Тараз-Шымкент автотрассасында қыс мезгіліндегі ЖКО санын азайтуға арналған іс-шараларды өңдеу

Пән: Транспорт
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

ЖОБАЛАНАТЫН ТАҚЫРЫпТЫҢ КҮЙІН СИПАТТАУ. Қарастырылатын көше жол торабының сипаттамасы. Қарастырылатын көше жол торабындағы 2003-2005 жылдарындағы ЖКА-тарын талдау.
КӨШЕ - ЖОЛ ТОРАБЫНЫҢ ТАЛДАМАСЫ.

2. 1. Шымкент-Тараз көлік жолының қиылыстарындағы

қақтығысу нүктелерінің талдамасы.

2. 2. Көлік ағынның қауіпті қиылыстардағы қарқындылығын

талдау.

ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ.

3. 1. Жалпы нұсқаулар.

3. 2. Қозғалыс қауіпсіздігін арттыру іс-шараларының

тиімділігін анықтау.

ҚОРЫТЫНДЫ.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.

КІРІСПЕ

Автомобилизацияның көп құрлық әлеуметтін, әлеуметтін-техникалық жүйе түрінде қоршаған ортамен көптеген жақтарымен өзара байланысты. Қазіргі ғылымның жалпы проблемаларға адамдардың қатынасы және табиғатта қатынасы үш негізгі бағытпен байланыстын классификацияланады. Олар: ресурстарды пайдалану, қоршаған ортаның ластануы, әлеуметтік дәйектіліктің теріс дәйектілігі.

Қазіргі уақытша көлік құралдары энергияны тамак етудегі ең қуатты көздердің бірі болып табылып отыр. Ал бұлардың қажеттілігі болып мұнай және мұнай өнімдері алдынғы рөлде орын алып отыр.

Автокөліктедің конструкциясы оның пайдалану қажеттілігімен шектеліп қана қоймай, сонымен қатар табиғаттан алынған. Материалдардың мөлшерімен байланысты.

Автомобилизация құаты еңбек ресурсын талап етуші болып табылады. Автокөлік жүргізушісі көптеген мамандықтардың бірі болып отыр. Көлік жүйесі функциясының тиімділігін бағалау кезінде көлік жұмыстарының еңбек сиымдылығын төмендету маңызды рөл атқарады.

Автомобилизацияның экологияға әсер етуінің экология жүйесіндегі кедергілердің пайда болуы әртүрлі қиындықтардың кіргізуінен (индигритті ластану), энергияның өңделмейтін (параметрлі кірлену) сияқты жүйенің қайтарымсыз өзгерулері.

Адам табиғаты зат айналымда, қолдан жасалған жәйіттердің тізбегін құрды. Ал ластаушы индигриттер арасында жүздеген қосулар болады. Олар көбнесе тірі организмдерге қатты, сұйық газ тәріздесі түрде әсер етіп қауіпті болады. Соның ішіндегі көбісі улы емес жұмысын орындаған газдар, мұнай өнімдері органикалық және биоорганикалық құрамы бар шаңдар, хлорлар, автокөліктерді жасау және пайдалану кезіндегі қалдықтарды айтуға болады.

Автомобилизацияның дамуы кәдімгідей экологиялық жүйенің маңызды өзгеруіне әкеледі. Автомобилизацияның әлеуметтік экономикалық проблемаларының бірі қозғалыс қауіпсіздігі болып отыр. Жол көлік апаты себептерінің жыл сайын екі жүз елу мың адамдар, осы көлік құралдарының қоғамға келтіретін зиянын қозғалысты қауіпсіздендіру шығынынан да асып түседі.

Автокөліктің қоршаған ортаға тигізетін әр түрлі әсерлері болады. Қазіргі уақытта осы әсерлердің қоршаған ортаға тигізетінің толық зерттелгенін айта кеткен жөн.

1. ЖОБАЛАНАТЫН ТАҚЫРЫПТЫҢ КҮЙІН СИПАТТАУ

Қарастырылатын көше-жол торабының сипаттамасы.

