Ақпаратты кодтау

Кіріспе

II. Графикалық мәліметтерді кодтау

2.1. Ақпарат түрлері
2.2. Ақпарат көлемі

III.Қолданылған әдебиеттер

Ақпаратты қабылдаудың және өңдеудің әр түрлі екі әдісі бар: үздіксіз (аналогтік) және үзілісті (дискретті). Қазіргі аналогтік аппараттар сапалы, мысалы түрлі-түсті теледидар және бейнекөріністер т.б. Компьютерлік технология ақпаратты қабылдаудың дискретті түрін ұсынады. Әр түрлі типті мәліметтермен жұмысты автоматтандыру үшін оның берілу формасын бірыңғайлау өте маңызды, ол үшін көбіне кодтау қолданылады.
Техниканың, ғылымның және мәдениеттің кейбір саласында кодтау проблемалары өте жақсы шешімін табуда. Мысал ретінде математикалық өрнектерді жазу жүйесін, телеграф азбукасын, соқырларға арналған Брайля жүйесін және т.б. айтуға болады.
Есептеу техникасының өзінің жүйесі бар – ол екілік кодтау деп аталады және мәліметтерді 1 мен 0-ден тұратын екі белгінің тізбегімен жазуға мүмкіндік береді. Бұл белгілер екілік цифрлар немесе биттер деп аталады(bit- ағылшынша, binary digit-тің қысқаша жазылуы).
Бит – ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі. 8 биттің комбинациясы байт деп аталады. ЭЕМ-да кез-келген таңбаны және санды биттердің көмегімен жазуға болады. Практикада ақпаратты өлшеу үшін үлкен өлшем бірліктер қолданылады:
1 Кбайт = 210 байт; 1 Мбайт = 210 Кбайт; 1 Гбайт = 210 Мбайт.
Текстік мәліметтерді кодтау. Егер алфавиттің әр символына белгілі бір санды сәйкестендіріп қойса (мысалы реттік номерін), онда текстік ақпаратты екілік кодтың көмегімен кодтауға болады. Қазіргі компьютерлерде ақпарат ASCII (American Standart Codе for Information Interchange – американский стандартный код для обмена информацией) кодымен беріледі. ASCII коды АҚШ-тың (ANSI) американың стандарттық ұлттық институтында жасалған, бірақ оның 256 стандарт символдан тұратын бөлігі арнайы программаның көмегімен ұлттық алфавиттің символдарымен ауыстыруға болатындықтан басқа елдерде пайдалана алады.

1. Халықова К.З. Информатиканы оқыту әдiстемесi. Алматы, Бiлiм, 2000, – 196 бет.
2. Бөрiбаев Б. Информатика жєне компьютер. Алматы, Бiлiм, 1995, – 247 б.
3. Лапчик М.П. и др. Методика преподавания информатики: Учебное пособие для их педвузов. – М., 2003
4. Семакин И.Г., Вараксин Г.С. Структурированный конспект базового курса информатики. - М., 2000
5. Гриншкун В.В. Теория и практика применения иерархических структур в информатизации образования и обучении информатике. // М.: МГПУ, – 2004, 418 с.

