Дамып жатқан елдерге шет елдердің көмек мәселелері

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Дамып жатқан елдерге шет елдердің көмек мәселелері

18 сәуірде, бір күнде және бір уақытта, әлемнің 20 қаласында: Алматы, Бангкок, Пекин, Канберра, Коломбо, Дакка, Женева, Ханой, Исламабад, Джакарта, Катманду, Куала Лумпур, Манила, Мәскеу, Нью-Дели, Нью-Йорк, Сеул, Сингапур, Сува мен Токиода Азия және Тынық мұхит елдері бойынша БҰҰ Экономикалық және әлеуметтік комиссиясы (БҰҰ АТМЭӘК) әзірлеген Азия-Тынық мұхит өңіріндегі экономикалық және әлеуметтік жағдайға шолудың тұсаукесері өткізілді. Алматыда бұл шараны Қазақстандағы БҰҰ Өкілдігі мен республика Сыртқы істер министрлігі бірлесіп ұйымдастырды.

Шолумен таныстыру рәсімінде кіріспе сөз сөйлеген Сыртқы істер министрлігі халықаралық ұйымдар және көпжақты байланыстар департаментінің директоры Мұрат Ташыбаев АТМЭӘК-тің 20 қаланың бірі ретінде Алматыны таңдауын ерекше атап көрсетті. 15-23 мамыр аралығында осында БҰҰ АТМЭӘК-тің 63-ші сессиясы өткізілгелі отыр. Бұл да Қазақстанның тәуелсіздік жылдарында қол жеткізген әлеуметтік-экономикалық ілгерілеуіне берілген оң баға, деді ол. Ойдағыдай жүргізілген құрылымдық реформалар, шикізат тауарларына қолайлы әлемдік коңюнктура және осының нәтижесінде кейінгі 6-7 жылда ішкі жалпы өнімнің серпінді өсуі Қазақстан Үкіметіне либералдық нарықтық өзара қатынастар мен Қазақстан қоғамын жан-жақты дамытуға бағытталған әлеуметтік бағдарланған ішкі саясат арасындағы тепе-теңдікті нығайтуға мүмкіндік берді.

“Белгісіздік кезеңінде алдыңғы қатарда” атты 2007 жылы шыққан Азия-Тынық мұхит өңіріндегі экономикалық және әлеуметтік жағдайға шолумен БҰҰ АТМЭӘК сарапшысы Болат Тәттібеков таныстырды.

Шолу 2006 жылы Азия-Тынық мұхит өңірінде таңқаларлық әлеуметтік-экономикалық дамуға қол жеткенін көрсетіп, 2007 жылға осынау серпінді даму жалғасын табатын жыл ретінде зер салады, сондай-ақ болашақ әлеуметтік-экономикалық саясаттың маңызды тұстарын (мұнай бағасы, инвестициялық саясат, экологиялық проблемалар, демография және кедейшілікпен күрес мәселесі) айқындайды. Шолудың жеке бір тарауы жыныстық кемсітушілік проблемаларына арналған.

Шолуда атап көрсетілгендей, Азия-Тынық мұхит өңіріндегі дамушы елдер экономикасының өсу қарқыны 2006 жылы 7, 9%-ды құрады, бұл көрсеткіш алдыңғы жылы 7, 6% болған. Сарапшылардың пікірінше, сыртқы сұраныс белсенділігінің сақталуы бұрынғысынша көптеген елдерде өсудің негізгі себепшісі болды. Өткен жылғы әлемдік ішкі жалпы өнімнің 16%-дан астамы осы өңірдің үлесіне тиесілі. Өңір экономикасы дүниежүзілік саудаға, монетарлық саясатқа, сондай-ақ әлемде болып жатқан инфляциялық үдеріске күшті ықпал етуде.

Өңірдегі тамаша экономикалық өсу жаһандық ауқымдағы тәуекелдердің артуы жағдайында байқалып отыр. 2006 жылдың орта шенінде мұнайдың бағасы рекордты көрсеткішке жетті. Жаһандық тепе-теңсіздік бірте-бірте ұлғайып келеді, ал АҚШ-тың ағымдағы шоттарының балансы өткен жылы тағы да 100 млрд. долларға нашарлады. Бұл АҚШ долларының күрт құнсыздануы ықтималдығын ұлғайтты. Өңірдегі негізгі валюталардың АҚШ долларына қатысты бағамының күрт нығаюы нәтижесінде бір мезгілде инфляциялық қысыммен күресе отырып, айырбас бағамын бәсекеге қабілетті деңгейде ұстап тұру қиындай түсті.