Автокөлік жолдарын, ыңғайлы табиғи климаттық жағдайларға сүйене отырып жобалайды, сәл қотырлау, азғана ылғалданған жол беті, жақсы метеорогиялық көрініс. Сезондық табиғи- климаттық факторларының әсері қозғалыс жағдайын өте қатты өзгертеді. Сонымен қоса ол есептік параметрлердің көбінесе әсерін тигізеді және де жүргізушінің жағдайына да әсерін тигізеді. Көп жағдайларда осы әсер ету қозғалыс қауіпсіздігін едәуір төмендетеді. Жаңбыр мен көк тайғақ, ілінісу коэффициентін төмендетеді, тұман мен жаңбырлар көріну арақашықтығын азайтады, лай мен шұңқырлар да тұрып қалған сулармен, мұзбен немесе тапталған қармен жабылып қалған кейбір учаскілер автомобильдің алып кету қаупімен, әртүрлі учаскелерден тежеу жолының ұзындығымен және жүріс бөлігінің ені азаюмен байланысты, көліктің пайдалану сапасы бойынша жолды бір қалыпсыз қылады. Қозғалыспен бұзылған жолдың топырақ шеттері тиімді жүйе бөлігінің енін азайтады.

Өте қауіпті болып, өтпелі аралықтар саналады - күздің аяғы мен көктемнің басы, ол кезде жылдың жағдайы жиі өзгеріп тұруы мүмкін, өйткені температура ары да, бері де өзгере алады қар немесе жаңбыр жауа салады.

Табиғи - климаттық факторлар ұзақ әсерлі, сезоды бола алады, мысалы теріс температура және жол бетіндегі қар төсеніші, қысқы уақытта пайда болатын жаңбыр, қар, тұман, көк тайғақ.

Біз қарастырып жатқан аймақ, жоғарыда аталған жағдайлардың бәрін кездестіруге болатын аймақ. Жаз мезгілінде ыстық, құрғақ деуге де болады. Қыс - орташа суық, кейде өте суық және де қарлы, боранды. Көктем - жаңбырлы, күз жаңбырлы, балшықты. Ауаның температурасы жазда 40 градусқа дейін жетеді, қыста - 20 градус және одан да жоғары.

Сондықтан, қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін, автокөліктерді және адамдарды жол-көлік апатынан сақтап қалу үшін, жыл бойы жолдың көліктік пайдалану сипаттамаларын бір қалыпты деңгейде ұстап тұру қажет.

Жол- пайдалану қызметінің өткізетін іс-шаралары барлық сезондық өзгерістерді есепке ала отырып ЖКО-ның пайда болуының алдын алу керек.

Қарастырылатын көше -жол торабындағы 2003-2005 жылдарындағы ЖКА-тарын талдау.

Жол - көлік апаттарының есепке алынуы мен талдамасын жолды қадағалау қызметі жүргізеді. Есепке алуға бапталатын аумақтар мен көшелерде болатын әрі көлік құралдарының, жүктердің, жолдар мен жол құрылыстарының қирауына әкеп соққан және кісі өліміне немесе дене жарақаттарына септігін тигізетін барлық жол - көлік апаттары жатқызылады.

Жол-көлік апаттарының шоғырлану орындары мен аумақшаларын анықтау үшін апаттардың түрлері мен ауырлығы, көлік құралдарының түрлері, тәулік уақыты және жыл мезгілдері бойынша талдаулар жүргізіледі. Осы талдау нәтижесінде ЖКА-ң себептері анықталып, ЖКА санын төмендету және қозғалыс қауіпсіздігін арттырудың іс-шаралары өндеп шығарылады.

Шымкент-Тараз көлік жолында 2003-2005 жылдары орн алған ЖКА-ның талдамасы 1. 1. кестеде көрсетілген.

Кесте 1. 1.

2003-2005 жылдардағы ЖКО талдамасы.

Көрсеткіштер: Көрсеткіштер

2003: 2003

2004: 2004

өсуі%: өсуі%

Түсуі%: Түсуі%

2004: 2004

2005: 2005

өсуі%: өсуі%

Түсуі%: Түсуі%

Көрсеткіштер: ЖКО

2003: 57

2004: 42

өсуі%: -

Түсуі%: 26, 4

2004: 42

2005: 56

өсуі%: 16

Түсуі%: -

Көрсеткіштер: Жарақатталған

2003: 22

2004: 26

өсуі%: 15, 4

Түсуі%: -

2004: 26

2005: 19

өсуі%: -

Түсуі%: 27

Көрсеткіштер: Қаза болған

2003: 16

2004: 23

өсуі%: 30, 5

Түсуі%: -

2004: 23

2005: 21

өсуі%: -

Түсуі%: 8, 6

ЖКА-ның қарастырып отырған жылдар бойынша жасалған талдамасынан Шымкент-Тараз жолында 2003-2005 аралығында болған ЖКА біресе төмендеп, біресе жоғарылап отырғаны көрініп тұр. Мысалы, 2003 жылғы ЖКА саны 2004 жылғымен салыстырғанда 26, 4 процент төмендеген, ал 2004 жылмен 2005 жылдағы болған ЖКА-ны салыстырсақ 2005 жылы ЖКА 16 процентке жоғарылаған. Қарастырылып отырған көлік жолында болған ЖКА-ның жылдар бойынша үлестіру гистограммасы 1. 1. суретте көрсетілген.

Көлік жолда 2003-2005 ж. Аралығында орын алған ЖКА-ң айлар бойынша талдамасы 1. 2. кестеде көрсетілген. Көлік -жол бойында болған ЖКА-ң көп бөлігі жаздың аяғы мен күз мезгілдерінде болған . Қарастырылып жатқан жылдарда болған ЖКА-ң 58, 3 проценті осы кезеңде орын алған. Одан кейін қыс мезгілінде көп ЖКА болған. Ал көктемде ЖКА-ң ең аз мөлшер болған.

Сурет 1. 1. Шымкент-Тараз көлік жолында 2003-2005

жылдар аралығындағы ЖКО гистограммасы.

Кесте 1. 2.

2003-2005 жылдар аралығындағы жол-көлік оқиғаларының айлар бойынша талдамасы.

Айлар: Айлар

2003: 2003

2004: 2004

2005: 2005

Айлар: ЖКА

2003: өл-ген

2004:

Жара

қат

2005: ЖКА

өл-ген

Жара

қат

ЖКА

өл-ген

Жарақат

Айлар: Қаңтар

2003: 4

2004: 2

2005: 4

Айлар: Ақпан

2003: 5

2004: -

2005: 3

Айлар: Наурыз

2003: -

2004: -

2005: -

Айлар: Сәуір

2003: 3

2004: -

2005: -

Айлар: Мамыр

2003: 2

2004: 3

2005: 1

Айлар: Маусым

2003: -

2004: -

2005: -

Айлар: Шілде

2003: 11

2004: 3

2005: 5

Айлар: Тамыз

2003: 13

2004: 2

2005: 4

Айлар: Қыркүйек

2003: 1

2004: 54

2005: 6

Айлар: Қазан

2003: -

2004: -

2005: -

Айлар: Қараша

2003: -

2004: -

2005: -

Айлар: Желтоқсан

2003: 4

2004: 1

2005: -

Айлар: Барлғы

2003: 57

2004: 16

2005: 22

Барлық ЖКА-ң көп бөлігі жаз бен күз айларында болуы уақытша жеміс-жидек пен көкөністің пісуіне байланысты. Комерсанттар көкөністі немесе басқа да заттарды осы көлік жолын пайдаланып тасымалдайды. Соның нәтижесінде көп жолда қозғалыс қарқындылығы жоғарылайды, ал ол ЖКА-ң болуына септігін тигізеді.

ЖКА-ң мөлшері жөнінде екінші орынға қыс мезгілі қойылады. Қыстағы қозғалыс негізінен жасанды жарықтандыру кезінде өтеді. Жүргізушілер қозғалуына кедергі болатын қалың киім киеді. Жол төсеміндегі қар қозғалысты қиындатады, ал мұздың қатуы тежелу жолының ұзаруына септігін тигізіп, қиралаңдаудың үлкен қисығын тудырады. Мұның барлығы қозғалыс жылдамдығын төмендетеді және автомобильді басқару күйдегі шапшандықпен алысуды талап етеді. Қысқы жағдайларда автомобильді жүргізуге кәсіпқой мамандар қажет болады. Жылдың бұл мезгілі күзгі кезеңнен кейін болатындықтан, жүргізушілер сақтануға көңіл бөледі, сондықтан ЖКА саны айтарлықтай төменірек. Сондай-ақ ЖКА-ң 16 проценті жүргізушілердің мас күйінде рөлге отыруынан болған. 1. 2. сурет оған негізгі себеп. Соңғы үш жылда болған ЖКА-ның айлар бойынша үлгісі көрсетілген.

Сурет 1. 2. Айлар бойынша ЖКО үлестіру гистограммасы.