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

II. Графикалық мәліметтерді кодтау

2.1. Ақпарат түрлері
2.2. Ақпарат көлемі

III.Қолданылған әдебиеттер
I.Кіріспе

Ақпаратты кодтау

Ақпаратты қабылдаудың және өңдеудің әр түрлі екі әдісі бар: үздіксіз
(аналогтік) және үзілісті (дискретті). Қазіргі аналогтік аппараттар сапалы,
мысалы түрлі-түсті теледидар және бейнекөріністер т.б. Компьютерлік
технология ақпаратты қабылдаудың дискретті түрін ұсынады. Әр түрлі типті
мәліметтермен жұмысты автоматтандыру үшін оның берілу формасын бірыңғайлау
өте маңызды, ол үшін көбіне кодтау қолданылады.
Техниканың, ғылымның және мәдениеттің кейбір саласында кодтау
проблемалары өте жақсы шешімін табуда. Мысал ретінде математикалық
өрнектерді жазу жүйесін, телеграф азбукасын, соқырларға арналған Брайля
жүйесін және т.б. айтуға болады.
Есептеу техникасының өзінің жүйесі бар – ол екілік кодтау деп аталады
және мәліметтерді 1 мен 0-ден тұратын екі белгінің тізбегімен жазуға
мүмкіндік береді. Бұл белгілер екілік цифрлар немесе биттер деп аталады(bit-
ағылшынша, binary digit-тің қысқаша жазылуы).
Бит – ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі. 8 биттің комбинациясы байт деп
аталады. ЭЕМ-да кез-келген таңбаны және санды биттердің көмегімен жазуға
болады. Практикада ақпаратты өлшеу үшін үлкен өлшем бірліктер қолданылады:
1 Кбайт = 210 байт; 1 Мбайт = 210 Кбайт; 1 Гбайт = 210 Мбайт.
Текстік мәліметтерді кодтау. Егер алфавиттің әр символына белгілі бір
санды сәйкестендіріп қойса (мысалы реттік номерін), онда текстік ақпаратты
екілік кодтың көмегімен кодтауға болады. Қазіргі компьютерлерде ақпарат
ASCII (American Standart Codе for Information Interchange – американский
стандартный код для обмена информацией) кодымен беріледі. ASCII коды АҚШ-
тың (ANSI) американың стандарттық ұлттық институтында жасалған, бірақ оның
256 стандарт символдан тұратын бөлігі арнайы программаның көмегімен ұлттық
алфавиттің символдарымен ауыстыруға болатындықтан басқа елдерде пайдалана
алады.
Қазақстанда құрамында кириллица символдары бар ASCII-ге алтернативті
кодтау қолданылады. Онда үлкен және кіші орыс және латын әріптері, цифрлар,
тыныс белгілер және арифметикалық амалдар және т.б. қамтылған. ASCII
символының әрқайсысына 8 биттік екілік код (байт) сәйкес қойылған, бұл 256
әр түрлі символды кодтауға мүмкіншілік береді.
Сонымен, егер адам текстік файл құрып және оны дискіге жазса, онда
адамның енгізген әр символы компьютер жадында сегіз нольдер мен бірлердің
жиынымен сақталады. Тексті экранға немесе принтерге шығарғанда осы кодтарға
сәйкес символдар бейнеленеді.
Ақпаратты белгілі-бір алфавит арқылы ұсынуды кодтау деп
атайды.Бір белгі тобынан екінші белгі тобына көшіру ережесін код деп
атайды. Ақпаратты сақтау, қабылдау, ұсыну, және өңдеу әдістері іс жүзінде
ақпараттың ұсынылу түріне байланысты болады. Ақпараттың кодталуы кейде
шифрау депте айтылады,оның кері кодталуы декодирование процесімен
тікелей байланысты. Екілік алфабиты 0 және 1 таңбаларымен ұсынылады.
Ақпаратты екілік код пен көрсету үшін, құрылғы екі күйді айыра
білуі керек, мысалы; 1-құрылғыда тоқ бар, ал 0 жоғын , немесе 1-жоғары
кернеу 0 төмен кернеу. Тек екі түрлі мәні немесе немесе оған сәйкес код
разряды бар , 0 немесе 1 мәндерін ғана қабылдай алатын сигналды бит деп
атайды . Символдарды кодтау үшін 8 биттен тұратын котты байт деп атайды. 8
нөл мен бірлердің көмегімен яғни бір байттың көмегімен 256 символ
кодталады. Символдарды кодттау кобинациаларының жиынтығын кодтау кестесі
деп аталады.

Ақпарат оны тіркейтін құрылғыға дыбыс, электромагнитті сәуле,
физикалық әреект түрінде келіп түседі. Бұл әрекеттер сигнал деп аталад
Сигнал дегеніміз- оның көмегімен адам немесе, құрылғы ақпарат қабылдайтын
процесс. Сигнал ақпарат тасуыш. Ақпарат жіберу дегеніміз- сигналадар
жіберу. Сигнал аналогтық (үздіксіз), дискретті(үзілісті) болуы мүмкін.
Аналогдық сигналдарға мысалдары: Сигналды дискретті түрде ұсынғанда ол сан
қатары, алфавит әріптері,музыкалық нота нота оған мысал бола алады. Уақыт
аралығын неғұрлым көбірек алған сайын, кернеудің уақыт аралығында өзгеру
процесін соғұрлым дәлірек сипаттаймыз. Керісінше дискретті процесті
аналогтық процеске айналдыруға болады.Адам сезім мүшелері арқылы
сигналдарды аналогтық түрде қабылдайды, ал

II.Графикалық мәліметтерді кодтау.
ЭЕМ-дағы кез-келген басқа ақпарат секілді графикалық бейнелерді
сақтауға, өңдеуге және екілік жүйеде кодталған түрінде байланыс жолдармен
жіберіледі. Графикалық байланыс жолдармен жұмыс жасайтын әр түрлі
программалар саны жеткілікті. Мұнда графикалық кодтау әдістері әр түрлі
графиктік форматтар қолданылады.
Бейне сақталған файлдың кеңеймесі мұнда қандай формат қолданғанын
білдіреді, яғни қандай программаның көмегімен қарауға, өңдеуге және баспаға
шығаруға болатынын аңғаруға болады. Осындай әр түрлі мүмкіншіліктеріне
қарамастан бейнені кодтаудың негізінде растрлық және векторлық графика
деген әр түрлі екі тәсілі бар.
Растрлық графиканы қолданғанда бейненің әрбір кішкене элементінің түсі
санаулы биттің көмегімен кодталады. Бейне пиксель деп аталатын ұсақ
нүктелердің жиынын құрайды. Тастар немесе әйнектердің жиынтығынан құралған
мозайка немесе вираж секілді түрлі-түсті нүктелердің көмегімен сурет
салынады. ЭЕМ-де растрлық әдісті қолданғанда әр пиксель үшін биттік
қалыңдық(глубина) деп аталатын санаулы биттер саны бөлінеді. Әр түске
белгілі бір екілік код сәйкес келеді. Мысалы, егер биттік қалыңдық 1-ге тең
болса, онда 0-қара, 1-ақ түске сәйкес келеді де, ал бейне тек қара-ақ түсті
болады. Егер биттік қалыңдық 2-ге тең болса, яғни әр пикселге 2 бит
бөлінсе, онда 00-ге қара, 01–ге қызыл, 10-ға көк, 11–ге ақ сәйкес келеді
де, төрт түсті пайдалануға болады. Биттің қалыңдығы 3-ке тең болғанда 8
түсті пайдалануға болса, ал 4-те 16 түсті пайдалануға болады. Сонымен,
графиктік программалардың көмегімен 2,4,8,16,32,64,...,256 және т.б. түсті
бейнелерді құруға болады. Мүмкін түстің санының өсуіне байланысты бейнені
есте сақтауға қажет жадыдан орынның көлемі де өседі. Бұл растрлық
графиканың негізгі кемшілігі. Мысалы, орташа өлшемдегі фотография компьютер
жадынан бірнеше Мегабайт орын алады. Бұл бірнеше жүз, не бірнеше мың беттік
текстке пара-пар.
Векторлық графиканы пайдаланғанда бейнені құраушы қарапайым графиктер
– геометриялық объектілердің математикалық өрнегі (мысалы, кесінді,
шеңберлер, тік бұрыштар және т.б.) ЭЕМ-нің жадында сақталады. Шеңберді салу
үшін оның центрінің орнын, радиусын және сызықтық жуандығы мен түсін жадыда
сақтау керек. Осы мәліметтер бойынша сәйкес программалар керек фигураны
дисплей экранында тұрғызады. Мұндай бейнелеуде әр нүктенің түсін жадыда
сақтау керек болмағандықтан расторлық графикаға қарағанда ол көп жадыны
қажет етпейді (10 - 100 рет аз). Векторлық графика жоғары сапалы
көркемсурет бейнелерімен, фотосуреттер мен фильмдермен жұмыс істеуге
мүмкіндік бермейді. Сондықтан векторлық графика сызбалар, схемалар,
диаграммалар т.б. жасау үшін пайдаланады.
Төменде растрлық графика (а) және векторлық графика (б) арқылы
бейнелеулердің мысалдары келтірілген.
Мына кеңеймелері бар файлдар *.bmp , *.pcx , *.gif , *.msp , *.img
және басқалар растрлық текті форматтарға, ал *.dwg , *.dxf , *.pic және
басқалар векторлық текті форматтарға сәйкес ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.