2006 жылы мұнай бағасының жоғары және тұрақсыз болуына қарамастан, Азия-Тынық мұхит өңіріндегі дамушы елдер инфляцияны 4, 3% деңгейінде ұстап тұра алды. 2005 жылы да инфляция осындай деңгейде болған.

Өңірішілік көрсеткіштер бойынша Шығыс және Солтүстік-Шығыс Азия алда келеді. Ондағы өсу көрсеткіші күткендігіден асып-түсіп, 8, 5%-ды құрады. Қытайда инвестициялардың тез өсуі жалғасты. Экономикалық өсу Солтүстік және Орталық Азияда да жоғары болды, орташа алғанда 7, 5%-ды құрады. Мұнайдың жоғары бағасы Әзірбайжан, Қазақстан және Ресей Федерациясы сияқты мұнай экспорттаушы елдерде экономикалық өсуге жәрдемдессе, екінші жағынан инфляцияны “нәрлендірген”.

Негізгі көрсеткіштердің өсуі тұрғысынан алғанда, Қазақстан Үндістан мен Қытайға жақындап келеді. Ішкі жалпы өнімнің 10% шамасында өсуі осыны көрсетеді. Инфляциялық үдеріс бізде біраз жоғары болғанымен, оның да төмендеу үрдісі байқалады.

Оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Азияда серпінді экономикалық өсу жалғасып, оған негізінен өнеркәсіп пен қызмет көрсету секторы жәрдемдескен. Үндістанда өсу қарқыны 9, 2%-ды құраса, Иранда ол 6, 1% болды.

БҰҰ АТМЭӘК сарапшыларының пікірінше, Азия-Тынық мұхит өңірінің дамушы елдерінде экономикалық өсу 2007 жылы 7, 4%-ды құрайды, бұл өткен жылғыдан төмен. Болжамдарға қарағанда, АҚШ экономикасының өсу қарқыны баяулауына байланысты сыртқы жағдайлар өткен жылғыдан азырақ қолайлы болады. Сондай-ақ, электронды техника құралдарына жаһандық сұраныстың аздап төмендеуі Азия-Тынық мұхит өңірінің даму болашағына жайсыз әсер етуі мүмкін. Халықаралық экономикалық дамудың бәсеңдеуі жағдайында өңірдегі экономикалық өсуге Қытай, Үндістан мен Жапония дем беретін болады. Азия-Тынық мұхит өңіріндегі ішкі жалпы өнімнің 60%-дан астамы және импорттың 45%-ға жуығы аталған үш елдің үлесіне тиеді. Нәтижесінде олар өңірдің дамуына айтарлықтай мүмкіндіктер туғызады.

2007 жылы инфляция проблемасы өткен жылғыдан өткір болмайды. Ал, Азия-Тынық мұхит өңірі дамушы елдерінде инфляция 3, 8%-ды құрайды деген болжам жасалған. Мұнай бағасының төмендеуі инфляциялық қысымды азайтады, сондай-ақ бұған барлық өңірде жүргізіліп жатқан қатаң валюталық саясат жәрдемдесетін болады.

Шолуда Азия-Тынық мұхит өңірінде 2007 жылғы экономикалық өсу жөніндегі болжам айтарлықтай оптимистік болғанымен, бастапқы болжам экономикалық өсудің баяулауына әсер ететін тәуекелдерді көбірек ескереді. Бұл ретте назар аударуға тұрарлық тәуекелдер ретінде мұнай бағасының күрт өсіп кетуі, АҚШ-та тұрғын үй рыногындағы сұраныстың төмендеуі, жаһандық тепе-теңсіздіктің ретсіз ұлғаюы, Жапония экономикасының тұрақты сауығу үрдісінің кері бұрылуы, Қытай экономикасының “қызып кетуі” сияқты тәуекелдерді атайды.

“Белгісіздік кезеңінде алдыңғы қатарда” шолуында келтірілген Азия-Тынық мұхит өңіріндегі қазіргі заманғы әлеуметтік-экономикалық дамудың үрдісін талдау мен бағалау, сондай-ақ, экономика, қаржы және сауда саласындағы әлемдік жетекші сарапшылардың ұсыныстары Қазақстан мен өңірдегі жетекші мемлекеттердің әлеуметтік-экономикалық бағыттарын тағы бір салыстырып көруге мүмкіндік береді.

