Қазақстан қаржы нарығындағы корпорацияның рөлі
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
«ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ БИЗНЕС» ЖОҒАРҒЫ МЕКТЕБІ
«ҚАРЖЫ» КАФЕДРАСЫ
«Қорғауға жіберілді»
кафедра менгерушісі э. ғ, к., доцент
М. Ж. Арзаева
«Қазақстан қаржы нарығындағы корпорацияның рөлі»
атты тақырыбында
ДИПЛОМ жұмысы
050509- «Қаржы» мамандығы
Орындаған:
«Қаржы» мамандығының
4 курс студенті Баймұса Н. Б.
(күні, қолы)
Ғылыми жетекші:
оқытушы Ахметов А.
(күні, қолы)
Норма бақылаушы:
аға оқытушы Садыханова Д. А.
(күні, қолы)
Алматы, 2011
Диплом жұмысын дайындау
ГРАФИГІ
Тапсырманың берілген күні
Кафедра меңгерушісі
э. ғ. к., доцент Арзаева М. Ж.
Жұмыс жетекшісі
аға оқытушы Ахметов А.
Тапсырманы орындауға
алған студент Баймұса Н. Б.
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
«ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ БИЗНЕС» ЖОҒАРҒЫ МЕКТЕБІ
«ҚАРЖЫ» КАФЕДРАСЫ
«ҚАРЖЫ» мамандығы
3 курс Ф08К2С тобының студенті Баймұса Н. Б. .
«Қазақстан қаржы нарығындағы корпорацияның рөлі» атты тақырыбында диплом жұмысын орындауға арналған
ТАПСЫРМА
« ___07 » желтоқсан 2010 ж. № __№ 4-2974 бұйрығымен бекітілді.
Аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі «»
Жұмыстың бастапқы мәліметтері :
Диплом жұмысындағы толықтырылуы қажет сұрақтар тізімі немесе жұмыстың қысқаша мазмұны:
a)
ә)
б)
Жоспар
КІРІСПЕ . . . 5
1 КОРПОРАЦИЯЛАРДЫҢ ҚАРЖЫ НАРЫҒЫНДАҒЫ ДАМУЫ
1. 1 Корпорацияның ұғымы және түрлерi. Корпорациялардың пайда болуының себептерi . . . 8
1. 2 Корпорациялардағы басқарудың құрылымы . . . 18
1. 3 Корпорациялардың Қазақстан экономикасындағы дамуы . . . 21
2 «ТЕНГИЗШЕВРОЙЛ»ЖШС МЫСАЛЫНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЭКОНОМИКАСЫНЫҢ ДАМУЫНА КОРПОРАЦИЯНЫҢ ЫҚПАЛЫН ТАЛДАУ
2. 1 «Тенгизшевройл» ЖШС-тің негiзгi қаржы көрсеткiштерiне мiнездеме . . . 26
2. 2 «Тенгизшевройл» ЖШС мысалындағы Қазақстан экономикасының дамуына корпорацияның ықпалын талдау . . . 39
3 КОРПОРАЦИЯЛАРДЫҢ ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАСЫНДА ДАМУЫНЫҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ ЖӘНЕ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ
3. 1 Қазақстан қаржы нарығындағы корпорациялардың қызметiн нормативтiк -құқықтық қамтамасыз етуi . . . 48
3. 2 Қазақстан республикасындағы ұлттық корпорацияларды дамытуыдың перспективалары . . . 55
ҚОРТЫНДЫ . . . 61
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 64
Қолданылған дерекнама тізімі . . . 65
ҚОСЫМША . . . 68
Кіріспе
Тауарлардың қозғалыс жолындағы ел аралық кедергіні әлсірету үшін, серіктестік және өндіріс факторларымен дүниелік кеңістікте шаруашылық жұмысы дербес кәсіпкерлік ұйымында өндірістік фирмалардың дамуының негізгі факторы сыртқы экономика операциялары болып табылды- серіктестік және тауар экспорты мен импорты, шет елге инвестиция салу, шет ел серіктестіктерімен әр түрлі істестік формалары. . Дүниежүзілiк нарықтық шаруашылықтың дамуындағы сыртқы экономикалық факторлардың рөлiн жоғарылату әлемдiк сауданың даму екпiндерi және тікелей жеке инвестициялар формасында капиталды экспорттау куәландырады.
