Жаңашыл 12-жылдық мектептің дене шынықтыру мұғалімін даярлау – заман талабы

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жаңашыл 12-жылдық мектептің дене шынықтыру мұғалімін даярлау - заман талабы

Жұмашева С. С., п. ғ. д., доцент

Искаков Т. Б. , магистрант

(Қазақтың спорт және туризм академиясы,

Алматы, Қазақстан)

Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында білім беру жүйесін жетілдірудің басты бағыты ретінде 12-жылдық орта білімге көшу жұмысы қазақстандық педагогикалық ғылымының ең өзекті алға қойған міндеті ретінде белгіленген. Осыған байланысты бұл зерттеу тақырыбын дене шынықтыру маманы үшін ең актуалды деуге болады.

Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасының мақсатында көрсетілгендей, әлемдік білім беру кеңістігіне ықпалдастырылған және жеке тұлға мен қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандыратын көп деңгейлі үздіксіз білім берудің ұлттық моделін қалыптастыру үшін білім беруді дамытудағы стратегиялық басымдықтарды белгілеу болып табылады [1] .

Қазіргі таңда қоғам алдына қойылып отырған басты міндеттердің ең бір өзектісі - бүкіл білім жүйесін түбегейлі жаңартып, дүниежүзілік деңгейге сәйкес келетін, жастарға сапалы білім беруге жағдай жасайтын және олардың үйлесімді дамуына, жеке бастың тұлға ретінде қалыптасуына бағытталған жаңа үлгідегі мектеп құру болып отыр. Бұл мақсатты орындау орта білімнің 12 жылдық мерзімге өтуімен астасып жатыр.

Еліміз 12 жылдық орта білім беруге кешу мәселесін шешуде алыс-жақын шетелдердің іс-тәжірибелеріне және соңғы кезден педагогика мен психология ғылымдарының алдыңғы қатарлы зерттеу нәтижелеріне сүйенуде. 12 жылдық орта білімге көшу ішінде, жеңіл түрде іске аса қоятын мәселе емес. Бұл білім беру орындарының үйлесімді дайындығын дене шынықтыру мұғалімнің өз ісін қайта қарауды, білімінің теориялық және әдістемелік тұстарынан жетілдіруді талап ететін мәселе. Сонымен қатар, 12 жылдық орта білімге көшу осыған байланысты жарық көретін әрбір мемлекеттік құжаттар талаптарының өз кезінде орындалуын және дене шынықтыру мұғалімдерімен, оқу құралдарының педагогикалық, әдістемелік, психологиялық тұрғыдан негізделуін керек етеді [1. Б 9] .

Осылардың негізінде ғана 12 жылдық орта білім бағдарламаларын, сапалы оқулықтарды, оқушылар белсенділігін тудыратын жаңа технологияларды, әдістемелерді, көмекші құралдарды, яғни оқу-әдістемелік кешендерді өз дәрежесіне дайындау мүмкіндігі тумақ.

Қазақстан Республикасындағы 12 жылдық жалпы және орта білім беру тұжырымдамасына сәйкес 12 жылдық білім берудің басты мақсаты-өзінің және қоғамның мүддесінде өзін-өзі белсенді етуге дайын, өзгермелі даму үстіндегі ортада өмір сүруге бейім, бәсекеге қабілетті және құзыретті, шығармашыл, білімді тұлғаны дамыту және қалыптастыру болып табылады. Сондықтан, жастарды білікті маман, озық ойлы азамат етіп қалыптастыруды 12 жылдық білім беру негізінде жүзеге асыруға болады. [2, 3] .

Білім беру өзінің бағыттарына адам мен қоғамның өзекті мәселелерімен бірге ұзақ мерзімді қажеттіліктерге қарай толықтырулар жасап отыр. Осы тұрғыда ХХI ғасырдағы Қазақстанның білім беру жүйесі мен даму қажеттіліктері шешетін міндеттердің сәйкессіздігімен объективті қарама қайшылықтар тууда. Осындай қарама-қайшылықтар білім беру жүйесін 12 жылдық мерзімге ұзартуды негіздеп отыр. 2008 жылдың 12 ақпанында Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру - мемлекеттік саясаттың басты мақсаты» атты Қазақстан халқына Жолдауында «Білім беру саласының басты міндеті - 2010 жылға дейінгі білім беруді дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламаны орындай отырып, осы саланың сапалы қызмет көрсету аясын кеңейту. Білім және ғылым министрлігі үш жылдың ішінде заманға сай білім алуға және озық технологияларды игеруге мүмкіндік беретін білім берудің тиімді инфрақұрылымын жасауды аяқтайтын болсын» делінген [9] . Бұл Қазақстан Республикасындағы білім берудің 12 жылдық мектеп жүйесіне ауысуын жан-жақты қадағалап, олқылық жерлерін толықтырып, қайта қарастыру мен тиімді жолдарын табуды негіздеп отыр, өйткені жаңа үлгіге көшу бұл шешуші, әрі жауапты істің бірі болып табылады, оған оқушының тағдыры тікелей байланысты.

12 жылдық білім берудің көздейтін мақсаты- еліміздегі білім беруді халықаралық білім кеңістігіне енгізу, халықаралық білім беру талабымен сәйкестікте болу, соның нәтижесінде еуропа елдері қабылдаған орта білім берудің халықаралық стандартына сәйкестендіру, білім сапасын көтеру және жоғары динамикалы, жаһандану дәуірінде өмір сүру үрдісін, ойлау мен қарым-қатынасты түбегейлі өзгертетін байланыс құралының қарқынды дамуын, сондай-ақ адамның интеллектісіне, әл-ауқаттылығына, соның икемділігіне қол жеткізетін тәсілдерді қолдану арқылы қоғамның негізгі капиталын құру болып табылады .

Білім беруді жаңарту - үнемі алға қарай ұмтылу мен даму үрдісі, білім беруде

кезең-кезеңмен өтетін және алынған нәтижелерге сәйкес түзету енгізі-ліп, талданылатын өзгерістер. Сонымен қатар, білім беруді жаңарту үрдісі салт-дәстүрді, мәдени мұраны, жалпыұлттық құндылықтарды көздің қарашығында сақтауды талап

ететін тұрақты жүйелерден тұрады.

Қазақстандағы 12 жылдық білім беруге көшуге даярлық барысында отандық және шетелдік оқыту теориясындағы, педагогика мен психологиядағы ізгілікті дәстүрлер мен ой-пікірлерді зерделеп, адамға бағытталған әлеуметтік-психо-логиялық танымды дамытудың маңызы зор. Отандық педагогикада адамзат жинақтаған тәжірибені келесі ұрпаққа беру мақсатын сақтай отырып, негізгі бағдардың жеке тұлғаның азаматтық белсенділігін арттыруға, рухани-адамгершілік қуатын қалыптастыруға бағытталғаны аса қажет. Сондықтан, білім берудің жаңа ізгілік бағыттары, мазмұны мен міндеттері, әдіс-тәсілдері іздестіріліп, оқушының дүниені тұтастықта қабылдауы арқылы өзіндік дамыту жолдарын зерделеу-басты мәселелердің бірі. Бұған әрине Ресей ғалымдары П. И. Галперин, Д. В. Выготский, В. В. Давыдов, Л. В. Занковтың және т. б. еңбектерімен бірге республикамыздағы әдіскер ғалымдардың Қ. А. Аймағамбетова, С. Рахметова, В. К. Павленко, Ұ. Ботабаева 1980 жылдардан бастап алты жастағы балаларды байланысты жүргізген зерттеу жұмыстары негіз болды [4] .

6 жастан 1 сыныпта оқытудың өзіндік ерекшеліктері бар екені белгілі. Оқыту

процесі бұл жаста негізінен ойын түрінде жүргізіледі. Сондықтан балалардың психологиялық ерекшелігін ескере отырып, сабақта ойын элементтерін көбірек пайдалану қажеттігін ұсынып отырмыз. 12 жылдық білім беруде оқу жүктемесін азайтып, оқушының бос уақытын жеке қабілеті мен көзделеді. Сабақтың ұзақтығы 32 минут 5 күндік оқу болады. Ал мұның өзі білім беру парадигмасының пәндік білім беруден тұлғалық-бағдарлық бағытқа көшуіне туындап отыр [4] .

Осылайша педагогика және психологиялық әдебиеттерде мектептегі білім беру жұмысы кеңінен қарастырылған. Алайда педагогика ғылымы мен практикасында 12 жылдық білім беру мазмұны мен ерекшеліктері, тиімді ұйымдастыру мәселесі толық зерттелмегені анықталды. Бүгінгі таңда алдыңғы қатарлы елдердің барлығы оқуға жалпы білім берудегі жаңа жүйені ұсына отырып, соның ішінде көпжылдық білім беруге көшуде. Демек, 12 жылдық жалпы білім берудегі жеке тұлғаны қалыптастырудың жаңа жүйесімен қазіргі заманғы білім мен тәрбиенің ең тиімді мүмкіндіктерін, жолдарын зерттеп, оны ұтымды түрде білім беруге енгізу қажеттігі арасында қарама-қайшылықтар бар екені байқалады.

