Банктiк несие және оның экономиканың дамуында алатын ролi жайлы
Кiрiспе
1.Банктiк несие: теориялық әдістемелік негіздері
1.1.Банктiк несие мәнi және экономикалық ролi
1.2.Банктiк несиенiң функциялары мен түрлерi
2. Қазақстан Республикасында банктiк несиенiң қазіргі жағдайы
2.1.Банктiк несиелеудiң кезектi мәселелерi
2.2. Банктік несиелеудің даму статистикасы
Қорытынды.
Пайдаланған әдебиеттер.
1.Банктiк несие: теориялық әдістемелік негіздері
1.1.Банктiк несие мәнi және экономикалық ролi
1.2.Банктiк несиенiң функциялары мен түрлерi
2. Қазақстан Республикасында банктiк несиенiң қазіргі жағдайы
2.1.Банктiк несиелеудiң кезектi мәселелерi
2.2. Банктік несиелеудің даму статистикасы
Қорытынды.
Пайдаланған әдебиеттер.
Осы курстық жұмыстың тақырыбы «банктiк несие және оның экономиканың дамуында алатын ролi» кезектi тақырыбтардың бiрi болып табылады. Өйткенi, қазiргi нарықтық экономика жағдайында тұрғындар өз қажеттiлiктерiн қанағаттандыру үшiн несие алуға ұмтылады, ал коммерциялық банктер өз қызметiн пайда табу мақсатында несиелеу процесi арқылы жүзеге асырып отыр.
Республикамызда нарықтық қатынастар қалыптасқалы берi, күтпеген экономикалық әлеуметтiк өзгерiстер болды. Банктер жекелендiрiлiп, әр түрлi меншiк нысандары кәсiпорындар дами бастады. Сәйкесiнше, уақытша босаған ресурстарға деген қажеттiлiк одан сайын өсiп, банктердiң несиелiк әрекетi жаңа мазмұнға ие болды. Кәсiпорындардың қарқынды дамуы экономикамызда өз ықпалын тигiзерi сөзсiз. Банктер уақытша босаған ресурстарды жеке және заңды тұлғаларға мерзiмдiлiк, төлемдiлiк, қайтарымдылық негiзде уақытша пайдалануға беру арқылы кәсiпорындардың, яғни экономикамыздың қозғаушы күшiне айналды.
Несие нарығы ақшаның экономикадағы мол өндiрiсiнен пайда болды. Несие тұтынушыларға көп уақытқа пайдаланатын тауарлар алу, үй құрылысын жүргiзу, т.б. үшiн керек. Өндiрушiлер өздерiнiң инвестицияларын қаржыландыру үшiн ақшаны қарызға алады. Мемлекетте өз шығындарын жабу үшiн несиенi пайдалануға мәжбүр болады. Несиенiң өнiм өткiзу мен өндiрiс процесiнiң үздiксiздiгiн қамтамасыз етуде ролi зор. Өндiрiстiң көбеюiне, ақша айналымы сферасында да, инфляция кезiнде де несие ролi зор болып табылады.
Банктiк несие экономиканың дамуына үлкен әсер тигiзедi. Банктiк несиенiң қазiргi жүйесi нарықтық қатынастардың қалыптасуы мен дамуына, өндiрiстiң тиiмдiлiгiн жоғарлатуға, мемлекеттiк экономиканың нығаюына, айналымдағы ақша массасының негiзсiз көбеюiн шектеуге, инфляциялық процестердi болдырмауға және Ұлттық валютаны нығайтуға бағытталған.
Курстық жұмыстың мақсаты - ҚР-ның қазiргi таңдағы банктердiң несиелеу процесiнiң экономикада алатын орнына баға беру, несиелеумен байланысты туындайтын проблемаларды анықтап, оларды шешу жолдарын қарастыру.
Республикамызда нарықтық қатынастар қалыптасқалы берi, күтпеген экономикалық әлеуметтiк өзгерiстер болды. Банктер жекелендiрiлiп, әр түрлi меншiк нысандары кәсiпорындар дами бастады. Сәйкесiнше, уақытша босаған ресурстарға деген қажеттiлiк одан сайын өсiп, банктердiң несиелiк әрекетi жаңа мазмұнға ие болды. Кәсiпорындардың қарқынды дамуы экономикамызда өз ықпалын тигiзерi сөзсiз. Банктер уақытша босаған ресурстарды жеке және заңды тұлғаларға мерзiмдiлiк, төлемдiлiк, қайтарымдылық негiзде уақытша пайдалануға беру арқылы кәсiпорындардың, яғни экономикамыздың қозғаушы күшiне айналды.
Несие нарығы ақшаның экономикадағы мол өндiрiсiнен пайда болды. Несие тұтынушыларға көп уақытқа пайдаланатын тауарлар алу, үй құрылысын жүргiзу, т.б. үшiн керек. Өндiрушiлер өздерiнiң инвестицияларын қаржыландыру үшiн ақшаны қарызға алады. Мемлекетте өз шығындарын жабу үшiн несиенi пайдалануға мәжбүр болады. Несиенiң өнiм өткiзу мен өндiрiс процесiнiң үздiксiздiгiн қамтамасыз етуде ролi зор. Өндiрiстiң көбеюiне, ақша айналымы сферасында да, инфляция кезiнде де несие ролi зор болып табылады.
Банктiк несие экономиканың дамуына үлкен әсер тигiзедi. Банктiк несиенiң қазiргi жүйесi нарықтық қатынастардың қалыптасуы мен дамуына, өндiрiстiң тиiмдiлiгiн жоғарлатуға, мемлекеттiк экономиканың нығаюына, айналымдағы ақша массасының негiзсiз көбеюiн шектеуге, инфляциялық процестердi болдырмауға және Ұлттық валютаны нығайтуға бағытталған.
Курстық жұмыстың мақсаты - ҚР-ның қазiргi таңдағы банктердiң несиелеу процесiнiң экономикада алатын орнына баға беру, несиелеумен байланысты туындайтын проблемаларды анықтап, оларды шешу жолдарын қарастыру.
1. Ақша. Несие. Банктер. Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д профессор ҚРҰҒА академигі Сейітқасымов Ғ.С. Алматы «Экономика» 2005ж
2. Ақша. Несие. Банктер. Валюта қатынастары Б.А.Көшенова Алматы «Экономика» 2000ж
3. Қазақстан Республикасының әлеуметтік экономикалық дамуы 02/2008ж; Астана 2008ж
4. «Казахстан» Статистический ежегодник 2007; Астана 2007г
5. Саутбекова Ә. Банк жүйесінің өзекті мәселелері. Дала мен қала 20 сәуір 2006
6. «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың 2007 жылғы халыққа жолдауы.
7. Дала мен қала. 2 наурыз 2007.
8. Банки Казахстана. Номер 2-2002 г.
9. С.Ф. Жуков « Денги, кредит, банки.» Москва 2002 ж
10. Қ.Қ. Кеулiмжаев “Қаржылық есеп”. Алматы, экономика, 2001 жыл.
11. Ғасырдағы ұлттық экономиканың даму проблемалары мен тенденциялары. Республикалық ғылыми конференция материалдары 14-15 қараша 2002 жыл. Алматы.
12. О.Қ. Шеденов. Жалпы экономикалық теория негiздерi. Алматы-Ақтөбе. 2001 жыл.
13. С.В. Галицкая. Денежное обращение, кредит, финансы. Москва. Международные отнашения. 2002 жыл.
14. Сәйденов Ә. ҚР-ң ұлттық банкі хабарлайды, түсіндіреді, түсініктеме береді. // Егемен Қазақстан. 15 қараша 2005. 6 б.
15. Блеутаева К.Б. Ақша және банктер. Оқу құралы. Алматы «Қазақ университеті», 2006.61-65 б.
16. Статистический ежегодник 2006ж
2. Ақша. Несие. Банктер. Валюта қатынастары Б.А.Көшенова Алматы «Экономика» 2000ж
3. Қазақстан Республикасының әлеуметтік экономикалық дамуы 02/2008ж; Астана 2008ж
4. «Казахстан» Статистический ежегодник 2007; Астана 2007г
5. Саутбекова Ә. Банк жүйесінің өзекті мәселелері. Дала мен қала 20 сәуір 2006
6. «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың 2007 жылғы халыққа жолдауы.
7. Дала мен қала. 2 наурыз 2007.
8. Банки Казахстана. Номер 2-2002 г.
9. С.Ф. Жуков « Денги, кредит, банки.» Москва 2002 ж
10. Қ.Қ. Кеулiмжаев “Қаржылық есеп”. Алматы, экономика, 2001 жыл.
11. Ғасырдағы ұлттық экономиканың даму проблемалары мен тенденциялары. Республикалық ғылыми конференция материалдары 14-15 қараша 2002 жыл. Алматы.
12. О.Қ. Шеденов. Жалпы экономикалық теория негiздерi. Алматы-Ақтөбе. 2001 жыл.
13. С.В. Галицкая. Денежное обращение, кредит, финансы. Москва. Международные отнашения. 2002 жыл.
14. Сәйденов Ә. ҚР-ң ұлттық банкі хабарлайды, түсіндіреді, түсініктеме береді. // Егемен Қазақстан. 15 қараша 2005. 6 б.
15. Блеутаева К.Б. Ақша және банктер. Оқу құралы. Алматы «Қазақ университеті», 2006.61-65 б.
16. Статистический ежегодник 2006ж
Жоспар:
Кiрiспе
1.Банктiк несие: теориялық әдістемелік негіздері
1.1.Банктiк несие мәнi және экономикалық ролi
1.2.Банктiк несиенiң функциялары мен түрлерi
2. Қазақстан Республикасында банктiк несиенiң қазіргі жағдайы
2.1.Банктiк несиелеудiң кезектi мәселелерi
2.2. Банктік несиелеудің даму статистикасы
Қорытынды.
Пайдаланған әдебиеттер.
Кiрiспе
Осы курстық жұмыстың тақырыбы банктiк несие және оның экономиканың
дамуында алатын ролi кезектi тақырыбтардың бiрi болып табылады. Өйткенi,
қазiргi нарықтық экономика жағдайында тұрғындар өз қажеттiлiктерiн
қанағаттандыру үшiн несие алуға ұмтылады, ал коммерциялық банктер өз
қызметiн пайда табу мақсатында несиелеу процесi арқылы жүзеге асырып отыр.
Республикамызда нарықтық қатынастар қалыптасқалы берi, күтпеген
экономикалық әлеуметтiк өзгерiстер болды. Банктер жекелендiрiлiп, әр түрлi
меншiк нысандары кәсiпорындар дами бастады. Сәйкесiнше, уақытша босаған
ресурстарға деген қажеттiлiк одан сайын өсiп, банктердiң несиелiк әрекетi
жаңа мазмұнға ие болды. Кәсiпорындардың қарқынды дамуы экономикамызда өз
ықпалын тигiзерi сөзсiз. Банктер уақытша босаған ресурстарды жеке және
заңды тұлғаларға мерзiмдiлiк, төлемдiлiк, қайтарымдылық негiзде уақытша
пайдалануға беру арқылы кәсiпорындардың, яғни экономикамыздың қозғаушы
күшiне айналды.
Несие нарығы ақшаның экономикадағы мол өндiрiсiнен пайда болды. Несие
тұтынушыларға көп уақытқа пайдаланатын тауарлар алу, үй құрылысын жүргiзу,
т.б. үшiн керек. Өндiрушiлер өздерiнiң инвестицияларын қаржыландыру үшiн
ақшаны қарызға алады. Мемлекетте өз шығындарын жабу үшiн несиенi
пайдалануға мәжбүр болады. Несиенiң өнiм өткiзу мен өндiрiс процесiнiң
үздiксiздiгiн қамтамасыз етуде ролi зор. Өндiрiстiң көбеюiне, ақша айналымы
сферасында да, инфляция кезiнде де несие ролi зор болып табылады.
Банктiк несие экономиканың дамуына үлкен әсер тигiзедi. Банктiк
несиенiң қазiргi жүйесi нарықтық қатынастардың қалыптасуы мен дамуына,
өндiрiстiң тиiмдiлiгiн жоғарлатуға, мемлекеттiк экономиканың нығаюына,
айналымдағы ақша массасының негiзсiз көбеюiн шектеуге, инфляциялық
процестердi болдырмауға және Ұлттық валютаны нығайтуға бағытталған.
Курстық жұмыстың мақсаты - ҚР-ның қазiргi таңдағы банктердiң несиелеу
процесiнiң экономикада алатын орнына баға беру, несиелеумен байланысты
туындайтын проблемаларды анықтап, оларды шешу жолдарын қарастыру.
1. Банктiк несие: теориялық әдістемелік негіздері
1.1 Банктiк несие мәнi және экономикалық ролi
Несие-өндiрiстiк қатынастарды бiлдiретiн экономикалық категория. Несие
экономикалық категория ғана емес, сонымен қатар тарихи категория екенiн
атап өту керек. Ол өндiрiстiк күштердi тек белгiлi бiр дамуында пайда
болады. Экономикалық категориялар - жалпы тарихи категориялар. Несиенiң
және несиелiк қатынастарды пайда болуына табиғи негiз, тауар шаруашылығы
болып табылады.
Қолдан-қолға тауарлардың қозғалысы ретiнде тауарлар айырбасы, қызметтер
айырбасы несие жайындағы қатынастың пайда болуына негiз болып табылады.
Ақша қажеттiлiгiн қамтамасыз ететiн себептер, несие қажеттiлiгiнiң де
себептерi болып табылады.
Несиенiң мәнiн ашу-бұл несиенi экономикалық қатынастарды бiртұтас
жүйенiң элементi ретiнде көрсететiн, оның мәндi анықтығын бiлдiретiн
сапаларын тану болып табылады.