Қазiргi әлемдiк экономика үшiн белсенді процессi тән. Бұл процесте қозғаушы күш болып ұлт аралық корпорациялар табылады. Олар басты компаниядан (ата-аналық, аналық) және шетел филиалдарынан тұратын шаруашылық бiрлестіктер болып табылаы. Басты компания иелiгіне кiретiн бiрiккен кәсiпорындардың қызметiн капитал үлесін (қатысумен ) иемдену арқылы қадағалайды. Капиталдың халықаралық орын ауыстыру нәтижесі негізінен сыртқы сауда зардаптарынан немесе жұмыс күшiнiң көшi-қоннан айырмашылығы жоқ. Капиталдың халықаралық ағымы инветициялық жобаларды жузеге асыруға көп күш жұмсалатын арнаға бағытталады.
Барлық үлкен дәрежедегi ұлт аралық корпорациялар халықаралық экономикалық байланыстар жүйесiндегi ел тағдырын анықтайтын фактор болып табылады. Ұлт аралық корпорация әлемдiк экономиканы халықаралық өндiрiске айналдырды, ҒТП барлық бағыттарындағы дамыуын қамтамасыз еттi: техникалық деңгейі және өнiм сапалары; өндiрiстiң тиiмдiлiгi; менеджмент, кәсiпорынды басқарудың формаларының әбден жетiлдiрулi.
Ұлт аралық корпорацияның пайда болу нақты себептерінің көпшілігіне олардың экономикалық тиімділігін жатқызуға болады, өйткені салалардың көпшiлiгiнде өндiрiстiң масштабы айтарлықтай үлкен. Халықаралық масштабтағы бәсекелестік күреске төтеп беру қажеттiлiгіне өндiрiстiң және капиталдың шоғырлануы мүмкiндiк туғызады. Нәтижесінде жаһандық масштабта ақталған қызмет болып қалыптасады. Және сәйкесiнше өндiрiс шығынын азайту және жоғарғы пайда алу мүмкiндiгi туады.
Ұлттық халықаралық корпорациялардың қалыптасуында мемлекеттің рөлі де аса маңызды. Ол дүниелiк аренада олардың қызметiн мадақтайды және әр түрлi саяси, экономикалық және саудалық одақтар және халықаралық келiсiмшарттар жасау жолымен өткiзу нарықтарымен қамтамасыз етедi.
Өзінің эволюциясы уақытында ұлт аралық корпорация бiртiндеп өз қызметтiң географиясын кеңейттi, сонымен бiрге бұрынғы Кеңес Одағы елдеріне жайыла бастады және Қазақстан Республикасы бұл арада ерекшеленбеді. Қазақстанындағы 25 ең iрi шетелдiк ұлт аралық корпорациялардың қызметтiн талдау барысында серiктестiктердің 28% шамасында мұнай кәсiпкерлiгімен шұғылданатынын және негiзiнен өз құралдарын шикі мұнай мен табиғи газдың олжасына салатынын көрсеттi.
Мәселенiң өзектiлiгi анық , Қазақстан аумағындағы корпорациясының дамуындағы мемлекеттiң рөлiн күшейту керек. Заңды әбден жетiлдiруi және инвесторларды қолайлы инвестициялық ахуалмен қамтамасыз ету.
Осы дипломдық жұмыстың мақсаты - Қазақстан Республикасының қаржы нарығына және экономикасына ұлт аралық корпорацияларыдың ықпалын талдау, корпорацияның нақты объектiсінің көрсеткiштерiне қаржылық талдау жүргiзiп, корпорацияның артықшылықтары мен кемшiлiктерiн айқындау болып табылады.