Осы қарама-қайшылықтардың айқындалуы зерттеудің проблемасын анықтады: ол 12 жылдық білім беру жүйесіне көшудің халық санына, мемлекет экономикасына зиянсыз енгізілуі және бұны жүзеге асыру үшін тиімді әдіс-тәсілдер мен жолдарын табу. Қазіргі педагогикалық қоғамдастықтың алдында білім берудің жаңа моделін құрудың, сынақтан өткізу мен енгізудің ауқымды міндеттері тұр. Осыған байланысты Қазақстан Республикасында 12 жылдық мектептегі дене шынықтыру жүйесі жүзеге асыруға бағытталады:

Жаңа құрылымның стандартын, тұжырымдамасын, бағдарламасын, оқулықтары мен оқу-әдістемелік құралдарын даярлап алу;
Бастауыш мектептен бастап олардың жеке қабілеттерін зерделей отырып, белгілі бір кәсіпке икемділігіне алдын-ала зерттеу жүргізу, олардың жан-жақты ойлау қабілеті мен дене тәрбиесін жақсарту, өз бетінше ойлауын жетілдіру, дене мәдениетін қалыптастыру;

3. Дене шынықтыру жүйесінде олардың ынтасы, әлеуметтік қабілеттері өседі,

адамгершілік қабілеті қалыптасып, өз алдына мақсат қоя біледі, өзінің спорттық жеке тұлғалық бағдары қалыптасады.

Дене шынықтыру пәні мұғалімдеріне қатысты12 жылдық оқу мерзіміне ауысу қажеттіліктерін айкындайтын мынандай факторларды атауға болады:

1-фактор. Білім беру парадигмасының өзгеруі.

Қазіргі білім беру тұлғалық-бағдарланған стратегиясын іске асыруға бағытталған. Оның негізгі идеясы - оқушыларға дәстүрлі түрде білім беру емес, олардың табиғи қабілеттері мен әлеуметтік мүдделеріне баса назар аудара отырып өмірлік жоспарларын жүзеге асыруларына кең мүмкіндіктер жасайтын білім кеңістігін құру. Оқушыларды жоғары мектеп жүйесіндегі білім алуға даярлау арқылы жалпы орта білім алу формаларын таңдау мақсатында жоғары буынды оқытуды бағдарландыру және бүкіләлемдік беталыстарды ескере отырып арнайы ұйымдастырушылық, әдістемелік жағынан жағдай туғызылуы тиіс.

2-фактор. Оқушылардың денсаулығын сақтау.

Бірінші сыныпта оқушылар аптасына белгіленген 20 сағаттың орнына 22 сағат, жоғары сынып оқушылары 38 сағаттың орнына 40-42 сағат оқу жүктемесін орындайды. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің деректері бойынша, республикада 2 миллионнан астам бала әр түрлі аурулармен диспансерлік есепте тұрады. Мектепте оқыту кезеңінде балалар арасында тыныс алу мүшелерінің, көз, ас қорыту, жүйке-психикалық, тірек-қозғалыс аппараттарының зақымдануы сияқты т. б. аурулары-ондаған-есеге артып отыр.

12 жылдық оқу мерзіміне көшу жағдайында белгіленген күнделікті оқу жүктемесін азайту, оқушылардың әр түрлі үйірмелерге қатысуларына, бос уақыттарын өз мүдделеріне сай өткізулерше мүмкіндік жасайды [2, Б. 9. ]

3-фактор. Оқушыларды әлеуметтендіру, әлеуметтік шиеленісті төмендету.

Дәстүрлі 11 жылдық жалпы орта білім нарығының қажеттіліктеріне орай оқытудың тәжірибелік бағытына сәйкес бағдарды қамтамасыз етілмейді.

4-фактор. Дене шынықтыру пәнінен оқу сапасын арттыру.

12 жылдық білім беруге көшу күнделікті оқу жүктемесін төмендету есебінен жалпы орта білім берудің сапасын арттыруға мүмкіндік береді.

Білім сапасын арттыру оқу процестерін мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандарттарының талаптары деңгейіне сай меңгеруге, сырттай және іштей саралаудың тиімді тепе-теңдігін құруға кепілдік беретін инновациялық оқыту технологияларын жетілдіру нәтижесінде жүзеге асады.

5-фактор. Отандық білім жүйесі шетелдерде танылуы жөніндегі әлемдік іс-тәжірибелер.

Осыған сәйкес дамыған елдердің білім беру жүйесінде төмендегідей тенденциялар байқалып отыр:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.