Адам экологиясы жайлы

1. Адам экологиясы
2. Қоршаған ортаның экологиялық жағдайы мен ауру деңгейі
3. Денсаулық үшін зиянды органикалық және бейорганикалық заттар
а) Галогенді көмірсулар
б) Ауыр металдар
4. Нитраттар мен азықтық қоспалар туғызатын
аурулар
5. Аралға төнген қауіп.

Қазір экологиялық сауалдар мен қағидалардың өзекті мәселесі – адамның өзара және қоршаған ортамен қарым-қатынасы, денсаулығы, тіршілігі мен тұрмыс салты. Өйткені адамның өзі араласып өзгерткен төңіректің, яғни биосфераның түрткілері, оның кісілік қасиеті мен мінез-құлығы қалыптасуына әсер етеді және көптеген дерттер тудырады.
Адам экологиясының негізгі міндеті – адам мен биотехносфераның үйлесімді дамуын қамтамасыз ететін амал-шараларды табу, адам мен қоршаған орта жүйесін сақтау. Адам өзінің жасаған өндіріс құралдары арқылы қоршаған әлемге өз мұқтаждығына сәйкес белсенді түрде ықпал жасайды. Сонымен бірге ол күрделі еңбегі мен парасатты іс-әрекетінің нәтижесінде өзінің жаратылысын, табиғи және рухани әлемін өзгертеді. Демек, адамның биологиялық табиғатын сақтау, оны дене және парасат жүктемелерінен сақтау емес, керісінше, жан-жақты қарқынды жүктемелер оның мүшелері оның мүшелері мен жүйелерінің іс-әрекетін үйлестіріп, организмнің толық бағалы дамуын, бойындағы пәрменді мүмкіндіктерін ашуға және жетілдіруге жағдай тудырады.
Адам табиғатыбиологиялық, әлеуметтік және қоғамдық қатынастардан тұрады. Сондықтан адамзат бойындағы биологиялық және әлеуметтік мәністің арасалмағын анықтау – адам экологиясының табиғатын және сипатын ұғынудың тікелей көзі,
Адам мінезі мен дағдысына табиғаттың тікелей әсерінен гөрі, қоғамның ықпалы ерекше болады. Адамның мінезі, ауруы, денсаулығы – жаңа сапа,өйткені ондағы табиғи қасиеттер әлеуметтік жағдайлар арқылы қалыптасқан. Әлеуметтік орта табиғи және биологилық сапаларды шексіз өзгертеді. Олай болса, адам экологиясының негізгі міндеті – адам мен қоршаған орта жүйесін сақтап, олардың өзара бейімделісін қамтамасыз ету.
Адам организмінің ғарыштағы тіршілік жағдайына, төзімділігіне және психофизиологиялық мүмкіндігіне салмақсыздық қозғалыстың үдеуі, гиподинамия т.б. түрткілер әсерін тигізеді. Сондықтан өзі жасаған ортаны – биотехносфераны сақтау адамзаттың алдында тұрған аса маңызды мәселеге айналды.
Адамзаттың саяси және әлеуметтік әрекеттері де табиғаттың өзгеруіне әсерін тигізуде. Ол энергия мен техникалық қуатты кеңінен меңгеріп, биосфера жағдайын өзгертуші ең басты күшке айналды.
Адам осы экожүйелердің белсенді мүшесі бола тұрып, ықғи қоршаған ортаның сапасын бастан кешіреді. Сондықтан да адамның кейбір аурулары биосфераның ерекшеліктерімен байланысты пайда болады (эндемиялық жемсау, тіс жегісі, тау ауруы, жұқпалы ауруларды қоздырушы, таратушы тірі организмдер).
Сонымен қатар адам табиғатты белсенді түрде өзгертіп, өзінің шарушылық әрекеттеріне жануарларды, өсімдіктерді, қазба байлықтарын кеңінен пайдаланды. Алайда табиғатты біржақты өзгертудің салдары зиянға әкеліп соғады. ОРмандарды аяусыз құртудан – су тасқыны, сел жүру, эрозия, топырақтың шайылуы және кебуі, климаттың өзгеруі – барлық елдерге де әсерін тигізеді. Өнеркәсіп қалдықтары ауаны, суды, топырақты уландыра отырып, тіршілікке зиянды қосылыстарды енгізеді. Атом энергиясын пайдалану, сынау кезінде биосфераға радиоактивті заттар жиналады.
Зиянкес жәндіктер және арам шөптермен күреске қарсы қолданылатын улы заттар қоректену тізбегі арқылы адамды да уландырады. Жидек, көкөністер арқылы, сондай-ақ шөп арқылы мал еті мен сүтіне өткен у адам организмінде жиналып, ауруға шалдықтырады.
Басқа биологиялық организмдер сияқты адамдар да қоршаған ортаментығыз байланыста болады, онсыз күн көруі мүмкін емес. Сондықтан олар табиғат заңдарына бағынып, онда өтіп жатқан заттар айналымына қатысады.
Табиғаттағы заттар айналымына тоқтала келіп Ф.Энгельс былай деп корсеткен болатын; «Өмірдеген белокты дененің күн көріс түрі, Оның ішінде қоршаған орта мен болып жататын заттар айналымына қатысуы, егер бұл айналым тоқтап қалса, онда өмір де тоқтайды.»

1. Аралым – арым Балқашым –бағым Н.Жүнісбаев
2. Экология Г.С.Оспанова Г.Т.Бозшатаева 189 бет
3. Экология негіздері Сағымбаев
4. Адам физиологиясы Сәтбаев