Осы мақсатқа жету үшiн келесi міндеттер қойылған:
- ұлт аралық корпорациялардың мәнiн анықтау;
- бiрлескен корпорациялардың қазiргi таңдағы түрлерiн қарастыру, және олардың iшiнен бүгiнгi күнге маңыздысын анықтау;
- «Тенгизшевройл» ЖШС-ы мысалында корпорацияның көрсеткiштерiне қаржылық талдау өткiзу;
- отандық корпорацияларды жақсарту және дамыту бойынша ұсыныстар жасау;
Зерттеудің мәні - Қазақстан және ұлт аралық корпорациялардың өзара әрекеттесуi болып табылады. Зерттеу объектісі ретiнде бiрлескен кәсiпорынын «Шеврон» корпорациясы және Қазақстанының «Тенгизшевройл» ЖШС-ы алынды. «Тенгизшевройл» ЖШС-ы геологиялық барлау, мұнай қорын өңдеу, мұнай және мұнай тектес өнiмдерді өндiру және өткiзу қызметімен айналысады.
Мәселенiң зерттелу дәрежесi. Жұмыстың негiзі болып корпорациялық қаражы бойынша Қазақстанның бастаушы ғалымдардың ғылыми еңбектерi табылады: К. К. Жүйрiков, Мельников В. Д, Баймұхамбетов С. С. Монографиялар және ресейлiк ғалымдардың ғылыми мақалалары корпорациялық бiрлестіктердің ұғымына және классификациясына зерттеу жүргізу кезінде үлкен көмек болды: Булатова А. С, Денисов А. Ю., Мовсесян А. Г және тағы басқалары. Жұмыста корпорациялардың қаражаттарын реттеудің шетел ғалымдарының ғылыми еңбектерінде жазылған әлемдік тәжірибесі қолданылды: Брейль Р, Анедерсон Д. және тағы басқалар.
Дипломдық жұмыстың аналитикалық - ақпараттық бөлiгi талдауға негiзделген: ҚР-ның заң актілерi, корпорациялардың кәсiпорындар қаржылық қызметi туралы жылдық есептері, ҚР-сы статистикалық агенттiгінің мерзімді басылымы бойынша жылнамалық статистикалық материалдары.
Зерттеудiң теориялық және әдiстемелiк негiздерi.
Әдiстемелiк зерттеудiң ортақ негізі болып таныстырудың барлығына ортақ әдiсі ретінде диалектика және абстрактциялау қызмет етеді; әдiстеме қағидасын iске асыруыдың негiзгi бағыты ретінде жүйелiк және жағдайға байланысты жолдар. Жұмыста жалпы ғылыми әдiстер қолданылды: Эмпирико - (бақылау, өлшем, сипаттама) теориялық, Логико - (салыстыру, аналитикалық, логикалық үлгiлеу, тарихи - логикалық) теориялық; сонымен бiрге ерекше әдiстер: индекстiк, тепе-теңдiк талдау, факторлық талдау, экономика-математикалық, экономика-статистикалық және баланстық.
Зерттеудің ақпарат базасы ретінде заң шығару және ҚР-ның нормативтiк - құқықтық құжаттары, ҚР-ның қаржы министрлiгi, қаржы ұйымдары мен қаржы нарығын қадағалау және реттеу агенттігінің статистикалық мәлiметтерi, халықаралық ұйымдардың құжаттары, ҚР қаржы нарығындағы жеке сегменттердiң қызмет реттейтiн нормативтiк - құқықтық құжаттар. Сонымен бiрге осы мәселе бойынша оқу-әдiстемелiк материалдар, ғылыми-теориялық монографиялар және жариялаулар.
Жұмыста «Тенгизшевройл» ЖШС-ының 2009-2010 жылдар бойынша қаржылық есептілік нәтижелерi және Қазақстан қор биржасының статистикалық мәлiметтерi қолданылды.
Зерттеу нәтижесінің практикалық мәнi - дипломдық жұмыс құрамындағы теориялық жағдайлар және практикалық ұсыныстарды бiлiм беретiн мекемелердiң қызметiнде экономикалық теория, қаржы капиталы, қаржы нарығы және делдалдары сияқты курстарды оқу барысында қолдануға болатындығында.