ЖКО талдамасы және тіркеуі үшін олардың сипаттамаларына тәуелді келесі түрлерге бөлеміз: соқтығысу (жанынан, алдынан, артынан) ; лақтыру, бір орында тұрған көлік құралдарын басу (қозғалыссыз кедергілер, жануарлар, жаяу жүргіншілер) ; сол сияқты т. б.

ЖКО-ң түрлеріне қарай 2003-2005 ж. мағлұматтар 1. 3. кестеде берілген.

Кесте 1. 3.

Жол көлік оқиғаларының түрлері бойынша талдамасы.

№: №

ЖКА түрі: ЖКА түрі

2003: 2003

2004: 2004

2005: 2005

2003-2005: 2003-2005

№: саны

ЖКА түрі: %

2003: саны

2004: %

2005: саны

2003-2005: %

саны

№:

ЖКА түрі:

Соғысу

Лақтырысуы

Көлік құралына соғысу

Кедергіге соғысу

Жүргіншіні қағу

Велосипедшіні қағу

Ат арбаға соғысу

Барлығы

2003:

2004:

100

2005:

2003-2005:

100

149

100

Осы жердегі берілгендер автокөліктер ЖКО-ны ішіндегі түрлері бойынша жүргіншілерді басу мен көлік құралдарының соғысуы жоғары екенін көрсетіп және олардың бірдей көрсеткішті ұстап тұрғанын көріп отырмыз. Жүргіншілерді басу 2003 ж. 24 процент кұраса, 2004 ж. ол екі есе төмендеп, 2005 жылы 26 процентке жеткен.

Ал үш жылдың пайыз көрсеткіші жалпы ЖКА-ң 26 проценттін құрайды. Көлік құралдарының соғысу көрсеткіші 2003 жылы 28 процент, 2004 жылы 33 процент, 2005 жылы 30 процентті көрсетіп отыр. Ал үш жылдың пайыз көрсеткіші жалпы ЖКА-ны 30 проценттін құрап отыр.

ЖКА-ның көп үлесі жаяуларда, ал қалғаны жүргізушілердің арасындағы тәртіп дәрежесінің төмен болуы мен жүргізушілердің ЖЖЕ білмеуіне тікелей байланысты. 1. 3. суретте көлік-жолының бойында болған ЖКА-ң түрі бойынша бөлінуі көрсетілген.

Сурет 1. 3. Жол көлік оқиғаларының түрлері бойынша

талдамасы.

Статистикалық мәліметтерге сүйеніп жүргізушілердің ойы бойынша ЖКА-ның саны төмендеу, көбіндегі ЖКА-ң түрі тіркелмейді, оған себеп екі жүргізушінің келісуімен және ешқандай елеулі оқиға болмағанымен түсіндіріледі. Сонымен қатар кездейсоқ жеңіл апаттық жағдайларға ұшырау кезінде активті қауіпсіздік пен пассивті қауіпсіздікті алдын-алуына байланысты кейбір автокөліктер ешқандай зиян шекпеуінен және бастапқы жағдайға қайта келгендіктен де немесе өте жеңіл ЖКА-ға ұшырағандықтан тіркелмейді.

ЖКА-ның тәулік уақытына байланысты жол-көлік полициясының инспекторлық құрамын уақыт тәулігіне қарай оптималды тұрғызу керек.

ЖКА-ны тәулік уақытына қарай үш жыл бойындағы берілгендер 1. 4 кестеде көрсетілген.

Кесте 1. 4.

Тәулік уақыты бойынша ЖКО талдамасы.

Уақыт: Уақыт

2003 ж: 2003 ж

2004 ж: 2004 ж

2005 ж: 2005 ж

2003-2005 ж: 2003-2005 ж

Уақыт: саны

2003 ж: %

2004 ж: саны

2005 ж: %

2003-2005 ж: саны

саны

Уақыт:

6. 00-9. 00

9. 00-12. 00

12. 00-15. 00

15. 00-18. 00

18. 00-21. 00

21. 00-00. 00

2003 ж:

2004 ж:

2005 ж:

2003-2005 ж:

Уақыт: Барлығы

2003 ж: 57

2004 ж: 100

2005 ж: 42

2003-2005 ж: 100

100

149

100

Кестеде көрсетілгенде ЖКА-ны қауіпті кезеңі ретінде 6. 00-9. 00, 18. 00-21. 00 аралығында болып тұр. Бұл апаттардың болу себебі азаңғы кешкі қызу сағаттарға түсуімен байланысты. Сонымен қатар осы қызу уақыт кезінде көлік қарқындылығының өсуімен жая жүргіншілердің көбейюіне байланысты. ЖКА болуына тағы да әсер ететін негізгі себептер жүргізушінің физикалық жайыттарына жағдайна байланысты және оның шаршауы, жұмысқа асығуы, үйқыға қанбай қалу т. б. сол сияқты кәсіптер әсер етеді. Ал кешкі уақыт кезінде жарықтандыру мүшелерінің көше бойында аз орналасуынан, ауа -райының бұлтты немесе ымырт жағдайына байланысты болуынан сондай-ақ қазіргі уақыттағы электр жарықтары шектелген түрде берілуі жол қозғалысын басқаруды ұйымдастырудағы техникалық құралдарға немесе элементтеріне кері әсерін тигізулері де негізгі себептердің бірі болып отыр.

1. 4. суретте үш жыл уқыт бойынша ЖКА талдамасының тәулік уақытына байланысты гистограмма тұрғызылған.

Сурет 1. 4. 2003-2005 жылдардағы тәулік бойынша

ЖКО үйлестіру гистрограммасы.

Жүргіншілер қозғалысының қауіпсіздігі туралы мәселені талдаған кезде, балаларға ерекше назар аудару қажет. ЖКА нәтижесінде адамның жарақат алуы немесе қаза болуы әрқашан үлкен қайғы, жәбірленуші жас бала болатын жағдайда бұл қайғы бірнеше есе ауыр келеді. Егер ересек адамды алғанда, бірқатар жағдайларда, оның өзі жарақат алудың немесе қаза болудың себебі болды деп айта алсақта, балаларға келгенде тіпті олардың өздері, ЖКЕ-н бұзды десек не оларды кінәлауға болмайды. Ересектер балаларды жол қозғалысының күрделі жағдайларында саспай бағдарлана алатындай етіп үйренуі, оқыуы қажет.

Балалар травматизмінің талдамасы 1. 5. кестеде көрсетілген.

Кесте 1. 5.

Балалар қатысуымен болған жол көлік оқиғасын талдау.

Балалардың жәбірлену дәрежесі: Балалардың жәбірлену дәрежесі

3 жыл мерзім.жәбір. балалар:

3 жыл мерзім.

жәбір. балалар

өз кінәларынанжәбірленген:

өз кінәларынан

жәбірленген

Балалардың жәбірлену дәрежесі: қаза болғ.

3 жыл мерзім.жәбір. балалар: Жарақат

өз кінәларынанжәбірленген: қаза болғ.

Жарақат.

Балалардың жәбірлену дәрежесі:

Жүргізушілер

Жолаушылар

Велосипед жүргізушілері

Барлығы

3 жыл мерзім.жәбір. балалар:

өз кінәларынанжәбірленген:

2003-2005 жылдары балалардың қатынасуымен ЖКА орын алған, бұл жалпы ЖКА-ң 24 проценттін құрайды.

Бұл кезде үш жылда қаза болғандардың жалпы санына 8 проценттін құрайтын, шектен жассындағы бес бала мерт болды, он бала әртүрлі дәрежелі жарақаттар алған, бұл ЖКА күндегі жарақат алулардың жалпы санынан 14 проценттерді құрайды. Өз кінәлары бойынша 18 бала зәбір шеккен олардың 7-сі қаза болып, 11 әр түрлі дәрежелі жарақат алған.

Бұл балалардың ЖКЕ-ң білмеуінен түсіндіріледі. Балалармен болатын ЖКА-ң кеміту үшін мектептерде ЖКЕ-ң сыныптар бойынша ұйымдастырған жөн. Балалрды оқытушының мәнін бағалай отырып, жол қозғалысы ерекшеліктерін жастайынан білу және сақтау әдеті бүгіннен өмір бойы саумалап қалатындығын естен шығармау қажет.

Балалық жаста жүргіншілер мен жолаушыларды оқыту және тәрбиелеу үшін өте ыңғайлы, өйткені бұл кезеңде нәресте мектепке барады, яғни міндетті түрде тәрбиелеу және оқыту жүйесіне енеді. Мектепте оқыту кезеңін жол қозғалысы ерекшеліктерін үйренуді пайдалану жол қоғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тиімді әсер ететін мүмкін боларлық себепкер болып табылады.

КӨШЕ - ЖОЛ ТОРАБЫНЫҢ ТАЛДАМАСЫШымкент -Тараз көлік жолының қиылыстарғы қақтығысу нүктелерінің талдамасы

Тар орындарда жол-көлік торабында анықтаудың негізгі кемшілігі болып кеткен жол- көлік оқиғасы туралы ғана қорытындылар жасау мүмкіндігі табылады, ал жол қозғалысын ұйымдастырудың басты міндеті олардың алдын-алуға негізделген. Көптеген зерттеулер жол-көлік оқиғасының, әсіресе "қақтығыс нүктелері" деп аталатын орындарда, яғни жол қозғалысына қатысушылардың өзара спецификалық әсерлесуі орын алатын жерлерде жиі болатындағы көрсетіп отыр. Осылайша потенциалдық қақтығысу нүктелерін анықтау және оларды алыстату жол-колік оқиғасының пайда болуын күтпей ақ, қозғалыс жағдайларының қауіпсіздігін арттыруға мүмкіндік береді. Бұл жағдайда, әрине жол қиылысулары ерекше мәнге ие болады.

Қиылыс бір денгейдегі жолдардың қиылысуынан туындайтын аймақ. Қиылыс тротуардаң немесе жол шеттерінің сыртқы шекараларын баиланыстыратын ойдан құрастырылған сызықтармен шектеледі. Қиылыстар үшін ағындарды әртүрлі бағыттар бойынша бөлу, сондай-ақ қозғалыс траекторияларының соғысуы мен қиылысуы. Ағындардың осы аталған әсерлесуі жүзеге асырылатын көше-жол тораптары орындарын бөлу, соғысу және қиылысу нүктелері немесе тұтас алғанда қақтығыс нүктелері деп атайды. Әрбір қақтығыс нүктесіне тән ерекшелігі жол-көлік оқиғасының потенциалдық қаупі ғана емес, сонымен қатар көлік құралдарының кідіруі ықтималдылығы да болып табылады.

Сурет 2. 1. Барлық бағыттардағы қозғалысы руқсат

етілген жағдайлардағы 2-жолақты қиылыстардағы қақтығысу нүктелері.

тоғысу нүктелері.
ауытқу нүктелері.
қиылысу нүктелері.
көлік құрамы мен жүргіншілердің қиылысу нүктелері.

Мен қарастырып отырған Шымкент-Тараз көлік жолында қауіпті болып есептелетін 6 қиылыс бар. Осы қиылыстарды жеке-жеке қарастырып, қақтығысу нүктелеріне сараптама жасайық.

Шымкент-Тараз көлік жолының бойындағы Шымкент қаласы жақтан ең алғаш кездесетін қауіпті қиылыс Ақсу бағыты болып табылады. 2. 2 суретте қиылыстағы қақтығысу нүктелеріне жасалған талдама көрсетілген.

Сурет 2. 2. Көлік жолының Ақсу бағыты қиылысындағы қақтығыс нүктелері

Шымкент - Тараз көлік жолының Ақсу бағытының қиылсындағы қақтығыс нүктелерінің талдамасы, мұнда үш ауытқу нүктелері, 3-тоғусу нүктелері және 3-қиылсу нүктелері, сонымен қатар 6-көлік құралының жүргіншілер ағынымен қиылысу нүктелері бар екендігін көрсетіп отыр.

Қиылыстың күрделік дәрежесі келесі формулармен анықталады:

m = 5 П _қ + 3П _т + П _а

мұндағы, П _қ , П _т , П _а - сәйкесінше, қиылысу, тоғысу, ауытқу нүктелерінің саны.

Ақсу бағыты үшін

m = 5 *3+3*3+3=27

Егер m мәні 20…. 40 аралығында болса, онда қиылыс қарапайым болып саналады, яғни көлік жолының Ақсу бағытымен қиылысы қарапайым болып есептеледі.

2. 3- суретте қарастырып отырған көлік жолы Жаскешу ауылында орын алған Балықшы бағытымен қиылысының қақтығысу нүктелерінің талдамасы келтірілген.

Сурет 2. 3. Шымкент - Тараз көлік жолының

Балықшы бағытымен қиылысындағы

қақтығыс нүктелері.

Аталған қиылыстың қақтығыс нүктелерінің талдамасы мынындай 3-қиылсу, 3-тоғысу, 3-ауытқу нүктелері бар, одан басқа 6-нүктеде көлік және жүргінші ағыны қиылысады.

(2. 1) формуласы арқылы қиылыстың күрделілік дәрежесін анықтауға болады.

m=5*3+3*3+3= 27

Бұдан, қиылыс, қарапайым деген қорытынды жасауға болады.

Қарастыратын кезекті қиылыс көлік жолының Мичурина бағытымен қиылысады. Бұл қиылыстың қақтығысу нұктелеріне жасалған талдаманы 2. 4-суретте көрсетеміз.

Сурет 2. 4. Шымкент-Тараз көлік жолының Мичурино бағытымен қиылысындағы қақтығыс нүктелері

Жасалған талдаманың нәтижесі келесі мәндерге ие болғандығын көрін отырымыз 3-ауытқу нүктелері, 3-тоғысыу, 3-қиылысу, ал көлік ағынымен жүргінші ағыны 6-нүктеде қиылысады

Мәндерді формулаға салып қиылыстың күрделілік дәрежісіне баға береміз:

m=5*3+3*3+3=27

Бұл қиылыстың да, күрделілік дәрежісі алдыңғы қиылыс сияқты қарапайым екендігін көріп отырмыз.

Келесі қарастыру қажет, көлік жолының бойындағы ең қауіпті қиылыстардың бірі, Түлкібас бағытымен қиылыс. Бұған да, сурет салып, талдама жасайық.

Сурет 2. 5. Шымкент-Тараз көлік жолының Түлкібас

бағытымен қиылысындағы қақтығыс нүктелері.

Суретте көрсетілгендігі қиылыстағы қақтығысу нүктелерінің қортындысы келесі түрде. 8-ауытқу, 8-тоғысу, 16-қиылысу нүктелерінің болса, 8-орында көлік пен жүргінші ағыны қиылысады.

Формуланың көмегімен қиылыстың күрделілік дәрежесін анықтайміз:

m =5*16+3*8+8=112

Егер де m мәні 80… 150 аралығында болса қиылыс күрделі дәрежісі қиылыс болып саналатындағы қабылданған, сондықтан қарастырлған қиылысты күрдеілі дәрежелі қиылыстар қатарына жатқызамыз.

Енді қарастыратын қиылыс, көлік жолының Т. Рыскұлов ауылындағы Жантұров көшесімен қиылысы. Мұны да сурет ретінде көрсетіп күрделілік дәрежісін анықтайық

Сурет 2. 6. Шымкент-Тараз көлік жолының Жантұров көшесімен қиылысындағы қақтығыс нүктелері.

Көлік жолының Жантұров көшесімен қиылысындағы қақтығыс нүктелерінің қортындысы мынадай. 8-ауытқу, 8-тоғысу, 16-қиылысу нүктелерінен бөлек 8-жерде көлікпен жүргінші ағынының қиылысуы орын алып отыр.

Формулаға мәндерді қойып қиылыстың күрделілік дәрежісін табамыз.

m = 5*16+3*8+8 = 112

Бұл қиылыс та, формуладан көріп отырғанымыздай, күрделі қиылыс болып табылады.

2. 7- суретте көлік жолы Ясная Поляна бағытымен қиылысының қақтығыс нүктелер талдамасы көрсетілген.

Сурет 2. 7. Шымкент-Тараз көлік жолының Ясная Поляна бағытымен қиылысындағы қақтығыс нүктелері

Қиылысқа жасалған талдаманың қортындысы 3-ауытқу, 3-тоғысу, 3-қиылысу нүктелері мен 6-көлік және жүргінші ағынының қиылыс орындары бар екендігін көрсетіп отыр. Осы мәндерді формулаға қойып, қиылыстың күрделілік дәрежісінін анықтаймыз

m=5*3+3*3+3=27

Қарастырып отырған қиылыс қарапайым болып саналады.

Төмендегі 2. 8-суретте Шымкент - Тараз көлік жолы мен Қаратау бағытындағы жолдың қиылысы көрсетілген.

Сурет 2. 8. Шымкент-Тараз көлік жолының Қаратау бағытымен қиылысындағы қақтығыс нүктелері

Қарастырылудағы қиылысқа жасалған талдамадан қақтығыс нүктелерінің 8-і ауытқу, 8-і тоғысу, 16-қиылысу екендігін және 8-көлік пен жүргінші ағыны қиылысытанын көріп отырмыз.

Бұл мәндерді де формулаға салып, қиылыстың күрделілік дәрежісін анықтаймыз.