Табиғат пайдалану мен қоршаған ортаны қорғау саласындағы басқарудың ұйымдық-қүқықтық нысандары

Кіріспе
Қолданылған әдебиеттер

ҚР Экологиялық кодексінде Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік реттеудің және табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы мемлекеттк басқарудың негізгі ережелері - деп аталатын 6-бабы бар. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік реттеулерге жататындар:
• қопшаған ортаны қорғау саласындағы қызметті лицензиялау; экологиялық нормалау;
• қоршаған ортаны қорғау саласындағы техникалық реттеу; мемлекеттік экологиялық сараптама; экологиялық рұқсаттар беру; мемлекеттік экологиялық бақылау;
• қоршаған ортаны қорғауды экономикалық реттеу жүйесін, неғүрлым экологиялық таза технологияларды енгізуді ынталандыру, табиғат іс-шараларын қаржыландыру жүйесі; мемлекеттік экологиялық мониторинг;
• табиғат пайдаланушыларды, қоршаған ортаны ластау көздері мен учаскелерін мемлекеттік есепке алуды;
• экологиялық білім беру мен ағарту істерін қамтиды. табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы мемлекеттік басқару: табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы мемлекеттік жоспарлау; табиғи ресурстарды қорғауға, пайдалануға жэне молықтыруға мемлекеттік бақылау жасау; табиғи ресурстарды пайдалану қүқығына лицензиялар, рұқсаттар беруді жэне шарттар (келісімшарттар) жасасу;
• табиғи ресурстарды қалпына келтіру мен молықтыруды, ресурс үнемдейтін технологияларды енгізуді ұйымдастыру; табиғи ресурстардың мониторингі мен кадастрларын жүргізу; табиғи ресурстарды пайдалануға лимиттер белгілеу мен квоталар бөлу; табиғи ресурстарды пайдалануды, қалпына келтіру мен молықтыруды жүзеге асыратын мемлекеттік заңды түлғаларды басқару; табиғи ресурстарды қорғауды ұйымдастыруды қамтиды.
Мақсатты арнауы жағынан мемлекеттік басқару мен мемлекеттік реттеудің принциптік айырмашылықтар жоқ. Іс жүзінде мемлекеттік экономикалық немесе өзге де процестердегі эртүрлі қатысуының өлшем бірлігі (көп немесе аз) туралы әңгіме болуы мүмкін.

1. С.Т.Күлтелеев, Е.Ш.Рахметов ҚР экологиялық құқығы. Алматы, 2008.
2. « www.Google.com »

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Табиғат пайдалану мен қоршаған ортаны қорғау саласындағы басқарудың ұйымдық-
қүқықтық нысандары. Табиғат пайдалану мен қоршаған ортаны қорғаудың
экономикалық тетігінің құқықтық негіздері.

ҚР Экологиялық кодексінде Қоршаған ортаны қорғау саласындағы
мемлекеттік реттеудің және табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы
мемлекеттк басқарудың негізгі ережелері - деп аталатын 6-бабы бар. Қоршаған
ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік реттеулерге жататындар:
• қопшаған ортаны қорғау саласындағы қызметті лицензиялау; экологиялық
нормалау;
• қоршаған ортаны қорғау саласындағы техникалық реттеу; мемлекеттік
экологиялық сараптама; экологиялық рұқсаттар беру; мемлекеттік
экологиялық бақылау;
• қоршаған ортаны қорғауды экономикалық реттеу жүйесін, неғүрлым
экологиялық таза технологияларды енгізуді ынталандыру, табиғат іс-
шараларын қаржыландыру жүйесі; мемлекеттік экологиялық мониторинг;
• табиғат пайдаланушыларды, қоршаған ортаны ластау көздері мен
учаскелерін мемлекеттік есепке алуды;
• экологиялық білім беру мен ағарту істерін қамтиды. табиғи ресурстарды
пайдалану саласындағы мемлекеттік басқару: табиғи ресурстарды
пайдалану саласындағы мемлекеттік жоспарлау; табиғи ресурстарды
қорғауға, пайдалануға жэне молықтыруға мемлекеттік бақылау жасау;
табиғи ресурстарды пайдалану қүқығына лицензиялар, рұқсаттар беруді
жэне шарттар (келісімшарттар) жасасу;
• табиғи ресурстарды қалпына келтіру мен молықтыруды,
ресурс үнемдейтін технологияларды енгізуді ұйымдастыру; табиғи
ресурстардың мониторингі мен кадастрларын жүргізу; табиғи ресурстарды
пайдалануға лимиттер белгілеу мен квоталар бөлу; табиғи ресурстарды
пайдалануды, қалпына келтіру мен молықтыруды жүзеге асыратын
мемлекеттік заңды түлғаларды басқару; табиғи ресурстарды қорғауды
ұйымдастыруды қамтиды.
Мақсатты арнауы жағынан мемлекеттік басқару мен мемлекеттік реттеудің
принциптік айырмашылықтар жоқ. Іс жүзінде мемлекеттік экономикалық немесе
өзге де процестердегі эртүрлі қатысуының өлшем бірлігі (көп немесе аз)
туралы әңгіме болуы мүмкін.

Қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау

Қоршаған ортаға келтірілген залалды экономикалық бағалау - қоршаған ортаны
жэне табиғи ресурстардың түлыну қасиеттерін қалпына келтіру үшін қажетті
шығындардың қүндық көрінісі.
Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уэкілетті органның лауазымды
түлғаларды қоршаған ортаға залал келтіру фактісі анықталған күннен бастап
бір ай мерзімі ішінде қажетті материалдарды жинау мен талдауды жүргізеді
жэне келтірілген залалға экономикалық бағалауды белгілейді.
Атмосфералық ауаны және су ресурстарын белгіленген нормативтерден
тыс ластаудан, сондай-ақ өндіріс пен түлыну қалдықтарын, оның ішінде
радиоактивті қалдықтарды белгіленген нормативтерден тыс орналастырудан
келтірілген залалды экономикалық бағалау Қазақстан Республикасының Үкіметі
белгілейтін ережелерге сэйкес тура немесе жанама эдістермен айқындалады.
Залалды экономикалық бағалаудың тура әдісі неғүрлым тиімді
инженерлік, ұйымдық-техникалық және технологиялық іс-шаралар арқылы
қоршаған ортаны қалпына келтіруге жұтаңдаған табиғи ресурстардың орнын
толтыруға, тірі организмдерді сауықтыруға қажетті нақты шығындарды
анықтаудан тұрады.
Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның лауазымды
түлғалары бірінші кезекте қоршаған ортаға залал келтірген түлғаның қоршаған
ортаны қалпына келтіру жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыру мүмкіндігін
қарастырады.
Залалды тура әдіспен экономикалық бағалау кезінде қоршаған ортаны
қорғау саласындағы уәкілетті органның лауазымды адамдары тэуелсіз
сарапшыларды тарта алады. Сарапшылар ретінде экологиялық аудиторлар,
жобалау, инженерлік жэне ғылыми ұйымдардың мамандары қатыса алады.
Тәулсіз сарапшылар жұмысына ақы төлеу жөніндегі міндет қоршаған ортаға
залал келтірген түлғаға жүктеледі.
Залалды экономикалық бағалаудың жанама эдісі залалды экономикалық
бағалаудың тура эдісін колдану мүмкін болмаған жағдайда қолданылады.
Залалды экономикалық бағалаудың жанама әдісі қоршаған ортаға эсер ету
түрлеріне қарай залалды әрбір ингредиент бойынша жиынтықтау жолымен
айқындалады.
Өндірістік экологиялық бақылаудьщ мазмұны бэрінен бүрын кәсіпорынның
ерекшеліктеріне байланысты. Экологиялық бақылауды кәсілорын басшысы,
функционалды қызмет басшылары жэне өндірістік бөлімшелердің (бас инженер,
энергетик, технолог, механик т.б).
Өндірістік экологиялық бақылау жекелеген өндірістің немесе
кэсіпорынның шеңберінде қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шаралары мен
жоспарларының орындалуын қамтамасыз етуді өзіне міндет етіп қояды.
Бақылаудың бұл түрі, кәсіпорынның қызметтері қоршаған ортаға немесе
жекелген құрауыштарына зиянды эсер келтірген жағдайда жүргізіледі.
Өндірістік экологиялық бақылауды жүргізудің тэртібі мен табиғат
пайдаланушылардың өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезіндегі
құқықтары мен міндеттері Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің
129-133-баптарында айқындалған.
Қоғамдық экологиялық бақылау экологиялық бақылау түрлерінің жүйесін
аяқтайды. Мемлекеттік бақылауға қарағанда, оның міндетті күші жоқ, оның
қорытындылары қоғамдық экологиялық ұйымдардың кеңес беру сипатын алған.

Қоршаған ортаға әсерлерді бағалау үғымы.

,Шаруашылық жэне өзге де қызметтерді негіздейтін қүжатнаманы
эзірлеудің маңызды сатысы қоршаған ортаға эсерді бағалау жүргізу болып
табылады. Бүл қүжаттаманы мемлекеттік экологиялық сараптамаға үсынуға дейін
жасайды.
Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 35-бабына сэйкес,
Қоршаған ортаға эсерді бағалау - шаруашылық жэне өзге де қызметтің қоршаған
орта мен адам денсаулығына ықтимал салдарлары бағаланатын, Қазақстан
Республикасы экологиялық заңнамасының талаптары ескеріле отырып, қолайсыз
зардаптарды табиғи экологиялық жүйелер мен табиғи ресурстардың жойылуын,
жұтаңдауын, бүлінуін жэне сарқылуын) болдырмау, қоршаған ортаны сауықтыру
жөніндегі шаралар эзірленетін рэсім.
Қоршаған ортаға эсер ететін шаруашылық жэне өзге де жобаларды, қоршаған
ортаға әсерін бағаламай эзірлеуге жэне іске асыруға тыйым салынады. Әсерді
бағалау нэтижелерін жоспарлау алдындағы, жоспарлау қүжатнамасының, жобалау
алдындағы жэне жобалау құжаттамасының ажырамас бөлігі болып табылады.

Қоршаған ортаға әсерді бағалаудың кезеңдері және оларды жүргізудің
тәртібі.

Қоршаған ортаға эсерді бағалау мынадай кезеңдерді қамтиды:
1-кезең. Аумақты бағалау (қоршаған ортаның жай-күйін шолу), объектіні
орналастыруға арналған учаскені оңтайлы таңдауды негіздеу үшін орындалады;
2-кезең. Инвестициялардың негіздемесіне (жобалардың техни калық-
экономикалық негіздемесіне) ілеспе жасалатын қоршаған ортаға эсерді алдын
ала бағалау;
3-кезең. Әсерді бағалау, ол жобаны іске асырудың немесе шаруашылық жэне
өзге де қызметті одан эрі жүзеге асырудың ықтимал эсерлерін толық жэне
кешенді талдау, баламалы нүхқаларды негіздеу жэне қоршаған ортаны қорғауды
басқару жоспарын (бағдарламасын) эзірлеу мақсатында орындалады.
4-кезең. Жұмыс жобасы қүрамындағы Қоршаған ортаны қорғау бөлімі, ол
қоршаған ортаға қолайсыз эсерлерді болдырмау жөніндегі техникалық
шешімдерді қамтиды;
5-кезең. Жобалаудан кейінгі талдау, ол шаруашылық жэне өзге де қызметті
жүзеге асыру басталғаннан кейін бір жыл өткен соң объектінің қоршаған
ортаға қауіпсіздігін растау жэне табиғат қорғау іс-шараларына түзету енгізу
үшін жүзеге асырылады. Қоршаған ортаға эсерді бағалаудың 3-кезеңінде
ҚР Экологиялық кодексіне сэйкес қоршаған ортаға эмиссиялардың норматив-
тері эзірленеді (ҚР ЭК 37-бабы).
Қоршаған ортаға эсерді бағалауды қоршаған орта саласындағы жұмыстарды
орындау мен қызметтер көрсетуге лицензия алған жеке және заңды түлғалар
жүзеге асырады.
Қоршаған ортаға эсерді бағалау жүргізу процесінде табиғи орта мен
адам денсаулығына теріс жэне оң эсерлер есепке алынуы тиіс (ҚР ЭК 39-бабы).
Әсер ету бағасының қоршаган орта мен экологиялық
сараптамаға қатынасы.

Қоршаған ортаға эсерді бағалау мен экологиялық сараптама біртұтас
құқықтық институттың өзара байланысты элементтері болып табылады.
Қоршаған ортаға эсерді бағалау мен экологиялық сараптама екеуі де бір
мақсатты көздейді:
қоршаған ортаға ықтимал зиянды эсерді талдау мен бағалау;
осындай эсерлерді болдырмауға қоршаған ортаны қорғау саласындағы
заңнама талаптарында, жобаларында көзделген тиісті
шараларды қолдану. Дегенмен, эсерді бағалау мен кологиялық
сараптаманың арасында айырмашылықтар бар. Қоршаған ортаға эсерді бағалау
негіздеу болатын құжаттаманы эзірлеу барысында, кейде
жобалау процесі басталғанға дейін жүргізіледі. Бағалауды тапсырыс
берушінің өзі жасайды. Ал, экологиялық сараптама біткен жобалау жэне
жобалау алды құжаттамасына қатысты жүзе-ге асырылады. Оны Қоршаған
ортаны қорғау министрлігінің құрған арнаулы сараптама комиссиялары
жүргізеді.

Экологиялық сараптама түрлері, мақсаттары және объектілері.

Қазақстан Республикасында мемлекеттік экологиялық сараптама жэне қоғамдық
экологиялық сараптама жүзеге асырылады. Экологиялық сараптама:
Жоспарланып отырған басқарушылық, шаруашылық, инвестициялық, норма шығару
жэне өзге де қызметті іске асырудың қоршаған орта мен халықтың денсаулығына
ықтимал теріс зардаптарын айқындау жэне шектеу;Экономикалық даму мен
қоршаған ортаны қорғау мүдделерінің балансын сақтау, сондай-ақ табиғат
пайдалану процесінде үшінші тараптарға залал келтіруді болдырмау мақсатында
жүргізіледі.

Мемлекеттік экологиялық сараптама объектілері.

Міндетті мемлекеттік экологиялық сараптамаға мыналар жатады:
Жоспарланып отырған шаруашылық жэне өзге де қызмет жобалары жэне оларға
ілеспе, ҚР Экологиялық кодексінде айқындалған кезеңдерге сэйкес қоршаған
ортаға әсерді бағалау материалдары;
Табиғат пайдалану мэселелеріне қатысты жоспарлау алдындағы жэне жобалау
алдындағы құжатнаманың барлық түрлері, болжамдардың, экологиялық жэне өзге
де бағдарламалардың жобалары, мемлекеттік органдар мен үйымдар қызметі
негізгі бағыттарының тү_жырымдамалары, мемлекеттік инвестициялық
бағдарламалар, шарттар келісімшарттар, оның ішінде меншік және
жекешелендіру нысандарын өзгертуге қатыстылар;
Қолданыстағы объектілер үшін қоршаған ортаға әсерді бағалау материалдарымен
қоса реконструкциялау жобалары;
Қоршаған ортаға эмиссиялар нормативтерінің жобалары;
Іске асырылуы қоршаған ортаға теріс эсерлерге экеп соғуы мүмкін Қазақстан
Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің жобалары, нормативтік-
техникалық жэне нүхқаулық-әдістемелік құжаттардың жобалары;
Кэсіпорындарды, объектілер мен кешендерді, ғимараттар мен құрылыстарды
орналастыруға, салуға, қайта құруға, дамытуға, техникалық қайта жарақтауға,
қайта бейімдеуге, жоюға арналған техникалық-экономикалық негіздемелер
(есептер) жэне жобалар, жануарлар мен өсімдіктер дүниесі ресурстарын өндіру
мен пайдалануға арналған биологиялық негіздемелер;
Аумақтарды ұйымдастыру сызбаларының жобалары;
Қалалар мен аумақтарды, оның ішінде арнайы экономикалық аумақтарын жэне
шаруашылық қызметті жүргізудің айрықша режиміндегі аумақтарды салудың
(дамытудың) бас жоспарларының жобалары:
* коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу кезшде экологиялық талаптардың
сақталуын қамтамасыз етеді;
* қалдықтардың пайда болу көлемдерін бақылауды жүзеге асырады жэне
қалдықтардың
пайда болу көлемдерін азайтуға, олардың қайтадан немесе баламалы түрде
пайдалану
деңгейін арттыруға жэне көмілуге тиіс қалдықтар көлемін қысқартуға
бағытталған іс- шаралар мен экономикалық ынталандырулар эзірлейді;
* Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тэртіппен табиғи
ресурстарды
табиғат пайдалануға беру туралы шешім қабылдайды;
* тиісті аумақта тұрған табиғат объектілерінің жай-күйі туралы халықты
хабардар етуді жүзеге асырады;
* қоғамдық экологиялық сараптама жүргізудің тіркелуін жүзеге асырады;
* қоршаған ортаны қорғау саласындағы инвестициялық жобаларды эзірлейді жэне
оларды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уэкілетті органға табыс етеді.

Қоршаған ортаны қоргау саласындағы мемлекеттік басқарудың
арнаулы органдары.

ҚР Экологиялық кодексі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уэкілетті
органды анықтады, ол - ҚР Қоршаган ортаны цоргау министрлігі. Экологиялық
заңнамалық іс-шараларды жүзеге асыру үшін Министрлікке жеткілікті кең
ауқымдағы өкілеттіктер берілген, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.