Нарықтық экономикада несиенің негізгі формасы банк несиесі. Бұл
жағдайда несие қатынасының обьектісіне ссуданы ақшалай қаражатпен беру
процесі жатады. Мұндай несие уақытша қаржылай көмекке мұқтаж мамандырылған
қаржы-несие ұйымдарына, көбінесе банктерге, қарыз алушы кәсіпорындарға,
ұйымдарға, халыққа, мемлекетке беріледі.
Несиелiк мәмiледе қатынас субъектiлерi қарыз берушi және алушы болады.
Кредитор мен қарыз алушының қалыптасуы тауар өндiрiсi мен тауар айналысы
негiзiнде жүредi.
Кредитор-несиелiк мәмiленiң қарызды ұсынушы жағы. Қарыз беру үшiн
кредитордың қарамағында белгiлi бiр қаражаттар болуы керек. Оның көздерi өз
қорлары, ресустары, өз кезегiнде қайтарымдық негiзiнде ұдайы өндiрiс
процесiнiң басқа субъектiлерiнен алынған ресустар бола алады. Қазiргi
уақыттағы шаруашылықта кредитор-банк қарызды тек өз меншiгiндегi ресустар
есебiнен ғана емес, оның шаттарында сақтаулы тартылған қаражаттар есебiнен
де, сонымен қатар акция және облигацияларды орналастыру арқылы жинақталған
қаражаттар есебiнен де бере алады.
Қарыз алушы-несиелiк қатынастың, несиенi алушы және алған қарызды
қайтаруға мiндеттi жағы болып келедi. Борышқор және қарыз алушы бiр-бiрiне
жақын, бiрақ шамасы бiрдей түсiнiк емес. Борыш-мiндеттi жалпы сипаттайтын
анағұрлым кең түсiнiк. Несиелiк мәмiлеге сәйкес борышқор туралы емес, қарыз
алушы туралы айту керек.
Сонымен, банктік несие - бұл банктің қарыз берушімен немесе қарыз
алушымен сәйкес ұсынатын немесе тартылатын несиесі.
Банк несиесінің бірінші ерекшелігі – банк өз қарыз алушыларына несиені
өзінің капиталынан ғана емес, сонымен бірге, тартылған ресурстардан да
(заңды және жеке тұлғалардың депозитінен) береді.Мысалы: Қазақстан
банктердің несие ресурстарындағы өзіндік капиталының үлесі шамамен алғанда
18-20 % - ды құрайды, ал қалғаны тартылған ресурстар (депозиттер,
банкаралық қарыз ақшалар).
Банк несиенің екінші ерекшелігі – шаруашылық айналымға әлі түсе
қоймаған, кәсіпорындардың, ұйымдардың және халықтық банкке орналастырған
уақытша бос қаражатын банк ссудаға береді.
Банк несиесінің үшінші ерекшілігі – банк ақшалай қаражатты ссудаға
өздігінен өсетін құн ретінде болатын капитал формасында береді.
Мәселенің мәнісі мынада: қарыз алушы бұл ссуданы пайдаланғаны үшін
банкке пайыз төлейді.Қарыз алушы осы несиені өндіріс саласында
пайдаланғаннан кейін пайда алады, әрі оның есебінен несиелерге пайыз
төлейді. Несиеге қажеттілік оның ажырағысыз атрибуты болып табылады. Банк
несиесінің айналыс саласына ғана қызмет ететін коммерциялық несиеден
айырмашылығы, ол сонымен қатар, өндіріс саласына және жинақтау саласына да
қызмет етеді. Банк несиесінің қолданылу аясы коммерциялық несиеге қарағанда
әлдеқайда кең, өйткені коммерциялық несие – несие мәмілесінің бағытымен,
мерзімімен және сомасымен шектеліп қалған.
Банк несиесі банк пен қарыз алушының арасында несие келісімшарты немесе
несие келісімі бекітілгеннен кейін беріледі.
Банк несиесінің мақсаты: негізгі және айналым капиталын арттыру,
маусымдық қорларды толықтыру, вексельдер есебі және оны қайта есептеу,
халықты несиелеу.
1.2.Банктiк несиенiң функциялары мен түрлерi
Экономикалық әдебиеттерде несиенiң негiзi 2 формасы қарастырылады:
коммерциялық және банктiк. Сонымен қатар көптеген жарияланымдарда несие
формаларына: тұтыну, мемлекеттiк, халықаралық, үкiметаралық, фирмалық және
т.б. жатқызады.
Коммерциялық несие-бұл жеткiзушiнiң сатып алушыға ұсынған тауары
немесе көрсетiлген қызметi үшiн төлемдi кейiнгi қалдыруы. Несиенiң осы
формасының объектiсi ретiнде тауарлық капитал қызмет атқарады.
Банктiк несие- бұл банктердiң, арнайы несие-қаржылық мекемелердiң қарыз
алушыларға ақшалай қарыз түрiнде беретiн несиесi.Банктiк несие коммерциялық
несиенiң шектеулерiн жояды. Бос ақшалай капиталдар кез-келген өндiрiс
саласына берiледi және несие арқылы кез-келген бағытта қозғала алады.
Тұтыну несиесi-бұл тұрғындарға тұтыну тауарларын сатып алу және
тұрмыстық қызметтердi төлеу үшiн коммерциялық және банктiк формада
берiлетiн несие. Тұтыну несиенiң негiзгi мiндетi-тұрғындарға тауарларды
сатуға қолдау көрсету. Тұтыну несиесi негiзiнен қымбат тұратын тауарларды
сатып алу кезiнде: автомобильдердi, электр тұрмыстық құралдарды, жиһаздарды
және т.б. пайдаланылады. Тауар қымбат болған сайын, несие де жиi
қолданылады.
Дербес несиелер-бұл жеке тұлғаларға ақшалай формада беретiн банктiк
қарыздар. Бұл несиелердi көбiнесе жас жанұялар және бiлiм алудың бүкiл
кезеңiне қарыздарын 5 жыл iшiнде өтеу үшiн оқуға түскен студенттер алады.
Ипотекалық несие-жылжымайтын мүлiктердi, жердi, тұрғын үй және
өндiрiстiк ғимараттарды кепiлдiкке ала отырып берiлетiн қарыз.
Халықаралық несие-валюталық және тауарлық ресурстарды қайтарымдылық
және пайыздар төлеу шарттарымен беру бойынша байланысты халықаралық
экономикалық қатынастар сферасындағы қарыз капиталының қозғалыс формасы.
Несиенiң түрлерi бұл белгiлi бiр түрдегi экономикалық қатынас ретiнде
несиеден келiп шығатын белгiлi бiр қасиеттерге ие оның бiр түрi.
Несие түрлерi төмендегiдей жiктеледi:
Мерзiмдерi бойынша:
а) қысқа мерзiмдi(1 жылға дейiн);
ә) орта мерзiмдi(1 жылдан 3-5 жылға дейiн);
б) ұзақ мерзiмдi (3-5 жылдан жоғары)
Несиелеу объектiлерi бойынша:
а) негiзгi қорларға берiлетiн несие;
ә) айналым қорларына берiлетiн несие.
Несиелеу әдiстерi бойынша:
а) қалдық бойынша несиелеу;
ә) айналым бойынша несиелеу. Мысалы:
тұтыну несиесiнiң түрлерi тауарлы
және ақшалай болуы мүмкiн.
Қазақстанда несиелердiң келесi түрлерi дамыған:
Ұлттық Банктiң несиелерi:
а)аукциондық - ұлттық банктiң ақша несие саясатының уақытша құралы
болып табылатын және екiншi деңгейдегi банктерге аукциондық негiзде,
республика банктерiнiң 1 айдан 3 айға берiлетiн қысқа мерзiмдi несиелерге
деген қажеттiлiктерiн қанағаттандыру мақсатындағы берiлетiн несие;
ә)ломбардтық- ұлттық банктiң мемлекеттiк бағалы қағаздарды кепiлге ала
отырып, жоғары пайызбен барiлетiн қысқа мерзiмдi несиенiң түрi;
б)Бюджеттiк-ұлттық банк ҚР қаржы Министірлiгiне қайтарымдылық шартымен
беретiн несиесi;
Екiншi деңгейдегi банктердiң несиелерi:
а)өз айналым қаражаттарының жеткiлiксiздiгiн уақытша толықтыруға;
ә)күрделi жұмсаулымдарды қаржыландыруға;
б)импорттық бойынша котрактiлердi төлеу үшiн берiлетiн импорт;
в)ипотекалық;
г)несиелiк желi негiзiнде- қарыз алушының бiрiншi талап етуi бойынша
және белгiлi бiр кезең бойында келiсiлген лимит шегiнде оған несие беру
туралы банктiң заңдық рәсiмделген мiндеттемесi;
ғ)консорциялық- несиелiк, кепiлдiк немесе басқа да банктiк
операцияларды бiрiгiп жүзеге асыру үшiн қандай да бiр iрi банктiң
қамқорлығы мен уақытша бiрлескен екi немесе одан да көп банктер беретiн
несие, бұл кезде бiр банктiң мүмкiншiлiгi қандай да бiр себептерге
байланысты бұл функцияларды дербес жүргiзуге жетпеуi мүмкiн;
д)тұтыну мақсаттарына;
е)банкаралық.
Банкаралық несиелердiң негiзгi көлемi ұйымдастырылған банкаралық
нарықта аукциондық сату арқылы ұсынылады. Негiзгi кредитор ретiнде iрi
банктер (Халықтық банк, Казкоммерцбанк) болады.
Банк несиелерiн несиелеудiң мақсаттылығына, қарызданушылардың типiне
және қызмет ету санасына байланысты бiрнеше топтарға жiктеуге болады.
Төменде әлемдiк тәжiрибеде банк несиелерiн жiктеудiң негiзгi
критерийлерi ұсынылған:
• борышқорлар типiне байланысты;
• қолдану типiне байланысты;
• қамсыздандыру, сипатына қарай;
• қолдану жағдайларына байланысты;
• несиенi өтеу әдiстерiне байланысты;
• пайыздық мөлшерлеменi сипатына қарай;
• пайызды төлеу әдiсiне қарай;
• несие валютасына қарай;
• несиелердiң санына қарай;
• несиенi өткiзу шарттарына қарай;
• несиелердiң объектiсiне қарай;
Жоғарыда келтiрiлген банк несиелерiнiң топтарын жекелеген сипаттарына
қарай ашып қарастырайық.
1)Банк несиелерiн борышқорлардың типiне қарай жiктеу банк
тәжiрибесiнде кеңiнен таралған. Банк несиелерiнiң осы түрлерiнiң
әрқайсысына сипаттама берсек, сауда-өндiрiстiк кәсiпорындарға несиелер
кәсiпорынның айналым және негiзгi капиталдарын толтыруға капиталды
шығындарды жабу көзi ретiнде де қолдануы мүмкiн. Қысқа мерзiмдi несиелердi
жеңiл және тамақ өнеркәсiбi, сауда-жабдықтау, дайындау салаларындағы
кәсiпорындар кеңiнен пайдаланылады.
2) Қолдану мерзiмiне байланысты банктiк несиелер әдетте 4 түрге
бөлiнедi:
-қысқа мерзiмдi-1 жылға дейiн
-орта мерзiмдi-1-3 жыл
-ұзақ мерзiмдi-3 жылдан жоғары
-талап етуге шейiнгi несиелер
Мерзiмсiз несиелердi онкальды деп атап,анықталмаған мерзiмге, яғни
талап етiлгенге шейiн ұсынады. Мұндай несиелердi борышқор банктiң алғашқы
талабында өтеуi керек.
3) қамсыздандыру сипатына қарай банктiк несиелердiң қамсыздандырылған
және қамсыздандырылмаған сияқты түрлерге ажыратады.
Банктiк несиелердi мыналар қамсыздандыруы мүмкiн:
-мүлiктiк кепiлдiк
-кепiлдемелер мен кепiлгерлiк. (поручительство)
-банктiң пайдасына борышқордың үшiншi тұлғаға ұсынған депиторлық
шоттарының, талаптарының, келiсiмдерiнiң көшуi.
-өтелмеген несиелер үшiн борышқордың жауапкершiлiгiн
сақтандырушы келiсiм-шарттар
-жол және тауар құжаттарымен, бағалы қағаздармен қамсыздандыру
-вексельмен қамсыздандыру
-өмiрдi сақтандыру калитерiмен қамсыздандыру
4) Қолдану жағдайларына байланысты банк несиелерi бiр жылғы және қайта
жаңартылатын болып келедi.
Бiр жылғы несие жағдайында несие беру өз бетiнше, және басқа несие
операцияларынан заңды оқшауланған түрде жүзеге асырылады. Қайта
жаңартылатын несие жағдайында банк пен борышқор арасында ұзақ мерзiмде
қатынаста берiлiп, несие шегi енлгiзiлiп, ортақ уақыты көрсетiледi.
5) Несиенi өтеу әдiсiне қарай мынадай түрлерi ажыратылады:
-Пропорцияналды өтелетiн несиелер, яғни несие негiзгi қарыздың
бөлшектерiне сай белгiлi мерзiм бойында өтелiп отырады.
-Прогрессивтi әдiс. Бұл жағдайда несие өтеу сомасы өсiп отырады.
-Бiр уақытта өтелетiн несиелер, яғни несие бiр мерзiмде өтеледi.
6)Пайыздық мөлшерлеменiң сипатына қарай банктiк несиелердiң екi түрi
ажыратылады.
-тұрақты пайыздық ставкалы несие
-қалқымалы пайыздық ставкалы несие
Тұрақты пайыздық ставка несиелеудiң мерзiмi бойынша өзгерiссiз
қалады. Банктер пайда алу тәуекелдiлiгiнiң төмендеуiне байланысты қалқымалы
% ставка қолданылады.
7)Пайызды төлеу әдiсiне қарай банктiк несиелер:
-қарапайым несие
-дисконтты несие болып бөлiнедi.
Қарапайым несиелерге қарағанда дисконттық несиелердiң мынадай түрлерi
бар:
-бiр банк арқылы ұсынатын несие синдикатталған
(консорциалды) несиелер
-параллельдi несиелер
Қазiр де бiр банк арқылы ұсынылатын несиелер кең таралған. Алайда кейде
несие беруде бiрнеше банктердiң қосылуы қажет болады. Бұл жағдайда арасында
бiр банк менеджер, яғни бастаушы банк болады. Параллельдi несиелер екi
банктен көп банктер арқылы берiледi. Консорциалды несилерге қарағанда
параллельдi несиелердi ұсынушы банктер әрқайсысы өз бетiнше жұмыс iстейдi,
тек келiсiм орындалғаннан соң ортақ шоттарға сай несие келiсiм-шарты
құрылады.
2. Қазақстан Республикасында банктiк несиенiң қазіргі жағдайы
2.1 Банктiк несиелеудiң кезектi мәселелерi.
Банктік қызметтер, оның ішінде несие беру мен салымдарды тарту халық
арасында әрқашан жоғары сұраныста, ал қазіргі қаржы рыногының барлық
бағыттары сапалы дамып және оның активтері өсіп отырған кезде бұл үрдіс
бұрынғыдан да өсе түсуде.
Несиелер пайызы төмен, депозиттер бойынша – жоғары, ресімдеудің
қарапайымдылығы, сондай-ақ түрлі сыйақылар мен бонустар алу мүмкіндігі
сияқты маркетинг шешімдермен күшейтіліп отырған банк несиесі мен
салымдарына қызығушылық арта түсуде.
Ірі банктер офистерінде несие алуды және сәтті депозит орналастыруды
қалағандар кезегі тізілуде. Жалпы қарағанда, несиелер ақысы төмендеп,
клиент банктің кредиттік саясаты талабына сәйкес келсе оның сұранысын несие
қаражаты есебінен қанағаттандыру әбден мүмкін, ал сақталған ақшаны банкке
салу одан да оңай сияқты.
Қазiргi уақытта Қазақстандағы банк сферасы-бұл экономиканың ең
динамикалық дамушы секторларының бiрi. Бiздiң республикада 2 деңгейлi банк
жүйесi бар. Бiрiншi деңгейде мемлекеттiң орталық банкi болып табылатын
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкi, ал екiншi деңгейде-коммерциялық
банктер жатады. Соңғылары бұрын қатаң түрде реттелген, ал қазiр дербестiк
алып күшейтiп бара жатқан банкаралық бәсеке жағдайында қызмет етiп отыр.
Дағдарыс құбылыстары мен инфляциялық процестердi жеңумен байланысты
Қазақстан экономиканың қазiргi проблемалары банк жүйесiнiң одан арғы дамуы
мен жетiлуi үлкен тәжiрибелiк мәндi бiлдiредi.
Қазiргi банктер клиенттерi кең ауқымда қызмет көрсетедi, банк
операцияларының жаңа техникасын қолданады, қызмет көрсетудiң жоғарғы
деңгейiмен қамтамасыз етедi. Банктердiң негiзгi экономикалық функциясы –
жеке тұлғалардың, мемлекеттiк органдарды, кәсiпкерлiк фирмаларды,
ұйымдарды, кәсiпорындарды тұтынушылық және инвестициялық бағытта
қаржылындыруды жүзеге асыратын несиелеу болып табылады. Қаншалықты банктер
өздерiнiң несиелiк қызметiн жақсы атқарса, соншалықты клиенттердiң
экономикалық жағдайы да жақсы болады. Себебi банк несиелерi жаңа
кәсiпорындардың ашылуына септiгiн тигiзедi, жұмыс орындары санының көбеюiне
әкеледi және олардың экономикалық өмiрге икемдiлiгiн қамтамасыз етедi.
Банктiң несиелiк қызметi оны банктiк емес ұйымдардан ерекшелендiретiн
негiзгi критерийлерiнiң бiрi болып табылады. Әлемдiк тәжiрибеде банктiң
пайдасының маңызды мөлшерi несиелеумен тiкелей байланысты.
Қазiргi таңда несиелеу негiзiнен қысқа мерзiмдi сипатқа ие болып
отыр, бұл республикадағы экономикалық тұрақсыздыққа байланысты банктердiң
пайда алуын қысқа мерзiмде ғана жүзеге асырылуымен түсiндiрiледi. Ал
борышқорларға қысқа мерзiмдi несие жетiспеушiлiктер орнын уақытша толтыруды
салыстырмалы төмен пайыздық ставка арқылы қамтамасыз етуге мүмкiндiк
бередi. Сонымен қатар, борышқор үшiн маңызды аргумент болып, борышқорларға
салықтық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кiрiспе
1.Банктiк несие: теориялық әдістемелік негіздері
1.1.Банктiк несие мәнi және экономикалық ролi
1.2.Банктiк несиенiң функциялары мен түрлерi
2. Қазақстан Республикасында банктiк несиенiң қазіргі жағдайы
2.1.Банктiк несиелеудiң кезектi мәселелерi
2.2. Банктік несиелеудің даму статистикасы
Қорытынды.
Пайдаланған әдебиеттер.
Кiрiспе
Осы курстық жұмыстың тақырыбы банктiк несие және оның экономиканың
дамуында алатын ролi кезектi тақырыбтардың бiрi болып табылады. Өйткенi,
қазiргi нарықтық экономика жағдайында тұрғындар өз қажеттiлiктерiн
қанағаттандыру үшiн несие алуға ұмтылады, ал коммерциялық банктер өз
қызметiн пайда табу мақсатында несиелеу процесi арқылы жүзеге асырып отыр.
Республикамызда нарықтық қатынастар қалыптасқалы берi, күтпеген
экономикалық әлеуметтiк өзгерiстер болды. Банктер жекелендiрiлiп, әр түрлi
меншiк нысандары кәсiпорындар дами бастады. Сәйкесiнше, уақытша босаған
ресурстарға деген қажеттiлiк одан сайын өсiп, банктердiң несиелiк әрекетi
жаңа мазмұнға ие болды. Кәсiпорындардың қарқынды дамуы экономикамызда өз
ықпалын тигiзерi сөзсiз. Банктер уақытша босаған ресурстарды жеке және
заңды тұлғаларға мерзiмдiлiк, төлемдiлiк, қайтарымдылық негiзде уақытша
пайдалануға беру арқылы кәсiпорындардың, яғни экономикамыздың қозғаушы
күшiне айналды.
Несие нарығы ақшаның экономикадағы мол өндiрiсiнен пайда болды. Несие
тұтынушыларға көп уақытқа пайдаланатын тауарлар алу, үй құрылысын жүргiзу,
т.б. үшiн керек. Өндiрушiлер өздерiнiң инвестицияларын қаржыландыру үшiн
ақшаны қарызға алады. Мемлекетте өз шығындарын жабу үшiн несиенi
пайдалануға мәжбүр болады. Несиенiң өнiм өткiзу мен өндiрiс процесiнiң
үздiксiздiгiн қамтамасыз етуде ролi зор. Өндiрiстiң көбеюiне, ақша айналымы
сферасында да, инфляция кезiнде де несие ролi зор болып табылады.
Банктiк несие экономиканың дамуына үлкен әсер тигiзедi. Банктiк
несиенiң қазiргi жүйесi нарықтық қатынастардың қалыптасуы мен дамуына,
өндiрiстiң тиiмдiлiгiн жоғарлатуға, мемлекеттiк экономиканың нығаюына,
айналымдағы ақша массасының негiзсiз көбеюiн шектеуге, инфляциялық
процестердi болдырмауға және Ұлттық валютаны нығайтуға бағытталған.
Курстық жұмыстың мақсаты - ҚР-ның қазiргi таңдағы банктердiң несиелеу
процесiнiң экономикада алатын орнына баға беру, несиелеумен байланысты
туындайтын проблемаларды анықтап, оларды шешу жолдарын қарастыру.
1. Банктiк несие: теориялық әдістемелік негіздері
1.1 Банктiк несие мәнi және экономикалық ролi
Несие-өндiрiстiк қатынастарды бiлдiретiн экономикалық категория. Несие
экономикалық категория ғана емес, сонымен қатар тарихи категория екенiн
атап өту керек. Ол өндiрiстiк күштердi тек белгiлi бiр дамуында пайда
болады. Экономикалық категориялар - жалпы тарихи категориялар. Несиенiң
және несиелiк қатынастарды пайда болуына табиғи негiз, тауар шаруашылығы
болып табылады.
Қолдан-қолға тауарлардың қозғалысы ретiнде тауарлар айырбасы, қызметтер
айырбасы несие жайындағы қатынастың пайда болуына негiз болып табылады.
Ақша қажеттiлiгiн қамтамасыз ететiн себептер, несие қажеттiлiгiнiң де
себептерi болып табылады.
Несиенiң мәнiн ашу-бұл несиенi экономикалық қатынастарды бiртұтас
жүйенiң элементi ретiнде көрсететiн, оның мәндi анықтығын бiлдiретiн
сапаларын тану болып табылады.
Нарықтық экономикада несиенің негізгі формасы банк несиесі. Бұл
жағдайда несие қатынасының обьектісіне ссуданы ақшалай қаражатпен беру
процесі жатады. Мұндай несие уақытша қаржылай көмекке мұқтаж мамандырылған
қаржы-несие ұйымдарына, көбінесе банктерге, қарыз алушы кәсіпорындарға,
ұйымдарға, халыққа, мемлекетке беріледі.
Несиелiк мәмiледе қатынас субъектiлерi қарыз берушi және алушы болады.
Кредитор мен қарыз алушының қалыптасуы тауар өндiрiсi мен тауар айналысы
негiзiнде жүредi.
Кредитор-несиелiк мәмiленiң қарызды ұсынушы жағы. Қарыз беру үшiн
кредитордың қарамағында белгiлi бiр қаражаттар болуы керек. Оның көздерi өз
қорлары, ресустары, өз кезегiнде қайтарымдық негiзiнде ұдайы өндiрiс
процесiнiң басқа субъектiлерiнен алынған ресустар бола алады. Қазiргi
уақыттағы шаруашылықта кредитор-банк қарызды тек өз меншiгiндегi ресустар
есебiнен ғана емес, оның шаттарында сақтаулы тартылған қаражаттар есебiнен
де, сонымен қатар акция және облигацияларды орналастыру арқылы жинақталған
қаражаттар есебiнен де бере алады.
Қарыз алушы-несиелiк қатынастың, несиенi алушы және алған қарызды
қайтаруға мiндеттi жағы болып келедi. Борышқор және қарыз алушы бiр-бiрiне
жақын, бiрақ шамасы бiрдей түсiнiк емес. Борыш-мiндеттi жалпы сипаттайтын
анағұрлым кең түсiнiк. Несиелiк мәмiлеге сәйкес борышқор туралы емес, қарыз
алушы туралы айту керек.
Сонымен, банктік несие - бұл банктің қарыз берушімен немесе қарыз
алушымен сәйкес ұсынатын немесе тартылатын несиесі.
Банк несиесінің бірінші ерекшелігі – банк өз қарыз алушыларына несиені
өзінің капиталынан ғана емес, сонымен бірге, тартылған ресурстардан да
(заңды және жеке тұлғалардың депозитінен) береді.Мысалы: Қазақстан
банктердің несие ресурстарындағы өзіндік капиталының үлесі шамамен алғанда
18-20 % - ды құрайды, ал қалғаны тартылған ресурстар (депозиттер,
банкаралық қарыз ақшалар).
Банк несиенің екінші ерекшелігі – шаруашылық айналымға әлі түсе
қоймаған, кәсіпорындардың, ұйымдардың және халықтық банкке орналастырған
уақытша бос қаражатын банк ссудаға береді.
Банк несиесінің үшінші ерекшілігі – банк ақшалай қаражатты ссудаға
өздігінен өсетін құн ретінде болатын капитал формасында береді.
Мәселенің мәнісі мынада: қарыз алушы бұл ссуданы пайдаланғаны үшін
банкке пайыз төлейді.Қарыз алушы осы несиені өндіріс саласында
пайдаланғаннан кейін пайда алады, әрі оның есебінен несиелерге пайыз
төлейді. Несиеге қажеттілік оның ажырағысыз атрибуты болып табылады. Банк
несиесінің айналыс саласына ғана қызмет ететін коммерциялық несиеден
айырмашылығы, ол сонымен қатар, өндіріс саласына және жинақтау саласына да
қызмет етеді. Банк несиесінің қолданылу аясы коммерциялық несиеге қарағанда
әлдеқайда кең, өйткені коммерциялық несие – несие мәмілесінің бағытымен,
мерзімімен және сомасымен шектеліп қалған.
Банк несиесі банк пен қарыз алушының арасында несие келісімшарты немесе
несие келісімі бекітілгеннен кейін беріледі.
Банк несиесінің мақсаты: негізгі және айналым капиталын арттыру,
маусымдық қорларды толықтыру, вексельдер есебі және оны қайта есептеу,
халықты несиелеу.
1.2.Банктiк несиенiң функциялары мен түрлерi
Экономикалық әдебиеттерде несиенiң негiзi 2 формасы қарастырылады:
коммерциялық және банктiк. Сонымен қатар көптеген жарияланымдарда несие
формаларына: тұтыну, мемлекеттiк, халықаралық, үкiметаралық, фирмалық және
т.б. жатқызады.
Коммерциялық несие-бұл жеткiзушiнiң сатып алушыға ұсынған тауары
немесе көрсетiлген қызметi үшiн төлемдi кейiнгi қалдыруы. Несиенiң осы
формасының объектiсi ретiнде тауарлық капитал қызмет атқарады.
Банктiк несие- бұл банктердiң, арнайы несие-қаржылық мекемелердiң қарыз
алушыларға ақшалай қарыз түрiнде беретiн несиесi.Банктiк несие коммерциялық
несиенiң шектеулерiн жояды. Бос ақшалай капиталдар кез-келген өндiрiс
саласына берiледi және несие арқылы кез-келген бағытта қозғала алады.
Тұтыну несиесi-бұл тұрғындарға тұтыну тауарларын сатып алу және
тұрмыстық қызметтердi төлеу үшiн коммерциялық және банктiк формада
берiлетiн несие. Тұтыну несиенiң негiзгi мiндетi-тұрғындарға тауарларды
сатуға қолдау көрсету. Тұтыну несиесi негiзiнен қымбат тұратын тауарларды
сатып алу кезiнде: автомобильдердi, электр тұрмыстық құралдарды, жиһаздарды
және т.б. пайдаланылады. Тауар қымбат болған сайын, несие де жиi
қолданылады.
Дербес несиелер-бұл жеке тұлғаларға ақшалай формада беретiн банктiк
қарыздар. Бұл несиелердi көбiнесе жас жанұялар және бiлiм алудың бүкiл
кезеңiне қарыздарын 5 жыл iшiнде өтеу үшiн оқуға түскен студенттер алады.
Ипотекалық несие-жылжымайтын мүлiктердi, жердi, тұрғын үй және
өндiрiстiк ғимараттарды кепiлдiкке ала отырып берiлетiн қарыз.
Халықаралық несие-валюталық және тауарлық ресурстарды қайтарымдылық
және пайыздар төлеу шарттарымен беру бойынша байланысты халықаралық
экономикалық қатынастар сферасындағы қарыз капиталының қозғалыс формасы.
Несиенiң түрлерi бұл белгiлi бiр түрдегi экономикалық қатынас ретiнде
несиеден келiп шығатын белгiлi бiр қасиеттерге ие оның бiр түрi.
Несие түрлерi төмендегiдей жiктеледi:
Мерзiмдерi бойынша:
а) қысқа мерзiмдi(1 жылға дейiн);
ә) орта мерзiмдi(1 жылдан 3-5 жылға дейiн);
б) ұзақ мерзiмдi (3-5 жылдан жоғары)
Несиелеу объектiлерi бойынша:
а) негiзгi қорларға берiлетiн несие;
ә) айналым қорларына берiлетiн несие.
Несиелеу әдiстерi бойынша:
а) қалдық бойынша несиелеу;
ә) айналым бойынша несиелеу. Мысалы:
тұтыну несиесiнiң түрлерi тауарлы
және ақшалай болуы мүмкiн.
Қазақстанда несиелердiң келесi түрлерi дамыған:
Ұлттық Банктiң несиелерi:
а)аукциондық - ұлттық банктiң ақша несие саясатының уақытша құралы
болып табылатын және екiншi деңгейдегi банктерге аукциондық негiзде,
республика банктерiнiң 1 айдан 3 айға берiлетiн қысқа мерзiмдi несиелерге
деген қажеттiлiктерiн қанағаттандыру мақсатындағы берiлетiн несие;
ә)ломбардтық- ұлттық банктiң мемлекеттiк бағалы қағаздарды кепiлге ала
отырып, жоғары пайызбен барiлетiн қысқа мерзiмдi несиенiң түрi;
б)Бюджеттiк-ұлттық банк ҚР қаржы Министірлiгiне қайтарымдылық шартымен
беретiн несиесi;
Екiншi деңгейдегi банктердiң несиелерi:
а)өз айналым қаражаттарының жеткiлiксiздiгiн уақытша толықтыруға;
ә)күрделi жұмсаулымдарды қаржыландыруға;
б)импорттық бойынша котрактiлердi төлеу үшiн берiлетiн импорт;
в)ипотекалық;
г)несиелiк желi негiзiнде- қарыз алушының бiрiншi талап етуi бойынша
және белгiлi бiр кезең бойында келiсiлген лимит шегiнде оған несие беру
туралы банктiң заңдық рәсiмделген мiндеттемесi;
ғ)консорциялық- несиелiк, кепiлдiк немесе басқа да банктiк
операцияларды бiрiгiп жүзеге асыру үшiн қандай да бiр iрi банктiң
қамқорлығы мен уақытша бiрлескен екi немесе одан да көп банктер беретiн
несие, бұл кезде бiр банктiң мүмкiншiлiгi қандай да бiр себептерге
байланысты бұл функцияларды дербес жүргiзуге жетпеуi мүмкiн;
д)тұтыну мақсаттарына;
е)банкаралық.
Банкаралық несиелердiң негiзгi көлемi ұйымдастырылған банкаралық
нарықта аукциондық сату арқылы ұсынылады. Негiзгi кредитор ретiнде iрi
банктер (Халықтық банк, Казкоммерцбанк) болады.
Банк несиелерiн несиелеудiң мақсаттылығына, қарызданушылардың типiне
және қызмет ету санасына байланысты бiрнеше топтарға жiктеуге болады.
Төменде әлемдiк тәжiрибеде банк несиелерiн жiктеудiң негiзгi
критерийлерi ұсынылған:
• борышқорлар типiне байланысты;
• қолдану типiне байланысты;
• қамсыздандыру, сипатына қарай;
• қолдану жағдайларына байланысты;
• несиенi өтеу әдiстерiне байланысты;
• пайыздық мөлшерлеменi сипатына қарай;
• пайызды төлеу әдiсiне қарай;
• несие валютасына қарай;
• несиелердiң санына қарай;
• несиенi өткiзу шарттарына қарай;
• несиелердiң объектiсiне қарай;
Жоғарыда келтiрiлген банк несиелерiнiң топтарын жекелеген сипаттарына
қарай ашып қарастырайық.
1)Банк несиелерiн борышқорлардың типiне қарай жiктеу банк
тәжiрибесiнде кеңiнен таралған. Банк несиелерiнiң осы түрлерiнiң
әрқайсысына сипаттама берсек, сауда-өндiрiстiк кәсiпорындарға несиелер
кәсiпорынның айналым және негiзгi капиталдарын толтыруға капиталды
шығындарды жабу көзi ретiнде де қолдануы мүмкiн. Қысқа мерзiмдi несиелердi
жеңiл және тамақ өнеркәсiбi, сауда-жабдықтау, дайындау салаларындағы
кәсiпорындар кеңiнен пайдаланылады.
2) Қолдану мерзiмiне байланысты банктiк несиелер әдетте 4 түрге
бөлiнедi:
-қысқа мерзiмдi-1 жылға дейiн
-орта мерзiмдi-1-3 жыл
-ұзақ мерзiмдi-3 жылдан жоғары
-талап етуге шейiнгi несиелер
Мерзiмсiз несиелердi онкальды деп атап,анықталмаған мерзiмге, яғни
талап етiлгенге шейiн ұсынады. Мұндай несиелердi борышқор банктiң алғашқы
талабында өтеуi керек.
3) қамсыздандыру сипатына қарай банктiк несиелердiң қамсыздандырылған
және қамсыздандырылмаған сияқты түрлерге ажыратады.
Банктiк несиелердi мыналар қамсыздандыруы мүмкiн:
-мүлiктiк кепiлдiк
-кепiлдемелер мен кепiлгерлiк. (поручительство)
-банктiң пайдасына борышқордың үшiншi тұлғаға ұсынған депиторлық
шоттарының, талаптарының, келiсiмдерiнiң көшуi.
-өтелмеген несиелер үшiн борышқордың жауапкершiлiгiн
сақтандырушы келiсiм-шарттар
-жол және тауар құжаттарымен, бағалы қағаздармен қамсыздандыру
-вексельмен қамсыздандыру
-өмiрдi сақтандыру калитерiмен қамсыздандыру
4) Қолдану жағдайларына байланысты банк несиелерi бiр жылғы және қайта
жаңартылатын болып келедi.
Бiр жылғы несие жағдайында несие беру өз бетiнше, және басқа несие
операцияларынан заңды оқшауланған түрде жүзеге асырылады. Қайта
жаңартылатын несие жағдайында банк пен борышқор арасында ұзақ мерзiмде
қатынаста берiлiп, несие шегi енлгiзiлiп, ортақ уақыты көрсетiледi.
5) Несиенi өтеу әдiсiне қарай мынадай түрлерi ажыратылады:
-Пропорцияналды өтелетiн несиелер, яғни несие негiзгi қарыздың
бөлшектерiне сай белгiлi мерзiм бойында өтелiп отырады.
-Прогрессивтi әдiс. Бұл жағдайда несие өтеу сомасы өсiп отырады.
-Бiр уақытта өтелетiн несиелер, яғни несие бiр мерзiмде өтеледi.
6)Пайыздық мөлшерлеменiң сипатына қарай банктiк несиелердiң екi түрi
ажыратылады.
-тұрақты пайыздық ставкалы несие
-қалқымалы пайыздық ставкалы несие
Тұрақты пайыздық ставка несиелеудiң мерзiмi бойынша өзгерiссiз
қалады. Банктер пайда алу тәуекелдiлiгiнiң төмендеуiне байланысты қалқымалы
% ставка қолданылады.
7)Пайызды төлеу әдiсiне қарай банктiк несиелер:
-қарапайым несие
-дисконтты несие болып бөлiнедi.
Қарапайым несиелерге қарағанда дисконттық несиелердiң мынадай түрлерi
бар:
-бiр банк арқылы ұсынатын несие синдикатталған
(консорциалды) несиелер
-параллельдi несиелер
Қазiр де бiр банк арқылы ұсынылатын несиелер кең таралған. Алайда кейде
несие беруде бiрнеше банктердiң қосылуы қажет болады. Бұл жағдайда арасында
бiр банк менеджер, яғни бастаушы банк болады. Параллельдi несиелер екi
банктен көп банктер арқылы берiледi. Консорциалды несилерге қарағанда
параллельдi несиелердi ұсынушы банктер әрқайсысы өз бетiнше жұмыс iстейдi,
тек келiсiм орындалғаннан соң ортақ шоттарға сай несие келiсiм-шарты
құрылады.
2. Қазақстан Республикасында банктiк несиенiң қазіргі жағдайы
2.1 Банктiк несиелеудiң кезектi мәселелерi.
Банктік қызметтер, оның ішінде несие беру мен салымдарды тарту халық
арасында әрқашан жоғары сұраныста, ал қазіргі қаржы рыногының барлық
бағыттары сапалы дамып және оның активтері өсіп отырған кезде бұл үрдіс
бұрынғыдан да өсе түсуде.
Несиелер пайызы төмен, депозиттер бойынша – жоғары, ресімдеудің
қарапайымдылығы, сондай-ақ түрлі сыйақылар мен бонустар алу мүмкіндігі
сияқты маркетинг шешімдермен күшейтіліп отырған банк несиесі мен
салымдарына қызығушылық арта түсуде.
Ірі банктер офистерінде несие алуды және сәтті депозит орналастыруды
қалағандар кезегі тізілуде. Жалпы қарағанда, несиелер ақысы төмендеп,
клиент банктің кредиттік саясаты талабына сәйкес келсе оның сұранысын несие
қаражаты есебінен қанағаттандыру әбден мүмкін, ал сақталған ақшаны банкке
салу одан да оңай сияқты.
Қазiргi уақытта Қазақстандағы банк сферасы-бұл экономиканың ең
динамикалық дамушы секторларының бiрi. Бiздiң республикада 2 деңгейлi банк
жүйесi бар. Бiрiншi деңгейде мемлекеттiң орталық банкi болып табылатын
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкi, ал екiншi деңгейде-коммерциялық
банктер жатады. Соңғылары бұрын қатаң түрде реттелген, ал қазiр дербестiк
алып күшейтiп бара жатқан банкаралық бәсеке жағдайында қызмет етiп отыр.
Дағдарыс құбылыстары мен инфляциялық процестердi жеңумен байланысты
Қазақстан экономиканың қазiргi проблемалары банк жүйесiнiң одан арғы дамуы
мен жетiлуi үлкен тәжiрибелiк мәндi бiлдiредi.
Қазiргi банктер клиенттерi кең ауқымда қызмет көрсетедi, банк
операцияларының жаңа техникасын қолданады, қызмет көрсетудiң жоғарғы
деңгейiмен қамтамасыз етедi. Банктердiң негiзгi экономикалық функциясы –
жеке тұлғалардың, мемлекеттiк органдарды, кәсiпкерлiк фирмаларды,
ұйымдарды, кәсiпорындарды тұтынушылық және инвестициялық бағытта
қаржылындыруды жүзеге асыратын несиелеу болып табылады. Қаншалықты банктер
өздерiнiң несиелiк қызметiн жақсы атқарса, соншалықты клиенттердiң
экономикалық жағдайы да жақсы болады. Себебi банк несиелерi жаңа
кәсiпорындардың ашылуына септiгiн тигiзедi, жұмыс орындары санының көбеюiне
әкеледi және олардың экономикалық өмiрге икемдiлiгiн қамтамасыз етедi.
Банктiң несиелiк қызметi оны банктiк емес ұйымдардан ерекшелендiретiн
негiзгi критерийлерiнiң бiрi болып табылады. Әлемдiк тәжiрибеде банктiң
пайдасының маңызды мөлшерi несиелеумен тiкелей байланысты.
Қазiргi таңда несиелеу негiзiнен қысқа мерзiмдi сипатқа ие болып
отыр, бұл республикадағы экономикалық тұрақсыздыққа байланысты банктердiң
пайда алуын қысқа мерзiмде ғана жүзеге асырылуымен түсiндiрiледi. Ал
борышқорларға қысқа мерзiмдi несие жетiспеушiлiктер орнын уақытша толтыруды
салыстырмалы төмен пайыздық ставка арқылы қамтамасыз етуге мүмкiндiк
бередi. Сонымен қатар, борышқор үшiн маңызды аргумент болып, борышқорларға
салықтық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz