігуі сонау Ирак, Иран соғысына бастау алған сынайлы бұл соғыста 1983 жылы президент Реганның кеңесшісі бүгінгі қорғаныс министірі Донельд Рамсфельд Бағдатқа жұмыс сапарымен келіп, ол Иран мен екі арадағы соғысқ көмек беретіндігін айтып Саддам Хусейінді сендірген болатын. Сол кезде Ирак, Иран солдатарына және Күрттерге қарсы химиялық қару қолданғандығын айтқанда АҚШ жақ ашпаған еді.

Соғысқа дейін Саддам Хусейін жойғыш қару жасауға сақтауға ұмтылып отыр және соғысқа барынша дайындық үстінде деген пікірге келетін болсақ Иракта химиялық, биологиялық, ядролық қару былай тұрсын жөні түзу артилериясы да болмаған.

АҚШ президенті Джордж Буш 203 жылы 1 мамырда Ирак соғысының біткенін мәлімдеді. Бірақ соғыс мұнымен тоқтаған жоқ.

АҚШ пен Ирак арасындағы үштер арасалмағы.

АҚШ

Ирак

: Халқының саны

АҚШ: 275636 мың адам

Ирак: 22300 мың адам

: Әскери бюджеті

АҚШ:

293, 3 млрд, доллар

(2001 ж. )

Ирак:

1, 4 млрд доллар

(1999 ж. )

: Тұрақты қарулы күштері

АҚШ: 1 365 8000 адам

Ирак: 429 000 адам

: Резервтегі қарулы күштер

АҚШ: 1 211 500 адам

Ирак: 650 000 адам

: Мобилизация мүмкіндігі

АҚШ: 70 819 436 адам

Ирак: 6 135 847 адам

: Құрлықтағы әскер

АҚШ: 471 700 адам

Ирак: 375 000 адам

: Әскери әуе күштері

АҚШ: 353 000 адам

Ирак: 52 000 адам

: Әскери теңіз күштері

АҚШ: 540 000 адам

Ирак: 2000 адам

Соғыс барынсында екі жақтағы қолданылған қарулар

Операциялар АҚШ жағына соңғы үлгідегі «Абрамс» «Бредли» мен «Фукс» сияқты жаяу әскерлердің соғыс машинасы «Пэтриот» атты әуе шабуының қорғану жүйесі «В-2» бомбалаушы ұшақтары «F-117» жойғыш ұшқтары «АПАЧ» тік ұшақтары «Томагавк» деп аталатын теңіз базаларында ұсталатын зымырандар «МОАБ» үлгісіндегі супер бомбалар (аса үлкен қуатына байлапнысты барлық бомбалардың анасы деп аталады) қолданылды. Ал, Ирак жағына ескі кеңістік жүйедегі техникалар пайдаланылды ¹⁵ .

АҚш- тың қазірге дейінгі Ирак төңірегіндегі жұмсаған қаржысы 1 триленға жетіп артылды. Федералдық қор жүйесінің төреағасы Аллан Гринспеннің Буштың кездесуінде Аллан ендігі кезекте Буштың Ирак жөнгіндегі қаржы ұсынысын мақылдамайтындығын мәлімдеді. Бюджет камитетінің есептеуі бойынша Ирак соғысының дифитциті 1, 8 триленға жетеді деп есептеді.

Ирак жерін қалпына келтіру қызмет етіп жүрген сарбаздар ¹⁶ .

АҚШ 150 мыңнан көп

Ұлыбритания 8100

Оңтүстік Корея 3, 200

(Польша, Голандия, Украйна) 1600

Румыния 722

Япония 600+200

Грузия 161+200

Азербайжан 151

Литва 120

Латвия 47

Армения 46

Қазақстан 27

Иракта 1958 жылдан 2003 жылға дейін азшылық топты құрайтын суниттер билік етіп келген болатын. Мұндағы қазіргі таңдағы негізгі проблема Ирак территориясының біртұтастығының сақталуында болып отыр. АҚШ жағы Иракты үшке бөлу туралы жобасын ұсынып отыр. Бұл жобаны әлем елдерінің көпшілігі қолдаған жоқ. Сондықтан АҚШ сыртқы істер министірі Кондализе Райс бұл жобаны ақтауға тырысып отыр. Бұл жобадағы АҚШ-тың және Сионистік режимнің негізгі көздеген мақсаты Иракты бөлу арқылы мұсылман елдеріне іріткі салу. Осы орайда мысырдлық журналист Елхай Альмалидже егерде мұндай бағдарлама орындалса от тәрізді барлық жерге жайылады. Сол уақытта аймақтағы өзге елдерде де ұлттық тайпалық бөлімдерге бөлу жөнінде осыған ұқсас жоспарларға куә боламыз. Ал, бұл аймақта тәртіпсіздік пен тұрақсыздық тудырады деді.

Қазіргі таңдағы коалициялық күштердің адам шығыны

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.