Соңғы кезде туу азайып, өлім көбейді. Оның есесіне, әлем халқы қартайып барады. 2007 жылы әлемдегі мемлекеттердің 55 пайызы бұл процестердің кең өріс алып бара жатқанына мазасызданып отыр. Қарапайым тілмен айтқанда, жастар мен дүниеге келген сәбилердің саны аз да, қарттар көп. Әлемдік зерттеу қазіргі таңда «қартаю синдромының» үлесі артқаны соншалық, бұл процесс СПИД пен ВИЧ инфекциясынан кейін екінші орынға шыққанын дәлелдеп отыр. Өркениетті елдерде 60 және одан жасы асқандардың үлесі 2007 жылы жалпы тұрғындардың 20 пайызын құрады, ал 2050 жылы әрбір үшінші тұрғын осы жас шамасында өмір сүреді. Ал мейлінше дамыған мемлекеттерде қарттыққа бет алған адамдардың саны 15 жасқа дейінгілердің үлесінен артық болады. Ал 2050 жылы әр балаға жасы алпыстан асқан екі қарттан келеді екен. Ал дамушы елдер бұл сатылардан өтпегендіктен, оларда туу көрсеткіші мен еңбекке жарамды 15-59 жастағылардың саны артады. Десек те, өткен жылы дамушы елдерде 8 пайыз шамасында болса, ал 2050 жылдары қарттар бүкіл халықтың 20 пайызын құрайын деп отыр.

Халықтың қартая бастауынан көптеген мемлекеттер бірқатар заңнамалары мен зейнетақы бағдарламаларын қайта қарап жатыр. Атап айтар болсақ, 2002-2006 жылдар аралығында әлемдегі 164 елдің 41-інде зейнетке шығу жасы ұзартылды. Соның нәтижесінде өркениетті елдердің 60 пайызында ерлер 65 жастан зейнетақыға шығады. Еуропа Одағына мүше елдерде еркектер 61, 5, ал әйелдер 60 жаста құрметті демалысқа жіберіледі.

Жалпы айтқанда, қартаю процесінің қоғамға қандай пайда, зияны бар? Экономикалық салада бұл мәселе зейнетақымен қамту, экономикалық өсім қор жинау, салық саясатында көрінеді. Әлеуметтік салада отбасы мен тұрмыс, тұрғын үйге қажеттілік, медициналық көмек, тағы басқа бағыттарда байқалады. Ал саяси бағытта, халықтың ұзақ жасауы сайлау қорытындыларына ықпал етуі ықтимал.

Дамыған елдер дамушы елдердің тауарларын өз рыноктарына шығарады және сонымен қатар салықты мүлдем төлемеуге немесе жартылай төлеуге мүмкіндік береді. Нәтижесінде ЕО мемлекеттері мен АҚШ-тың бюджеті дамушы елдерге берген жеңілдік сомасынан қағылып отырады. Сондықтан олар үшін қазақстандық болып саналатын тауардың дәл сол елден шыққанын білу маңызды. Олар үшін, мәселен, Қазақстанға салықтық жеңілдік жасап отырған Германия өзінің қытайлықтарға емес, қазақстандық өнім өндірушілерге көмектескенін білуі қажет. Өйткені, тауар қытайлық материалдан жасалған қазақстандық "жиынтық" қана болуы мүмкін ғой.

Азия -Тынық мұхиты аймағындағы энергетикалық қауіпсіздік мәселесі жаппай алаңдаушылық тудыруда

Бұл туралы бүгін теңізге шығар жолы жоқ, ең төменгі деңгейде дамыған және дамушы елдер жөніндегі арнаулы органның 8-ші сессиясында сөйлеген БҰҰ-ның Азия және Тынық мұхитына арналған экономикалық және әлеуметтік комиссиясының бас директоры, БҰҰ бас хатшысының орынбасары Ким Хак Су мәлім етті, деп хабарлайды Kazakhstan Today тілшісі.

"Азия -Тынық мұхиты аймағындағы қуатқа деген сұраныстың артуымен қатар мұнай бағасының өсе түсуіне байланысты аймақтағы энергетикалық қауіпсіздік мәселесі жаппай алаңдаушылық тудыруда", - деді Ким Хак Су. Ол "энергетикалық қызметтерге қол жеткізу мүмкіндігі дамуға септігін тигізетін шарттардың бірі екенін" атап көрсетті.

"Осы жылы Азия -Тынық мұхиты аймағында жүргізілген әлеуметтік-экономикалық зерттеу, дамушы елдердің экономикалық тұрғыда таңқаларлық қарқынмен өсуге қол жеткізгендігін көрсетіп отыр", - деп атап өтті Ким Хак Су. "Қуатқа деген сұраныс одан әрі де өсе бермек. Энергетикалық қызметтерге қол жеткізу мүмкіндігі, әсіресе кедейлірдің оған қол жеткізуі төмен деңгейде дамыған елдер үшін ең бір алаңдаушылық тудыратын мәселе", - деді ол.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.