Дипломдық жұмыстың құрылымы кiрiспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тiзiмiнен тұрады.
Кiрiспеде дипломдық жұмыстың тақырыбын таңдау байырқалған, оның өзектiлiгi ашылған, мақсаттар мен міндеттері сипатталған. Алдына қойылған мақсатқа байланысты автор бiрiншi бөлімінде ұлт аралық корпорациялардың ұғымын, мәні мен пайда болу себебiн, оларды басқарудың құрылымы, сондай-ақ Қазақстан нарығында дамуы туралы ашып көрсеткен.
Екiншi бөлімі «Тенгизшевройл» ЖШС-ы мысалында қазақстан экономикасының дамуына корпорацияның ықпалын талдауға, оның негiзгi қаржы көрсеткiштерiне мiнездеме беруге арналған. Үшiншi бөлім «Корпорациялардың Қазақстан экономикасында дамуының мәселелері мен перспективалары» экономикада корпорациялардың дамуының мәселелеріне және перспективаларына арналған. Қорытындыда отандық корпорацияны дамыту үшiн қорытындылар және ұсыныстар айтылған.
1 Қаржы нарығындағы корпорацияның дамуы
1. 1 Корпорация ұғымы және түрлерi. Корпорациялардың пайда болуының себептерi
Қазiргi жағдайда Iрi кәсiпкерлiк ұйымдарының кең таралған формасы корпорация болып табылады. Корпорация бұл - табыс табу мақсатымен біріккен, дербес құқықтық субъектi жасаушы, бiрлескен қызметтердi жүзеге асыру үшiн одақтасқан тұлғаларыдың жиынтығынан тұратын заңды тұлға. Корпорация ұғымы орта ғасырда пайда болғанымен, қазiргi ұғымы - нарықтық экономика шарттарындағы тауарлар және қызметтердiң үлкен масштабпен өндiрiсiнiң ұтымды формасы.
Корпорациялар өндiрiстiң монополизациясына алып келетін бiрдей өнiмнiң негiзгi өндiрушiлерiн бiріктіредi. Сонымен бiрге олар инвестициялық капиталды шоғырландыруларға көмектеседi, ғылыми-техникалық дамуды қамтамасыз етедi және тікелей өндiрiстiң дамуына ықпал етеді, өнiмнiң техникалық деңгейiнiң жоғарылауын және бәсекеге түсу қабілетінің артуын қамтамасыз етеді, өндiрiстi игеруде бұйымдардың жаңа түрлерін игеретін салаларды шапшаң дамытады.
Өте толық анықтама үлкен коммерциялық сөздiкте берiлген: " корпорация (corporation - бiрiктiру, бiрлестiк) - кәсiпкерлiктiң формасы дамыған, үлестiк меншiкті ескеретiн, заңды мәртебе және басқару функциялары шоғырланған жоғарғы эшелон қолдарында бар жалданып жұмыс істейтін кәсiби басқарушылары (менеджерлер ) бар нарықтық экономикасы бар елде кең таралған. [1]
Корпорация - бiр уақытта мүлiктiк кешен, заңды тұлға, тауар өндiрушi. Мысалы, ол жеке iрi кәсiпорын ретінде бола алады, сонымен қатар бiрнеше кәсiпорындарды бiрiктiреді, сол сияқты жай акционерлік қоғам бола алады және акционерлiк қоғамдарды біріктіріп холдинг компаниясы формасында болады. Корпорация көп профилдi қызметтiң үйлесiмдi саясатын өңдеу мақсатында акционерлiк қоғамдарды және әр түрлi қызмет саласындағы басқа да фирмаларды бiрiктiру жолымен компаниялардың масштабтық формадағы ықпалдастығына қол жеткізеді.
Бiрлескен бiрiктiрулердiң түрлері әр мемлекеттiң заңдарымен анықталады және әр елде біршама өзгешеленедi. Әлем елдерiнiң көпшiлiгiнде кең таралған корпорациялық бiрлестік түрлерi туралы орынды хабарлама беріледі.
Қоғам жауапкершілігі шектелген - ұйымдастыру - жарлық капиталдың жанында құрылтайшылар үлестер есебiнен құрылатын кәсiпорынның заңға сүйенген формасы. Қоғамның қатысушылары оның мiндеттемелерi бойынша жауап бермейдi және өз үлестерiнiң құны шегiнде ғана қоғам қызметіне қатысты шығындар тәуекеліне барады.
Жабық акционерлiк қоғам - акциясы тек қана оның құрылтайшыларының арасында жiктелетiн қоғам. Қоғамның қатысушылары оның мiндеттемелерi бойынша жауап бермейдi және өзіне тәуелдi акциялардың құны шегiнде ғана шығындар тәуекеліне барады.
Ашық түрдегі акционерлiк қоғам - шығарылатын акцияларға мiндеттеме қолхатын ашық өткiзуге және оларды еркiн сату құқығына ие болған қоғам.
АҚ және бiрлескен кәсiпорындар акцияны шығарып және олардың мiндеттеме қолхаттарын ашық түрде тарату, сонымен бiрге оларды құрылтайшыларының арасында үлестiру құқығына ие. Акция иесiне жылдың қорытындылары бойынша АҚ пайдасының бiр бөлiгiн дивиденд түрiнде алуына құқық береді. АҚ акциялары олардың ұстаушыларына әдетте директорлар Кеңесi арқылы iске асатын осы қоғамды басқаруға қатысуға құқық береді.
Картель - өткiзудi реттеу - бiрлескен коммерциялық жұмыс үшiн кәсiпорындар немесе бiр саланың фирмаларының бiрлесуі. Бұл кәсiпорын осыған қарамастан өз меншiгіне тиесілі активтерге меншік құқығын сақтай отырып, заң, қаржы және шаруашылық дербестiкке ие.
Синдикат - АҚ немесе ЖШС формасында құрылған сауда органы арқылы өнiм өткiзуді жүзеге асыру үшiн бірлескен кәсiпорындар мен фирмалар. Синдикаттың қатысушылары заңдық және коммерциялық дербестiктерiн сақтайды.
Пул - қатысушыларының пайдасын үлестiрудi реттеудің ерекше тәртібін қарастыратын, ортақ қазанға түсетiн, содан кейін олардың арасындағы пайданы алдын ала белгiленген пропорция арқылы бөлінуді ескеретiн кәсiпкерлердiң бiрлестігі.
Трест - бiртұтас өндiрiстiк кешендерге бірігетін, осының салдарынан заң және шаруашылық дербестiгін жоғалтатын кәсiпорындардың бiрлесуi. Трестте көп жағдайда шикiзаттың өңдеу сатысын бiртiндеп орындайтын кәсiпорындар бiрiгедi.
Холдинг - кәсiпорындар қызметiнiң негiзгi мәселелерiн шешу құқығына ие болған өнеркәсiптік кәсiпорындардың бiрлестiгi. Холдингке кiретiн серiктестiктер және кәсiпорындар холдингтiң функцияларына жататын сұрақтардан басқа сұрақтар бойынша заңдық және шаруашылық дербестiкке ие. Қазiргi заманға сай ең iрi АҚШ, Ес, Канада, Жапония корпорациялары түгелдей дерлiк холдинг түрде ұйымдастырылған. Осы жағдайда бiрлестікке кiретiн фирмалардың басында, олардың ұйымдастыру бiрлiгi және басқаруды қамтамасыз ететiн барлық бiрлестіктің акцияларының бақылау пакеттерiн шоғырландыратын холдинг болады[2] .
Холдинг серiктестiктерiнiң екi түрi болады:
1. қаржы функцияларының тек қана басқару және бақылау функциясын орындайтын таза холдинг;
2. көрcетiлген функция, сонымен бiрге өндiрiстiк - нақты кәсiпкерлiк- сауда, несие, қаржы тағы басқаларды орындайтын аралас холдинг.
Холдингтер (бас компания) бақылау орнату үшін басқа фирмалардың акционерлiк капиталындағы үлестiк қатысу жүйесiн пайдаланады. Бас компания қосалқы фирмаларға толық тексеруді қамтамасыз ете алады; ол фирманың 51% акцияларын иелене отырып қызметіне шешушi әсер ете алады. Холдинг басқа серiктестiктердiң акцияларының бақылау пакеттерiн иемдене отырып, бақылаудағы серiктестiктiң Директорлар кеңесiне және тағы басқа органдар басқаруына өз өкiлдерiн тағайындауға мүмкiншiлiк алады.
Iрi корпорациялардың көпшiлiгi шетел операцияларын жүзеге асырады және ұлт аралық корпорациялар болып табылады. Бұл жерде әсiресе кәсiпкерлiктi ұйымдастыру холдингі аса қажет, өйткенi шетел филиалдарының үстiннен тікелей бақылау жүргізу қиын. Сондықтан ұлт аралық корпорациның бас холдингі келесi функцияларды орындайды: экономикалық және маркетинг стратегияны өңдеу, барлық филиалдардың қаржы саясатын үйлестiру, үлкен масштабтық НИОКР және тағы басқаларды өткiзу [3] .
Концерн - патент-лицензиялық келiсiмдер, қаржыландыру, өндiрiстiк серіктестік арқылы тығыз байланысты дербес кәсiпорындардың бiрлестігі. Концерн өзіне кiретiн серiктестiктер және кәсiпорындардың қызметiн толық тексередi.
Қаржылай-өнеркәсiптiк топ - өз тобына кiретiн кәсiпорындардың ақша капиталдарына иелiк ететiн және олардың қызметiнiң барлық салаларын үйлестiретiн өнеркәсiптiк, саудалық, несие және тағы басқа кәсiпорындары бар бiр немесе бiрнеше банктердiң бiрлесуi. Ресейде кәсiпкерлiктi ұйымдастырудың бiрлескен формасы қаржылай-өнеркәсiптiк топ түрде дамыған, келесілердің көмегiмен iске асады:
- өнеркәсiп, сауда және банк капиталдарының өзара әрекеттесуі;
- экономикалық өсу стратегиянын iске асыру мақсатымен құрылымдық экономиканы қайта құру;
- перспективалы инвестициялық және инновациялық бағдарламаларды iске асыру үшiн қаржы капиталын қолдану;
- қорларды тиiмдi басқару арқасында iшкi және сыртқы нарықтардағы iрi шетел фирмаларымен бәсекелестiк.
Іс жүзiнде қаржылай-өнеркәсіптік топ жасау үшін келесі шарттар болу мүмкiн екені анық:
- топтың жетекшiсi немесе негiзгi заттық және қаржы ағынын анықтайтын қаржылай-несие ұйымдар бар болулары;
- ортаны келiсiм қатынастар, акционерлiк бақылау және тағы басқалармен қамтамасыз ету есебiнен серiктестiктiң басқарылуын тәртiпке келтiру.
- iшкi және сыртқы нарықтардағы бәсекеге лайық өнiмдi өндiрiп алуға қабiлеттi кәсiпорындардың жарық бейнеленген тiк немесе көлденең кооперациясының бар болулары.
Қазiргi жағдайда Концерндер және қаржы топтары корпоративтік бiрлестіктердің өте қуатты формалары болып табылады.
Корпоративтік бiрлестіктің әр түрлерiнiң құқығы және жауапкершiлiгi әр елдiң заңдарымен анықталады. Әлем елдерiнiң заңдарының көпшiлiгінде Корпоративтік бiрлестік құрамына және оның қызметiнiң формасына нақты шектеулер көрсетiледi, сонымен бiрге көбiнесе нарықты реттейтiн корпорацияның монополияға айналуына кедергi келтiретiн шаралар ескерiледi. Шектеулер бұзылса сот арқылы қарастыруға жататын мемлекеттiк және аймақтық басқару органдары нақтылы санкция салады, корпоративтік бiрлестік құруға тыйым салады, тіпті оны таратып жібереді немесе майда ұйымдарға бөліп тастайды [4] .
Корпорациялар Қазақстанда акционерлiк қоғамдар, холдинг, қаржылай-өнеркәсiптiк топтар формасында жасала алады. Бұл корпорациялардың құқықтық жағдайы, олардың қатысушыларының мiндетi және құқығы, құру тәртібі, қайта ұйымдастыру және жою туралы «Акционерлік қоғам туралы» Қазақстан Республикасының 13. 05. 2003 № 415-2 заңында, «Жауапкершілігі шектеулі серіктестік туралы» Қазақстан Республикасының 22. 04. 1998 № 220-1 заңында, «Шетелдік инвестиция туралы» Қазақстан Республикасының 27. 12. 1194 заңында белгіленген [5] .
Корпорациялар тек қана заңда көрсетілген талаптарға сүйене отырып құрылады. Белгiленген тәртiптi бұзу заңды тұлғаның тиiстi құқықтық қызметiнен айырады. Корпорациялар осы заңды тұлғаға жататын, заңда белгіленген ұйымдық-құқықтық формасымен ғана жұмыс iстеуге құқылы. Әрбір ұйымдық-құқықтық форма түрі заңды тұлға жұмыс iстейтін базасында жасалған мүліктің шығуы және сәйкесiнше бұл мүлікті иелену негiзi туралы сұраққа жауап бередi; заңды тұлғалардың iшкi мүлiктiк қатынастарын ашады; корпорация қандай мүлкімен өз мiндеттемелері бойынша жауап беретiнi анықталады.
Корпорацияға кiретiн кәсiпорындар көп жағдайларда корпорацияға экономикалық тәуелдi болып табылады. Бұл жағдайда корпорацияға енген кәсiпорынның салған меншiктi капиталдарына дивиденд алуы керек болатын өз акционерлер болуы мүмкін. Кәсiпорын акционерлерiнiң басқаруы және корпорация басқаруының аралығында қатынастар мемлекет заңымен сәйкес келуі және үйлестiрілуi керек. Сайып келгенде, корпорациялық бiрлестіктерде экономикалық қатынастар әртүрлілігімен және күрделiлiктермен айырықшаланады.
Кәсiпорындар мен корпорациялар арасындағы қатынастардың кең таралу жағдайлары келесiлер болып табылады:
1. Жұту - кәсiпорын экономикалық дербестiгін жоғалтады және басқару мен жұмыс істеу мәселелері бойынша корпорацияның басқаруына толық бағынынады.
2. Кәсiпорындардың қаржылық басқаруы корпорацияға берiледi, дегенмен кәсiпорынның басқа мәселелері бойынша шаруашылық дербестiгi болады, бiрақ корпорация бекiткен өзіне қатысты бөлiктегi бюджетті орындауы керек.
3. Ұйымдарды сатып алу (немесе олардың бөлiгi) - бұл бірталай себептерге байланысты тиiмсіз жұмыс iстеген және аукционға саудаға түскен, сонымен бiрге жекешелендiру процессiндеғі кәсiпорындарды сатып алу.
4. Басқа корпорациялармен бiрлесіп мәртебесi келiсiммен анықталатын кәсiпорындар құру.
5. Кәсiпорындарды қайта құрылымдауды экономикалық нәтижелiлiктi жоғарылату үшiн, кәсiпорын ұйымының құрылымын, оның негiзгi қызмет түрінiң өзгерiсiн, корпорацияның жоспары бойынша және оның тоқтап қалуына байланысты iске асыру .
6. Корпорацияларға тәуелдi кәсiпорындарды немесе олардың бөлiгiн сату.
7. Кейбiр кәсiпорындарды филиалдарға ауыстыру, қызметiнiң негiзгi бағытын корпорация анықтайды және тексередi, бiрақ филиалдың жұмыс жасау аумағы филиал корпорациясының нақтылы аумақтағы өкiлдiгi болып табылуымен айқындалады.
8. Консорциум құру - кәсiпорындар, фирмалар, концерндерді маңызды өндiрiстiк, ғылыми-техникалығының мәселелерді шешу үшiн уақытша бiрiктiруi.
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz