Жасөспiрiмдердi тәрбиелеу үрдiсi

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 80 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектiлiгi :

Қазіргі күні Республикамызда әлеуметтік педагогика компоненттерінің еңбектің ұйымдастырылуы, саяси-құқықтық ұйымдардың жұмыс жасауы және білім берудің ерекшеліктеріне сәйкес қиындықтар туындауда. Олар: адамның қоғамға дұрыс бейімделе алмауы, өзін тұлға ретінде жүзеге асыра алмауы, мектепте немесе отбасында конфликтердің пайда болуы, қиын немесе қаңғыбас балалармен жұмыс жүргізудің өз деңгейінде жүзеге аспауы, баланың өз құқығын біллмеуі, адамдардың өздеріне қажетті әлеуметтік көмекті ала-алмауы және т. б. себептерден қоғамымызда келеңсіз жағдайлар орын алуда. Бұлар өз кезегінде білікті де білімді әлеуметтік педагогтарды талап етеді. Бұл жұмыс мамандық қана емес, сонымен қатар басқа адамдарға қол үшін беретін, адами мәселелерін бірге шешетін, тиімді, дұрыс шешілу жолдарын табатын адамдар.

Дегенмен бүгінгі таңда ұлттық болмысымызға кереғар, келеңсіз құбылыстардың жастар арасында кең етек алуы жас ұрпаққа қажетті заман талабына сай тәлім-тәрбие жүйесін жаңартуға, ұстаздардың сонымен қатар ата-аналардың алдына аса маңызды міндеттер қояды.

Бұл міндетке халқымыздың ғасырлар бойғы ұрпақ өсірудегі ұлттық тәрбие дәстүрлер тәжірибесі негізінде адамгершілік қадір қасиеттері тағылымды, рухани дүниесі бай, мінез-құлық мәдениеті еліміздің болашағы үшін қызмет етуге дайын азаматты қалыптастыру арқылы жетуге болады.

Бұл мәселеге байланысты елбасымыз Н. Назарбаев: өзiнiң биылғы Қазақстан халқына жолдауында “Жаңа жағдайға сай біздің бәрімізді алаңдататын мәселе-білімді, кәсіби даярлығы бар адам тәрбиелеу ғана емес, қоғамдық өмірдің барлық саласында ұлттық және дүниежүзілік құндылықтарды қабылдауға қабілетті рухани және әлеуметтік адамгершілік мүмкіндігі мол тұлғаны қалыптастыру блып табылады”, - деп атап көрсетті. [1]

Осыған байланысты бұл күндері жалпы білім беретін мектептердегі тәрбие ісінің мазмұны Отандық және әлемдік өркениетті елдердегі психология, педагогика және физиология ғылымдарының жетістіктерін пайдалана отырып жетілдірудің қажеттігі туындауда. Бұл бір жағынан, екінші жағынан, бүгінгі өскелең ұрпақтың бойындағы рухани құндылықтардың өнегелік нұсқаларын бір-біріне кіріктіре отырып игеруге бағыттай білу балалар тәрбиесінің мазмұнын, құрылысын және нысандарын одан ары жетілдірудің қажеттілігін туғызып отыр. Үшіншіден әрбір қоғамда болып тұратын формациялық өзгерістер өскелең ұрпақ тәрбиесінің мақсаты мен мазмұнын өзгертуді, тәрбиелік әдістемелік технологияларын жаңартып, толықтырып отыруды талап етеді. Бұл мәселенің шешімін табу, өсіп келе жатқан жеткіншек ұрпақты жан-жақты жетіліп, үйлесімді дамыған адамгершілік қадір-қасиеттері мол жеке тұлға етіп тәрбиелеуде берік тұғырлық негіз қалайды.

Сондай-ақ әлеуметтік педагог бала мәселелерін жан-жақты шешуге құзырлы түрлі мамандардың күшін біріктірумен және олардың қызметіне координация жасаумен де айналысады. Әлеуметтік салада қызмет ететін педагог әлеуметтік тәрбиенің түрлі мәселелерін, зерттеу істерін де ұйымдастырып, сонымен бірге әлеуметтік педагогтар ұжымдар мен түрлі педагогикалық орталықтардың жұмыстарына да талдау жасауға міндетті. Осындай мәселелердің шешілуінде әлеуметтік педагогикада мынандай ғалымдар зерттеулер жүргізді: (П. Натроп, П. Бергманн, И. Г. Песталоцци, К. Д. Ушинский, Дж. Дьюи, Семенов және т. б. ), ал адламның анықталған орта қажеттілігіне сәйкес табиғи дамуын, тәрбиеленуін (К. Магер, Х. Мискес, М. А. Галагузова, А. В. Мудрик, Л. В. Мардахаев) зерттеген.

Соңғы жылдары Қазақстандық авторлар да әлеуметтік педагогтардың іс-әрекет жүйесіне қатысты әртүрлі мәселелерді қарастыра бастады. Мәселен, Р. И. Бурганова, әлеуметтік педагогтардың кәсіби дайындығының үрдісін зерттеді, болашақ әлеуметтік педагогтың студент жастармен жұмысқа дайындығын қалыптастырудың мазмұнын теориялық тұрғыдан негіздеп, әдістемесін әзірледі. Е. З. Батталханов оқушы жастардың гуманистік дүниетанымының қалыптасу мүмкіндіктері мен жағдайларын әлеуметтік педагогиканың мәселесі ретінде қарастырды. Г. Ж. Меңілбекова болашақ ұстаздарды әлеуметтік педагогикалық жұмысқа дайындаудың жүйесін құруды теориялық-методологиялық негіздерін қарастырады, болашақ ұстаздардың әлеуметтік педагогикалық жұмысқа дтайындығын қалыптастырудың құрама бөліктері мен жағдайларын интеграцияланған жеке тұлғалық білім беру ретінде анықтады. М. Т. Баймұқанова болашақ әлеуметтік педагогтардың студенттік жастармен отбасын құру бойынша жұмысқа деген кәсіби дайындығын қалыптастырудың әдістемесін әзірлеу мақсатында жоғарғы оқу орындағы әлеуметтік педагогтарды кәсіби дайындау үрдісін өз зерттеуінің нысаны қылып алды. Дайындық жүру үрдісі мен жоғары білім беру дәстүрінде қалыптасқан әлеуметтік жұмыс тәжірибесі пайдаланылады. Сонымен бірге әрбір елдегі салыстырмалы педагогиканың өкілдері шетелдік тәжірибеге, ең алдымен отандық білім берудің мұқтаждық тұрғысынан қарайды. Дүниежүзінде ғылымның осы саласымен айналысатын мамандар саны жылдан-жылға көбейіп келеді. Қазақстанда салыстырмалы педагогикалық зерттеулер салыстырмалы педагогиканың әдіснамалық теориялық негіздері (Г. Қ. Нұрғалиева, А. Қ. Құсайынов, Қ. С. Мусин), білім жүйесінің салыстырмалы педагогикалық сипаттамасы (А. Қ. Құсайынов), жеке меншік мектептердің даму тарихы (А. О. Ысқақова), әртүрлі елдегі оқытушыларды кәсіби даярлау (Қ. С. Мусин), америка педагогикасында тұлғаны әлеуметтендіру (З. У. Кенесарина), Ұлыбританиядағы жеке мектептерде элитаны тәрбиелеу (Ә. Б. Қалиева), азия елдерінің білім жүйесінде рухани адамгершілік құндылықтар қалыптастыру ( Р. К. Тұрсынжанова) мәселелерін қамтиды.

Бірақ, мәселені мектеп пен отбасының ынтымақтастығының әлеуметтік-педагогикалық ерекшеліктері тұрғысынан қараған еңбектерді кездестіре алмадық. Бұл қоғамдағы сұраныс пен қойылып отырған мәселеміздің өзектілігі арасындағы қайшылықтарды анықтайды.

Осы айтылған мәселелерден келіп, біз диссертациялық жұмыстың тақырыбын «Жасөспірімдерді тәрбиелеу үрдісіндегі мектеп пен отбасының ынтымақтастығының әлеуметтік-педагогикалық ерекшеліктері» - деп алдық.

Зерттеудiң нысаны:

Жасөспiрiмдердi тәрбиелеу үрдiсiндегi мектеп пен отбасының бiрлескен әлеуметтiк-педагогикалық жұмыс жүйесi.

Зерттеу пәнi:

Әлеуметтiк педагогтармен бірлесе отырып жасөспiрiмдердi тәрбиелеу үрдiсiн қалыптастыру және мектеп пен отбасының ынтымақтастығын нығайту.

Зерттеу мақсаты:

Қазiргi замандағы мектеп пен отбасы ынтымақтастығы нәтижесiнде жасөспiрiмдердi тәрбиелеу жүйесiн қалыптастырудың әлеуметтiк-педагогикалық тиiмдi шарттарын анықтау.

Зерттеу болжамы:

Егер мектеп пен отбасында жасөспiрiмдердi тәрбиелеу үрдiсiн қалптастырудағы әлеуметтiк-педагогтың функцияларын анықтап, мектеп пен отбасының бірігіп жүргізетін іс-әрекет аясын анықтасақ және бұл жұмысқа ғылыми әдістемелік жүйе құрылса онда отбасы мен мектептегі жасөспірімдер тәрбиесiнiң дұрыс қалыптасуына, дамуына қол жеткiзуге болар едi, өйткенi жасөспiрiмдердiң тәрбиелеу үрдiсiн реттеу арқылы жасөспiрiмдiк кезең болатын тұлғалық, психикалық, физикалық, жыныстық өзгерiстердiң дұрыс арнаға түсуiн қамтамасыз етуге болады.

Зерттеудiң мiндеттерi:

Жасөспiрiмдердi тәрбиелеудегi мектеп пен отбасының ынтымақтастығының теориялық негiздерiн анықтау.
Жасөспiрiмдердi тәрбиелеу үрдiсiндегi мектеп пен отбасына байланысты әлеуметтiк-педагогикада қолданылатын әдiстердi анықтау.
Мектептегi жасөспiрiмдердi тәрбиелеу жүйесiнiң әлеуметтiк педагогикалық моделiн жасау.

Зерттеу көздерi:

Қазақстан Республикасының Конституциясы, заңдары, қаулы-қарарлары, әдебиеттер, мектеп құжаттары, философтар, педагог, психологтардың тәрбие туралы ой-пiкiрлерi, тұжырымдамалары және т. б.

Зерттеу әдiстерi:

Зерттеу мәселесіне қатысты отандық, шетелдік авторлар әдебиеттеріне талдау жасау; тәрбиеге қатысты озық педагогикалық тәжірибелерді талдау, мектептің тәрбиеге байланысты шығармашылық жұмыстармен танысу; педагогикалық тұрғыдан бақылау, ұсынылған тұжырымдамаларды эксперименттік тұрғыдан дәлелдеу.

Теориялық мәнділігі: Магистрлік диссертацияны зерттеу барысында жасөспiрiмдердi тәрбиелеу үрдiсiндегi мектеп пен отбасына байланысты педагогика және әлеуметтану саласының тарихы мен теориясын, педагогикалық қырларын ашып, ғылымдағы алатын орнын саралау.

Практикалық маңыздылығы: Жасөспiрiмдердi тәрбиелеу үрдiсiндег мектеп пен отбасы ынтымақтастығын нығайтатын әлеуметтiк-педагогика рөлiнiң жоғарылығын және осы саладағы әлеуметтiк педагогтың қызметiн анықтау.

Күтілетін нәтиже: Жасөспiрiмдердiң тәрбиелеу үрдiсiн дұрыс және нәтижелi қалыптастыру арқылы, жасөспiрiмдердiң бойында саналы тәртiптiң, адамгершiлiктiң, отан сүйгiштiк және жалпыадамзаттық құндылықтарды меңгеру мүмкiндiктерiнiң арта түсуiнiң қалыптасуы. Елмiздегi болашақ ұрпақтың бiлiмiнiң, тәрбиесiнiң дұрыс қалыптасуы- мемлекетiмiздiң өсiп-өркендеуiнiң және әлеуметтiк-экономикалық дамуының бiрден-бiр тiрегi болып табылады.

1. Жоғары мектепте әлеуметтiк педагогтарға білім берудің теориясы

мен тәжірибесі.

1. 1. Жалпы орта білім беретін мектептердегі әлеуметтік педагогтың

атқаратын функциялары.

Әлеуметтiк педагогтарды дайындаудың мәнiн анықтау үшiн, ең алдымен, “әлеуметтiк педагог” мамандығына анықтама беру қажет, сондай-ақ оны “әлеуметтiк қызметкер”, “әлеуметтiк жұмыс” секiлдi мағынасы мен тегi бойынша ұқсас ұғымдармен салыстыру керек.

Әлеуметтiк педагог - басқалармен салыстырғанда бiздiң ел үшiн жаңа мамандық. “Әлеуметтiк педагог - делдал, жеке тұлға, отбасы және қоршаған орта арасындағы, осы ортаның педагогикалық тұрғыдан мақсатқа сай қайта құрылуына ықпал ететiн байланыстырушы буын” [1] . Қазақстанда авторлар әлеуметтiк педагогиканың әртүрлi сұрақтарын басқалармен салыстырғанда жақында ғана қарастыра бастады.

Р. И. Бурганова әлеуметтiк педагогтардың кәсiби дайындығының үрдiсiн зерттедi, болашақ әлеуметтiк педагогтың студент жастармен жұмысқа дайындығын қалыптастырудың мазмұнын теориялық тұрғыдан негiздеп, әдiстемесiн әзiрледi. [1, 20]

Е. З. Батталханов оқушы жастардың гуманистiк дүниетанымының қалыптасу мүмкiндiктерi мен жағдайларын әлеуметтiк педагогиканың мәселесi ретiнде зерттедi. [2]

Г. Ж. Меңлiбекова болашақ ұстаздарды әлеуметтiк-педагогикалық жұмысқа дайындаудың жүйесiн құрудың теориялық- методологиялық негiздерiн қарастырды, болашақ ұстаздардың әлеуметтiк-педагогикалық жұмысқа дайындығын қалыптастырудың құрама бөлiктерi мен жағдайларын интеграцияланған жеке тұлғалық бiлiм беру ретiнде анықтады. [3]

М. Т. Баймуканова болашақ әлеуметтiк педагогтарды дайындаудың негiзiн зерттедi. Болашақ әлеуметтiк педагогтардың студенттiк жастармен отбасын құру бойынша жұмысқа деген кәсiби дайындығын қалыптастырудың әдiстемесiн әзiрлеу мақсатында жоғары оқу орнындағы әлеуметтiк педагогтарды кәсiби дайындаудың үрдiсi оның зерттеуiнiң нысаны болып табылды [4] .

Басқа жағынан алып қарағанда, педагогиканы оқу-тәрбие үрдiсiнiң заңдылықтары туралы ғылым ретiнде есепке алу керек, оны әлеуметтiк-педагогикалық мәселелердi шешу үшiн пайдалануға болмайды. Егер бұл орын алатын болса, онда, бiрiншiден, логикалық негiздер бұзылады, екiншiден, ғылыми ұғымдар мен әдiстемелiк ыңғайларды педагогикаға тән жағдайлардан әлеуметтiк ортаға ауыстыру әлеуметтiк-педагогикалық мәселелердiң мәнiн ашып көрсетпейдi. Аталмыш “әлеуметтiк педагогика” жаңа ғылыми бағытының пайда болуы мен дамуының өзектiлiгi де осыған байланысты. А. С. Перуанский әлеуметтiк педагогиканы “қоғамның кез-келген жастағы әлеуметтiк топтары мен мүшелерiнiң үздiксiз тәрбиесi мен оқуының әдiстерi туралы ғылым” ретiнде анықтайды [5] . Оның пiкiрiнше, бүгiнгi жағдайларда әлеуметтiк педагогика қоғамның жүйке жүйесi болуы керек, оның күштерiн әлеуметтiк дерттерді емдеуге бағытталуы керек және оларды емдеудiң құралы болуы керек, ал мұнымен келiспеуге болмайды. Оның қажеттiлiгi экономикалық, медициналық, психологиялық салаларды қамтитын мәселелердiң кешендiлiгi мен жан-жақтылығынан туындайды, әлеуметтiк жұмыс деп “қоғамның адамның өндiрiсi мен қайта өндiрiсi үрдiсiн барынша тиiмдi iске асыру мақсатында тұрғындарға жағдай жасау мен көмек көрсетуге байланысты қызмет аясы түсiнiледi” [6] .

Педагогикалық қызметтiң табиғаты туралы, iскерлiктердiң маңызы және олардың қалыптасуының негiздерi туралы ережелер Н. В. Кузьминаның, Н. В. Кухаревтiң, Ю. Н. Кулюткиннiң, В. Г. Куценконың, Г. С. Сухобскаяның зертеулерiнде ашып көрсетiлген. [17] .

Н. В. Кузьминаның, Н. В. Кухаревтiң пiкiрiнше, ұстаздың педагогикалық қызметi келесi құрама бөлiктердi қамтиды: гностикалық, жобалық, құрама, ұйымдастыру және байланысты. Осының барлығы, бiздiң пiкiрiмiзше, отбасы әлеуметтiк педагогының қызметi мен ата-аналардың тәрбие қызметiне де толық қатысы бар. [18] .

Кез-келген қызметтi оның субъектiсi iске асыратын болғандықтан, ол мақсатты, құралды, қайта құру үрдiсiнiң өзiн және оның нәтижесiн қамтиды. Қызметтiң мақсаты адамда өз iсiнiң болжауға болатын нәтижесi ретiнде пайда болады.

Мамандықтың бiлiктiлiк сипаттамасы әзiрлендi. Соған сәйкес әлеуметтiк педагог пен әлеуметтiк қызметкердiң мiндеттерiне келесiлер кiредi:

• әлеуметтiк жұмыста педагогикалық құрама бөлшектi, мазмұнды, түрлердi, клиенттi әлеуметтiк қорғау қызметтерiнде пайдаланылатын әдiстердiң педагогикалық тұрғыдан мақсатқа сәйкестiлiгiн қамтамасыз ету, социумдағы гуманистiк қарым-қатынастардың қалыптасуына көмектесу.

• жеке тұлғаның және оның микроортасының медика-педагогикалық ерекшелiктерi, клиенттiң мүдделерi мен мұқтаждықтарын, оның тiршiлiк жағдайларын, оның әлеуметтiк тарихын зерттеу, клиенттiң қажеттiлiктерiне байланысты ақпаратты жинау, балалардың, жасөсiпiрмдердiң, олардың отбасыларының, ересек тұрғындардың ортасындағы қиыншылықтар мен мәселелердi анықтау.

• социумда сауықтандыру, әлеуметтiк, тәрбие қызметiн, ересектер мен балалардың әртүрлi ынтымақтастылықтарын ұйымдастыру, әлеуметтiк бастамаларды, жаңалықтарды, шығармашылықты, физикалық және адамгершiлiк тұрғыдан жетiлудi, өз-өзiне көмектесудiң алуан түрлерiн дамытуға көмектесу.

• клиенттерге олардың жеке және әлеуметтiк мәселелерiн шешуде кәсiби көмек көрсету, құқық бұзушылықтарды болдырмау бойынша жұмыс iстеу, клиенттердi еңбекке жарамды ету, шиеленiстi жағдайларды уақытында анықтау және шешу, адамдардың мiнез-құлқында ауытқушылықтарды болдырмау.

• клиенттерге, олардың отбасыларына түрлi мемлекеттiк, қоғамдық құрылымдармен өзара қарым-қатынаста өкiлдiк ету және мүдделерiн қорғау, отбасының әлеуметтiк мәртебесiн көтеруде көмектесу, мемлекеттiк мекемелер мен ұйымдардың қызметiнде отбасы мүдделерiнiң басымдылығын қамтамасыз ету арқылы оның тәрбиелiк және сауықтандыру әлуетiн нығайту және дамыту [19] . Әлеуметтiк педагогтар мен әлеуметтiк қызметкерлер, осылайша, бiр жағынан, әрбiр адамның мiнез-құлқының, мүдделерiнiң және қабiлеттерiнiң сан алуандығымен жеке тұлға ретiнде өзiндiк жүзеге асуына көмектесуге, екiншi жағынан, осы әр адамға қамқорлық көрсету арқасында бар халықтың адамгершiлiгiнiң, ұлтың физикалық және рухани саулығының қамын жеуге, қоғамдағы қарым-қатынастардың гуманизациялануына көмектесуге икемделген.

Мамандық ретiндегi әлеуметтiк педагогика түрiндегi әлеуметтiк жұмыстың негiзгi мақсаты - өз-өзiне көмектесуге, адамда бастамашылықтың, рухани күштiң, өз мүмкiндiктерiне деген сенiмнiң пайда болуына көмектесу.

Мамандықтың күрделiлiгi, жан-жақтылығы, ең алдымен, әлеуметтiк педагог қызметтерiнiң әр алуандығымен анықталады. Келесi қызметтердi ажыратып көрсетуге болады:

• диагностикалық: әлеуметтiк педагог жеке тұлғаның қызметi мен араласуының ерекшелiктерiн, микроортаның, отбасының, құрдастарының топтарының, ересектердiң бiрлестiгiнiң ықпал ету дәрежесi мен бағытын зерттейдi және нақты түрде бағалайды;

• ұйымдастырушылық: ол ашық ортада балалар мен жасөспiрiмдердiң әлеуметтiк тұрғыдан маңызды қызметiн ұйымдастырады, демалысты орынды түрде ұйымдастыруға ықпал етедi, адамдар арасындағы өзара қарым-қатынастардың шынайы демократиялық жүйесiн қалыптастырады;

• болжамдық: жеке тұлғаның, жеке тұлғаны қалыптастыру жөнiндегi барлық институттардың қызметiнiң дамуына қарай тәрбие үрдiсiне бағдарлама және болжам жасайды;

• алдын алу-профилактикалық және әлеуметтiк-емдiк: әлеуметтiк педагог жеке тұлғаға әсер ететiн жағымсыз ықпалдардың алдын алудың

және жеңiп шығудың әлеуметтiк-құқықты, заңды, психологиялық механизмдерiн iске қосады, жеке тұлғаның құқықтарын қорғауды қамтамасыз етедi; ұйымдық-байланыстық: қауымдастықтың өсiп келе жатқан ұрпақты тәрбиелеуге қамтуға көмектеседi, клиент пен оның отбасына қатысты түрлi ұйымдар мен мекемелер арасындағы байланыстарды реттейдi;

• қорғаушы: жеке тұлғаның құқықтары мен мүдделерiн қорғауға бағытталған құқықтық нормалардың бар кешенiн пайдаланады, балалар мен жасөспiрiмдерге құқыққа қарсы ықпал етуге жол беретiн тұлғаларға қатысты мемлекеттiк мәжбүрлеу шараларын қолдануға көмектеседi [20] .

Осы қызметтерге қоса, әлеуметтiк қызметкер, сондай-ақ, келесiлер дағдыларға ие болады:

• әлеуметтiк-медициналық - сырқаттардың алдын алу бойынша жұмысты ұйымдастырады, алғашқы медициналық көмек көрсетудiң негiздерiн игеруге көмектеседi, жастарды отбасы өмiрiне дайындауға себiн тигiзедi;

• психологиялық - жеке тұлғалар арасындағы қарым-қатынастарда түрлi кеңестер бередi және оларды түзетедi, жеке тұлғаның әлеуметтiк бейiмделуiне көмектеседi, барлық мұқтаж адамдарға әлеуметтiк қалпына келуге көмек көрсетедi;

• әлеуметтiк-тұрмыстық - тұрғындардың түрлi категорияларына олардың тұрмысын, тiршiлiк жағдайларын жақсартуда қажеттi көмек пен қолдау көрсетуде қолғабыс тигiзедi [20, 83] .

Әлеуметтiк педагогқа, әлеуметтiк қызметкерге қойылатын кәсiби стандарттар, талаптар негiз қалаушы жалпы адамзаттық құндылықтарға негiзделедi және әрбiр жеке тұлғаның абыройы мен ерекшелiгiн, оның құқықтары мен мүмкiндiктерiн есепке алады.

Көптеген ғалымдар әлеуметтiк педагогтар, ең алдымен, жеке тұлғалық қасиеттердiң бар болуы керек екенiн басып айтады. Мысалы, Б. З. Вульфов: “ешқандай да дайындық жүйесi жан дүниенi түсiнуге, әзiлдi түсiнуге, педагогикалық түйсiкке не iс-әрекеттiң сыпайлығына үйрете алмайды, ”- деп атап көрсетедi. Әрi қарай: “Әлеуметтiк педагогтың ең басты қиындығы оның өз жұмысымен, тек соған ғана тән жеке тұлғалық қасиеттерiмен өзiнде “берiк болат пен нәзiк шыбықты”, яғни мағынасы бойынша да, технологиясы бойынша да қарама-қайшылықта болып табылатын нәрселердi ұштастыра бiлуi болып табылады, ал бұл өзара түсiнiстiктiң жолдарын дәл табуды талап етедi” [21, 52] .

И. А. Зимняя атап көрсеткендей, әлеуметтiк педагогтың жеке тұлғалық сипаттамасының негiзгi құрама бөлшегi жеке тұлғаның гуманистiк әлуетiнiң осы қызмет түрiне сәйкес келу болып табылады. [22, 11] .

Ғылыми әдебиеттi талдау жеке тұлғалық қасиеттердiң терең бiлiмдарлықпен, кәсiби бiлiмдермен, iскерлiкпен, жеке тұлғалық бөлшектiң басымдылығы кезiндегi дағдыларымен шектеулi дәрежеде үйлесуi керек екенiн көрсеттi.

Әлеуметтiк педагогтың суретiнiң екiншi құрама бөлшегi конгнитивтiк құрама бөлшек, яғни медицина, биология, психология және педагогика, философия, социология, этика және басқа да әлеуметтiк ғылымдар саласындағы бiлiмдердi, әлеуметтiк-педагогикалық бiлiмдердi, сондай-ақ шет тiлiн бiлудi қамтитын, адам мен қоғам туралы бiлiмдердiң кешенi болып табылады.

Үшiншi, қызметтiлiк құрама бөлiгi деп әлеуметтiк педагогтарды дайындау барысында дамитын және нақты тәжiрибеде өте қажеттi iскерлiктердiң, дағдылардың және қабiлеттердiң кешенiн түсiнемiз. Бұл - балалардың, жасөспiрiмдердiң және жастардың әлеуметтену үрдiсiне рұқсат етiлетiн және мақсатқа сай араласуды қамтамасыз ету, тәрбиенiң дәстүрлi институттарына көмек көрсету, үшiншi адамның, жеке тұлға мен микроортаның арасындағы, балалар мен ересектердiң арасындағы, отбасы мен қоғамның арасындағы байланыстырушы буынның өзiндiк ролiн атқару қабiлеттiлiгi:

• клиентке ғана емес, оның отбасына да, көршiлерi мен достарына, микросоциумдағы жағдайға ықпал ете алу, клиенттi қандай да бiр қызметке ынталандыра, шабыттандыра алу дағдысы;

• көзге түспей, әдеттен тыс араласу жағдайында, әдеттен тыс көш басшы, көмекшi, бастама жасауға себiн тигiзетiн кеңесшi және т. б. ретiнде жұмыс iстеу алу дағдысы [24] .

Кәсiби дайындықтың алты құрама бөлшегiн ажыратып көрсетуге болады:

себептiлiк;
адамгершiлiктi және бағыт-бағдарлық;
танымды-операциялық;
эмоционалды-жiгерлiлiк;
психофизиологиялық;
бағалаушы

Бұл құрама бөлшектерге жеке тұлғаның келесi қасиеттерi жатқызылды. Себептiлiк құрама бөлшек: қоғамдық белсендiлiк, еңбекке қызығушылық, өзiн-өзi үздiксiз жетiлдiру және т. б. Адамгершiлiктi және бағыт-бағдарлық құрама бөлшек: шынайылық, адалдық, өз абыройын сезiну, сыпайылық және т. б. Танымды-операциялық құрама бөлшек: қиял, педагогикалық байқағыштық. Эмоционалды-жiгерлiлiк: оптимизм, жоғарғы деңгейлi эмпатия және т. б. Психофизиологиялық құрама бөлшек, ынтымақтастыққа, өзара көмекке деген қабiлеттiлiк, наным, қайраттылық және т. б. Бағалаушы құрама бөлшек: өзiн-өзi сынаушылық, педагогикалық рефлексияның, психоаналитикалық қасиеттерiнiң және т. б. дамығандығы.

Сластенин В. А., әлеуметтiк педагогтың “адамның жеке тұлғасының жоғарғы гуманистiк бастаулардың тасымалдаушысы ретiндегi өзiндiк құндылығын, оның қайталанбас ерекшелiгiн және шығармашылық маңызын; ең шектен тыс қанағаттану және оның өмiрiнiң мағынасы мен бағытын құрайтын, таңдалған мамандықты саналы және эмоционалды түрде қабылдау қажеттiлiгiн; үлкен жүйке-психикалық шығындарды, өзiмен тұрақты түрде жұмыс iстеудi талап ететiн кәсiби қызметтiң шығармашылық табиғатын түсiнудi” ұғыну қажеттiлiгiн көрсетедi [42, 18] . Әлеуметтiк педагогқа қойылатын осыншама жоғары талаптарды жүзеге асыру үшiн болашақ мамандарды мұқият таңдау керек, олар өз бетiнше бiлiм алып, өзiн-өзi тәрбиелеуi керек, сондай-ақ әлеуметтiк педагогтарды шектелген, тұтас жүйе ретiнде дайындау да керек. В. А. Сластенин әлеуметтiк педагогтың жеке тұлғасының қалыптасу үрдiсiнiң негiзiнде жатқан қағидаларды анықтады:

• педагогикалық бiлiмнiң кең түрде гуманитарландыру жағдайларында болашақ маманның жеке тұлғасын әлеуметтiк-адамгершiлiк, жалпы мәдени және кәсiби дамытудың бiрлiгi;

• социумның дамуы мен жұмыс iстеуiнiң жаңа тенденцияларын есепке алу;

• педагогикалық бiлiмдi оның тәжiрибелiк бағыттылығымен өзара байланысты тұғырландыру;

• қазiргi уақыттың талаптарына және болашақтағы болжамдарға сәйкес әлеуметтiк педагогтарды дайындаудың мазмұнындағы, түрлерiндегi және әдiстерiндегi өзгерiстердiң нұсқалылығы, қозғалмалылығы;

• педагогикалық бiлiмнiң, педагогикалық оқу орындарының тiршiлiгiндегi барлық iстiң демократиялануы [26, 22] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.