Арман елді мекен территориясын жоспарлау
Кіріспе
І. Әдебиетке шолу
ІІ. “Шолпан” елді мекеннің табиғи.климаттық жағдайы
ІІІ. Тұрғын аймақты жоспарлау және салу
ІY. Өндірістік кешенднрді жоспарлау және салу
Ү. Есептеулер мен жұмыстың орындалу барысы
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
І. Әдебиетке шолу
ІІ. “Шолпан” елді мекеннің табиғи.климаттық жағдайы
ІІІ. Тұрғын аймақты жоспарлау және салу
ІY. Өндірістік кешенднрді жоспарлау және салу
Ү. Есептеулер мен жұмыстың орындалу барысы
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Елді мекен бұл ұйымдастырылған территориядағы құрылыстар, үйлер, көшелер және басқа да пайдаланатын құрылыстар, гидротехникалық құрылымдар. Ауылдық елді мекендерге барлық қала сыртында қалған елді мекендер жатады. Бұл елді мекендердің негізгі базасы – ауыл шаруашылығы болып табылады.
Ауыл шаруашылық бағытындағы елді мекендер 4 топқа бөлінеді:
1. Ауыл шаруашылық бағыттағы;
2. Қала шетіндегі орналасқан ауылды елді мекендер;
3. Өндіру елді мекендері;
4. Арнайы қызмет көрсету елді мекендері.
Негізгі бұл курстық жобада біздің міндетіміз осы ауылды елді мекеннің жобасын жасау, яғни онда әр ғимаратты қай жерге және қалай орналастыру керектігін ескере отырып жаспарлау. Ауылдың территориясын жоспарлау жолында мына мәселелер шешіледі:
1. Үйлерді орталыққа жақындатып орналастыру;
2. Аурухананы тұрғын үйлерге жақын жерге орналастыру;
3. Мектепті балаларға ыңғайлы жерге қою;
4. Стадион, парк, клуб, әкімшілікті барлық ауылдың тұрғындары бара алатын жерге орналастыру;
5. Өрт сондіру депосын ауылдың шетіне өндірістік зона мен ауылға жақын жерге орналастыру қарастырылған.
Жобада осы мәселелерді сақтай отрып көптеген жұмыстар жасалады. Соған жеке-жеке тоқтала өтсек.
Ауыл шаруашылық бағытындағы елді мекендер 4 топқа бөлінеді:
1. Ауыл шаруашылық бағыттағы;
2. Қала шетіндегі орналасқан ауылды елді мекендер;
3. Өндіру елді мекендері;
4. Арнайы қызмет көрсету елді мекендері.
Негізгі бұл курстық жобада біздің міндетіміз осы ауылды елді мекеннің жобасын жасау, яғни онда әр ғимаратты қай жерге және қалай орналастыру керектігін ескере отырып жаспарлау. Ауылдың территориясын жоспарлау жолында мына мәселелер шешіледі:
1. Үйлерді орталыққа жақындатып орналастыру;
2. Аурухананы тұрғын үйлерге жақын жерге орналастыру;
3. Мектепті балаларға ыңғайлы жерге қою;
4. Стадион, парк, клуб, әкімшілікті барлық ауылдың тұрғындары бара алатын жерге орналастыру;
5. Өрт сондіру депосын ауылдың шетіне өндірістік зона мен ауылға жақын жерге орналастыру қарастырылған.
Жобада осы мәселелерді сақтай отрып көптеген жұмыстар жасалады. Соған жеке-жеке тоқтала өтсек.
1. “Жер шаруашылығын орналастыру және ауылды елді мекендерді жоспарлау ” пәнінен конспектілер
2. Интернет жүйесі
3. М.А.Гендельман “ Землеустроительное проектирования ”
4. “ Жер ресурстарын басқару ” журналы
2. Интернет жүйесі
3. М.А.Гендельман “ Землеустроительное проектирования ”
4. “ Жер ресурстарын басқару ” журналы
Пән: Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:
Тақырыбы: “Арман ” елді мекен территориясын жоспарлау
Кіріспе
І. Әдебиетке шолу
ІІ. “Шолпан” елді мекеннің табиғи-климаттық жағдайы
ІІІ. Тұрғын аймақты жоспарлау және салу
ІY. Өндірістік кешенднрді жоспарлау және салу
Ү. Есептеулер мен жұмыстың орындалу барысы
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Елді мекен бұл ұйымдастырылған территориядағы құрылыстар, үйлер,
көшелер және басқа да пайдаланатын құрылыстар, гидротехникалық құрылымдар.
Ауылдық елді мекендерге барлық қала сыртында қалған елді мекендер жатады.
Бұл елді мекендердің негізгі базасы – ауыл шаруашылығы болып табылады.
Ауыл шаруашылық бағытындағы елді мекендер 4 топқа бөлінеді:
1. Ауыл шаруашылық бағыттағы;
2. Қала шетіндегі орналасқан ауылды елді мекендер;
3. Өндіру елді мекендері;
4. Арнайы қызмет көрсету елді мекендері.
Негізгі бұл курстық жобада біздің міндетіміз осы ауылды елді мекеннің
жобасын жасау, яғни онда әр ғимаратты қай жерге және қалай орналастыру
керектігін ескере отырып жаспарлау. Ауылдың территориясын жоспарлау жолында
мына мәселелер шешіледі:
1. Үйлерді орталыққа жақындатып орналастыру;
2. Аурухананы тұрғын үйлерге жақын жерге орналастыру;
3. Мектепті балаларға ыңғайлы жерге қою;
4. Стадион, парк, клуб, әкімшілікті барлық ауылдың тұрғындары бара
алатын жерге орналастыру;
5. Өрт сондіру депосын ауылдың шетіне өндірістік зона мен ауылға жақын
жерге орналастыру қарастырылған.
Жобада осы мәселелерді сақтай отрып көптеген жұмыстар жасалады. Соған
жеке-жеке тоқтала өтсек.
ІІ. Қызылордада орналасқан “Арман ” елді мекенінің табиғи-климаттық жағдайы
Қызылорда облысы – Қазақстанның оңтүстігіндегі әкімшілік-аумақтық
бөлік. 1938 жылы 15 қаңтарда құрылған .Жер аумағы 226,0 мың км² ( Қазақстан
жерінің 8,3%-ы ). Тұрғыны 607,1 мың адам ( 2004 ). Орталығы – Қызылорда
қаласы. Солтүстігінде Қарағанды, солтүстік-батысында Ақтөбе облыстарымен,
оңтүстік-батысы мен оңтүстігінде Өзбекстан Республикасымен, шығысында
Оңтүстік Қазақстан облысымен шектеседі. Облыс құрамында 7 әкімшілік аудан
(Арал, Қазалы, Қармақшы, Жалағаш, Сырдария, Шиелі, Жаңақорған ), 3 қала (
Арал, Қазалы және республикалық мәндегі Байқоңыр қаласы ) бар.
Табиғаты. Облыстың жер бедері негізінен жазық, құмды белестер,
төбешік, шоқылар болып келеді. Биіктік ауытқуы 53-200 м-ді құрайды. Ең
төмен жері батысында Арал теңізінің жағалауында, ең биік жері шығысында
Қаратау сілемдерінде ( 1419 м ) орналасқан.
Геологиясы мен кен байлығы. Облыстың негізгі бөлігі геология жағынан
күрделі өзгерістерге ұшыраған. Қазір оның басым бөлігін Сырдария өзен
бағытымен оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа қарай Арал теңізіне дейін
созылған Сырдария жазығы алып жатыр. Бұдан 80-100 млн. жылдар бұрынғы бор
дәуірінің шөгінділері, палеоген және төрттік кезеңдеріндегі түзілімдер
сақталған. Қаратау сілемдері төменгі полеозой құрылымына жатады. Аймақтың
кең байлықтары толық зерттелмеген. Кен байлықтарынан ас тұзы, сульфат,
тенордит тұздарының өнеркәсіптік маңызы зор. Құрылысқа қажетті ұсақ қиыршық
тастар, әйнек және шыны бұйымдарын жасайтын квац құмы, қыш, гипс, алебастр,
цемент балшығы, құрылыс тастары, әкта, тақта тас (Майлыбас),қоңыр көмір (
Құланды )және басқа да кен байлықтарының мол қоры бар. Қызылорда облысы
түсті металл кені бойынша Қазақстанда 3-орын алады. Отандық сапалы ас
тұзының 60%-ы , мұнай мен газ конденсатының 21,4%-ы, мырыштың 15,1%-ы, уран
қорының 14%-ы Қызылорда облысының еншісінде. Оңтүстік Торғай иінінің облыс
бөлігінде 350 млн. т. мұнай, 100 млрд. м³ газ қоры анықталады. Арал теңізі
маңында 75 млн. т.мұнай, 2 триллион 30 млрд. м³ газ қоры бар (2004).
Климаты. Облыстың климаты тым континенттік.Қысы суық, жазы құрғақ әрі
аңызақты ыстық. Ауа райының орташа темпиратурасы қаңтарда -13ºС, шілдеде 26-
28ºС. Жазда ыстықтың көтерілу шегі 42-44ºС-қа дейін барады. Құм 60-70ºС-қа
дейін қызады. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 100-115мм. Арал
теңізінің таралуынан, Байқоңыр ғарыш алаңы тарататын улы заттары және
экологиялық ортасының нашарлауына байланысты соңғы жылдары қышқыл жаңбыр
жауатын болды. Облыс жерімен Сырдария өзенінің 1 мың км-ге жуық төменгі
ағысы өтеді. 1958ж Сырдарияның екі арнасы Жаңадарияға өзен суы жіберіледі.
1950-60жж Қызылорда су тораптарының сол жақ және оң жақ каналдары қазылады.
1969ж Қазалы су торабы егіс даласы мен жайылымдық жерлерді суаруға берілді.
Өзендер суының теңізге құю мөлшерінің кемуінен Арал теңізі Үлкен және Кіші
Арал болып екі көлге бөлінді.
Топырағы, өсімдік дүниесі. Облыс жерінің едәуір бөлігін құм басып
жатыр. Топырағы қоңыр, құмдақ сұр, сортаң болып келеді. Жусан, бетеге,
сексеуіл, жыңғыл, тал, тораңғы, қамыс өседі. Пайдалануға қолайлы жер
аумағының 12%-ы Сырдария өзенінің жайылмасында, 23%-ы шөлейтте, 65%-ы шөл
аймағында орналасқан.
ТҰРҒЫН АЙМАҚТЫ ЖОСПАРЛАУ ЖӘНЕ САЛУ
Тұрғын аймақтың құрылымы және тұрғын кварталдар түрі
Тұрғын аймақтағы құрылыс құрамы. Ауылдық елді мекен тұрғын аймағының
негізгі құрылыс қорын тұрғын үйлер мен қажетті шаруашылық құрылыстары бар
қоғамдық ғимараттар құрайды. Тұрғын үйлер тұрғынды аумақтарда, қоғамдық
ғимараттар – қоғамдық мақсаттарға арналған аумақ учаскелерінде
орналастырылады. Бұдан басқа, бұл учаскелерде әртүрлі өзге де ғимараттар
тұрғызылады (спорт, ойын алаңдары және т.б.).
Тұрғын аймақ құрылымы. Барлық құрылыс қоры елді мекеннің селитебтік
(тұрғын) аймағында, оның жоспарлық құрылымына сәйкес орындалады.
Ж о с п а р л ы қ қ ұ р ы л ы м деп, аймақтың ұйымдастырылуы
бойынша дербес, ал атқаратын қызметі бойынша бірдей бөлек бөліктерге бөлуді
және олардың құрылуын – орналастыру тәртібін айтады. Бұл бөліктер
құрылымдық-жоспарлау бірліктері болып табылады.
Қ ұ р ы л ы м д ы қ – ж о с п а р л а у б і р л і г і – бұл
негізіне халыққа қажетті практикалық мұқтаждық: өмір, тұрмыс және мәдени
тұрмыстық қызмет көрсету алынған тұрғындық құрылым (тұрғынды аймақ
аумағының бір бөлігі).
Елді мекеннің жоспарлық құрылымы сатылы жүйе бойынша құрылған.
Неғұрлым жоғарырақ сатыдағы әр құрылымдық-жоспарлық бірлікте кіші сатыдағы
құрылымдық-жоспарлық бірлік құрылады. Сатылар саны елді мекен көлеміне
байланысты болады.
Ең кіші құрылымдық-жоспарлау бірлігі халыққа алғашқы қызмет көрсетуді
ұйымдастыруды айқындайды. Ең алдымен бұл мектепке дейінгі жастағы: ең кіші
(бір жасқа дейін), бір жастан 3 жасқа дейінгі, 3 жастан 7 жасқа дейінгі
балаларға арналған алаңшалар, мұнда көліктен қауіпсіз жерлерде қатарлас
балалардың, олардың дұрыс дамуын қамтамасыз ететін, ең аз санын жинау
қажет. Бұған қоса, мұнда үлкендер үшін тыныш демалыс орындарын ұйымдастыру
қарастырылады. Алғашқы қызмет көрсетудің бұл аймағы ең алыс тұрғын үйге
кіретін жерден 150 м-ден аспайтындай қашықтықта орналастырылады.
Алғашқы құрылымдық-жоспарлық бірліктегі демалысқа арналған аумақты
бүлдіршіндер мен зейнеткерлер әлемі деп атауға болады. Оның көлемі 0,3-0,5
га. Мұндағы жасыл ағаштар аумақтың 50%-дан кем болмайтын аумағын алады.
Мұндай тұрғындық құрылым – бірінші сатыдағы құрылымдық-жоспарлық
бірлік – алғашқы тұрғындық кешен ретінде анықталады. Секциялық құрылыс
аймағында – бұл тұрғын үйлер тобы; мекенжайлы (усадьбалы) және блокталған
құрылыс аумағында – демалыс аймағының айналасында орналасқан бірнеше
қарапайым тұрғын кварталдар. Алғашқы тұрғынды кешеннің халық саны құрылыс
түріне қарай 200-ден 500 адамға дейін болуы мүмкін. Алғашқы құрылымдық-
жоспарлау бірлігінің аумағы көшелермен қиылыспауы қажет. Мұнда жергілікті
өтпе жолдар мен тұрғын үйлерге кіретін жолдар қарастырылады.
Бірнеше тұрғынды кешендер немесе тұрғын үйлер тобы ықшам аудандарға –
екінші тәртіптегі құрылымдық-жоспарлау бірлігіне біріктіріледі. Ықшам
аудандар халқының саны, қалалар мен кенттер үшін, 4 мыңнан 6 мыңға дейін
қабылданған. Ауылдық елді мекендер үшін ондағы халық саны 1,5 мыңға дейін
болуы мүмкін. Ықшам ауданның аумағы магистралды көшелермен қиылыспауы
қажет. Осы жағдайларда ғана ықшам аудандарда халықтың өмір сүруі үшін ең
қолайлы, тыныш және қауіпсіз жағдайлары құрылады. Ықшам ауданның өз
қоғамдық орталығы болады, онда күнделікті пайдаланымдағы мекемелер
орналасады. Бұдан басқа, ықшам аудандарда балалар мен үлендердің араласуын
қамтамасыз ететін демалыс және спорт алаңдары бар ықшам аудан бағы
орналастырылады.
Бірнеше ықшам аудандар елді мекеннің әкімшілік аудандарына
біріктіріледі. Олардың өлшемдері мерзімдік пайдаланымдағы мекемелердің
қызметтік радиусымен белгіленеді. Бұл мекемелер аудандық, қоғамдық орталық
алаңдарда орналастырылады. Әкімшілік аудандарда бақтар немесе спорттық
қондырғылары бар саябақтар құрылады. Әкімшілік ауданның спорттық кешен
аумағында спорттық сауықтыру топтары құрылып, жаттығулар мен аудандық
жарыстар өткізіледі. Әкімшілік аудандар басты көшелермен және ірі көлік
магистралдарымен шектеседі.
Бірнеше әкімшілік аудандар тұрғын аудандарға біріктіріледі, олардың
қоғамдық орталық алаңдарында эпизодтық пайдаланымдағы мекемелер орналасады.
Тұрғын аудандарға кіретін әкімшілік аудандардың аумағында мәдениет және
демалыс саябағы салынады. Спорттық кешендер құрылып, онда білікті
спортшылар жаттығып, жарысады.
Тұрғын аудандардың шекараларына әдетте табиғи және жасанды межелер
(рубеж): өзен, арық, жасыл алқаптар мен ірі транзит магистралдары жатады.
Бірнеше тұрғын аудандар неғұрлым жоғары дәрежедегі эпизодтық мекемелер
орналастырылған басты қоғамдық орталық алаңы бар елді мекеннің барлық
аумағын құрайды. Мәдениет және демалыс орталық саябағы мен спорт кешенін
орналастыру ең ыңғайлы және әдемі жерде қарастырылады. Олар жалпы елді
мекеннің халқына қызмет көрсетуге арналады.
Елді мекеннің көлеміне қарай жоспарлық құрылымның кейбір сатыларының
болмауы мүмкін.
Ауылдық елді мекендегі ең ірі жоспарлау бірлігі болып, ықшам аудан
табылады. Шағын ауылдық елді мекендер алғашқы тұрғындық кешендерден тұруы
мүмкін және ол ықшам аудандардан кент құралады.
Ауылдық тұрғын кварталдар, олардың түрлері, көлемі мен формасы. Ең
кіші құрылымдық-жоспарлау бірлігінің құрылымдық бөліктеріне құрылымдық-
жоспарлау элементтері жатады. Бұл – тұрғын үйлер, өтпе жолдар, демалуға
арналған көгалдандырылған саябақтар, кварталдар. Негзгі жоспарлау элементі
болып квартал саналады. Квартал деп, көшелермен және жалпы пайдаланымдағы
өтпе жолдармен жиектелген елді мекен бөлігін айтады. Кварталда құрылыс
салынуы да мүмкін, салынбауы да мүмкін, мысалы: саябақ орналасқан
кварталда. Егер кварталда тұрғын үйлер салынған болса, онда ол тұрғын
квартал деп аталады. Тұрғын кварталдар біріге отырып, тұрғынды аумақ
құрайды.
Қазіргі ауылдық кварталдар екі топқа бөлінеді: маңында учаскелері бар
үйлер салынған кварталдар және учаскесіз құрылыс кварталдары. Бірінші топты
мекенжайлы (усадьбалы) және блокты үлгідегі үйлері бар кварталдар; екінші
топты секциялық үлгідегі үйлер құрайды. Аралас құрылысы бар тұрғын
кварталдар да болуы мүмкін.Олардың әрқайсысы жалпы пайдаланымдағы өтпе
жолдармен (көшелер, жолдар) шектелген, бір аумақта біріктірілген, мекенжай
(усадьба) маңындағы учаскелері бар үйлер тобы түрінде келеді.
Мұндай кварталдар бөлек мекенжай (усадьба) маңындағы учаскелерінен
тұрады және олардың жалпы ұйымдастырылуы тікелей бұл учаскені жоспарлауға
байланысты болады. Демек, мекенжайлы (усадьбалы) құрылысы бар тұрғын
квартал – бұл учаскенің қарапайым механикалық құрылысы емес, оларды бірге
құрастыру және бірыңғай жоспарлық-аумақтық бірлікке үйлестіру нәтижесінде
құрылған, учаскенің белгіленген жоспарлық кешені.Әр учаскені жоспарлау
көрші учаскелерді жоспарлаумен байланысты болады да, барлығы бірге тұрған
кварталдардың жалпы жоспарлық ұйымдастырылуын құрады.
Блокты үйлері бар учаскелерден тұратын қарапайым тұрғын кварталдар да
осыған ұқсас ұйымдастырылады.
Тұрғын кварталдардың қарапайым үлгілерінің мысалдарын ірі көлемдегі
мекенжай (усадьба) маңы учаскелерінде (0,15 га және одан көп) пайдалануға
болады. Егер учаскелер шағын болса (0,06-0,15 га), онда кварталдар жіңішке
болады, көше торы қалыңдайды, олар орналасқан елді мекен аумағы күрт
ұлғаяды. Сондықтан учаскенің кіші өлшемдерінде неғұрлым күрделі түрде
жоспарлық ұйымдастырылатын кварталдарды қолданған дұрыс.
Ауылдық тұрғын үйлер және
олардың орналасуын айқындаушы жағдайлар
Қазіргі заманғы ауылдық құрылыста тұрғын үйлердің негізгі үш түрі:
мекенжайлы (усадьбалы), блокты және секциялық қолданылады.
Мекенжайлы (усадьбалы) үлгідегі үйлер – бұл көбіне бір немесе екі
пәтерге арналған жеке үйлер.Пәтердің екі кіре берісі бар: алдыңғы жақтағы
және мекенжай (усадьба) маңы учаскесі жағына қаратылған. Осы жаққа асүйдің
терезесі де қарайды. Мұндай үйді мекенжай (усадьба) маңы учаскесінің басты
орталық бөлігінде, алдыңғы кіреберіс есігі бар қасбетін көше жаққа қаратып
орналастырады. Үйді әлем жақтары бойынша бағдарлаудың қажеті жоқ, өйткені
тұрғын және жатын бөлмелер күн сәулесін үш қабырғада орналасқан терезе
арқылы жеткілікті түрде алады. Дегенмен асүй мен шаруашылық кіреберісті
солтүстікке қаратқан дұрыс. Үйлерді қызыл сызықтан 4-6 м қашықтықта қояды,
ал көше бойында пайда болған аумақта сәндік ағаштары, гүлзарлары бар шағын
бау-бақша орналастырылады. Үйлердің артында шаруашылық құрылыстары
орналастырылса, ал одан әрірек бөлігін бау-бақшалар үшін бөледі.
Б л о к т ы ү л г і д е г і ү й л е р - бұл 2, 4, 6 және одан да
көп пәтерлері бар екі қабатты үйлер. Олардың әрқайсысы екі деңгейде
орналастырылған. Пәтер ішіндегі қабаттар арасындағы байланыс ішкі
баспалдақтар арқылы жүзеге асырылады. Әр пәтердің бірінші қабатында – жалпы
тұрғын бөлме, асүй, санитарлық жүйе және шаруашылық бөлмелері, ал екінші
қабатта – жатын бөлмелер салынады. Пәтерлердің әр қайсысында да екі
кіреберіс бар: біреуі үйдің көшеге шығатын қасбеттік бөлігі жақтан,
екіншісі – пәтер маңы учаскесімен байланыс үшін, артқы жақтан. Пәтерлер
саңылаусыз қабырғалармен бөлінген.
Үйді көшеге қарсы алдынан, одан 4-6 м қашықтықта орналастырады;
қасбетінің алдына қоршау белгіленеді. Артқы жағынан бауы, бақшасы бар пәтер
маңы учаскелері орналастырылады. Блокты тұрғын үйлердің әлем жақтарына
қарай бағдарлануы еркін түрде болады, өйткені әр пәтердің бөлмелерінің
терезесі қарама қарсы екі жаққа шығады.
Блокты үйлерді қолдану үйдің жекешелігін (әр отбасының оқшаулығын)
сақтап, пәтер маңы учаскесінде жеке қосалқы шаруашылық жүргізуге жағдай
жасайды. Сонымен қатар, блокты құрылыс аймағында көше бойындағы құрылыстың
сызықты тығыздығы 2-3 есеге артады, бұл оларды инженерлік жақсартуға
кететін шығындарды азайтады. Блокты үйлердің қабаты және көлемдері
мекенжайлы (усадьбалы) үлгідегі үйлермен салыстырғанда ірірек болып келеді.
Мұндай үйлердің габариттері құрылысқа айбынды алып түр беріп, оның көлемдік-
кеңістікті айқындылығын күшейтеді әрі көше силуэтін жақсартады. Құрылыс
тығыздылығының көтерілуі блокты құрылыс аймағында коммуналдық шаруашылықтың
(су құбыры, канализация, жылу және т.б.) дамуына қолайлы жағдай жасайды.
Блокты тұрғын үйлер ауылдық жерде кеңінен таралған.
С е к ц и я л ы т ұ р ғ ы н ү й л е р – бұл бөлек жекеленген
секциялардан тұратын, 2 және одан да көп қабатты көп пәтерлі үйлер. Әр
секциядағы пәтерлердің барлығы ортақ баспалдақ торымен біріктіріледі – бұл
секциялы үйдің ерекшелігі болып табылады. Үйде 1, 2, 3 және одан көп
секциялар болады.
Секциялы тұрғын үйлер бөлек секциялардағы пәтерлердің орналасуына
қарай, үш үлгілік бағдарда болуы мүмкін: шектеулі, ішінара шектеулі және
еркін.
Шектеулі бағдардағы үйлердің секцияларында пәтер терезелерімен үйдің
бір жағына қарай шығады. Мұндай үйлер 50-ші параллелден солтүстікке қарайғы
аудандарда бойлықты және 50-ші параллелден оңтүстікке қарайғы аудандарда
ендікті орналасады.
Ішінара шектеулі бағдардағы үйлердің секцияларында бір пәтер
терезесімен үйдің бір жағына, қалған екеуі – екі жағына шығады. Үй шектеулі
бағдардағы үй тәрізді бағдарлануы және 900-қа бұрылуы мүмкін. Бірақ бұл
жағдайда А-А қасбеті солтүстік аудандарда горизонттың солтүстік жаққа, ал
оңтүстік аудандарда – батыс жаққа қарай қаратыла алмайды.
Еркін бағдардағы үйлер секциясында пәтерлердің барлығы да
терезелерімен екі жаққа шығарылады.
Шектеулі бағдардағы үйлер неғұрлым үнемді болып саналады, өйткені бір
баспалдақ торымен пәтерлердің көп санына қызмет көрсетеді.
Секциялы үйлерді орналастыру тұрғын-жай қоры тығыздығының нормаларын,
өртке қарсы және санитарлық үзіктерді сақтай отырып жүргізеді.
Секциялы құрылыс аймағы үшін нетто тұрғын-жай қорының тығыздығы ҚНжЕ-
мен келесі түрде, 1 га тұрғын аумаққа шаққандағы жалпы тұрғын ауданның м2:
екі қабатты үйлер . . . . . . . . . . 4000
үш қабатты үйлер . . . . . . . . . . 5300
төрт қабатты үйлер . . . . . . . . . 5700
Өртке қарсы аралықтар. Ауылдық елді мекеннің тұрғын аймағындағы кез
келген ғимарат арасындағы өртке қарсы аралықтардың шамалары материалдар мен
конструкциялардың тұтанғыштығына байланысты болатын, олардың өртке
төзімділік дәрежесімен анықталады. Тұтанғыштықтың үш түрі белгіленген:
жанбайтын, қиын жанатын және жанатын.
Жанбайтын материалдар оттың немесе жоғары температураның әсерімен
тұтанбайды, бықсып жанбайды және күймейді. Оларға барлық табиғи және
жасанды органикалық материалдар, сондай-ақ құрылыста пайдаланылатын
металдар жатады. Жанбайтын материалдардан жасалынған конструкция жанбайтын
конструкция деп аталады.
Қиын жанатын материалдар оттың немесе жоғары температураның әсерінен
баяу тұтанады, бықсып жанады немесе күйеді және от көзі болған жағдайда
жануын немесе бықсуын жалғастыра береді. От көзін жойған соң жану және
бықсу тоқтайды. Бұл жанбайтын және жанатын компоненттерден жасалынған
материалдар және соңғысы жанудан қорғау үшін антипиренмен (өрттен қорғайтын
құрам – креозот ерітіндісі, сұйық балшық және т.б.) сіңдірілген. Жанатын
материалдардан жасалынған, гипс немесе сылақ қабатымен қорғалынған
конструкциялар қиын жанатындарға жатады.
Жанатын материалдар оттың немесе жоғары температураның әсерінен
тұтанып жанады немесе бықсып өртенеді және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
І. Әдебиетке шолу
ІІ. “Шолпан” елді мекеннің табиғи-климаттық жағдайы
ІІІ. Тұрғын аймақты жоспарлау және салу
ІY. Өндірістік кешенднрді жоспарлау және салу
Ү. Есептеулер мен жұмыстың орындалу барысы
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Елді мекен бұл ұйымдастырылған территориядағы құрылыстар, үйлер,
көшелер және басқа да пайдаланатын құрылыстар, гидротехникалық құрылымдар.
Ауылдық елді мекендерге барлық қала сыртында қалған елді мекендер жатады.
Бұл елді мекендердің негізгі базасы – ауыл шаруашылығы болып табылады.
Ауыл шаруашылық бағытындағы елді мекендер 4 топқа бөлінеді:
1. Ауыл шаруашылық бағыттағы;
2. Қала шетіндегі орналасқан ауылды елді мекендер;
3. Өндіру елді мекендері;
4. Арнайы қызмет көрсету елді мекендері.
Негізгі бұл курстық жобада біздің міндетіміз осы ауылды елді мекеннің
жобасын жасау, яғни онда әр ғимаратты қай жерге және қалай орналастыру
керектігін ескере отырып жаспарлау. Ауылдың территориясын жоспарлау жолында
мына мәселелер шешіледі:
1. Үйлерді орталыққа жақындатып орналастыру;
2. Аурухананы тұрғын үйлерге жақын жерге орналастыру;
3. Мектепті балаларға ыңғайлы жерге қою;
4. Стадион, парк, клуб, әкімшілікті барлық ауылдың тұрғындары бара
алатын жерге орналастыру;
5. Өрт сондіру депосын ауылдың шетіне өндірістік зона мен ауылға жақын
жерге орналастыру қарастырылған.
Жобада осы мәселелерді сақтай отрып көптеген жұмыстар жасалады. Соған
жеке-жеке тоқтала өтсек.
ІІ. Қызылордада орналасқан “Арман ” елді мекенінің табиғи-климаттық жағдайы
Қызылорда облысы – Қазақстанның оңтүстігіндегі әкімшілік-аумақтық
бөлік. 1938 жылы 15 қаңтарда құрылған .Жер аумағы 226,0 мың км² ( Қазақстан
жерінің 8,3%-ы ). Тұрғыны 607,1 мың адам ( 2004 ). Орталығы – Қызылорда
қаласы. Солтүстігінде Қарағанды, солтүстік-батысында Ақтөбе облыстарымен,
оңтүстік-батысы мен оңтүстігінде Өзбекстан Республикасымен, шығысында
Оңтүстік Қазақстан облысымен шектеседі. Облыс құрамында 7 әкімшілік аудан
(Арал, Қазалы, Қармақшы, Жалағаш, Сырдария, Шиелі, Жаңақорған ), 3 қала (
Арал, Қазалы және республикалық мәндегі Байқоңыр қаласы ) бар.
Табиғаты. Облыстың жер бедері негізінен жазық, құмды белестер,
төбешік, шоқылар болып келеді. Биіктік ауытқуы 53-200 м-ді құрайды. Ең
төмен жері батысында Арал теңізінің жағалауында, ең биік жері шығысында
Қаратау сілемдерінде ( 1419 м ) орналасқан.
Геологиясы мен кен байлығы. Облыстың негізгі бөлігі геология жағынан
күрделі өзгерістерге ұшыраған. Қазір оның басым бөлігін Сырдария өзен
бағытымен оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа қарай Арал теңізіне дейін
созылған Сырдария жазығы алып жатыр. Бұдан 80-100 млн. жылдар бұрынғы бор
дәуірінің шөгінділері, палеоген және төрттік кезеңдеріндегі түзілімдер
сақталған. Қаратау сілемдері төменгі полеозой құрылымына жатады. Аймақтың
кең байлықтары толық зерттелмеген. Кен байлықтарынан ас тұзы, сульфат,
тенордит тұздарының өнеркәсіптік маңызы зор. Құрылысқа қажетті ұсақ қиыршық
тастар, әйнек және шыны бұйымдарын жасайтын квац құмы, қыш, гипс, алебастр,
цемент балшығы, құрылыс тастары, әкта, тақта тас (Майлыбас),қоңыр көмір (
Құланды )және басқа да кен байлықтарының мол қоры бар. Қызылорда облысы
түсті металл кені бойынша Қазақстанда 3-орын алады. Отандық сапалы ас
тұзының 60%-ы , мұнай мен газ конденсатының 21,4%-ы, мырыштың 15,1%-ы, уран
қорының 14%-ы Қызылорда облысының еншісінде. Оңтүстік Торғай иінінің облыс
бөлігінде 350 млн. т. мұнай, 100 млрд. м³ газ қоры анықталады. Арал теңізі
маңында 75 млн. т.мұнай, 2 триллион 30 млрд. м³ газ қоры бар (2004).
Климаты. Облыстың климаты тым континенттік.Қысы суық, жазы құрғақ әрі
аңызақты ыстық. Ауа райының орташа темпиратурасы қаңтарда -13ºС, шілдеде 26-
28ºС. Жазда ыстықтың көтерілу шегі 42-44ºС-қа дейін барады. Құм 60-70ºС-қа
дейін қызады. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 100-115мм. Арал
теңізінің таралуынан, Байқоңыр ғарыш алаңы тарататын улы заттары және
экологиялық ортасының нашарлауына байланысты соңғы жылдары қышқыл жаңбыр
жауатын болды. Облыс жерімен Сырдария өзенінің 1 мың км-ге жуық төменгі
ағысы өтеді. 1958ж Сырдарияның екі арнасы Жаңадарияға өзен суы жіберіледі.
1950-60жж Қызылорда су тораптарының сол жақ және оң жақ каналдары қазылады.
1969ж Қазалы су торабы егіс даласы мен жайылымдық жерлерді суаруға берілді.
Өзендер суының теңізге құю мөлшерінің кемуінен Арал теңізі Үлкен және Кіші
Арал болып екі көлге бөлінді.
Топырағы, өсімдік дүниесі. Облыс жерінің едәуір бөлігін құм басып
жатыр. Топырағы қоңыр, құмдақ сұр, сортаң болып келеді. Жусан, бетеге,
сексеуіл, жыңғыл, тал, тораңғы, қамыс өседі. Пайдалануға қолайлы жер
аумағының 12%-ы Сырдария өзенінің жайылмасында, 23%-ы шөлейтте, 65%-ы шөл
аймағында орналасқан.
ТҰРҒЫН АЙМАҚТЫ ЖОСПАРЛАУ ЖӘНЕ САЛУ
Тұрғын аймақтың құрылымы және тұрғын кварталдар түрі
Тұрғын аймақтағы құрылыс құрамы. Ауылдық елді мекен тұрғын аймағының
негізгі құрылыс қорын тұрғын үйлер мен қажетті шаруашылық құрылыстары бар
қоғамдық ғимараттар құрайды. Тұрғын үйлер тұрғынды аумақтарда, қоғамдық
ғимараттар – қоғамдық мақсаттарға арналған аумақ учаскелерінде
орналастырылады. Бұдан басқа, бұл учаскелерде әртүрлі өзге де ғимараттар
тұрғызылады (спорт, ойын алаңдары және т.б.).
Тұрғын аймақ құрылымы. Барлық құрылыс қоры елді мекеннің селитебтік
(тұрғын) аймағында, оның жоспарлық құрылымына сәйкес орындалады.
Ж о с п а р л ы қ қ ұ р ы л ы м деп, аймақтың ұйымдастырылуы
бойынша дербес, ал атқаратын қызметі бойынша бірдей бөлек бөліктерге бөлуді
және олардың құрылуын – орналастыру тәртібін айтады. Бұл бөліктер
құрылымдық-жоспарлау бірліктері болып табылады.
Қ ұ р ы л ы м д ы қ – ж о с п а р л а у б і р л і г і – бұл
негізіне халыққа қажетті практикалық мұқтаждық: өмір, тұрмыс және мәдени
тұрмыстық қызмет көрсету алынған тұрғындық құрылым (тұрғынды аймақ
аумағының бір бөлігі).
Елді мекеннің жоспарлық құрылымы сатылы жүйе бойынша құрылған.
Неғұрлым жоғарырақ сатыдағы әр құрылымдық-жоспарлық бірлікте кіші сатыдағы
құрылымдық-жоспарлық бірлік құрылады. Сатылар саны елді мекен көлеміне
байланысты болады.
Ең кіші құрылымдық-жоспарлау бірлігі халыққа алғашқы қызмет көрсетуді
ұйымдастыруды айқындайды. Ең алдымен бұл мектепке дейінгі жастағы: ең кіші
(бір жасқа дейін), бір жастан 3 жасқа дейінгі, 3 жастан 7 жасқа дейінгі
балаларға арналған алаңшалар, мұнда көліктен қауіпсіз жерлерде қатарлас
балалардың, олардың дұрыс дамуын қамтамасыз ететін, ең аз санын жинау
қажет. Бұған қоса, мұнда үлкендер үшін тыныш демалыс орындарын ұйымдастыру
қарастырылады. Алғашқы қызмет көрсетудің бұл аймағы ең алыс тұрғын үйге
кіретін жерден 150 м-ден аспайтындай қашықтықта орналастырылады.
Алғашқы құрылымдық-жоспарлық бірліктегі демалысқа арналған аумақты
бүлдіршіндер мен зейнеткерлер әлемі деп атауға болады. Оның көлемі 0,3-0,5
га. Мұндағы жасыл ағаштар аумақтың 50%-дан кем болмайтын аумағын алады.
Мұндай тұрғындық құрылым – бірінші сатыдағы құрылымдық-жоспарлық
бірлік – алғашқы тұрғындық кешен ретінде анықталады. Секциялық құрылыс
аймағында – бұл тұрғын үйлер тобы; мекенжайлы (усадьбалы) және блокталған
құрылыс аумағында – демалыс аймағының айналасында орналасқан бірнеше
қарапайым тұрғын кварталдар. Алғашқы тұрғынды кешеннің халық саны құрылыс
түріне қарай 200-ден 500 адамға дейін болуы мүмкін. Алғашқы құрылымдық-
жоспарлау бірлігінің аумағы көшелермен қиылыспауы қажет. Мұнда жергілікті
өтпе жолдар мен тұрғын үйлерге кіретін жолдар қарастырылады.
Бірнеше тұрғынды кешендер немесе тұрғын үйлер тобы ықшам аудандарға –
екінші тәртіптегі құрылымдық-жоспарлау бірлігіне біріктіріледі. Ықшам
аудандар халқының саны, қалалар мен кенттер үшін, 4 мыңнан 6 мыңға дейін
қабылданған. Ауылдық елді мекендер үшін ондағы халық саны 1,5 мыңға дейін
болуы мүмкін. Ықшам ауданның аумағы магистралды көшелермен қиылыспауы
қажет. Осы жағдайларда ғана ықшам аудандарда халықтың өмір сүруі үшін ең
қолайлы, тыныш және қауіпсіз жағдайлары құрылады. Ықшам ауданның өз
қоғамдық орталығы болады, онда күнделікті пайдаланымдағы мекемелер
орналасады. Бұдан басқа, ықшам аудандарда балалар мен үлендердің араласуын
қамтамасыз ететін демалыс және спорт алаңдары бар ықшам аудан бағы
орналастырылады.
Бірнеше ықшам аудандар елді мекеннің әкімшілік аудандарына
біріктіріледі. Олардың өлшемдері мерзімдік пайдаланымдағы мекемелердің
қызметтік радиусымен белгіленеді. Бұл мекемелер аудандық, қоғамдық орталық
алаңдарда орналастырылады. Әкімшілік аудандарда бақтар немесе спорттық
қондырғылары бар саябақтар құрылады. Әкімшілік ауданның спорттық кешен
аумағында спорттық сауықтыру топтары құрылып, жаттығулар мен аудандық
жарыстар өткізіледі. Әкімшілік аудандар басты көшелермен және ірі көлік
магистралдарымен шектеседі.
Бірнеше әкімшілік аудандар тұрғын аудандарға біріктіріледі, олардың
қоғамдық орталық алаңдарында эпизодтық пайдаланымдағы мекемелер орналасады.
Тұрғын аудандарға кіретін әкімшілік аудандардың аумағында мәдениет және
демалыс саябағы салынады. Спорттық кешендер құрылып, онда білікті
спортшылар жаттығып, жарысады.
Тұрғын аудандардың шекараларына әдетте табиғи және жасанды межелер
(рубеж): өзен, арық, жасыл алқаптар мен ірі транзит магистралдары жатады.
Бірнеше тұрғын аудандар неғұрлым жоғары дәрежедегі эпизодтық мекемелер
орналастырылған басты қоғамдық орталық алаңы бар елді мекеннің барлық
аумағын құрайды. Мәдениет және демалыс орталық саябағы мен спорт кешенін
орналастыру ең ыңғайлы және әдемі жерде қарастырылады. Олар жалпы елді
мекеннің халқына қызмет көрсетуге арналады.
Елді мекеннің көлеміне қарай жоспарлық құрылымның кейбір сатыларының
болмауы мүмкін.
Ауылдық елді мекендегі ең ірі жоспарлау бірлігі болып, ықшам аудан
табылады. Шағын ауылдық елді мекендер алғашқы тұрғындық кешендерден тұруы
мүмкін және ол ықшам аудандардан кент құралады.
Ауылдық тұрғын кварталдар, олардың түрлері, көлемі мен формасы. Ең
кіші құрылымдық-жоспарлау бірлігінің құрылымдық бөліктеріне құрылымдық-
жоспарлау элементтері жатады. Бұл – тұрғын үйлер, өтпе жолдар, демалуға
арналған көгалдандырылған саябақтар, кварталдар. Негзгі жоспарлау элементі
болып квартал саналады. Квартал деп, көшелермен және жалпы пайдаланымдағы
өтпе жолдармен жиектелген елді мекен бөлігін айтады. Кварталда құрылыс
салынуы да мүмкін, салынбауы да мүмкін, мысалы: саябақ орналасқан
кварталда. Егер кварталда тұрғын үйлер салынған болса, онда ол тұрғын
квартал деп аталады. Тұрғын кварталдар біріге отырып, тұрғынды аумақ
құрайды.
Қазіргі ауылдық кварталдар екі топқа бөлінеді: маңында учаскелері бар
үйлер салынған кварталдар және учаскесіз құрылыс кварталдары. Бірінші топты
мекенжайлы (усадьбалы) және блокты үлгідегі үйлері бар кварталдар; екінші
топты секциялық үлгідегі үйлер құрайды. Аралас құрылысы бар тұрғын
кварталдар да болуы мүмкін.Олардың әрқайсысы жалпы пайдаланымдағы өтпе
жолдармен (көшелер, жолдар) шектелген, бір аумақта біріктірілген, мекенжай
(усадьба) маңындағы учаскелері бар үйлер тобы түрінде келеді.
Мұндай кварталдар бөлек мекенжай (усадьба) маңындағы учаскелерінен
тұрады және олардың жалпы ұйымдастырылуы тікелей бұл учаскені жоспарлауға
байланысты болады. Демек, мекенжайлы (усадьбалы) құрылысы бар тұрғын
квартал – бұл учаскенің қарапайым механикалық құрылысы емес, оларды бірге
құрастыру және бірыңғай жоспарлық-аумақтық бірлікке үйлестіру нәтижесінде
құрылған, учаскенің белгіленген жоспарлық кешені.Әр учаскені жоспарлау
көрші учаскелерді жоспарлаумен байланысты болады да, барлығы бірге тұрған
кварталдардың жалпы жоспарлық ұйымдастырылуын құрады.
Блокты үйлері бар учаскелерден тұратын қарапайым тұрғын кварталдар да
осыған ұқсас ұйымдастырылады.
Тұрғын кварталдардың қарапайым үлгілерінің мысалдарын ірі көлемдегі
мекенжай (усадьба) маңы учаскелерінде (0,15 га және одан көп) пайдалануға
болады. Егер учаскелер шағын болса (0,06-0,15 га), онда кварталдар жіңішке
болады, көше торы қалыңдайды, олар орналасқан елді мекен аумағы күрт
ұлғаяды. Сондықтан учаскенің кіші өлшемдерінде неғұрлым күрделі түрде
жоспарлық ұйымдастырылатын кварталдарды қолданған дұрыс.
Ауылдық тұрғын үйлер және
олардың орналасуын айқындаушы жағдайлар
Қазіргі заманғы ауылдық құрылыста тұрғын үйлердің негізгі үш түрі:
мекенжайлы (усадьбалы), блокты және секциялық қолданылады.
Мекенжайлы (усадьбалы) үлгідегі үйлер – бұл көбіне бір немесе екі
пәтерге арналған жеке үйлер.Пәтердің екі кіре берісі бар: алдыңғы жақтағы
және мекенжай (усадьба) маңы учаскесі жағына қаратылған. Осы жаққа асүйдің
терезесі де қарайды. Мұндай үйді мекенжай (усадьба) маңы учаскесінің басты
орталық бөлігінде, алдыңғы кіреберіс есігі бар қасбетін көше жаққа қаратып
орналастырады. Үйді әлем жақтары бойынша бағдарлаудың қажеті жоқ, өйткені
тұрғын және жатын бөлмелер күн сәулесін үш қабырғада орналасқан терезе
арқылы жеткілікті түрде алады. Дегенмен асүй мен шаруашылық кіреберісті
солтүстікке қаратқан дұрыс. Үйлерді қызыл сызықтан 4-6 м қашықтықта қояды,
ал көше бойында пайда болған аумақта сәндік ағаштары, гүлзарлары бар шағын
бау-бақша орналастырылады. Үйлердің артында шаруашылық құрылыстары
орналастырылса, ал одан әрірек бөлігін бау-бақшалар үшін бөледі.
Б л о к т ы ү л г і д е г і ү й л е р - бұл 2, 4, 6 және одан да
көп пәтерлері бар екі қабатты үйлер. Олардың әрқайсысы екі деңгейде
орналастырылған. Пәтер ішіндегі қабаттар арасындағы байланыс ішкі
баспалдақтар арқылы жүзеге асырылады. Әр пәтердің бірінші қабатында – жалпы
тұрғын бөлме, асүй, санитарлық жүйе және шаруашылық бөлмелері, ал екінші
қабатта – жатын бөлмелер салынады. Пәтерлердің әр қайсысында да екі
кіреберіс бар: біреуі үйдің көшеге шығатын қасбеттік бөлігі жақтан,
екіншісі – пәтер маңы учаскесімен байланыс үшін, артқы жақтан. Пәтерлер
саңылаусыз қабырғалармен бөлінген.
Үйді көшеге қарсы алдынан, одан 4-6 м қашықтықта орналастырады;
қасбетінің алдына қоршау белгіленеді. Артқы жағынан бауы, бақшасы бар пәтер
маңы учаскелері орналастырылады. Блокты тұрғын үйлердің әлем жақтарына
қарай бағдарлануы еркін түрде болады, өйткені әр пәтердің бөлмелерінің
терезесі қарама қарсы екі жаққа шығады.
Блокты үйлерді қолдану үйдің жекешелігін (әр отбасының оқшаулығын)
сақтап, пәтер маңы учаскесінде жеке қосалқы шаруашылық жүргізуге жағдай
жасайды. Сонымен қатар, блокты құрылыс аймағында көше бойындағы құрылыстың
сызықты тығыздығы 2-3 есеге артады, бұл оларды инженерлік жақсартуға
кететін шығындарды азайтады. Блокты үйлердің қабаты және көлемдері
мекенжайлы (усадьбалы) үлгідегі үйлермен салыстырғанда ірірек болып келеді.
Мұндай үйлердің габариттері құрылысқа айбынды алып түр беріп, оның көлемдік-
кеңістікті айқындылығын күшейтеді әрі көше силуэтін жақсартады. Құрылыс
тығыздылығының көтерілуі блокты құрылыс аймағында коммуналдық шаруашылықтың
(су құбыры, канализация, жылу және т.б.) дамуына қолайлы жағдай жасайды.
Блокты тұрғын үйлер ауылдық жерде кеңінен таралған.
С е к ц и я л ы т ұ р ғ ы н ү й л е р – бұл бөлек жекеленген
секциялардан тұратын, 2 және одан да көп қабатты көп пәтерлі үйлер. Әр
секциядағы пәтерлердің барлығы ортақ баспалдақ торымен біріктіріледі – бұл
секциялы үйдің ерекшелігі болып табылады. Үйде 1, 2, 3 және одан көп
секциялар болады.
Секциялы тұрғын үйлер бөлек секциялардағы пәтерлердің орналасуына
қарай, үш үлгілік бағдарда болуы мүмкін: шектеулі, ішінара шектеулі және
еркін.
Шектеулі бағдардағы үйлердің секцияларында пәтер терезелерімен үйдің
бір жағына қарай шығады. Мұндай үйлер 50-ші параллелден солтүстікке қарайғы
аудандарда бойлықты және 50-ші параллелден оңтүстікке қарайғы аудандарда
ендікті орналасады.
Ішінара шектеулі бағдардағы үйлердің секцияларында бір пәтер
терезесімен үйдің бір жағына, қалған екеуі – екі жағына шығады. Үй шектеулі
бағдардағы үй тәрізді бағдарлануы және 900-қа бұрылуы мүмкін. Бірақ бұл
жағдайда А-А қасбеті солтүстік аудандарда горизонттың солтүстік жаққа, ал
оңтүстік аудандарда – батыс жаққа қарай қаратыла алмайды.
Еркін бағдардағы үйлер секциясында пәтерлердің барлығы да
терезелерімен екі жаққа шығарылады.
Шектеулі бағдардағы үйлер неғұрлым үнемді болып саналады, өйткені бір
баспалдақ торымен пәтерлердің көп санына қызмет көрсетеді.
Секциялы үйлерді орналастыру тұрғын-жай қоры тығыздығының нормаларын,
өртке қарсы және санитарлық үзіктерді сақтай отырып жүргізеді.
Секциялы құрылыс аймағы үшін нетто тұрғын-жай қорының тығыздығы ҚНжЕ-
мен келесі түрде, 1 га тұрғын аумаққа шаққандағы жалпы тұрғын ауданның м2:
екі қабатты үйлер . . . . . . . . . . 4000
үш қабатты үйлер . . . . . . . . . . 5300
төрт қабатты үйлер . . . . . . . . . 5700
Өртке қарсы аралықтар. Ауылдық елді мекеннің тұрғын аймағындағы кез
келген ғимарат арасындағы өртке қарсы аралықтардың шамалары материалдар мен
конструкциялардың тұтанғыштығына байланысты болатын, олардың өртке
төзімділік дәрежесімен анықталады. Тұтанғыштықтың үш түрі белгіленген:
жанбайтын, қиын жанатын және жанатын.
Жанбайтын материалдар оттың немесе жоғары температураның әсерімен
тұтанбайды, бықсып жанбайды және күймейді. Оларға барлық табиғи және
жасанды органикалық материалдар, сондай-ақ құрылыста пайдаланылатын
металдар жатады. Жанбайтын материалдардан жасалынған конструкция жанбайтын
конструкция деп аталады.
Қиын жанатын материалдар оттың немесе жоғары температураның әсерінен
баяу тұтанады, бықсып жанады немесе күйеді және от көзі болған жағдайда
жануын немесе бықсуын жалғастыра береді. От көзін жойған соң жану және
бықсу тоқтайды. Бұл жанбайтын және жанатын компоненттерден жасалынған
материалдар және соңғысы жанудан қорғау үшін антипиренмен (өрттен қорғайтын
құрам – креозот ерітіндісі, сұйық балшық және т.б.) сіңдірілген. Жанатын
материалдардан жасалынған, гипс немесе сылақ қабатымен қорғалынған
конструкциялар қиын жанатындарға жатады.
Жанатын материалдар оттың немесе жоғары температураның әсерінен
тұтанып жанады немесе бықсып өртенеді және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz