ҚР Ұлттық банкі
1. Қазақстан Республикасының банктік жүйесі 3
1.1 Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі және оның ұйымдастырылуы мен функционалдық құрылымы 3
1.2 Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің негізгі мақсаты, міндеттері, функциялары мен өкілеттігі 7
1.3 Қазақстан Ұлттық Банкінің капиталы және резервтері 14
2. Қазақстан Ұлттық Банкінің Мемлекеттік өкімет органдарымен өзара іс.қимылы 16
2.1 ҚҰБ.нің жүргізетін ақша.несие саясаты 16
2.2 Ақша айналысы және ақша бірлігі
17
2.3 ҚҰБ.нің сыртқы экономикалық қатынастар саласындағы қызметі
21
3. ҚРҰБ.нің Зерттеу және статистика департаментінің негізгі міндеттері мен атқаратын функциялары
24
3.1 ҚРҰБ.нің Зерттеу және статистика департаментінің экономикалық зерттеулер басқармасының жүзеге асыратын функциялары: инфляцияға шолу 34
3.2 Қазақстан экономикасына ақпараттық.талдамалық шолу 37
3.3 Қаржы нарығындағы ахуал туралы 2009 жылдың қорытындылары
37
Қорытынды
49
Қолданылған әдебиеттері
50
1.1 Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі және оның ұйымдастырылуы мен функционалдық құрылымы 3
1.2 Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің негізгі мақсаты, міндеттері, функциялары мен өкілеттігі 7
1.3 Қазақстан Ұлттық Банкінің капиталы және резервтері 14
2. Қазақстан Ұлттық Банкінің Мемлекеттік өкімет органдарымен өзара іс.қимылы 16
2.1 ҚҰБ.нің жүргізетін ақша.несие саясаты 16
2.2 Ақша айналысы және ақша бірлігі
17
2.3 ҚҰБ.нің сыртқы экономикалық қатынастар саласындағы қызметі
21
3. ҚРҰБ.нің Зерттеу және статистика департаментінің негізгі міндеттері мен атқаратын функциялары
24
3.1 ҚРҰБ.нің Зерттеу және статистика департаментінің экономикалық зерттеулер басқармасының жүзеге асыратын функциялары: инфляцияға шолу 34
3.2 Қазақстан экономикасына ақпараттық.талдамалық шолу 37
3.3 Қаржы нарығындағы ахуал туралы 2009 жылдың қорытындылары
37
Қорытынды
49
Қолданылған әдебиеттері
50
Қазақстан Республикасының банк жүйесi екi деңгейден тұрады. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi (Қазақстан Ұлттық Банкi) Қазақстан Республикасының орталық банкi болып табылады және Қазақстан Республикасы банк жүйесiнiң жоғары (бiрiншi) деңгейiн бiлдiредi. Қазақстан Ұлттық Банкi басқа елдердiң орталық банктерiмен және басқа банктермен қарым-қатынаста, халықаралық банктер мен басқа да қаржы-кредит ұйымдарында өз құзыретi шегiнде Қазақстан Республикасының мүддесiн бiлдiредi. Қазақстан Ұлттық Банкi өз мiндеттерiн орындау кезiнде пайда табу мақсатын басшылыққа алмайды.
Екiншi деңгейдегi банктердiң түрлерi, құқықтық мәртебесі оларды құрудың, қызметiнiң және таратудың тәртiбi Қазақстан Республикасының банк заңдарымен белгiленедi. Қазақстан Ұлттық банкi өз қызметiнде Конституцияны, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы заңды, сондай-ақ "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы" Қазақстан Республикасының Заңын, республиканың басқа да заң актiлерiн, Қазақстан Республикасы Президентiнiң актiлерiн және Қазақстан Республикасы жасасқан халықаралық шарттарды (келiсiмдердi) басшылыққа алады.
Қазақстан Ұлттық Банкi Қазақстан Республикасының Президентiне есеп бередi. Қазақстан Республикасының Президентiне есептiлiк мынаны бiлдiредi:
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Республикасы Парламентiнiң келiсiмiмен Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасын тағайындауы; оны қызметтен босатуы;
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының ұсынуы бойынша Қазақстан Ұлттық Банкi төрағасының орынбасарларын қызметке тағайындауы және қызметтен босатуы;
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Ұлттық Банкінің құрылымын және жалпы штат санын еңбекақы төлеу жүйесiн бекітуі;
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстанның Ұлттық Банкі туралы ережені бекітуі;
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Ұлттық Банкiнiң жылдық есебiн бекiтуi;
Қазақстан Республикасы Президентiнiң ұлттық валюта - Қазақстан теңгесi банкноттары және тиындары дизайнының тұжырымдамасын бекiтуi;
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң өз құзыретiндегi мәселелер жөнiнде Қазақстан Республикасының Президентi сұрау салған ақпаратты табыс етуi.
Қазақстан Ұлттық Банкi Қазақстан Республикасы Заңдарының негiзiнде және оны орындау мақсатында өз құзырына жататын мәселелер бойынша банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын барлық банктердiң, ұйымдардың, олардың клиенттерiнiң, Қазақстан Республикасының аумағында тұратын басқа да заңды және жеке тұлғалардың мiндеттi түрде орындауына жататын нормативтiк актiлер шығарады.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң нормативтiк актiлерi - "Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Хабаршысы", "Вестник Национального Банка Республики Казахстан" ресми басылымдарында қазақ және орыс тiлдерiнде жарияланады.
Екiншi деңгейдегi банктердiң түрлерi, құқықтық мәртебесі оларды құрудың, қызметiнiң және таратудың тәртiбi Қазақстан Республикасының банк заңдарымен белгiленедi. Қазақстан Ұлттық банкi өз қызметiнде Конституцияны, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы заңды, сондай-ақ "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы" Қазақстан Республикасының Заңын, республиканың басқа да заң актiлерiн, Қазақстан Республикасы Президентiнiң актiлерiн және Қазақстан Республикасы жасасқан халықаралық шарттарды (келiсiмдердi) басшылыққа алады.
Қазақстан Ұлттық Банкi Қазақстан Республикасының Президентiне есеп бередi. Қазақстан Республикасының Президентiне есептiлiк мынаны бiлдiредi:
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Республикасы Парламентiнiң келiсiмiмен Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасын тағайындауы; оны қызметтен босатуы;
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының ұсынуы бойынша Қазақстан Ұлттық Банкi төрағасының орынбасарларын қызметке тағайындауы және қызметтен босатуы;
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Ұлттық Банкінің құрылымын және жалпы штат санын еңбекақы төлеу жүйесiн бекітуі;
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстанның Ұлттық Банкі туралы ережені бекітуі;
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Ұлттық Банкiнiң жылдық есебiн бекiтуi;
Қазақстан Республикасы Президентiнiң ұлттық валюта - Қазақстан теңгесi банкноттары және тиындары дизайнының тұжырымдамасын бекiтуi;
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң өз құзыретiндегi мәселелер жөнiнде Қазақстан Республикасының Президентi сұрау салған ақпаратты табыс етуi.
Қазақстан Ұлттық Банкi Қазақстан Республикасы Заңдарының негiзiнде және оны орындау мақсатында өз құзырына жататын мәселелер бойынша банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын барлық банктердiң, ұйымдардың, олардың клиенттерiнiң, Қазақстан Республикасының аумағында тұратын басқа да заңды және жеке тұлғалардың мiндеттi түрде орындауына жататын нормативтiк актiлер шығарады.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң нормативтiк актiлерi - "Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Хабаршысы", "Вестник Национального Банка Республики Казахстан" ресми басылымдарында қазақ және орыс тiлдерiнде жарияланады.
1) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы заң
2) ҚРҰБ-нің хабаршысы (Вестник НБРК) ресми басылымы
3) Қазақстан Ұлттық Банкінiң статистикалық бюллетенi ресми басылымы
4) Қазақстан Ұлттық Банкінiң экономикалық шолуы ресми басылымы
5) Инфляциялық шолу ресми басылымы
6) ҚРҰБ-нің «Интранет» жергілікті интернеттік жүйесі
7) ҚРҰБ-нің сайты– www.nationalbank.kz
8) Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы заңы
9) №5 БАСПАСӨЗ РЕЛИЗІ
2) ҚРҰБ-нің хабаршысы (Вестник НБРК) ресми басылымы
3) Қазақстан Ұлттық Банкінiң статистикалық бюллетенi ресми басылымы
4) Қазақстан Ұлттық Банкінiң экономикалық шолуы ресми басылымы
5) Инфляциялық шолу ресми басылымы
6) ҚРҰБ-нің «Интранет» жергілікті интернеттік жүйесі
7) ҚРҰБ-нің сайты– www.nationalbank.kz
8) Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы заңы
9) №5 БАСПАСӨЗ РЕЛИЗІ
АЛМАТЫ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ СТАТИСТИКА АКАДЕМИЯСЫ
Экономика және менеджмент кафедрасы
Өндірістік тәжірибесін өту туралы
ЕСЕП БЕРУ
(ҚР Ұлттық банкі материалдары негізінде)
050506-Экономика мамандығы
Орындаған:
4курс, 06-05 тобының
студенті __________________ Саметеков А.А
(студент қолы)
Кафедрадан тәжірибе
жетекшісі _________________ э.ғ.д., профессор Шаменов А.М
(жетекшінің қолы)
Кәсіпорыннан тәжірибе
жетекшісі ______________ Тазабеков А.Т
(жетекшінің қолы)
Алматы, 2010
Мазмұны
Бет.
Қазақстан Республикасының банктік жүйесі 3
1.1 Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі және оның 3
ұйымдастырылуы мен функционалдық құрылымы
1.2 Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің негізгі мақсаты, 7
міндеттері, функциялары мен өкілеттігі
1.3 Қазақстан Ұлттық Банкінің капиталы және резервтері 14
2. Қазақстан Ұлттық Банкінің Мемлекеттік өкімет органдарымен 16
өзара іс-қимылы
2.1 ҚҰБ-нің жүргізетін ақша-несие саясаты 16
2.2 Ақша айналысы және ақша бірлігі 17
2.3 ҚҰБ-нің сыртқы экономикалық қатынастар саласындағы қызметі 21
3. ҚРҰБ-нің Зерттеу және статистика департаментінің негізгі 24
міндеттері мен атқаратын функциялары
3.1 ҚРҰБ-нің Зерттеу және статистика департаментінің экономикалық34
зерттеулер басқармасының жүзеге
асыратын функциялары: инфляцияға шолу
3.2 Қазақстан экономикасына ақпараттық-талдамалық шолу 37
3.3 Қаржы нарығындағы ахуал туралы 2009 жылдың қорытындылары 37
Қорытынды 49
Қолданылған әдебиеттері 50
1. ҚР Президентiнiң 05.12.95 ж. № 2672 Заң күшi бар жарлығымен;Қазақстан
Республикасының банк жүйесi
Қазақстан Республикасының банк жүйесi екi деңгейден тұрады. Қазақстан
Республикасының Ұлттық Банкi (Қазақстан Ұлттық Банкi) Қазақстан
Республикасының орталық банкi болып табылады және Қазақстан Республикасы
банк жүйесiнiң жоғары (бiрiншi) деңгейiн бiлдiредi. Қазақстан Ұлттық Банкi
басқа елдердiң орталық банктерiмен және басқа банктермен қарым-қатынаста,
халықаралық банктер мен басқа да қаржы-кредит ұйымдарында өз құзыретi
шегiнде Қазақстан Республикасының мүддесiн бiлдiредi. Қазақстан Ұлттық
Банкi өз мiндеттерiн орындау кезiнде пайда табу мақсатын басшылыққа
алмайды.
Екiншi деңгейдегi банктердiң түрлерi, құқықтық мәртебесі оларды
құрудың, қызметiнiң және таратудың тәртiбi Қазақстан Республикасының банк
заңдарымен белгiленедi. ҚР Президентiнiң 05.12.95 ж. № 2672 Заң күшi бар
жарлығымен;ҚР 02.03.01 ж. № 162-II Заңымен 2-бап өзгеҚазақстан Ұлттық банкi
өз қызметiнде Конституцияны, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы
заңды, сондай-ақ "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi
туралы" Қазақстан Республикасының Заңын, республиканың басқа да заң
актiлерiн, Қазақстан Республикасы Президентiнiң актiлерiн және Қазақстан
Республикасы жасасқан халықаралық шарттарды (келiсiмдердi) басшылыққа
алады.
Қазақстан Ұлттық Банкi Қазақстан Республикасының Президентiне есеп
бередi. Қазақстан Республикасының Президентiне есептiлiк мынаны бiлдiредi:
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Республикасы
Парламентiнiң келiсiмiмен Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасын тағайындауы;
оны қызметтен босатуы;
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының
ұсынуы бойынша Қазақстан Ұлттық Банкi төрағасының орынбасарларын қызметке
тағайындауы және қызметтен босатуы;
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Ұлттық Банкінің
құрылымын және жалпы штат санын еңбекақы төлеу жүйесiн бекітуі;
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстанның Ұлттық Банкі туралы
ережені бекітуі;
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Ұлттық Банкiнiң жылдық
есебiн бекiтуi;
Қазақстан Республикасы Президентiнiң ұлттық валюта - Қазақстан теңгесi
банкноттары және тиындары дизайнының тұжырымдамасын бекiтуi;
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң өз құзыретiндегi мәселелер жөнiнде Қазақстан
Республикасының Президентi сұрау салған ақпаратты табыс етуi.
ҚР 11.07.97 ж. № 154-1; 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред. қара)
Заңдарымен 4-бап өзгертілді Қазақстан Ұлттық Банкi Қазақстан Республикасы
Заңдарының негiзiнде және оны орындау мақсатында өз құзырына жататын
мәселелер бойынша банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын
барлық банктердiң, ұйымдардың, олардың клиенттерiнiң, Қазақстан
Республикасының аумағында тұратын басқа да заңды және жеке тұлғалардың
мiндеттi түрде орындауына жататын нормативтiк актiлер шығарады.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң нормативтiк актiлерi - "Қазақстан Ұлттық
Банкiнiң Хабаршысы", "Вестник Национального Банка Республики Казахстан"
ресми басылымдарында қазақ және орыс тiлдерiнде жарияланады.
1.1 Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі және оның ұйымдастырылуы мен
функционалдық құрылымы
ҚР 11.07.97 ж. № 154-1; 02.03.01 ж. № 162-II Заңдарымен 6-бап
өзҚазақстан Ұлттық Банкi - заңды тұлға. Қазақстан Ұлттық Банкi мемлекеттік
мекеме ұйымдық-құқықтық нысанындағы заңды тұлға болып табылады, оның дербес
балансы болады және өзiнiң филиалдарымен, өкiлдiктерiмен және ұйымдарымен
бiрге бiртұтас құрылым құрайды. Қазақстан Ұлттық Банкiнiң орталық аппараты
Алматы қаласында орналасқан. Қазақстан Ұлттық Банкi Қазақстан
Республикасында және одан тыс жерлерде өз филиалдары мен өкiлдiктерiн аша
алады.
Қазақстан Ұлттық Банкi - тiке бағыныстағы схемасы бар бiртұтас
орталықтандырылған құрылым.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң органдары Басқарма мен Директорлар кеңесi
(Директорат) болып табылады.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң құрамына департаменттерден тұратын орталық
аппарат пен басқа бөлiмшелер, филиалдар, өкiлдiктер және ұйымдар кiредi.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасын Парламенттiң келiсiмiмен Қазақстан
Республикасының Президентi 6 жыл мерзiмге тағайындайды. Қазақстан Ұлттық
Банкiнiң Төрағасы Қазақстан Ұлттық Банкiнiң қызметi үшiн жауапты .
Төраға Қазақстан Ұлттық банкi атынан iс-әрекет етедi және мемлекеттiк
органдармен, банктермен, қаржы ұйымдарымен, халықаралық, шетелдiк және
басқа ұйымдармен қарым-қатынаста Қазақстан Ұлттық Банкiн сенiмхатсыз-ақ
бiлдiредi.
Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының орынбасарларын Қазақстан Ұлттық
Банкi Төрағасының ұсынуымен Қазақстан Республикасының Президентi, Қазақстан
Ұлттық Банкi Төрағасының тағайындалу мерзiмiне қарамай, 6 жыл мерзiмге
тағайындайды.
Төрағаның орынбасарлары Қазақстан Ұлттық Банкiн сенiмхатсыз-ақ
бiлдiредi, өз құзырының шегiнде құжаттарға қол қояды.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң ең жоғары органы Басқарма болып табылады.
Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының негiзгi функциялары:
а) мемлекеттiк ақша-кредит саясатын мақұлдау;
б) Қазақстан Ұлттық Банктiң банк қызметiнiң, бухгалтерлiк есепке
алудың, ақша төлемдерi мен аударымдарының, вексель айналысының, валюталық
операцияларды жүзеге асырудың және олардың сақталуын қадағалаудың жекелеген
мәселелерiне қатысты нормативтiк құқықтық актiлерiн бекiту;
б-1) банктерде операциялар жасауға сенiмхат беру тәртiбiн белгiлеу;
в) Қазақстан Республикасының Президентi бекiткен тұжырымдама негiзiнде
банкноттар мен тиындардың көрсетiлген құны мен дизайнын анықтау, Қазақстан
Республикасы ұлттық валютасының банкноттары мен монеталарын шығару, олардың
дизайны немесе нысаны өзгерген кезде банкноттар мен монеталарды ауыстыру
туралы шешiм қабылдау, сондай-ақ тозған және бүлiнген банкноттар мен
монеталарды айырбастау тәртiбiн белгiлеу;
в-1) коллекциялық және инвестициялық монеталардың шығарылу тақырыбын,
дайындалу таралымын, қорытпасын, шығарылу мерзiмдерi мен күнiн айқындау;
в-2) басқа елдердiң тапсырыстары бойынша коллекциялық монеталар соғу
туралы шешiм қабылдау;
в-3) Қазақстан Ұлттық Банкiнiң банкноттар мен монеталарды сату және
сатып алу тәртiбiн айқындау;
г) қайта қаржыландырудың ресми ставкасын белгiлеу;
е) банкноттарды, монеталар мен құндылықтарды инкассациялауды жүргізуге
лицензия беру, оның қолданылуын тоқтата тұру және лицензиядан айыру туралы
шешімдер қабылдау;
е-1) банк болып табылмайтын заңды тұлғалардың Қазақстан Ұлттық Банкiнде
банк шоттарын ашу шарттарын белгiлеуге;
е-2) банктер мен басқа ұйымдардың Қазақстан Ұлттық Банкi берген
кредиттері бойынша Қазақстан Ұлттық Банкi алдындағы борыштарын қайта
құрылымдау шарттарын анықтауға;
е-3) Қазақстан Республикасының аумағында жасалатын немесе оның аумағына
әкелiнетiн вексель қағазының қорғалу дәрежелерiне қойылатын талаптарды,
сондай-ақ вексель қағазына қойылатын техникалық талаптарды бекiту;
ж) банктерге ең төменгi резервтiк талаптардың нормативiн бекiту;
ж-1) Қазақстан Ұлттық Банкінің лицензиясы негiзiнде инкассация
операцияларын жүзеге асыратын заңды тұлғалардың, сондай-ақ қызметінiң
бiрден бiр түрi шетел валютасымен айырбас операцияларын ұйымдастыру болып
табылатын заңды тұлғалардың жарғылық капиталының ең төменгi мөлшерiн және
оны қалыптастыру тәртiбiн белгілеу;
з) алтын-валюта активтерiн басқаруды негiзгi принциптерiн белгiлеу;
з-1) монетарлыққа жататын қызметті айқындау;
к) Қазақстан Ұлттық Банкiнiң жұмысы туралы жылдық есептi қарау,
қабылдау және Қазақстан Республикасы Президентінiң бекiтуiне ұсыну;
к-1) Қазақстан Ұлттық Банкінің құрылымын, жалпы штат санын, еңбекақы
төлеу жүйесiн және Қазақстанның Ұлттық Банкі туралы ережені, сондай-ақ оған
өзгерiстер мен толықтыруларды қарау, мақұлдау және Қазақстан Республикасы
Президентінің бекітуіне ұсыну;
к-2) басшысының ұсынуы бойынша уәкілеттi органды қаржыландырудың жалпы
сомасын бекiту;
л) Қазақстан Ұлттық Банкiнiң жылдық шоғырландырылған қаржылық
есептiлiгiн қарау және бекiту;
м) Қазақстан Ұлттық Банкінің бюджетін (шығыстар сметасын) және оны
пайдалану, жарғылық және резервтік капиталдарды қалыптастыру, Қазақстан
Ұлттық Банкінің негізгі құралдары мен өзге де мүлкіне билік ету тәртібі
туралы нормативтік құқықтық актілерін бекіту;
о) Қазақстан Ұлттық Банкi, оның филиалдары, өкiлдiктерi және ұйымдары
қызметкерлерінің еңбек, оған ақы төлеу, әлеуметтiк-тұрмыстық қамтамасыз
етiлу, бiлiктілiгiн арттыру мен оларды қайта даярлау жағдайларын айқындау
және бекiту;
п) Қазақстан Ұлттық Банкiнiң халықаралық және осы Заңға сәйкес өзге де
ұйымдарға қатысуы туралы шешiм қабылдау;
п-1) Қазақстан Ұлттық Банкінің консультациялық-кеңесші органдарын құру
туралы шешімдер қабылдау;
р) Қазақстан Ұлттық Банкi Директорлар кеңесiнiң (Директорат) құрамын
бекiту;
с) Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының инвестициялық операцияларын
жүзеге асыру ережесiн бекiту, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Yкiметiне
табыс етiлетiн Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын сенiмгерлiкпен
басқарудың нәтижелерi туралы есептi бекiту;
с-1) Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының активтерін айырбастау және
қайта айырбастау ережелерін бекіту;
с-2) Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының активтеріне сыртқы
басқарушылар таңдау тәртібін айқындайтын ережелерді бекіту;
с-3) реттелуі Қазақстан Ұлттық Банкінің құзыретіне жататын мәселелер
бойынша банктерге және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге
асыратын ұйымдарға ықпал ету шараларын және санкциялар қолдану тәртібін
айқындайтын ережелерді бекіту;
т) Қазақстан Республикасының Парламентiне Қазақстан Республикасының
Ұлттық қорын сенімгерлiкпен басқару нәтижелерi туралы ақпаратты жыл сайын
табыс ету;
х) өкiлеттiгiне Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын сенiмгерлiкпен
басқару (Өкiлеттi өкiл) жөнiндегi шешiмдердi шұғыл түрде қабылдау кiретiн
лауазымды тұлғаны (Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Төрағасының
орынбасарынан төмен емес деңгейде) айқындау.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқармасы өз құзырына жатқызылған мәселелер
бойынша қаулы қабылдайды.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасы немесе оның орынбасары банктердiң
және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың
лауазымды адамдарына әкiмшiлiк айыппұл салу туралы мәселенi Қазақстан
Ұлттық Банкi Басқармасының басқа мүшелерiмен алдын ала келiсiп алады және
осы мәселе бойынша тиiстi қаулы нысанында шешiм қабылдайды.
Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының мүшелерi егер өздерi оның
қабылдануы үшiн дауыс бермесе, бiрақ шешiмнiң қабылдануымен өзiнiң
келiспейтiндiгi туралы дереу мәлiмдеген болса, Басқарма қабылдаған шешiмдер
үшiн жауап бередi.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқармасы өз құзырына жатқызылған мәселелер
бойынша қаулы қабылдайды.
Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының мүшелерi егер өздерi оның
қабылдануы үшiн дауыс бермесе, бiрақ шешiмнiң қабылдануымен өзiнiң
келiспейтiндiгi туралы дереу мәлiмдеген болса, Басқарма қабылдаған шешiмдер
үшiн жауап бередi.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқармасы 9 адамнан тұрады.
Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының құрамына Қазақстан Ұлттық Банкiнiң
Төрағасы және Қазақстан Ұлттық Банкiнiң төрт лауазымды адамы Қазақстан
Республикасының Президентiнен бiр өкiл және Қазақстан Республикасының
Үкiметiнен екi өкiл, сондай-ақ уәкілетті органның басшысы кiредi.
Қазақстан Республикасы Президентiнен, Қазақстан Республикасының Үкiметi
мен Қазақстан Ұлттық Банкiнен Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының
мүшелерiн тиiсiнше Қазақстан Республикасының Президентi, Қазақстан
Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасы тағайындайды
және босатады.
Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының мәжiлiстерi қажет болуына қарай,
бiрақ айына кемiнде бiр рет өткiзiледi.
Басқарманың кезектен тыс мәжiлiстерi Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының
немесе Басқарманың үш мүшесiнiң талап етуi бойынша өткізіледі.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқарма мүшелерi Басқарма мәжiлiсiнiң
тағайындалғаны туралы уақтылы хабардар етiледi.
Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының мәжiлiсiн Қазақстан Ұлттық
Банкiнiң Төрағасы, ал ол болмаған кезде-оның мiндетiн атқарушы адам
жүргiзедi.
Басқарма мүшелерiнiң кемiнде үштен екiсi қатынасқан жағдайда Басқарма
шешiм қабылдауға құқылы, олардың iшiнде Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасы
немесе оның орнында қалған адам болуға тиiс.
Басқарманың шешiмi Басқарма мүшелерiнiң жай көпшiлiк даусы мен
қабылданады. Дауыс тең болған жағдайда Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының
даусы шешушi болып табылады.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасы қайтара талқылау және дауыс беру
үшiн өзi бiлдiрген қарсылығын қосып, Басқарма шешiмiн бiр апта мерзiмнен
кешiктiрмей қайтаруға құқылы. Егер Басқарма бұрын қабылданған шешiмдi өз
мүшелерiнiң жалпы санының үштен екi даусымен қуаттаса, Қазақстан Ұлттық
Банкiнiң Төрағасы шешiмге қол қояды.
Қызметтен кету және босату
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасы қызметiнен кетерiнен екi ай бұрын
Қазақстан Республикасының Президентiне өзiнiң жазбаша өтiнiшiн берiп,
қызметiнен кетуге құқылы.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасын Қазақстан Республикасының
Президентi қызметiнен босатады.
Төрағаның орынбасарларын Қазақстан Ұлттық банкi Төрағасының ұсынуымен
Қазақстан Республикасының Президентi қызметiнен босатады.
Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының орынбасарлары қызметiнен кетерiнен
екi ай бұрын Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасы арқылы Қазақстан
Республикасының Президентiне өзiнiң жазбаша өтiнiшiн берiп, орнынан түсе
алады.
Қазақстан Ұлттық Банкi Директорларының кеңесi және оның өкiлеттiгi
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң оралымды басқару органы Қазақстан Ұлттық
Банкiнiң Директорлар кеңесi (Директорат) болып табылады.
Директорлар кеңесiнiң құрамына Қазақстан Ұлттық Банкiнiң төрағасы, оның
орынбасарлары, Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының ұсынуы бойынша Қазақстан
Ұлттық Банкi құрылымдық бөлiмшелерiнiң басшылары кiредi. Қазақстан Ұлттық
Банкi Директорлар кеңесiнiң құрамын Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқармасы
бекiтедi.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң төрағасы Директорлар кеңесiнiң мәжiлiстерiне
Төрағалық етедi. Оның тапсырмасы бойынша Директорлар кеңесiнiң мәжiлiсiн
Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының орынбасары жүргiзе алады. Директорлар
кеңесi өз құзырына енетiн мәселелер бойынша қаулылар қабылдайды.
Директорлар кеңесi Қазақстан Ұлттық Банкiнiң жылдық шоғырландырылған
қаржылық есептiлiгiнiң құрылымын айқындайды.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң филиалдары, өкiлдiктерi мен ұйымдары
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң филиалдары мен өкiлдiктерi өз қызметiн
Қазақстан Ұлттық Банкi белгiлеген өкiлеттiк шегiнде жүзеге асырады.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң ұйымдары заңды тұлға болып табылады, осы
Заңмен белгiленген ерекшелiктердi ескере отырып, заң актiлерiне сәйкес
құрылады және өз қызметiн тоқтатады.
Қазақстан Ұлттық Банкi өз ұйымдарын құру және олардың қызметiн тоқтату
туралы шешiм қабылдайды, олардың құрылтайшысы және аталған ұйымдардың
құқықтық мәртебесiн өзгерту туралы шешiм қабылдау жөнiндегi өкiлеттiктi
қоса алғанда оларға қатысты мемлекеттiк меншiк құқығы субъектiсiнiң
қызметiн жүзеге асырушы мемлекеттiк орган болып табылады.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң таратылуы
Қазақстан Ұлттық Банкi Қазақстан Республикасының тиiстi Заңын қабылдау
жолымен таратылуы мүмкiн, Қазақстан Ұлттық Банкi таратылған жағдайда оның
мүлкi тиiстi Заңда көрсетiлген банк құқығын иеленушiге бередi.ҚР 10.07.03
ж. № 483-II (бұр. ред. қара) Заңымен 70-бап өзгертілді
ҚР 11.07.97 ж. № 154-1 Заңымен 70-1-баппен толықтырылды; ҚР 03.05.01 ж.
№ 182-II Заңымен 70-1-бап жаңа редакцияда; 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред.
қара); 2006.05.07. № 165-III (01.07.2006. бастап қолданысқа енгізілді)
(бұр. ред. қара) ҚР Заңдарымен 70-1-бап өзгертілдҚазақстан Ұлттық Банкi
көрсететiн қызметтердiң өтемдiлiгi
Қазақстан Ұлттық Банкi банк операцияларын және басқа да қызметтердi
ақылы негiзде атқаруға құқылы. Қазақстан Ұлттық Банкi көрсететiн қызметтері
үшiн ақының түрлерi мен мөлшерлерiн өз бетiнше белгiлейдi. Қазақстан Ұлттық
Банкi, Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын, өзге де қорлар мен ұйымдарды
басқару жөнiндегi қызметтердi қоспағанда, Қазақстан Республикасының Yкiметi
мен бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органға көрсетiлетiн
банктiк және өзге де қызметтер үшiн ақы алмайды.
ҚР 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред. қара) Заңымен II-тараудың тақырыбы
өзгертіл1.2 Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң негiзгi мақсаты,
мiндеттерi, функциялары мен өкiлеттiгi
ҚР 11.07.97 ж. № 154-1; 16.07.99 ж. № 436-1 Заңдарымен 7-бап
өзгертiлдi; ҚР 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред. қара) Заңымен 7-бап жаңа
редакциядаҚазақстан Ұлттық Банкiнiң негiзгi мақсаты Қазақстан
Республикасында баға тұрақтылығын қамтамасыз ету болып табылады.
Негiзгi мақсатты iске асыру үшiн Қазақстан Ұлттық Банкiне мынадай
мiндеттер жүктеледi:
1) мемлекеттiң ақша-кредит саясатын әзiрлеу және жүргiзу;
2) төлем жүйелерiнiң жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету;
3) валюталық реттеу мен валюталық бақылауды жүзеге асыру;
4) қаржы жүйесiнiң тұрақтылығын қамтамасыз етуге жәрдемдесу.
ҚР Президентiнiң 05.12.95 ж. № 2672 Заң күшi бар жарлығымен; 07.12.96
ж. № 50-1; 11.07.97 ж. № 154-1; 16.07.99 ж. № 436-1; 02.03.01 ж. № 162-II;
03.05.01 ж. № 182-II; 09.07.03 ж. № 482-II; 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред.
қара); 11.06.04 ж. № 562-II (бұр. ред. қара); 2004.20.12. № 13-III (бұр.
ред. қара); 2005.08.07. № 69-III (бұр. ред. қара); 2005.23.12. № 107-III
(бұр. ред. қара); 2006.20.02. № 127-III; 2006.05.07. № 165-III (01.07.2006.
бастап қолданысқа енгізілді) (бұр. ред. қара); 2007.28.02. № 235-III (бұр.
ред. қара); 2007.12.01 № 222-III (күшіне енетін мерзімін қара)
(бұр.ред.қара) ҚР Заңдарымен 8-бап өзгертiлдi Қазақстанның Ұлттық банкi:
1) Қазақстан Республикасының мемлекеттiк ақша-кредит саясатын
жүргiзедi, банкноттар мен тиындардың Қазақстан Республикасының аумағындағы
бiрден-бiр эмитентi болып табылады, бағалы қағаздар эмиссиясын жасайды.
Қазақстан Ұлттық Банкi эмиссия жасайтын бағалы қағаздар мемлекеттiк
бағалы қағаздар болып табылады және олар жөнiнде Қазақстан Ұлттық Банкi
мiндеттемелер алады.
2) Қазақстан Республикасының Үкiметiмен келiсiм бойынша Қазақстан
Республикасы Үкiметiнiң мемлекеттiк қарыздарына қызмет көрсетуге қатысады
және Қазақстан Ұлттық Банкiнiң мемлекеттiк қарыздарына қызмет көрсетедi;
3) банктерге, сондай-ақ Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының шешiмi
бойынша Қазақстан Ұлттық Банкiнде банк шоттарын ашқан заңды тұлғаларға
кредит беруге құқылы. Банктер үшiн соңғы сатыдағы кредитор болып табылады;
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқармасы белгiлейтiн тәртiппен және шартпен
банктердiң және басқа ұйымдардың алған кредиттерi бойынша Қазақстанның
Ұлттық Банкi алдындағы борыштарын қайта құрылымдауға құқылы;
4) банк операцияларының мынадай түрлерiн жүргiзу тәртiбiн айқындайды:
банктердiң және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын
ұйымдардың корреспонденттiк шоттарын ашу және жүргiзу; жеке және заңды
тұлғалардың металл шоттарын ашу және жүргiзу, оларда осы тұлғаға тиесілі
тазартылған бағалы металдардың және бағалы металдардан жасалған
монеталардың нақты мөлшері көрсетіледі; кассалық операциялар; аударымдық
операциялар; есепке алу операциялары; банкноттарды, монеталар мен
құндылықтарды инкассациялау; шетел валютасымен айырбас операцияларын
ұйымдастыру; аккредитив ашу (ұсыну) және растау мен ол бойынша
міндеттемелерді орындау, сондай-ақ банкаралық клирингті жүзеге асыру, төлем
карточкалары мен чек кітапшаларын шығару және пайдалану тәртібін
айқындайды;
5) Қазақстан Республикасының заң актілерiнде белгіленген жағдайларда
қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдарды реттеу және қадағалау жөнiндегi
уәкiлетті мемлекеттiк органға (бұдан әрi - уәкiлетті орган) банк
операцияларының және банктер үшін сейф операцияларының жекелеген түрлерi
бойынша уәкілетті органның лицензия беру мүмкіндігі туралы қорытынды
береді, сондай-ақ осындай қорытынды берудің тәртібін айқындайды;
6) қаржы рыногындағы сыйақының рыноктық ставкаларына ықпал етудi жүзеге
асырады.
7) Қазақстан Республикасында ақша төлемдерi мен аударымдарын жүзеге
асыру тәртiбiн, жүйесi мен нысанын белгiлейдi, банктер, банк
операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдар арасында
Қазақстан теңгесiмен ақша аударымдарының уақтылы және кiдiрiссiз
жүргiзiлуiн қамтамасыз ететiн төлем жүйелерiнiң жұмыс істеуін
ұйымдастырады, сондай-ақ қадағалауды жүзеге асырады, банктердің және банк
операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың төлем
жүйелеріне қолжетімділігін қамтамасыз ететін ұйымдастырушылық шараларға
және бағдарламалық-техникалық құралдарға қойылатын талаптарды белгілейді;
8) банк операцияларын жүзеге асырған кезде электрондық банк қызметiн
көрсету ережелерiн белгiлейдi;
9) Қазақстан Республикасында валюталық реттеу мен валюталық бақылауды
жүзеге асырады және валюта операцияларының барлық түрлерiн жүргiзуге
құқылы;
10) қызметiнiң бiрден-бiр түрi шетел валютасымен айырбас операцияларын
ұйымдастыру болып табылатын заңды тұлғаларға қолма-қол шетел валютасында
бөлшек сауданы жүзеге асыруға және қызмет көрсетуге, сондай-ақ шетел
валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға лицензиялар бередi;
11) банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарға
банкноттарды, монеталар мен құндылықтарды инкассациялауға лицензиялар
бередi;
12) Қазақстан Ұлттық Банкінің лицензиясы негiзiнде инкассациялау
жөнiндегi операцияларды жүзеге асыратын заңды тұлғалардың, сондай-ақ
қызметiнің бiрден-бiр түрi шетел валютасымен айырбас операцияларын
ұйымдастыру болып табылатын заңды тұлғалардың жарғылық капиталының ең
төменгi мөлшерiн және қалыптастыру тәртiбiн белгiлейдi;
13) қызметiнiң бiрден-бiр түрi шетел валютасымен айырбас операцияларын
ұйымдастыру болып табылатын заңды тұлғаларға әдiлет органдарында
мемлекеттiк тiркелуге рұқсат бередi;
14) банк қызметi, ақша төлемдерi мен аударымдары, заң актілерімен
белгiленген өкiлеттiк шегiнде валюталық операцияларды жүзеге асыру
мәселелерi бойынша барлық банктердiң, банк операцияларының жекелеген
түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың және олардың клиенттерiнiң мiндеттi
түрде орындауына жататын нормативтi құқықтық актiлер шығарады, сондай-ақ
олардың сақталуын қадағалауды жүзеге асырады, қаржылық есептіліктің
халықаралық стандарттарын есепке ала отырып, Қазақстан Ұлттық Банкі үшін
бухгалтерлік есеп саясаты мен әдістерін айқындайды;
15) барлық қаржы ұйымдары орындауға мiндеттi бухгалтерлiк есепкe алу
және бухгалтерлік есеп жүргізуді автоматтандыру мәселелерi жөніндегі
нормативтік құқықтық актілерді әзiрлейдi және бекітеді, сондай-ақ Қазақстан
Ұлттық Банкінің лицензиясы негiзiнде банк операцияларының жекелеген
түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк
есепке алу және қаржылық есептiлiк туралы заңдарының талаптары мен қаржылық
есептіліктің халықаралық стандарттарын сақтауын бақылауды жүзеге асырады;
16) бухгалтерлік есеп жүргізуді автоматтандыратын жүйелерге қойылатын
талаптарды барлық қаржы ұйымдарының сақтауын бақылауды, оның iшiнде
уәкiлеттi органның қызметкерлерiн тарта отырып тексерулер арқылы бақылауды
жүзеге асырады;
17) арнайы қаржы компанияларының орындауы үшін міндетті бухгалтерлік
есеп, қаржылық есептілік және операцияларды автоматтандыру жүйелері
мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілерді әзірлейді және бекітеді,
сондай-ақ олардың Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық
есептілік туралы заңнаманы, қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарын
сондай-ақ операцияларды автоматтандыру жүйелеріне қойылатын талаптарды
сақтауын бақылауды жүзеге асырады;
18) бухгалтерлiк есепке алу және қаржылық есептiлiк жүйелерiн
реттеу жөнiндегi уәкiлеттi органмен келiсе отырып халықаралық қаржылық
есептiлiк стандарттарымен реттелмеген және ол арға қайшы келмейтiн
мәселелер бойынша қаржылық есептілік стандарттарын, сондай-ақ оларға
әдiстемелiк ұсыныстарды әзiрлейдi және бекiтедi;
19) уәкілетті мемлекеттік органның құзыретіне кіретін мәселелер
жөнінде онымен келісе отырып, төлем балансы, сыртқы борыш, ақша-кредит және
қаржы статистикасы жөнінде статистикалық есеп беру тізбесін, нысандарын,
мерзімдерін белгілейді және оны жинауды жүзеге асырады;
20) уәкiлеттi органмен келiсiм бойынша барлық қаржы ұйымдарының және
Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайларда олардың
аффилиирленген тұлғалары қаржылық есептiлiгінің халықаралық стандарттарға
сәйкес келетiн тiзбесi мен нысандарын, сондай-ақ табыс ету мерзiмдерi мен
тәртiбін белгілейдi;
21) валюталық реттеу мен бақылау мәселелерi бойынша есептiлiк
тәртiбiн, нысандарын және табыс ету мерзiмдерiн белгiлейдi;
22) банктердiң және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге
асыратын ұйымдардың үй-жайларын күзету мен жайластыруды ұйымдастыру жөнiнде
орындалуға мiндеттi талаптарды тиiстi уәкілеттi органдармен келiсiм бойынша
белгiлейдi;
23) Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң келiсiмi бойынша, ақша төлемдерi
мен аударымдары реттеу мақсатында, егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмеген
болса, банктердiң, банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын
ұйымдардың және барлық шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң банк шоттары
бойынша жүзеге асыратын төлемдердiң кезегiн белгiлеуге құқылы;
24) Қазақстан Ұлттық Банкi өзiне жүктелген функцияларды жүзеге
асыруына жәрдемдесетiн және (немесе) қаржы рыногының инфрақұрылымының бiр
бөлiгi болып табылатын ұйымдарды құруға және олардың қызметiне қатысуға
құқылы;
25) Қазақстан Ұлттық Банкінің консультациялық-кеңесші органдарын
құруға құқылы;
26) қолма-қол банкноттар мен тиындарды есепке алу, сақтау, тасымалдау
және инкассациялау тәртiбiн белгiлейдi, банкноттар мен тиындарды сақтауды,
тасымалдауды және инкассациялауды қамтамасыз етуге қатысады, банкноттар мен
тиындардың резервтегi мемлекеттiк қорын құрайды;
27) Қазақстан Республикасы банктерiнiң жиынтық балансы мен өз балансын
жасайды және оны үнемi жариялап отырады;
28) елдің есептiк төлем балансын, халықаралық инвестициялық ұстанымын
және жалпы сыртқы борышын бағалауды қалыптастырады, төлем балансының қысқа
мерзiмдi, орташа мерзiмдi және ұзақ мерзiмдi болжамды бағаларын әзiрлеуге
қатысады, валюталық операцияларды тiркеудi, мемлекеттік кепілдіктері жоқ
мемлекеттік емес сыртқы қарыздар бойынша шарттардың мониторингін және
Қазақстан Республикасының аумағында қызметін жүзеге асыратын резидент
еместердің валюталық операцияларының мониторингін (валюталық мониторингті)
жүзеге асырады;
29) мемлекеттiң ақша-кредит және қаржы статистикасын қалыптастырады;
30) ақшаны клиенттің банктік шотына қате есептелгені анықталған кезде
оны алып қоюға құқығы бар, банктік шоттан ақшаны алуға оның келісімін
растайтын құжаттар бар болса, клиенттің банктік шотын дебеттеуге құқылы;
31) мемлекеттiк органдар мен қаржылық ұйымдар үшiн кадрлар даярлауға
және қайта даярлауға қатысады;
32) бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органның бiрыңғай
қазынашылық шотына қызмет көрсетедi;
33) өз функцияларын жүзеге асыру мақсатында банктерден, олардың
қауымдастықтарынан (одақтарынан) және мемлекеттiк органдардан, жеке және
заңды тұлғалардан қажеттi ақпарат алуға құқылы;
34) Қазақстан Ұлттық Банкiнiң нормативтiк құқықтық актiлерiне сәйкес
вексельдердi қайта есептеудi жүзеге асырады;
35) Қазақстанның Ұлттық Банкi мен Қазақстан Республикасының Үкiметi
арасында жасалатын және ресми басылымдарда жарияланатын сенiмгерлiкпен
басқару туралы шарттың негiзiнде Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын
сенiмгерлiкпен басқаруды жүзеге асырады;
36) Қазақстанның Ұлттық Банкi мен Қазақстан Республикасы Үкiметінің
немесе басқа да заңды тұлғалардың арасында жасалатын сенiмгерлiкпен басқару
туралы шарттардың негiзiнде активтердi сенiмгерлiкпен басқаруды жүзеге
асырады. Қазақстанның Ұлттық Банкi мен Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң
арасында жасалатын сенiмгерлiкпен басқару туралы шарттар ресми баспа
басылымдарында жарияланады;
37) банк шоттарының режимiн белгiлейдi;
38) ең төменгі резервтік талаптардың нормативтерiн белгiлейдi және
олардың орындалуын бақылауды жүзеге асырады;
39) банктер операциялары мен мәмiлелерiнiң жекелеген түрлерi бойынша
сандық шектеулердi белгiлейдi;
40) Қазақстан Республикасының заң актілерiнде айқындалған банк қызметiн
және бағалы қағаздар рыногындағы кәсiби қызметті тиiстi лицензиялар алмай-
ақ жүзеге асырады;
41) лицензиаттарға Қазақстан Республикасының банктiк және валюталық
заңдарын бұзғаны үшін өз құзыретi шегiнде ықпал ету шараларын және
санкциялар қолданады;
42) банктерге және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге
асыратын ұйымдарға банк қызметi, ақшаны есепке алу, оның төлемдерi мен
аударымдарын, валюталық операцияларды жүзеге асыру мәселелерi бойынша
нормативтiк құқықтық актiлердi бұзған жағдайда, оларға өз құзыретi шегiнде
банктік және валюталық заңдарда көзделген ықпал ету шараларын және
санкциялар қолдану тәртібін айқындайды және қолданады;
43) жеке және заңды тұлғаларға инвестициялық және коллекциялық
монеталарды сату бағасын белгілейдi;
44) Қазақстан Ұлттық Банкiнiң бағалы қағаздармен операциялар жүргiзу
тәртiбiн белгiлейдi;
45) бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органмен келісе отырып
Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының инвестициялық операцияларын жүзеге
асыру тәртібін айқындайды;
46) Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының активтерін айырбастау және
қайта айырбастау тәртібін айқындайды;
47) Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының активтеріне сыртқы
басқарушылар таңдау тәртібін айқындайды;
48) сұраныс пен ұсыныс көздерінің, сондай-ақ ішкі валюта нарығында
шетелдік валютаны пайдалану бағыттарының мониторингін жүзеге асырады;
49) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген басқа да
функцияларды, өкiлеттiктер мен құқықтарды жүзеге асырады.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң бақылау және қадағалау функциялары. Қазақстан
Ұлттық Банкi қаржылық ұйымдардың қызметiн реттеу мен қадағалауға қатысады,
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес ықпал ету шараларын және
санкциялар қолданады. Қазақстан Ұлттық Банкi банктерге және банк
операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарға өз құзыретi
шегiнде санкция қолданған кезде бұл туралы уәкілеттi органға хабарлайды.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң реттеушi функциялары Қазақстан Республикасы қаржы
жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге жәрдемдесуге бағытталған. Қазақстан
Ұлттық Банкi қаржылық ұйымдардың жедел қызметiне араласпайды. Қазақстан
Ұлттық Банкi өз функцияларын орындау үшiн мемлекеттiк органдардан, қаржылық
және өзге де ұйымдардан, сондай-ақ олардың қауымдастықтарынан (одақтарынан)
қажеттi статистикалық есептілiктi және қажет болған жағдайда өзге де
қосымша ақпаратты сұратуға әрi алуға құқылы.ҚР 07.12.96 ж. № 50-1; 11.07.97
ж. № 154-1; 02.03.01 ж. № 162-II; 09.07.03 ж. № 482-II Заңдарымен 62-бап
өзгертiлдi; ҚР 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред. қара) Заңымен 62-бап жаңа
редакцияда; 2005.08.07. № 69-III (бұр. ред. қара); 2006.05.07. № 165-III
(01.07.2006. бастап қолданысқа енгізілді) (бұр. ред. қара) ҚР Заңдарымен 62-
бап өзгертілді
Осы мақсаттарда Қазақстан Ұлттық Банкi:
1) қаржылық ұйымдар мен олардың клиенттерi орындауға мiндеттi
нормативтiк құқықтық актiлердi қабылдауға;
2) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайларда
қаржылық ұйымдардың банк операцияларын жүргiзуiне лицензиялар берудiң
шарттары мен тәртiбiн айқындауға;
2-1) банк операцияларын жүргізу тәртібін, сондай-ақ Қазақстан
Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген жағдайларда уәкілетті
органға қорытынды беру шарттары мен тәртібін айқындауға;
3) Қазақстан Ұлттық Банкiнiң құзыретiне жатқызылған мәселелер бойынша
қаржылық ұйымдар мен өзге де тұлғалардың қызметiн тексерудi жүзеге асыруға;
4) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайларда
мемлекеттiк органдардан, ұйымдардан және азаматтардан өзiнiң бақылау және
қадағалау функцияларын жүзеге асыруға қажеттi мәлiметтер алуға өкiлеттi.
Қазақстан Ұлттық Банкi уәкiлеттi органмен, басқа мемлекеттердiң орталық
банктерiмен және қадағалау органдарымен ынтымақтастық жасайды және
өздерiнiң бақылау функцияларын жүзеге асыруға қажеттi ақпарат алмасуға
құқылы.
2006.05.07. № 165-III ҚР Заңымен 62-2-баппен толықтырылды (01.07.2006.
бастап қолданысқа енгізіҚазақстан Ұлттық Банкі Ұлттық Банк туралы заңға
және Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық актілеріне сәйкес
реттелуі өзінің құзыретіне жатқызылған мәселелер бойынша:
1) Қазақстан Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінде көзделген
жағдайларда банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге
асыратын ұйымдар үй-жайларының техникалық жарақтануын және жабдықтарын
алдын ала қарап шығу;
2) біліктілік талаптарына сәйкестікті белгілеу;
3) тексерілетін орынға барып немесе құжаттық нысанда:
қаржы ұйымдарына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында
валюталық операцияларды және валюталық құндылықтарды пайдалануға байланысты
қызметті жүзеге асыратын тұлғаларға олардың Қазақстан Республикасы
заңнамасының талаптарын сақтауы тұрғысынан; Қазақстан Ұлттық Банкінің
лицензиясы негізінде банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге
асыратын ұйымдардың қызметін тұтастай немесе жекелеген мәселелер бойынша,
сондай-ақ олардың Қазақстан Ұлттық Банкіне табыс ететін есептері мен
мәліметтерінің дұрыстығын зерделеу үшін тексеру жүргізу арқылы бақылау
функцияларын жүзеге асырады.
2006.05.07. № 165-III ҚР Заңымен 62-3-баппен толықтырылды (01.07.2006.
бастап қолданысқа енгізілді)Қазақстан Ұлттық Банкінің тексерулер
ұйымдастыру мен жүргізу тәртібінің ерекшеліктерi
1. Қазақстан Ұлттық Банкі қаржы ұйымдарының (олардың филиалдарының),
сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында валюталық операцияларды және
валюталық құндылықтарды пайдалануға байланысты қызметті жүзеге асыратын
тұлғалардың қызметін тексеруді, Қазақстан Республикасының кәсіпкерлік пен
лицензиялау мәселелерін реттейтін заңнамалық актілеріне сәйкес дербес не
басқа мемлекеттік органдардың және ұйымдардың мамандарын тарта отырып
жүргізеді.
2. Қазақстан Ұлттық Банкі жүргізетін тексерулер мынадай түрлерге
бөлінеді:
1) жоспарлы - қаржы ұйымдарын (олардың филиалдарын), сондай-ақ
Қазақстан Республикасының аумағында валюталық операцияларды және валюталық
құндылықтарды пайдалануға байланысты қызметті жүзеге асыратын басқа да
тұлғаларды Қазақстан Ұлттық Банкінің тексеру жоспарларына сәйкес жылына бір
реттен асырмай тексеру;
2) жоспардан тыс - жеке және заңды тұлғалардың өтініштерінде жазылған
фактілер, бұқаралық ақпарат құралдарындағы жарияланымдар бойынша, Қазақстан
Республикасының басқа мемлекеттік органдарынан сауалдар түскен кезде,
Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары бұзылғаны туралы айғақтайтын
ақпарат пен материалдар алған кезде, Қазақстан Республикасының ұлттық және
экономикалық қауіпсіздігіне, оның қаржы жүйесінің тұрақтылығына қатер
төнген кезде тағайындалатын, сондай-ақ бұдан бұрын анықталған Қазақстан
Республикасы заңнамасын бұзушылықтардың жойылуын бақылау мақсатындағы
тексеру.
3. Тексеру жоспарлары тоқсан сайын жасалады және оны Қазақстан Ұлттық
Банкінің Төрағасы бекітеді.
4. Қазақстан Ұлттық Банкі тексеру жүргізу басталарда тексеруші топқа
тексерілетін тұлға ұсынуға міндетті құжаттардың (мәліметтердің) тізбесін
көрсете отырып, алдағы тексеру туралы тексерілетін тұлғаны жазбаша хабардар
етуге құқылы.
Тексеру тағайындау туралы Қазақстан Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары
не Қазақстан Ұлттық Банкі аумақтық филиалының басшысы бекіткен актіні
тексерілетін тұлғаға тапсырған кез тексеру жүргізудің басталуы болып
есептеледі.
5. Тексеру Қазақстан Ұлттық Банкінің тексеру тағайындау туралы
актісінің негізінде жүргізіледі.
Тексеру тағайындау туралы актіде:
1) актінің нөмірі және жылы, айы, күні;
2) тексеру тағайындаған органның атауы;
3) тексеру жүргізуге уәкілетті адамның (адамдардың) тегі, аты, әкесінің
аты және лауазымы;
4) өзіне қатысты тексеру жүргізу тағайындалған, тексерілетін тұлғаның
атауы, оның орналасқан жері, салық төлеушінің тіркеу нөмірі, сондай-ақ өз
құзыреті шегінде құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласында
статистикалық қызметті жүзеге асыратын мемлекеттік органда тексерулерді
тіркеу үшін талап етілетін басқа да мәліметтер;
5) тексеру түрі (жоспарлы, жоспардан тыс);
6) тексерілуге жататын мәселелер;
7) тексеру жүргізу мерзімі;
8) тексеру жүргізудің құқықтық негіздері, оның ішінде міндетті
талаптары тексерілуге жататын нормативтік құқықтық актілер;
9) жеке және заңды тұлғалардың жазбаша өтініштері бойынша және бұрын
анықталған Қазақстан Республикасы заңнамасын бұзушылықтардың жойылуын
бақылау мақсатындағы тексерулерді қоспағанда, тексеру кезеңі;
10) лауазымын, тегін, аты-жөнін көрсете отырып, актіге қол қоюға
уәкілетті адамның қолы және мөр көрсетіледі.
6. Тексеру тағайындау туралы акт өз құзыреті шегінде құқықтық
статистика және арнайы есепке алу саласында статистикалық қызметті жүзеге
асыратын мемлекеттік органда Қазақстан Республикасының заңнамасында
белгіленген тәртіппен міндетті түрде тіркеледі.
7. Объектіге тексеру үшін келген Қазақстан Ұлттық Банкінің лауазымды
адамдары өз құзыреті шегінде құқықтық статистика және арнайы есепке алу
саласында статистикалық қызметті жүзеге асыратын мемлекеттік органда
тіркелгені туралы белгісі бар тексеру тағайындау туралы актіні және
қызметтік куәлігін көрсетуге міндетті.
8. Тексеру тағайындау туралы актіні қабылдаудан бас тартылған немесе
тексеруді жүзеге асыратын Қазақстан Ұлттық Банкінің лауазымды адамдарының
тексеру жүргізуге қажетті материалдарды пайдалануына кедергі келтірілген
жағдайда тиісті акт жасалады. Актіге тексеруді жүзеге асыратын Қазақстан
Ұлттық Банкінің лауазымды адамы және тексерілетін тұлғаның уәкілетті
қызметкері қол қояды.
9. Тексеру тағайындау туралы актіде көрсетілген лауазымды адам
(адамдар) ғана тексеру жүргізе алады.
10. Тексерілетін тұлға Қазақстан Ұлттық Банкінің тексеру тағайындау
туралы актісін алғаннан кейін келесі күннен кешіктірмей тексеруші топ
басшысының атына:
1) тексеру жүргізуді қамтамасыз етуге жауапты басшы және оны
алмастыратын адам туралы;
2) тексерілетін тұлғаның қажетті құжаттар (мәліметтер) дайындауға,
оларды тексеруші топқа (адамға) уақтылы беруге жауапты мамандары туралы
ақпаратты көрсете отырып, хат табыс етеді.
11. Тексеру жүргізілетін кезеңде тексерілетін тұлға тексеруші топқа
(адамға):
1) алғашқы талап етуі бойынша тексеруге қатысты кез келген қажетті
құжаттарды (мәліметтерді) қағаз және электрондық жеткізгіштерде не олардың
көшірмелерін тексеру нәтижелері туралы актіге қоса тіркеу үшін алуын,
сондай-ақ тексеру жүргізу үшін қажетті кез келген ақпарат көздеріне қол
жеткізуін;
2) автоматтандырылған дерекқорға (ақпараттық жүйелерге) тексеру мәніне
сәйкес қол жеткізуін;
3) қажет болған кезде кез келген лауазымды адамдар мен қызметкерлердің
жүргізілетін тексеруге, олардың қызметтік міндеттеріне және (немесе)
тексерілетін тұлғаның қызметіне қатысты мәселелер бойынша түсіндірме
(ауызша немесе жазбаша) беруін;
4) тексерілетін тұлғаның ғимаратынан жеке үй-жай берілуін (болған
жағдайда), оған еркін кіру мүмкіндігін қамтамасыз етуге міндетті.
12. Тексеру жүргізу мерзімі күнтізбелік отыз күннен аспауға тиіс,
жекелеген мәселелерді қосымша зерделеу қажет болған не тексерудің едәуір
көлеміне байланысты ерекше жағдайларда Қазақстан Ұлттық Банкі Төрағасының
орынбасары не Қазақстан Ұлттық Банкі аумақтық филиалының басшысы тексеру
жүргізу мерзімін ұзартуы мүмкін, бірақ бұл күнтізбелік отыз күннен аспауы
керек.
Тексеру мерзімі ұзартылған жағдайда, өз құзыреті шегінде құқықтық
статистика және арнайы есепке алу саласында статистикалық қызметті жүзеге
асыратын мемлекеттік органда тіркей отырып, тексеруді ұзарту туралы қосымша
акт ресімделеді, онда тексеру тағайындау туралы алдыңғы актінің тіркеу
нөмірі мен жылы, айы, күні және ұзарту себебі көрсетіледі.
13. Тексеру нәтижелері бойынша тексеруші топ (адам) тексеру нәтижелері
туралы акт жасайды.
Тексеру нәтижелері туралы актіде:
1) актінің жасалған жылы, айы, күні мен орны;
2) тексеру жүргізген органның атауы;
3) тексеру жүргізуге негіз болған тексеру тағайындау туралы актінің
күні мен нөмірі;
4) тексеру жүргізген адамның (адамдардың) тегі, аты, әкесінің аты және
лауазымы;
5) тексерілетін тұлғаның атауы, оның орналасқан жері, салық төлеушінің
тіркеу нөмірі, ал тексеру жүргізген кезде тексерілетін тұлғаның өкілі
қатысқан жағдайда оның тегі, аты, әкесінің аты, лауазымы;
6) тексеру жүргізілген орын және кезең;
7) тексеру нәтижелері туралы, оның ішінде анықталған бұзушылықтар,
олардың сипаты туралы мәліметтер;
8) тексерілетін тұлға өкілінің, сондай-ақ тексеру жүргізу кезінде
қатысқан жағдайда басқа да тұлғалардың актімен танысуы немесе танысудан бас
тартуы туралы мәліметтер, олардың қолы немесе қол қоюдан бас тартуы;
9) тексеру жүргізген лауазымды адамның (адамдардың) қолы көрсетіледі.
Тексеру нәтижелері туралы актіге тексеру нәтижелеріне байланысты
қажетті құжаттар (мәліметтер) немесе олардың көшірмелері қоса берілуі
мүмкін.
Тексеру жүргізу мерзімі аяқталуынан кешіктірмей тексеруші топ (адам)
тексерілетін тұлға басшысының атына, тексерілетін тұлғада түпнұсқасы
болатын құжаттардың көшірмелерін қоспағанда, танысу және қол қою үшін
тексерудің нәтижелері туралы актінің екі данасын қосымшаларының
көшірмелерімен қоса жібереді.
Тексерілетін тұлғаның басшысы (оның орынбасары) не тексеру жүргізуді
қамтамасыз етуге жауапты басшы тексеру нәтижелері туралы актінің бірінші
данасын қабылдайды, актінің екінші данасының әрбір парағына қол қояды, оның
соңғы парағына лауазымын, тегін, атын, әкесінің атын көрсете отырып, алған
күні туралы белгі қояды және тексеру нәтижелері туралы актіні алған күннен
кейінгі келесі күнінен кешіктірмей, тексеру нәтижелері бойынша ескертулері
және (немесе) қарсылықтары болса көрсете отырып, Қазақстан Ұлттық Банкінің
тексеруші тобына (адамына) екінші дананы табыс етеді.
14. Тексерілетін тұлғаның басшысына (оның орынбасарына) тексеру
тағайындау туралы актіде көрсетілген тексеруді аяқтау мерзімінен
кешіктірілмей тексеру нәтижелері туралы актінің жіберілген күні тексеру
мерзімінің аяқталуы деп есептеледі.
15. Қазақстан Ұлттық Банкі Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес
ықпал ету шаралары мен санкцияларды қолданған жағдайда тексерілетін тұлға
анықталған бұзушылықтарды жою жөнінде қабылданған шаралар туралы жазбаша
есепті (ақпаратты) Қазақстан Ұлттық Банкі белгілеген мерзімде оған табыс
етуге міндетті.
16. Тексеру жүргізген кезде Қазақстан Ұлттық Банкінің лауазымды
адамдары тексерілетін тұлға құжаттарының сақталуын қамтамасыз етуге және
алынған ақпараттың құпиялығын сақтауға, тексерілетін тұлғаның және оның
клиенттерінің құқықтары мен заңды мүдделеріне нұқсан келтіруге тікелей не
жанама әкеп соғатын іс-әрекеттерден тартынуға тиіс.
ҚР 16.07.99 ж. № 436-1 Заңымен 3 тараудың атауы жаңа редакцияда
3. 11.07.97 ж. № 154-1; 29.06.98 ж. № 236-1; 16.07.99 ж. № 436-1; 10.07.03
ж. № 483-II (бұр. ред. қара); 2005.08.07. № 69-III (бұр. ред. қара);
2006.05.07. № 165-III (01.07.2006. бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.
ред. қара) ҚР Заңдарымен 9-бап өзгертiлдi
1№311Қазақстан Ұлттық Банкінің капиталы және резервтері
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң жарғылық капиталы мемлекетке тиесiлi болады
және бөлiнбеген таза кiрiстен аударымдар жасау жолымен, кемiнде 20 миллиард
қазақстан теңгесi мөлшерiнде қалыптастырылады.
Қазақстан Ұлттық Банкi өз балансындағы мүлiктi иелену, пайдалану мен
билiк жүргiзу құқығын Қазақстан Ұлттық Банкiнiң нормативтік құқықтық
актілерінде белгіленген тәртiппен дербес жүзеге асырады.
ҚР 11.07.97 ж. № 154-1; 29.06.98 ж. № 236-1; 16.07.99 ж. № 436-1;
02.03.01 ж. № 162-II; 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред. қара); 2005.08.07. №
69-III (бұр. ред. қара) Заңдарымен 10-бап өзгертiлҚазақстан Ұлттық
Банкiнiң резерв капиталы оның кемiнде жарғылық капиталы мөлшерiнде
қалыптастырылып, бөлiнбеген таза табысы есебiнен толықтырылады әрi
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқармасы белгiлеген тәртiппен, тек жүргiзiлген
операциялар бойынша жасалған ысырапқа өтемақы төлеуге және шығындардың
орнын толтыруға арналады. Алтын-валюта активтерiн қайта бағалау шоты,
оларды қайта бағалаудан түскен iске асырылмаған табысты есепке алуға
арналады. Негiзгi қаражаттарды қайта бағалау шоты Қазақстан Ұлттық Банкiнiң
негiзгi қаражатын индекстеу нәтижелерiн есепке алуға арналған.
Қазақстан Ұлттық Банкінің шығыстары есебінен күмәнді және сенімсіз
талаптары бойынша кредиттерді, депозиттерді, бағалы қағаздарды, есеп
айырысу кезіндегі шығындарды, шоттардағы қалдықтарды және аяқталмаған
құрылыс көлемін, Қазақстан Ұлттық Банкінің монетарлық емес қызметі
жөніндегі өзге де талаптары мен әлеуметтік сипаттағы төлемдерді қамтитын
басқа да активтерді қоса - арнайы провизиялар (резервтер), ал бөлінбеген
таза табыс есебінен - банк активтері бойынша жалпы провизиялар (резервтер)
құралады.
ҚР Президентiнiң 27.01.96 ж. № 2830 Заң күшi бар жарлығымен; ҚР
11.07.97 ж. № 154-1; 16.07.99 ж. № 436-1; 02.03.01 ж. № 162-II Заңдарымен
11-бап өзгертiлдi; ҚР 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред. қара) Заңымен 11-бап
жаңа редакцияда; 2005.08.07. № 69-III ҚР Заңымен (бұр. ред. қара) 11-бап
өзгертілдҚазақстан Ұлттық Банкiнiң қаржы жылы iшiндегi бөлiнбеген таза
кiрiсi осы қаржы жылына жатқызылатын нақты алынған кiрiстер мен шығыстар
арасындағы айырма (алтын-валюта активтерiн қайта бағалау шотына
жатқызылатын iске асырылмаған кiрiстiң пайда болған сомасын қоспағанда)
ретiнде айқындалады.
Қазақстан Ұлттық Банкінің банк активтерi бойынша құрылған жалпы
провизиялардың (резервтердiң) сомасына және алтын-валюта активтерiн қайта
бағалаудың iске асырылған кiрiсi сомасына азайтылған бөлiнбеген таза кiрiсi
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқармасы белгiлеген мөлшерде жарғылық және
(немесе) резервтiк капиталдарды ұлғайтуға жiберiледi.
Қазақстан Республикасының Президентi Қазақстан Ұлттық Банкiнiң жылдық
есебiн бекiткеннен кейiн, бөлiнбеген таза кiрiстiң қалған бөлiгi мерзiмiн
бiр қаржы жылына ұзарта отырып мемлекеттiк бюджетке аударылады.
Егер резервтiк капиталдың мөлшерi жарғылық капитал сомасынан аз болған
жағдайда, бүкiл бөлiнбеген таза кiрiс Қазақстан Ұлттық Банкiнiң бөлігінде
қалады және резервтiк капитал жарғылық капиталдың мөлшерiне жеткенге дейiн
оны толықтыруға ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Экономика және менеджмент кафедрасы
Өндірістік тәжірибесін өту туралы
ЕСЕП БЕРУ
(ҚР Ұлттық банкі материалдары негізінде)
050506-Экономика мамандығы
Орындаған:
4курс, 06-05 тобының
студенті __________________ Саметеков А.А
(студент қолы)
Кафедрадан тәжірибе
жетекшісі _________________ э.ғ.д., профессор Шаменов А.М
(жетекшінің қолы)
Кәсіпорыннан тәжірибе
жетекшісі ______________ Тазабеков А.Т
(жетекшінің қолы)
Алматы, 2010
Мазмұны
Бет.
Қазақстан Республикасының банктік жүйесі 3
1.1 Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі және оның 3
ұйымдастырылуы мен функционалдық құрылымы
1.2 Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің негізгі мақсаты, 7
міндеттері, функциялары мен өкілеттігі
1.3 Қазақстан Ұлттық Банкінің капиталы және резервтері 14
2. Қазақстан Ұлттық Банкінің Мемлекеттік өкімет органдарымен 16
өзара іс-қимылы
2.1 ҚҰБ-нің жүргізетін ақша-несие саясаты 16
2.2 Ақша айналысы және ақша бірлігі 17
2.3 ҚҰБ-нің сыртқы экономикалық қатынастар саласындағы қызметі 21
3. ҚРҰБ-нің Зерттеу және статистика департаментінің негізгі 24
міндеттері мен атқаратын функциялары
3.1 ҚРҰБ-нің Зерттеу және статистика департаментінің экономикалық34
зерттеулер басқармасының жүзеге
асыратын функциялары: инфляцияға шолу
3.2 Қазақстан экономикасына ақпараттық-талдамалық шолу 37
3.3 Қаржы нарығындағы ахуал туралы 2009 жылдың қорытындылары 37
Қорытынды 49
Қолданылған әдебиеттері 50
1. ҚР Президентiнiң 05.12.95 ж. № 2672 Заң күшi бар жарлығымен;Қазақстан
Республикасының банк жүйесi
Қазақстан Республикасының банк жүйесi екi деңгейден тұрады. Қазақстан
Республикасының Ұлттық Банкi (Қазақстан Ұлттық Банкi) Қазақстан
Республикасының орталық банкi болып табылады және Қазақстан Республикасы
банк жүйесiнiң жоғары (бiрiншi) деңгейiн бiлдiредi. Қазақстан Ұлттық Банкi
басқа елдердiң орталық банктерiмен және басқа банктермен қарым-қатынаста,
халықаралық банктер мен басқа да қаржы-кредит ұйымдарында өз құзыретi
шегiнде Қазақстан Республикасының мүддесiн бiлдiредi. Қазақстан Ұлттық
Банкi өз мiндеттерiн орындау кезiнде пайда табу мақсатын басшылыққа
алмайды.
Екiншi деңгейдегi банктердiң түрлерi, құқықтық мәртебесі оларды
құрудың, қызметiнiң және таратудың тәртiбi Қазақстан Республикасының банк
заңдарымен белгiленедi. ҚР Президентiнiң 05.12.95 ж. № 2672 Заң күшi бар
жарлығымен;ҚР 02.03.01 ж. № 162-II Заңымен 2-бап өзгеҚазақстан Ұлттық банкi
өз қызметiнде Конституцияны, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы
заңды, сондай-ақ "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi
туралы" Қазақстан Республикасының Заңын, республиканың басқа да заң
актiлерiн, Қазақстан Республикасы Президентiнiң актiлерiн және Қазақстан
Республикасы жасасқан халықаралық шарттарды (келiсiмдердi) басшылыққа
алады.
Қазақстан Ұлттық Банкi Қазақстан Республикасының Президентiне есеп
бередi. Қазақстан Республикасының Президентiне есептiлiк мынаны бiлдiредi:
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Республикасы
Парламентiнiң келiсiмiмен Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасын тағайындауы;
оны қызметтен босатуы;
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының
ұсынуы бойынша Қазақстан Ұлттық Банкi төрағасының орынбасарларын қызметке
тағайындауы және қызметтен босатуы;
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Ұлттық Банкінің
құрылымын және жалпы штат санын еңбекақы төлеу жүйесiн бекітуі;
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстанның Ұлттық Банкі туралы
ережені бекітуі;
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Ұлттық Банкiнiң жылдық
есебiн бекiтуi;
Қазақстан Республикасы Президентiнiң ұлттық валюта - Қазақстан теңгесi
банкноттары және тиындары дизайнының тұжырымдамасын бекiтуi;
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң өз құзыретiндегi мәселелер жөнiнде Қазақстан
Республикасының Президентi сұрау салған ақпаратты табыс етуi.
ҚР 11.07.97 ж. № 154-1; 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред. қара)
Заңдарымен 4-бап өзгертілді Қазақстан Ұлттық Банкi Қазақстан Республикасы
Заңдарының негiзiнде және оны орындау мақсатында өз құзырына жататын
мәселелер бойынша банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын
барлық банктердiң, ұйымдардың, олардың клиенттерiнiң, Қазақстан
Республикасының аумағында тұратын басқа да заңды және жеке тұлғалардың
мiндеттi түрде орындауына жататын нормативтiк актiлер шығарады.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң нормативтiк актiлерi - "Қазақстан Ұлттық
Банкiнiң Хабаршысы", "Вестник Национального Банка Республики Казахстан"
ресми басылымдарында қазақ және орыс тiлдерiнде жарияланады.
1.1 Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі және оның ұйымдастырылуы мен
функционалдық құрылымы
ҚР 11.07.97 ж. № 154-1; 02.03.01 ж. № 162-II Заңдарымен 6-бап
өзҚазақстан Ұлттық Банкi - заңды тұлға. Қазақстан Ұлттық Банкi мемлекеттік
мекеме ұйымдық-құқықтық нысанындағы заңды тұлға болып табылады, оның дербес
балансы болады және өзiнiң филиалдарымен, өкiлдiктерiмен және ұйымдарымен
бiрге бiртұтас құрылым құрайды. Қазақстан Ұлттық Банкiнiң орталық аппараты
Алматы қаласында орналасқан. Қазақстан Ұлттық Банкi Қазақстан
Республикасында және одан тыс жерлерде өз филиалдары мен өкiлдiктерiн аша
алады.
Қазақстан Ұлттық Банкi - тiке бағыныстағы схемасы бар бiртұтас
орталықтандырылған құрылым.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң органдары Басқарма мен Директорлар кеңесi
(Директорат) болып табылады.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң құрамына департаменттерден тұратын орталық
аппарат пен басқа бөлiмшелер, филиалдар, өкiлдiктер және ұйымдар кiредi.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасын Парламенттiң келiсiмiмен Қазақстан
Республикасының Президентi 6 жыл мерзiмге тағайындайды. Қазақстан Ұлттық
Банкiнiң Төрағасы Қазақстан Ұлттық Банкiнiң қызметi үшiн жауапты .
Төраға Қазақстан Ұлттық банкi атынан iс-әрекет етедi және мемлекеттiк
органдармен, банктермен, қаржы ұйымдарымен, халықаралық, шетелдiк және
басқа ұйымдармен қарым-қатынаста Қазақстан Ұлттық Банкiн сенiмхатсыз-ақ
бiлдiредi.
Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының орынбасарларын Қазақстан Ұлттық
Банкi Төрағасының ұсынуымен Қазақстан Республикасының Президентi, Қазақстан
Ұлттық Банкi Төрағасының тағайындалу мерзiмiне қарамай, 6 жыл мерзiмге
тағайындайды.
Төрағаның орынбасарлары Қазақстан Ұлттық Банкiн сенiмхатсыз-ақ
бiлдiредi, өз құзырының шегiнде құжаттарға қол қояды.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң ең жоғары органы Басқарма болып табылады.
Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының негiзгi функциялары:
а) мемлекеттiк ақша-кредит саясатын мақұлдау;
б) Қазақстан Ұлттық Банктiң банк қызметiнiң, бухгалтерлiк есепке
алудың, ақша төлемдерi мен аударымдарының, вексель айналысының, валюталық
операцияларды жүзеге асырудың және олардың сақталуын қадағалаудың жекелеген
мәселелерiне қатысты нормативтiк құқықтық актiлерiн бекiту;
б-1) банктерде операциялар жасауға сенiмхат беру тәртiбiн белгiлеу;
в) Қазақстан Республикасының Президентi бекiткен тұжырымдама негiзiнде
банкноттар мен тиындардың көрсетiлген құны мен дизайнын анықтау, Қазақстан
Республикасы ұлттық валютасының банкноттары мен монеталарын шығару, олардың
дизайны немесе нысаны өзгерген кезде банкноттар мен монеталарды ауыстыру
туралы шешiм қабылдау, сондай-ақ тозған және бүлiнген банкноттар мен
монеталарды айырбастау тәртiбiн белгiлеу;
в-1) коллекциялық және инвестициялық монеталардың шығарылу тақырыбын,
дайындалу таралымын, қорытпасын, шығарылу мерзiмдерi мен күнiн айқындау;
в-2) басқа елдердiң тапсырыстары бойынша коллекциялық монеталар соғу
туралы шешiм қабылдау;
в-3) Қазақстан Ұлттық Банкiнiң банкноттар мен монеталарды сату және
сатып алу тәртiбiн айқындау;
г) қайта қаржыландырудың ресми ставкасын белгiлеу;
е) банкноттарды, монеталар мен құндылықтарды инкассациялауды жүргізуге
лицензия беру, оның қолданылуын тоқтата тұру және лицензиядан айыру туралы
шешімдер қабылдау;
е-1) банк болып табылмайтын заңды тұлғалардың Қазақстан Ұлттық Банкiнде
банк шоттарын ашу шарттарын белгiлеуге;
е-2) банктер мен басқа ұйымдардың Қазақстан Ұлттық Банкi берген
кредиттері бойынша Қазақстан Ұлттық Банкi алдындағы борыштарын қайта
құрылымдау шарттарын анықтауға;
е-3) Қазақстан Республикасының аумағында жасалатын немесе оның аумағына
әкелiнетiн вексель қағазының қорғалу дәрежелерiне қойылатын талаптарды,
сондай-ақ вексель қағазына қойылатын техникалық талаптарды бекiту;
ж) банктерге ең төменгi резервтiк талаптардың нормативiн бекiту;
ж-1) Қазақстан Ұлттық Банкінің лицензиясы негiзiнде инкассация
операцияларын жүзеге асыратын заңды тұлғалардың, сондай-ақ қызметінiң
бiрден бiр түрi шетел валютасымен айырбас операцияларын ұйымдастыру болып
табылатын заңды тұлғалардың жарғылық капиталының ең төменгi мөлшерiн және
оны қалыптастыру тәртiбiн белгілеу;
з) алтын-валюта активтерiн басқаруды негiзгi принциптерiн белгiлеу;
з-1) монетарлыққа жататын қызметті айқындау;
к) Қазақстан Ұлттық Банкiнiң жұмысы туралы жылдық есептi қарау,
қабылдау және Қазақстан Республикасы Президентінiң бекiтуiне ұсыну;
к-1) Қазақстан Ұлттық Банкінің құрылымын, жалпы штат санын, еңбекақы
төлеу жүйесiн және Қазақстанның Ұлттық Банкі туралы ережені, сондай-ақ оған
өзгерiстер мен толықтыруларды қарау, мақұлдау және Қазақстан Республикасы
Президентінің бекітуіне ұсыну;
к-2) басшысының ұсынуы бойынша уәкілеттi органды қаржыландырудың жалпы
сомасын бекiту;
л) Қазақстан Ұлттық Банкiнiң жылдық шоғырландырылған қаржылық
есептiлiгiн қарау және бекiту;
м) Қазақстан Ұлттық Банкінің бюджетін (шығыстар сметасын) және оны
пайдалану, жарғылық және резервтік капиталдарды қалыптастыру, Қазақстан
Ұлттық Банкінің негізгі құралдары мен өзге де мүлкіне билік ету тәртібі
туралы нормативтік құқықтық актілерін бекіту;
о) Қазақстан Ұлттық Банкi, оның филиалдары, өкiлдiктерi және ұйымдары
қызметкерлерінің еңбек, оған ақы төлеу, әлеуметтiк-тұрмыстық қамтамасыз
етiлу, бiлiктілiгiн арттыру мен оларды қайта даярлау жағдайларын айқындау
және бекiту;
п) Қазақстан Ұлттық Банкiнiң халықаралық және осы Заңға сәйкес өзге де
ұйымдарға қатысуы туралы шешiм қабылдау;
п-1) Қазақстан Ұлттық Банкінің консультациялық-кеңесші органдарын құру
туралы шешімдер қабылдау;
р) Қазақстан Ұлттық Банкi Директорлар кеңесiнiң (Директорат) құрамын
бекiту;
с) Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының инвестициялық операцияларын
жүзеге асыру ережесiн бекiту, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Yкiметiне
табыс етiлетiн Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын сенiмгерлiкпен
басқарудың нәтижелерi туралы есептi бекiту;
с-1) Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының активтерін айырбастау және
қайта айырбастау ережелерін бекіту;
с-2) Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының активтеріне сыртқы
басқарушылар таңдау тәртібін айқындайтын ережелерді бекіту;
с-3) реттелуі Қазақстан Ұлттық Банкінің құзыретіне жататын мәселелер
бойынша банктерге және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге
асыратын ұйымдарға ықпал ету шараларын және санкциялар қолдану тәртібін
айқындайтын ережелерді бекіту;
т) Қазақстан Республикасының Парламентiне Қазақстан Республикасының
Ұлттық қорын сенімгерлiкпен басқару нәтижелерi туралы ақпаратты жыл сайын
табыс ету;
х) өкiлеттiгiне Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын сенiмгерлiкпен
басқару (Өкiлеттi өкiл) жөнiндегi шешiмдердi шұғыл түрде қабылдау кiретiн
лауазымды тұлғаны (Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Төрағасының
орынбасарынан төмен емес деңгейде) айқындау.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқармасы өз құзырына жатқызылған мәселелер
бойынша қаулы қабылдайды.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасы немесе оның орынбасары банктердiң
және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың
лауазымды адамдарына әкiмшiлiк айыппұл салу туралы мәселенi Қазақстан
Ұлттық Банкi Басқармасының басқа мүшелерiмен алдын ала келiсiп алады және
осы мәселе бойынша тиiстi қаулы нысанында шешiм қабылдайды.
Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының мүшелерi егер өздерi оның
қабылдануы үшiн дауыс бермесе, бiрақ шешiмнiң қабылдануымен өзiнiң
келiспейтiндiгi туралы дереу мәлiмдеген болса, Басқарма қабылдаған шешiмдер
үшiн жауап бередi.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқармасы өз құзырына жатқызылған мәселелер
бойынша қаулы қабылдайды.
Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының мүшелерi егер өздерi оның
қабылдануы үшiн дауыс бермесе, бiрақ шешiмнiң қабылдануымен өзiнiң
келiспейтiндiгi туралы дереу мәлiмдеген болса, Басқарма қабылдаған шешiмдер
үшiн жауап бередi.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқармасы 9 адамнан тұрады.
Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының құрамына Қазақстан Ұлттық Банкiнiң
Төрағасы және Қазақстан Ұлттық Банкiнiң төрт лауазымды адамы Қазақстан
Республикасының Президентiнен бiр өкiл және Қазақстан Республикасының
Үкiметiнен екi өкiл, сондай-ақ уәкілетті органның басшысы кiредi.
Қазақстан Республикасы Президентiнен, Қазақстан Республикасының Үкiметi
мен Қазақстан Ұлттық Банкiнен Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының
мүшелерiн тиiсiнше Қазақстан Республикасының Президентi, Қазақстан
Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасы тағайындайды
және босатады.
Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының мәжiлiстерi қажет болуына қарай,
бiрақ айына кемiнде бiр рет өткiзiледi.
Басқарманың кезектен тыс мәжiлiстерi Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының
немесе Басқарманың үш мүшесiнiң талап етуi бойынша өткізіледі.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқарма мүшелерi Басқарма мәжiлiсiнiң
тағайындалғаны туралы уақтылы хабардар етiледi.
Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының мәжiлiсiн Қазақстан Ұлттық
Банкiнiң Төрағасы, ал ол болмаған кезде-оның мiндетiн атқарушы адам
жүргiзедi.
Басқарма мүшелерiнiң кемiнде үштен екiсi қатынасқан жағдайда Басқарма
шешiм қабылдауға құқылы, олардың iшiнде Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасы
немесе оның орнында қалған адам болуға тиiс.
Басқарманың шешiмi Басқарма мүшелерiнiң жай көпшiлiк даусы мен
қабылданады. Дауыс тең болған жағдайда Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының
даусы шешушi болып табылады.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасы қайтара талқылау және дауыс беру
үшiн өзi бiлдiрген қарсылығын қосып, Басқарма шешiмiн бiр апта мерзiмнен
кешiктiрмей қайтаруға құқылы. Егер Басқарма бұрын қабылданған шешiмдi өз
мүшелерiнiң жалпы санының үштен екi даусымен қуаттаса, Қазақстан Ұлттық
Банкiнiң Төрағасы шешiмге қол қояды.
Қызметтен кету және босату
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасы қызметiнен кетерiнен екi ай бұрын
Қазақстан Республикасының Президентiне өзiнiң жазбаша өтiнiшiн берiп,
қызметiнен кетуге құқылы.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасын Қазақстан Республикасының
Президентi қызметiнен босатады.
Төрағаның орынбасарларын Қазақстан Ұлттық банкi Төрағасының ұсынуымен
Қазақстан Республикасының Президентi қызметiнен босатады.
Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының орынбасарлары қызметiнен кетерiнен
екi ай бұрын Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Төрағасы арқылы Қазақстан
Республикасының Президентiне өзiнiң жазбаша өтiнiшiн берiп, орнынан түсе
алады.
Қазақстан Ұлттық Банкi Директорларының кеңесi және оның өкiлеттiгi
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң оралымды басқару органы Қазақстан Ұлттық
Банкiнiң Директорлар кеңесi (Директорат) болып табылады.
Директорлар кеңесiнiң құрамына Қазақстан Ұлттық Банкiнiң төрағасы, оның
орынбасарлары, Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының ұсынуы бойынша Қазақстан
Ұлттық Банкi құрылымдық бөлiмшелерiнiң басшылары кiредi. Қазақстан Ұлттық
Банкi Директорлар кеңесiнiң құрамын Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқармасы
бекiтедi.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң төрағасы Директорлар кеңесiнiң мәжiлiстерiне
Төрағалық етедi. Оның тапсырмасы бойынша Директорлар кеңесiнiң мәжiлiсiн
Қазақстан Ұлттық Банкi Төрағасының орынбасары жүргiзе алады. Директорлар
кеңесi өз құзырына енетiн мәселелер бойынша қаулылар қабылдайды.
Директорлар кеңесi Қазақстан Ұлттық Банкiнiң жылдық шоғырландырылған
қаржылық есептiлiгiнiң құрылымын айқындайды.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң филиалдары, өкiлдiктерi мен ұйымдары
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң филиалдары мен өкiлдiктерi өз қызметiн
Қазақстан Ұлттық Банкi белгiлеген өкiлеттiк шегiнде жүзеге асырады.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң ұйымдары заңды тұлға болып табылады, осы
Заңмен белгiленген ерекшелiктердi ескере отырып, заң актiлерiне сәйкес
құрылады және өз қызметiн тоқтатады.
Қазақстан Ұлттық Банкi өз ұйымдарын құру және олардың қызметiн тоқтату
туралы шешiм қабылдайды, олардың құрылтайшысы және аталған ұйымдардың
құқықтық мәртебесiн өзгерту туралы шешiм қабылдау жөнiндегi өкiлеттiктi
қоса алғанда оларға қатысты мемлекеттiк меншiк құқығы субъектiсiнiң
қызметiн жүзеге асырушы мемлекеттiк орган болып табылады.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң таратылуы
Қазақстан Ұлттық Банкi Қазақстан Республикасының тиiстi Заңын қабылдау
жолымен таратылуы мүмкiн, Қазақстан Ұлттық Банкi таратылған жағдайда оның
мүлкi тиiстi Заңда көрсетiлген банк құқығын иеленушiге бередi.ҚР 10.07.03
ж. № 483-II (бұр. ред. қара) Заңымен 70-бап өзгертілді
ҚР 11.07.97 ж. № 154-1 Заңымен 70-1-баппен толықтырылды; ҚР 03.05.01 ж.
№ 182-II Заңымен 70-1-бап жаңа редакцияда; 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред.
қара); 2006.05.07. № 165-III (01.07.2006. бастап қолданысқа енгізілді)
(бұр. ред. қара) ҚР Заңдарымен 70-1-бап өзгертілдҚазақстан Ұлттық Банкi
көрсететiн қызметтердiң өтемдiлiгi
Қазақстан Ұлттық Банкi банк операцияларын және басқа да қызметтердi
ақылы негiзде атқаруға құқылы. Қазақстан Ұлттық Банкi көрсететiн қызметтері
үшiн ақының түрлерi мен мөлшерлерiн өз бетiнше белгiлейдi. Қазақстан Ұлттық
Банкi, Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын, өзге де қорлар мен ұйымдарды
басқару жөнiндегi қызметтердi қоспағанда, Қазақстан Республикасының Yкiметi
мен бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органға көрсетiлетiн
банктiк және өзге де қызметтер үшiн ақы алмайды.
ҚР 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред. қара) Заңымен II-тараудың тақырыбы
өзгертіл1.2 Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң негiзгi мақсаты,
мiндеттерi, функциялары мен өкiлеттiгi
ҚР 11.07.97 ж. № 154-1; 16.07.99 ж. № 436-1 Заңдарымен 7-бап
өзгертiлдi; ҚР 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред. қара) Заңымен 7-бап жаңа
редакциядаҚазақстан Ұлттық Банкiнiң негiзгi мақсаты Қазақстан
Республикасында баға тұрақтылығын қамтамасыз ету болып табылады.
Негiзгi мақсатты iске асыру үшiн Қазақстан Ұлттық Банкiне мынадай
мiндеттер жүктеледi:
1) мемлекеттiң ақша-кредит саясатын әзiрлеу және жүргiзу;
2) төлем жүйелерiнiң жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету;
3) валюталық реттеу мен валюталық бақылауды жүзеге асыру;
4) қаржы жүйесiнiң тұрақтылығын қамтамасыз етуге жәрдемдесу.
ҚР Президентiнiң 05.12.95 ж. № 2672 Заң күшi бар жарлығымен; 07.12.96
ж. № 50-1; 11.07.97 ж. № 154-1; 16.07.99 ж. № 436-1; 02.03.01 ж. № 162-II;
03.05.01 ж. № 182-II; 09.07.03 ж. № 482-II; 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред.
қара); 11.06.04 ж. № 562-II (бұр. ред. қара); 2004.20.12. № 13-III (бұр.
ред. қара); 2005.08.07. № 69-III (бұр. ред. қара); 2005.23.12. № 107-III
(бұр. ред. қара); 2006.20.02. № 127-III; 2006.05.07. № 165-III (01.07.2006.
бастап қолданысқа енгізілді) (бұр. ред. қара); 2007.28.02. № 235-III (бұр.
ред. қара); 2007.12.01 № 222-III (күшіне енетін мерзімін қара)
(бұр.ред.қара) ҚР Заңдарымен 8-бап өзгертiлдi Қазақстанның Ұлттық банкi:
1) Қазақстан Республикасының мемлекеттiк ақша-кредит саясатын
жүргiзедi, банкноттар мен тиындардың Қазақстан Республикасының аумағындағы
бiрден-бiр эмитентi болып табылады, бағалы қағаздар эмиссиясын жасайды.
Қазақстан Ұлттық Банкi эмиссия жасайтын бағалы қағаздар мемлекеттiк
бағалы қағаздар болып табылады және олар жөнiнде Қазақстан Ұлттық Банкi
мiндеттемелер алады.
2) Қазақстан Республикасының Үкiметiмен келiсiм бойынша Қазақстан
Республикасы Үкiметiнiң мемлекеттiк қарыздарына қызмет көрсетуге қатысады
және Қазақстан Ұлттық Банкiнiң мемлекеттiк қарыздарына қызмет көрсетедi;
3) банктерге, сондай-ақ Қазақстан Ұлттық Банкi Басқармасының шешiмi
бойынша Қазақстан Ұлттық Банкiнде банк шоттарын ашқан заңды тұлғаларға
кредит беруге құқылы. Банктер үшiн соңғы сатыдағы кредитор болып табылады;
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқармасы белгiлейтiн тәртiппен және шартпен
банктердiң және басқа ұйымдардың алған кредиттерi бойынша Қазақстанның
Ұлттық Банкi алдындағы борыштарын қайта құрылымдауға құқылы;
4) банк операцияларының мынадай түрлерiн жүргiзу тәртiбiн айқындайды:
банктердiң және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын
ұйымдардың корреспонденттiк шоттарын ашу және жүргiзу; жеке және заңды
тұлғалардың металл шоттарын ашу және жүргiзу, оларда осы тұлғаға тиесілі
тазартылған бағалы металдардың және бағалы металдардан жасалған
монеталардың нақты мөлшері көрсетіледі; кассалық операциялар; аударымдық
операциялар; есепке алу операциялары; банкноттарды, монеталар мен
құндылықтарды инкассациялау; шетел валютасымен айырбас операцияларын
ұйымдастыру; аккредитив ашу (ұсыну) және растау мен ол бойынша
міндеттемелерді орындау, сондай-ақ банкаралық клирингті жүзеге асыру, төлем
карточкалары мен чек кітапшаларын шығару және пайдалану тәртібін
айқындайды;
5) Қазақстан Республикасының заң актілерiнде белгіленген жағдайларда
қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдарды реттеу және қадағалау жөнiндегi
уәкiлетті мемлекеттiк органға (бұдан әрi - уәкiлетті орган) банк
операцияларының және банктер үшін сейф операцияларының жекелеген түрлерi
бойынша уәкілетті органның лицензия беру мүмкіндігі туралы қорытынды
береді, сондай-ақ осындай қорытынды берудің тәртібін айқындайды;
6) қаржы рыногындағы сыйақының рыноктық ставкаларына ықпал етудi жүзеге
асырады.
7) Қазақстан Республикасында ақша төлемдерi мен аударымдарын жүзеге
асыру тәртiбiн, жүйесi мен нысанын белгiлейдi, банктер, банк
операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдар арасында
Қазақстан теңгесiмен ақша аударымдарының уақтылы және кiдiрiссiз
жүргiзiлуiн қамтамасыз ететiн төлем жүйелерiнiң жұмыс істеуін
ұйымдастырады, сондай-ақ қадағалауды жүзеге асырады, банктердің және банк
операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың төлем
жүйелеріне қолжетімділігін қамтамасыз ететін ұйымдастырушылық шараларға
және бағдарламалық-техникалық құралдарға қойылатын талаптарды белгілейді;
8) банк операцияларын жүзеге асырған кезде электрондық банк қызметiн
көрсету ережелерiн белгiлейдi;
9) Қазақстан Республикасында валюталық реттеу мен валюталық бақылауды
жүзеге асырады және валюта операцияларының барлық түрлерiн жүргiзуге
құқылы;
10) қызметiнiң бiрден-бiр түрi шетел валютасымен айырбас операцияларын
ұйымдастыру болып табылатын заңды тұлғаларға қолма-қол шетел валютасында
бөлшек сауданы жүзеге асыруға және қызмет көрсетуге, сондай-ақ шетел
валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға лицензиялар бередi;
11) банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарға
банкноттарды, монеталар мен құндылықтарды инкассациялауға лицензиялар
бередi;
12) Қазақстан Ұлттық Банкінің лицензиясы негiзiнде инкассациялау
жөнiндегi операцияларды жүзеге асыратын заңды тұлғалардың, сондай-ақ
қызметiнің бiрден-бiр түрi шетел валютасымен айырбас операцияларын
ұйымдастыру болып табылатын заңды тұлғалардың жарғылық капиталының ең
төменгi мөлшерiн және қалыптастыру тәртiбiн белгiлейдi;
13) қызметiнiң бiрден-бiр түрi шетел валютасымен айырбас операцияларын
ұйымдастыру болып табылатын заңды тұлғаларға әдiлет органдарында
мемлекеттiк тiркелуге рұқсат бередi;
14) банк қызметi, ақша төлемдерi мен аударымдары, заң актілерімен
белгiленген өкiлеттiк шегiнде валюталық операцияларды жүзеге асыру
мәселелерi бойынша барлық банктердiң, банк операцияларының жекелеген
түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың және олардың клиенттерiнiң мiндеттi
түрде орындауына жататын нормативтi құқықтық актiлер шығарады, сондай-ақ
олардың сақталуын қадағалауды жүзеге асырады, қаржылық есептіліктің
халықаралық стандарттарын есепке ала отырып, Қазақстан Ұлттық Банкі үшін
бухгалтерлік есеп саясаты мен әдістерін айқындайды;
15) барлық қаржы ұйымдары орындауға мiндеттi бухгалтерлiк есепкe алу
және бухгалтерлік есеп жүргізуді автоматтандыру мәселелерi жөніндегі
нормативтік құқықтық актілерді әзiрлейдi және бекітеді, сондай-ақ Қазақстан
Ұлттық Банкінің лицензиясы негiзiнде банк операцияларының жекелеген
түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк
есепке алу және қаржылық есептiлiк туралы заңдарының талаптары мен қаржылық
есептіліктің халықаралық стандарттарын сақтауын бақылауды жүзеге асырады;
16) бухгалтерлік есеп жүргізуді автоматтандыратын жүйелерге қойылатын
талаптарды барлық қаржы ұйымдарының сақтауын бақылауды, оның iшiнде
уәкiлеттi органның қызметкерлерiн тарта отырып тексерулер арқылы бақылауды
жүзеге асырады;
17) арнайы қаржы компанияларының орындауы үшін міндетті бухгалтерлік
есеп, қаржылық есептілік және операцияларды автоматтандыру жүйелері
мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілерді әзірлейді және бекітеді,
сондай-ақ олардың Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық
есептілік туралы заңнаманы, қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарын
сондай-ақ операцияларды автоматтандыру жүйелеріне қойылатын талаптарды
сақтауын бақылауды жүзеге асырады;
18) бухгалтерлiк есепке алу және қаржылық есептiлiк жүйелерiн
реттеу жөнiндегi уәкiлеттi органмен келiсе отырып халықаралық қаржылық
есептiлiк стандарттарымен реттелмеген және ол арға қайшы келмейтiн
мәселелер бойынша қаржылық есептілік стандарттарын, сондай-ақ оларға
әдiстемелiк ұсыныстарды әзiрлейдi және бекiтедi;
19) уәкілетті мемлекеттік органның құзыретіне кіретін мәселелер
жөнінде онымен келісе отырып, төлем балансы, сыртқы борыш, ақша-кредит және
қаржы статистикасы жөнінде статистикалық есеп беру тізбесін, нысандарын,
мерзімдерін белгілейді және оны жинауды жүзеге асырады;
20) уәкiлеттi органмен келiсiм бойынша барлық қаржы ұйымдарының және
Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайларда олардың
аффилиирленген тұлғалары қаржылық есептiлiгінің халықаралық стандарттарға
сәйкес келетiн тiзбесi мен нысандарын, сондай-ақ табыс ету мерзiмдерi мен
тәртiбін белгілейдi;
21) валюталық реттеу мен бақылау мәселелерi бойынша есептiлiк
тәртiбiн, нысандарын және табыс ету мерзiмдерiн белгiлейдi;
22) банктердiң және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге
асыратын ұйымдардың үй-жайларын күзету мен жайластыруды ұйымдастыру жөнiнде
орындалуға мiндеттi талаптарды тиiстi уәкілеттi органдармен келiсiм бойынша
белгiлейдi;
23) Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң келiсiмi бойынша, ақша төлемдерi
мен аударымдары реттеу мақсатында, егер заң актiлерiнде өзгеше көзделмеген
болса, банктердiң, банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын
ұйымдардың және барлық шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң банк шоттары
бойынша жүзеге асыратын төлемдердiң кезегiн белгiлеуге құқылы;
24) Қазақстан Ұлттық Банкi өзiне жүктелген функцияларды жүзеге
асыруына жәрдемдесетiн және (немесе) қаржы рыногының инфрақұрылымының бiр
бөлiгi болып табылатын ұйымдарды құруға және олардың қызметiне қатысуға
құқылы;
25) Қазақстан Ұлттық Банкінің консультациялық-кеңесші органдарын
құруға құқылы;
26) қолма-қол банкноттар мен тиындарды есепке алу, сақтау, тасымалдау
және инкассациялау тәртiбiн белгiлейдi, банкноттар мен тиындарды сақтауды,
тасымалдауды және инкассациялауды қамтамасыз етуге қатысады, банкноттар мен
тиындардың резервтегi мемлекеттiк қорын құрайды;
27) Қазақстан Республикасы банктерiнiң жиынтық балансы мен өз балансын
жасайды және оны үнемi жариялап отырады;
28) елдің есептiк төлем балансын, халықаралық инвестициялық ұстанымын
және жалпы сыртқы борышын бағалауды қалыптастырады, төлем балансының қысқа
мерзiмдi, орташа мерзiмдi және ұзақ мерзiмдi болжамды бағаларын әзiрлеуге
қатысады, валюталық операцияларды тiркеудi, мемлекеттік кепілдіктері жоқ
мемлекеттік емес сыртқы қарыздар бойынша шарттардың мониторингін және
Қазақстан Республикасының аумағында қызметін жүзеге асыратын резидент
еместердің валюталық операцияларының мониторингін (валюталық мониторингті)
жүзеге асырады;
29) мемлекеттiң ақша-кредит және қаржы статистикасын қалыптастырады;
30) ақшаны клиенттің банктік шотына қате есептелгені анықталған кезде
оны алып қоюға құқығы бар, банктік шоттан ақшаны алуға оның келісімін
растайтын құжаттар бар болса, клиенттің банктік шотын дебеттеуге құқылы;
31) мемлекеттiк органдар мен қаржылық ұйымдар үшiн кадрлар даярлауға
және қайта даярлауға қатысады;
32) бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органның бiрыңғай
қазынашылық шотына қызмет көрсетедi;
33) өз функцияларын жүзеге асыру мақсатында банктерден, олардың
қауымдастықтарынан (одақтарынан) және мемлекеттiк органдардан, жеке және
заңды тұлғалардан қажеттi ақпарат алуға құқылы;
34) Қазақстан Ұлттық Банкiнiң нормативтiк құқықтық актiлерiне сәйкес
вексельдердi қайта есептеудi жүзеге асырады;
35) Қазақстанның Ұлттық Банкi мен Қазақстан Республикасының Үкiметi
арасында жасалатын және ресми басылымдарда жарияланатын сенiмгерлiкпен
басқару туралы шарттың негiзiнде Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын
сенiмгерлiкпен басқаруды жүзеге асырады;
36) Қазақстанның Ұлттық Банкi мен Қазақстан Республикасы Үкiметінің
немесе басқа да заңды тұлғалардың арасында жасалатын сенiмгерлiкпен басқару
туралы шарттардың негiзiнде активтердi сенiмгерлiкпен басқаруды жүзеге
асырады. Қазақстанның Ұлттық Банкi мен Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң
арасында жасалатын сенiмгерлiкпен басқару туралы шарттар ресми баспа
басылымдарында жарияланады;
37) банк шоттарының режимiн белгiлейдi;
38) ең төменгі резервтік талаптардың нормативтерiн белгiлейдi және
олардың орындалуын бақылауды жүзеге асырады;
39) банктер операциялары мен мәмiлелерiнiң жекелеген түрлерi бойынша
сандық шектеулердi белгiлейдi;
40) Қазақстан Республикасының заң актілерiнде айқындалған банк қызметiн
және бағалы қағаздар рыногындағы кәсiби қызметті тиiстi лицензиялар алмай-
ақ жүзеге асырады;
41) лицензиаттарға Қазақстан Республикасының банктiк және валюталық
заңдарын бұзғаны үшін өз құзыретi шегiнде ықпал ету шараларын және
санкциялар қолданады;
42) банктерге және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге
асыратын ұйымдарға банк қызметi, ақшаны есепке алу, оның төлемдерi мен
аударымдарын, валюталық операцияларды жүзеге асыру мәселелерi бойынша
нормативтiк құқықтық актiлердi бұзған жағдайда, оларға өз құзыретi шегiнде
банктік және валюталық заңдарда көзделген ықпал ету шараларын және
санкциялар қолдану тәртібін айқындайды және қолданады;
43) жеке және заңды тұлғаларға инвестициялық және коллекциялық
монеталарды сату бағасын белгілейдi;
44) Қазақстан Ұлттық Банкiнiң бағалы қағаздармен операциялар жүргiзу
тәртiбiн белгiлейдi;
45) бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органмен келісе отырып
Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының инвестициялық операцияларын жүзеге
асыру тәртібін айқындайды;
46) Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының активтерін айырбастау және
қайта айырбастау тәртібін айқындайды;
47) Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының активтеріне сыртқы
басқарушылар таңдау тәртібін айқындайды;
48) сұраныс пен ұсыныс көздерінің, сондай-ақ ішкі валюта нарығында
шетелдік валютаны пайдалану бағыттарының мониторингін жүзеге асырады;
49) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген басқа да
функцияларды, өкiлеттiктер мен құқықтарды жүзеге асырады.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң бақылау және қадағалау функциялары. Қазақстан
Ұлттық Банкi қаржылық ұйымдардың қызметiн реттеу мен қадағалауға қатысады,
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес ықпал ету шараларын және
санкциялар қолданады. Қазақстан Ұлттық Банкi банктерге және банк
операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарға өз құзыретi
шегiнде санкция қолданған кезде бұл туралы уәкілеттi органға хабарлайды.
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң реттеушi функциялары Қазақстан Республикасы қаржы
жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге жәрдемдесуге бағытталған. Қазақстан
Ұлттық Банкi қаржылық ұйымдардың жедел қызметiне араласпайды. Қазақстан
Ұлттық Банкi өз функцияларын орындау үшiн мемлекеттiк органдардан, қаржылық
және өзге де ұйымдардан, сондай-ақ олардың қауымдастықтарынан (одақтарынан)
қажеттi статистикалық есептілiктi және қажет болған жағдайда өзге де
қосымша ақпаратты сұратуға әрi алуға құқылы.ҚР 07.12.96 ж. № 50-1; 11.07.97
ж. № 154-1; 02.03.01 ж. № 162-II; 09.07.03 ж. № 482-II Заңдарымен 62-бап
өзгертiлдi; ҚР 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред. қара) Заңымен 62-бап жаңа
редакцияда; 2005.08.07. № 69-III (бұр. ред. қара); 2006.05.07. № 165-III
(01.07.2006. бастап қолданысқа енгізілді) (бұр. ред. қара) ҚР Заңдарымен 62-
бап өзгертілді
Осы мақсаттарда Қазақстан Ұлттық Банкi:
1) қаржылық ұйымдар мен олардың клиенттерi орындауға мiндеттi
нормативтiк құқықтық актiлердi қабылдауға;
2) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайларда
қаржылық ұйымдардың банк операцияларын жүргiзуiне лицензиялар берудiң
шарттары мен тәртiбiн айқындауға;
2-1) банк операцияларын жүргізу тәртібін, сондай-ақ Қазақстан
Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген жағдайларда уәкілетті
органға қорытынды беру шарттары мен тәртібін айқындауға;
3) Қазақстан Ұлттық Банкiнiң құзыретiне жатқызылған мәселелер бойынша
қаржылық ұйымдар мен өзге де тұлғалардың қызметiн тексерудi жүзеге асыруға;
4) Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайларда
мемлекеттiк органдардан, ұйымдардан және азаматтардан өзiнiң бақылау және
қадағалау функцияларын жүзеге асыруға қажеттi мәлiметтер алуға өкiлеттi.
Қазақстан Ұлттық Банкi уәкiлеттi органмен, басқа мемлекеттердiң орталық
банктерiмен және қадағалау органдарымен ынтымақтастық жасайды және
өздерiнiң бақылау функцияларын жүзеге асыруға қажеттi ақпарат алмасуға
құқылы.
2006.05.07. № 165-III ҚР Заңымен 62-2-баппен толықтырылды (01.07.2006.
бастап қолданысқа енгізіҚазақстан Ұлттық Банкі Ұлттық Банк туралы заңға
және Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық актілеріне сәйкес
реттелуі өзінің құзыретіне жатқызылған мәселелер бойынша:
1) Қазақстан Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінде көзделген
жағдайларда банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге
асыратын ұйымдар үй-жайларының техникалық жарақтануын және жабдықтарын
алдын ала қарап шығу;
2) біліктілік талаптарына сәйкестікті белгілеу;
3) тексерілетін орынға барып немесе құжаттық нысанда:
қаржы ұйымдарына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында
валюталық операцияларды және валюталық құндылықтарды пайдалануға байланысты
қызметті жүзеге асыратын тұлғаларға олардың Қазақстан Республикасы
заңнамасының талаптарын сақтауы тұрғысынан; Қазақстан Ұлттық Банкінің
лицензиясы негізінде банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге
асыратын ұйымдардың қызметін тұтастай немесе жекелеген мәселелер бойынша,
сондай-ақ олардың Қазақстан Ұлттық Банкіне табыс ететін есептері мен
мәліметтерінің дұрыстығын зерделеу үшін тексеру жүргізу арқылы бақылау
функцияларын жүзеге асырады.
2006.05.07. № 165-III ҚР Заңымен 62-3-баппен толықтырылды (01.07.2006.
бастап қолданысқа енгізілді)Қазақстан Ұлттық Банкінің тексерулер
ұйымдастыру мен жүргізу тәртібінің ерекшеліктерi
1. Қазақстан Ұлттық Банкі қаржы ұйымдарының (олардың филиалдарының),
сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында валюталық операцияларды және
валюталық құндылықтарды пайдалануға байланысты қызметті жүзеге асыратын
тұлғалардың қызметін тексеруді, Қазақстан Республикасының кәсіпкерлік пен
лицензиялау мәселелерін реттейтін заңнамалық актілеріне сәйкес дербес не
басқа мемлекеттік органдардың және ұйымдардың мамандарын тарта отырып
жүргізеді.
2. Қазақстан Ұлттық Банкі жүргізетін тексерулер мынадай түрлерге
бөлінеді:
1) жоспарлы - қаржы ұйымдарын (олардың филиалдарын), сондай-ақ
Қазақстан Республикасының аумағында валюталық операцияларды және валюталық
құндылықтарды пайдалануға байланысты қызметті жүзеге асыратын басқа да
тұлғаларды Қазақстан Ұлттық Банкінің тексеру жоспарларына сәйкес жылына бір
реттен асырмай тексеру;
2) жоспардан тыс - жеке және заңды тұлғалардың өтініштерінде жазылған
фактілер, бұқаралық ақпарат құралдарындағы жарияланымдар бойынша, Қазақстан
Республикасының басқа мемлекеттік органдарынан сауалдар түскен кезде,
Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптары бұзылғаны туралы айғақтайтын
ақпарат пен материалдар алған кезде, Қазақстан Республикасының ұлттық және
экономикалық қауіпсіздігіне, оның қаржы жүйесінің тұрақтылығына қатер
төнген кезде тағайындалатын, сондай-ақ бұдан бұрын анықталған Қазақстан
Республикасы заңнамасын бұзушылықтардың жойылуын бақылау мақсатындағы
тексеру.
3. Тексеру жоспарлары тоқсан сайын жасалады және оны Қазақстан Ұлттық
Банкінің Төрағасы бекітеді.
4. Қазақстан Ұлттық Банкі тексеру жүргізу басталарда тексеруші топқа
тексерілетін тұлға ұсынуға міндетті құжаттардың (мәліметтердің) тізбесін
көрсете отырып, алдағы тексеру туралы тексерілетін тұлғаны жазбаша хабардар
етуге құқылы.
Тексеру тағайындау туралы Қазақстан Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары
не Қазақстан Ұлттық Банкі аумақтық филиалының басшысы бекіткен актіні
тексерілетін тұлғаға тапсырған кез тексеру жүргізудің басталуы болып
есептеледі.
5. Тексеру Қазақстан Ұлттық Банкінің тексеру тағайындау туралы
актісінің негізінде жүргізіледі.
Тексеру тағайындау туралы актіде:
1) актінің нөмірі және жылы, айы, күні;
2) тексеру тағайындаған органның атауы;
3) тексеру жүргізуге уәкілетті адамның (адамдардың) тегі, аты, әкесінің
аты және лауазымы;
4) өзіне қатысты тексеру жүргізу тағайындалған, тексерілетін тұлғаның
атауы, оның орналасқан жері, салық төлеушінің тіркеу нөмірі, сондай-ақ өз
құзыреті шегінде құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласында
статистикалық қызметті жүзеге асыратын мемлекеттік органда тексерулерді
тіркеу үшін талап етілетін басқа да мәліметтер;
5) тексеру түрі (жоспарлы, жоспардан тыс);
6) тексерілуге жататын мәселелер;
7) тексеру жүргізу мерзімі;
8) тексеру жүргізудің құқықтық негіздері, оның ішінде міндетті
талаптары тексерілуге жататын нормативтік құқықтық актілер;
9) жеке және заңды тұлғалардың жазбаша өтініштері бойынша және бұрын
анықталған Қазақстан Республикасы заңнамасын бұзушылықтардың жойылуын
бақылау мақсатындағы тексерулерді қоспағанда, тексеру кезеңі;
10) лауазымын, тегін, аты-жөнін көрсете отырып, актіге қол қоюға
уәкілетті адамның қолы және мөр көрсетіледі.
6. Тексеру тағайындау туралы акт өз құзыреті шегінде құқықтық
статистика және арнайы есепке алу саласында статистикалық қызметті жүзеге
асыратын мемлекеттік органда Қазақстан Республикасының заңнамасында
белгіленген тәртіппен міндетті түрде тіркеледі.
7. Объектіге тексеру үшін келген Қазақстан Ұлттық Банкінің лауазымды
адамдары өз құзыреті шегінде құқықтық статистика және арнайы есепке алу
саласында статистикалық қызметті жүзеге асыратын мемлекеттік органда
тіркелгені туралы белгісі бар тексеру тағайындау туралы актіні және
қызметтік куәлігін көрсетуге міндетті.
8. Тексеру тағайындау туралы актіні қабылдаудан бас тартылған немесе
тексеруді жүзеге асыратын Қазақстан Ұлттық Банкінің лауазымды адамдарының
тексеру жүргізуге қажетті материалдарды пайдалануына кедергі келтірілген
жағдайда тиісті акт жасалады. Актіге тексеруді жүзеге асыратын Қазақстан
Ұлттық Банкінің лауазымды адамы және тексерілетін тұлғаның уәкілетті
қызметкері қол қояды.
9. Тексеру тағайындау туралы актіде көрсетілген лауазымды адам
(адамдар) ғана тексеру жүргізе алады.
10. Тексерілетін тұлға Қазақстан Ұлттық Банкінің тексеру тағайындау
туралы актісін алғаннан кейін келесі күннен кешіктірмей тексеруші топ
басшысының атына:
1) тексеру жүргізуді қамтамасыз етуге жауапты басшы және оны
алмастыратын адам туралы;
2) тексерілетін тұлғаның қажетті құжаттар (мәліметтер) дайындауға,
оларды тексеруші топқа (адамға) уақтылы беруге жауапты мамандары туралы
ақпаратты көрсете отырып, хат табыс етеді.
11. Тексеру жүргізілетін кезеңде тексерілетін тұлға тексеруші топқа
(адамға):
1) алғашқы талап етуі бойынша тексеруге қатысты кез келген қажетті
құжаттарды (мәліметтерді) қағаз және электрондық жеткізгіштерде не олардың
көшірмелерін тексеру нәтижелері туралы актіге қоса тіркеу үшін алуын,
сондай-ақ тексеру жүргізу үшін қажетті кез келген ақпарат көздеріне қол
жеткізуін;
2) автоматтандырылған дерекқорға (ақпараттық жүйелерге) тексеру мәніне
сәйкес қол жеткізуін;
3) қажет болған кезде кез келген лауазымды адамдар мен қызметкерлердің
жүргізілетін тексеруге, олардың қызметтік міндеттеріне және (немесе)
тексерілетін тұлғаның қызметіне қатысты мәселелер бойынша түсіндірме
(ауызша немесе жазбаша) беруін;
4) тексерілетін тұлғаның ғимаратынан жеке үй-жай берілуін (болған
жағдайда), оған еркін кіру мүмкіндігін қамтамасыз етуге міндетті.
12. Тексеру жүргізу мерзімі күнтізбелік отыз күннен аспауға тиіс,
жекелеген мәселелерді қосымша зерделеу қажет болған не тексерудің едәуір
көлеміне байланысты ерекше жағдайларда Қазақстан Ұлттық Банкі Төрағасының
орынбасары не Қазақстан Ұлттық Банкі аумақтық филиалының басшысы тексеру
жүргізу мерзімін ұзартуы мүмкін, бірақ бұл күнтізбелік отыз күннен аспауы
керек.
Тексеру мерзімі ұзартылған жағдайда, өз құзыреті шегінде құқықтық
статистика және арнайы есепке алу саласында статистикалық қызметті жүзеге
асыратын мемлекеттік органда тіркей отырып, тексеруді ұзарту туралы қосымша
акт ресімделеді, онда тексеру тағайындау туралы алдыңғы актінің тіркеу
нөмірі мен жылы, айы, күні және ұзарту себебі көрсетіледі.
13. Тексеру нәтижелері бойынша тексеруші топ (адам) тексеру нәтижелері
туралы акт жасайды.
Тексеру нәтижелері туралы актіде:
1) актінің жасалған жылы, айы, күні мен орны;
2) тексеру жүргізген органның атауы;
3) тексеру жүргізуге негіз болған тексеру тағайындау туралы актінің
күні мен нөмірі;
4) тексеру жүргізген адамның (адамдардың) тегі, аты, әкесінің аты және
лауазымы;
5) тексерілетін тұлғаның атауы, оның орналасқан жері, салық төлеушінің
тіркеу нөмірі, ал тексеру жүргізген кезде тексерілетін тұлғаның өкілі
қатысқан жағдайда оның тегі, аты, әкесінің аты, лауазымы;
6) тексеру жүргізілген орын және кезең;
7) тексеру нәтижелері туралы, оның ішінде анықталған бұзушылықтар,
олардың сипаты туралы мәліметтер;
8) тексерілетін тұлға өкілінің, сондай-ақ тексеру жүргізу кезінде
қатысқан жағдайда басқа да тұлғалардың актімен танысуы немесе танысудан бас
тартуы туралы мәліметтер, олардың қолы немесе қол қоюдан бас тартуы;
9) тексеру жүргізген лауазымды адамның (адамдардың) қолы көрсетіледі.
Тексеру нәтижелері туралы актіге тексеру нәтижелеріне байланысты
қажетті құжаттар (мәліметтер) немесе олардың көшірмелері қоса берілуі
мүмкін.
Тексеру жүргізу мерзімі аяқталуынан кешіктірмей тексеруші топ (адам)
тексерілетін тұлға басшысының атына, тексерілетін тұлғада түпнұсқасы
болатын құжаттардың көшірмелерін қоспағанда, танысу және қол қою үшін
тексерудің нәтижелері туралы актінің екі данасын қосымшаларының
көшірмелерімен қоса жібереді.
Тексерілетін тұлғаның басшысы (оның орынбасары) не тексеру жүргізуді
қамтамасыз етуге жауапты басшы тексеру нәтижелері туралы актінің бірінші
данасын қабылдайды, актінің екінші данасының әрбір парағына қол қояды, оның
соңғы парағына лауазымын, тегін, атын, әкесінің атын көрсете отырып, алған
күні туралы белгі қояды және тексеру нәтижелері туралы актіні алған күннен
кейінгі келесі күнінен кешіктірмей, тексеру нәтижелері бойынша ескертулері
және (немесе) қарсылықтары болса көрсете отырып, Қазақстан Ұлттық Банкінің
тексеруші тобына (адамына) екінші дананы табыс етеді.
14. Тексерілетін тұлғаның басшысына (оның орынбасарына) тексеру
тағайындау туралы актіде көрсетілген тексеруді аяқтау мерзімінен
кешіктірілмей тексеру нәтижелері туралы актінің жіберілген күні тексеру
мерзімінің аяқталуы деп есептеледі.
15. Қазақстан Ұлттық Банкі Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес
ықпал ету шаралары мен санкцияларды қолданған жағдайда тексерілетін тұлға
анықталған бұзушылықтарды жою жөнінде қабылданған шаралар туралы жазбаша
есепті (ақпаратты) Қазақстан Ұлттық Банкі белгілеген мерзімде оған табыс
етуге міндетті.
16. Тексеру жүргізген кезде Қазақстан Ұлттық Банкінің лауазымды
адамдары тексерілетін тұлға құжаттарының сақталуын қамтамасыз етуге және
алынған ақпараттың құпиялығын сақтауға, тексерілетін тұлғаның және оның
клиенттерінің құқықтары мен заңды мүдделеріне нұқсан келтіруге тікелей не
жанама әкеп соғатын іс-әрекеттерден тартынуға тиіс.
ҚР 16.07.99 ж. № 436-1 Заңымен 3 тараудың атауы жаңа редакцияда
3. 11.07.97 ж. № 154-1; 29.06.98 ж. № 236-1; 16.07.99 ж. № 436-1; 10.07.03
ж. № 483-II (бұр. ред. қара); 2005.08.07. № 69-III (бұр. ред. қара);
2006.05.07. № 165-III (01.07.2006. бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.
ред. қара) ҚР Заңдарымен 9-бап өзгертiлдi
1№311Қазақстан Ұлттық Банкінің капиталы және резервтері
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң жарғылық капиталы мемлекетке тиесiлi болады
және бөлiнбеген таза кiрiстен аударымдар жасау жолымен, кемiнде 20 миллиард
қазақстан теңгесi мөлшерiнде қалыптастырылады.
Қазақстан Ұлттық Банкi өз балансындағы мүлiктi иелену, пайдалану мен
билiк жүргiзу құқығын Қазақстан Ұлттық Банкiнiң нормативтік құқықтық
актілерінде белгіленген тәртiппен дербес жүзеге асырады.
ҚР 11.07.97 ж. № 154-1; 29.06.98 ж. № 236-1; 16.07.99 ж. № 436-1;
02.03.01 ж. № 162-II; 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред. қара); 2005.08.07. №
69-III (бұр. ред. қара) Заңдарымен 10-бап өзгертiлҚазақстан Ұлттық
Банкiнiң резерв капиталы оның кемiнде жарғылық капиталы мөлшерiнде
қалыптастырылып, бөлiнбеген таза табысы есебiнен толықтырылады әрi
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқармасы белгiлеген тәртiппен, тек жүргiзiлген
операциялар бойынша жасалған ысырапқа өтемақы төлеуге және шығындардың
орнын толтыруға арналады. Алтын-валюта активтерiн қайта бағалау шоты,
оларды қайта бағалаудан түскен iске асырылмаған табысты есепке алуға
арналады. Негiзгi қаражаттарды қайта бағалау шоты Қазақстан Ұлттық Банкiнiң
негiзгi қаражатын индекстеу нәтижелерiн есепке алуға арналған.
Қазақстан Ұлттық Банкінің шығыстары есебінен күмәнді және сенімсіз
талаптары бойынша кредиттерді, депозиттерді, бағалы қағаздарды, есеп
айырысу кезіндегі шығындарды, шоттардағы қалдықтарды және аяқталмаған
құрылыс көлемін, Қазақстан Ұлттық Банкінің монетарлық емес қызметі
жөніндегі өзге де талаптары мен әлеуметтік сипаттағы төлемдерді қамтитын
басқа да активтерді қоса - арнайы провизиялар (резервтер), ал бөлінбеген
таза табыс есебінен - банк активтері бойынша жалпы провизиялар (резервтер)
құралады.
ҚР Президентiнiң 27.01.96 ж. № 2830 Заң күшi бар жарлығымен; ҚР
11.07.97 ж. № 154-1; 16.07.99 ж. № 436-1; 02.03.01 ж. № 162-II Заңдарымен
11-бап өзгертiлдi; ҚР 10.07.03 ж. № 483-II (бұр. ред. қара) Заңымен 11-бап
жаңа редакцияда; 2005.08.07. № 69-III ҚР Заңымен (бұр. ред. қара) 11-бап
өзгертілдҚазақстан Ұлттық Банкiнiң қаржы жылы iшiндегi бөлiнбеген таза
кiрiсi осы қаржы жылына жатқызылатын нақты алынған кiрiстер мен шығыстар
арасындағы айырма (алтын-валюта активтерiн қайта бағалау шотына
жатқызылатын iске асырылмаған кiрiстiң пайда болған сомасын қоспағанда)
ретiнде айқындалады.
Қазақстан Ұлттық Банкінің банк активтерi бойынша құрылған жалпы
провизиялардың (резервтердiң) сомасына және алтын-валюта активтерiн қайта
бағалаудың iске асырылған кiрiсi сомасына азайтылған бөлiнбеген таза кiрiсi
Қазақстан Ұлттық Банкiнiң Басқармасы белгiлеген мөлшерде жарғылық және
(немесе) резервтiк капиталдарды ұлғайтуға жiберiледi.
Қазақстан Республикасының Президентi Қазақстан Ұлттық Банкiнiң жылдық
есебiн бекiткеннен кейiн, бөлiнбеген таза кiрiстiң қалған бөлiгi мерзiмiн
бiр қаржы жылына ұзарта отырып мемлекеттiк бюджетке аударылады.
Егер резервтiк капиталдың мөлшерi жарғылық капитал сомасынан аз болған
жағдайда, бүкiл бөлiнбеген таза кiрiс Қазақстан Ұлттық Банкiнiң бөлігінде
қалады және резервтiк капитал жарғылық капиталдың мөлшерiне жеткенге дейiн
оны толықтыруға ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz