Қабдоловтың аудармалары және аударма туралы ой-пікірлері

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 58 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Зерттеу тақырыбының өзектілігі.

Аударматану ғылымының өзекті мәселелерінің бірі - сапалы көркем аударма жасау десек, ол ең алдымен аудармашылардың еңбегі арқылы жүзеге асатыны белгілі. Ал мұндай жекелеген тәржімандарға авторлық тұрғыдан баға беріп, аудармаларына ғылыми түрде сараптама жасап дәлелдеуіміз қоғамымызда кенже орнаған мәдени-әдеби коммуникациялық байланыстарды одан әрі тереңдетері сөзсіз. Осы тұрғыда жазушы, ғалым, ұстаз -

З. Қабдоловтың аудармашылық шеберлігі бүгінгі таңда өз дәрежесінде сөз етілмегендігінде еді.

Аударматану ғылымының теориясы мен практикасында жанрлық тұрғыда драмалық шығармаларды аудару үрдісінде жүйелілік, ұлттық тілдік-әдебиетімізде бірізділікте көрініс таппауы өзекті мәселелердің біріне айналып отыр.

Шынында, драматургиялық шығармаларды аудару үшін, жалпы тілді білумен қатар, театр өнеріне таныс, оны сүйетін адамдардың қатысуы керек болса, азғана аудармашыларымыздың ішіндегі тәуірлері проза саласында көлемді романдар аудару ісіне араласып, драматургияға онша көңіл бөлмей жүргендігінде. Бұл ретте З. Қабдолов қалам тартқан проза, драматургия саласындағы аударма тақырыптар (М. Горькийдің «Күн перзенттері» пьесасы) қазіргі уақыт тынысында өзекті болып табылады.

Бүгінгі күнде аударма саласының тек қана әдеби шығармашылықпен ғана емес, лингвистика, психология, салыстырмалы әдебиеттану және т. б. сынды ғылымның іргелі салаларымен тығыз байланыстағы пән екенін ескере отырып, оны жан-жақты зерттеу қолға алына бастағандықтан, аударматанудың жалпыдан - жалқыға, яғни салалануына нақты мысалдарға сүйене отырып жанрлық тұрғыдан қарастыру - бүгінде қазақ аударматануындағы пісіп-жетілген өзекті мәселелердің бірі деп айтуға болады.

Аударма мәдениеттілігінің жоғары деңгейін қалыптастыру ұлттық әдебиеттің өсуіне және оның өзіндік дәстүрлі сипатын жасауға мүмкіндігін тудырды. З. Қабдолов тәржімалаған аударма еңбектерді тілдік-стильдік тұрғысынан саралап-сараптап талқылау өзектілігі ғылыми тұрғыдан баяндалады.

В. А. Закруткин, В. А. Добровольский, Н. В. Гоголь, А. М. Горькийдің сынды орыс классиктерінің шығармалары қазақ тіліне З. Қабдолов аудармасында қандай дәрежеде жеткен? Түпнұсқадағы әрбір сөздердің, сөз тіркестерінің, сөйлемдердің мәні, мағынасы аударма нұсқада өз орнында тұр ма? Аудармада түпнұсқаның стильдік желісі сақталған ба, жоқ па?, - деген нақты сауалдарға жауап іздеу қазіргі кезде терең зерттеуді қажет ететін басты мәселелердің бірі болып саналады.

Аударма тарихы талай ғасырды қамтығанмен оны ғылыми нысанаға айналдыру ХХ ғасырдың еншісіне тиді. Аударматанудың өз алдына арнайы ғылыми сала болып орнығуы да осы кезеңге сәйкес, тәржіма ісін тарихи-мәдени, әдеби, психологиялық тұрғыдан зерттеу де осы уақытта ерекше дамығаны анық. Олай болса, тәржімамен жекелеген авторлық тәржімандардың айналысуы нәтижесінде туған шығармаларды лингвистика жағынан да, аударматану мен әдеби компаративистиканың өзекті мәселелері тұрғысынан да талдап, жүйелеп пікір қорыту да күн тәртібінде тұрған басты мәселелердің бірі.

Тақырыптың зерттелу деңгейі.

З. Қабдоловтың шығармашылық жолы, сыни көзқарастық еңбектері, әдебиеттанудағы үлесі қазіргі заман талабымен зерттеліп жүр. Бірақ, ғалымның көркем аудармашылық шеберлігі, таланты, дарыны Қ. Жүсіптің «Қазақтың Қабдоловы» атты жинақта және де «Зейнолла Қабдолов тағылымы» атты әр жылдардағы мақалалар мен сұхбаттар, өлең-жырлар жинағында бірлі-жарым сөз болғанымен де, ғылымның лингвистика, аударматану мен әдеби компаративистиканың өзекті мәселелері пәні тұрғысынан өз дәрежесінде, жете зерттелмеген тың тақырып.

Бұл бағытта З. Қабдоловтың әртүрлі жанрлардан жасаған аударма еңбектері, атап айтар болсақ - В. А. Закруткиннің «Судағы станица» романы, В. А. Добровольскийдің «Сұр шинельді үш жігіт» повесі, Н. В. Гогольдің таңдамалы хаттарын, А. М. Горькийдің «Күн перзенттері» пьесаларын және т. б. тілдік-стильдік әдіс-тәсілдерін, көркемдік ерекшеліктерін ашып көрсету оймен ғылыми түрде жан-жақты зерттелініп талданады.

Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Мақсаты - З. Қабдолов аудармаларының көркемдік ерекшеліктерін айқындау. В. А. Добровольскийдің «Сұр шинельді үш жігіт» повесін, В. А. Закруткиннің «Судағы станица» романын, А. М. Горькийдің «Күн перзенттері» пьесасын аударудағы З. Қабдолов қолданған әдіс-тәсілдерді (лексикалық, грамматикалық, стилистика-лық трансформация негізінде) анықтау. Драмалық аудармада сюжеттер мен образдардың, монолог пен диалогтардың, жекелеген сөз тіркестерінің, сөз-сөйлем құрылыстарының, ұлттық колориттер мен реалий сөздердің, терминдердің, фразалардың, мағыналық бірліктердің аудармада сәтті шығуын стильдік жағынан дәлелдеу.

Осындай мақсаттарға жету үшін мынадай міндеттерді шешу көзделеді:

салыстырмалы аударма ғылымының даму бағытын саралау; аударманың әдеби байланысты қалыптастыру мен дамытудағы мәні мен орнын анықтау; осы кезеңдегі басқа да елдермен қазақ әдеби байланыстарын қалыптастыру мен дамытудағы аударма шығармаларының мәні мен орнын анықтау; қазақ аударматану ғылымының қалыптасуы мен өркендеуін, зерттелуін қарастыру және қазақ аударматануы ғылымның бір дербес саласы екендігін көрсету; аударма мәтінінің түпнұсқамен сәйкестік деңгейін аударма теориясы ережелері негізінде пайымдау; З. Қабдоловтың драмалық, прозалық шығармаларда өз дәстүрін қалыптастырған шебер аудармашы екендігін аударма саласында ашып көрсету.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы. З. Қабдоловтың шебер аудармашы болып, сонымен қатар аударматану ғылымының сыншысы ретінде танылуы. З. Қабдолов тәржімаларындағы көркемдік ерекшеліктердің типологияда көрініс тауып айқындалуы.

З. Қабдолов аударманың ең қиын түрі - балама (адекватный) тәсілімен түрлі жанрлардан аударма жасауы; тұңғыш рет З. Қабдоловтың тәржімашылық еңбегінен құнды пікірлер мен ортақ көзқарастар айқындалды; лингвистика мен әдеби компаративистиканың өзекті мәселелеріне қатысты ой-тұжырымдар мен аударма барысында ұлттық реалилердің, терминдердің берілу үлгісі көрсетілді; З. Қабдоловтай тәржіманның тәржімаларынан аударматану мен салыстырмалы әдебиеттану ғылымына алғаш рет эпистолярлық жанрдың (хаттар, қолжазба, күнделік т. б. ) негізін қалаушылардың бірі болып танылуы; аударма теориясы мен тәжірибесіне қатысты өзіндік тың пікірлер, тұжырымдар жасауы; тәржіманның тәржімалауы бойынша проза, драматургия жанрларындағы диалогтардың түр-түрге бөлініп түпнұсқамен салыстырылып қарастырылуы; аударма мәтіннің тілдік-әдеби тұрғыдан талданып қарастырылуы; аударма барысында ұлттық реалийлердің берілу үлгісі көрсетілді; тұрақты сөз тіркестерінің аудармада көрініс табуы; аударма тақырыбын толық ашу үшін параллельді салыстырып нақты дәйекпен гуманистік сипатта қарастырылуы; аударма өнері - бір ұлт пен екінші ұлттың мәдениеттерін бір-біріне жеткізудегі дәнекер болғандықтан ұлттар арасындағы типологиялық ұқсастықтар мен кемшіліктер, заңдылықтар айқындалады.

Зерттеудің әдіс тәсілдері. Магистрлік диссертацияны жазу барысында алға қойылған мақсаттар мен міндеттерді басшылыққа ала отырып, көркем аударма теориясы мен тәжірибесіне қойылған қатаң талаптарды ескеріп, аудармашының тілдік-стильдік ерекшелігін ашып көрсету оймен 1) Лексикалық трансформация: конкретизация, генерализация, реалий сөздер, тұрақты сөз тіркестері, теңеулер, фразеологизмдер, ұлттық бояудағы сөздер, диалект. 2) Грамматикалық трансформация: сөйлемдер, орыс сөйлемдерінің конструкциялары, қосу, алып тастау, толықтыру. 3) Стильдік трансформация: тілдік ерекшелігі, ерекшеліктен ауытқу (интерференция) және т. б. функционалдық, компаративистік талдау әдістері қолданылды.

Қорғауға ұсынылатын басты концепциялар.

З. Қабдолов тәржімаларының түпнұсқасы мен аударма нұсқасының сипаты, аударматану мен әдеби компаративистиканың өзекті мәселелері үдерістерімен қатар алынып, зерттелу нәтижесінде, мынадай жаңа, нақтылы, ғылыми нәтижелерге қол жеткізілді:

- М. Горький, Н. В. Гоголь, В. А. Закруткин, В. А. Добровольский шығармаларының қазақ тіліндегі аудармаларында лексикалық, грамматикалық, стилистикалық трансформация әдістері жиі қолданылған;

- З. Қабдолов әдеби аудармада түпнұсқа идеясын, құндылығын сақтауды басты назарда ұстаған;

- З. Қабдолов аудармада түпнұсқадағы еркін сөз тіркестерін фразеоло-гизмдермен, мақал-мәтелдермен беру үлгісі жиі кездеседі;

- З. Қабдолов түпнұсқадағы кейбір сөздерді, сөз тіркестерін, тұжырым-далған ойды қазақшалағанда көркемдеу тәсілдерін жиі қолданады;

- З. Қабдолов түпнұсқаны қазақшалау барысында көркемдеу тәсілдерін жиі қолдана отырып, өз шығармашылығынан тың тіркестер қосып творчество-лық аударма жасайды;

- З. Қабдолов түпнұсқадағы ұлттық ерекшелікті білдіретін реалии сөздерді және термин, кірме сөздерді аударманың транслитерация, түсіндір-мелі тәсілдерін қолданады;

- З. Қабдоловтай тәржіманның аудармашы ғана емес аударма тарихы мен теориясына қатысты өзіндік келелі пікір айтқан зерттеуші, аударма сыншысы;

Тақырыптың зерттелу нысаны ретінде З. Қабдоловтың аудармалары және аударма туралы ойлары, сын-пікірлері, соның ішінде, З. Қабдолов аударған Н. В. Гогольдің (51 таңдамалы хаты) эпистолярлық туындылары, А. М. Горькийдің төрт перделі “Күн перзенттері” пьесасы, В. Добровольскийдің “Сұр шинельді үш жігіт” повесі, В. А. Закруткиннің «Судағы станица» романы және одан басқа да көркем аудармаға қатысты көптеген тәржіма еңбектері және олардың түпнұсқалары пайдаланылды.

Зерттеу жұмысының ғылыми-әдістемелік негізі: Диплом жжұмысында аударма теориясы мен тәжірибесіне және аударматану мен әдеби компаративистиканың өзекті мәселелеріне қатысты З. Қабдолов жасаған құнды тәржімаларының: А. С. Пушкиннің “Балықшы мен балық” туралы ертегісін, Н. В. Гогольдің (51 таңдамалы хаты) эпистолярлық туындыларын, Л. Кассильдің “Қымбатты балаларым”, В. Добровольскийдің “Сұр шинельді үш жігіт” повесін, В. Закруткиннің “Судағы станица” романын, М. Горькийдің “Күн перзенттері” төрт перделі пьесасын, Н. Хикметтің “Елеусіз қалған есіл ер” алты суретті пьесасын, Гарриет Бичер-Стоудың “Том ағайдың лашығы” сегіз көріністен, эпилогтан тұратын үш перделі пьесасын (Осы аттас роман бойынша Александра Бруштейн жазған 3 перделі пьеса), Яшпалдың “Дивья” атты роман бойынша жазылған 4 перделі, 7 суретті пьесасын, Ян Отченашек пен Ярослав Бланктың “Мезгілсіз махаббат” лирикалық комедияға құрылған 3 перделі пьесасын, Азат Шагиняннің “Трамвай паркке кетеді” жиырмасыншы ғасырдың екінші жартысындағы уақытты бейнелейтін пьесасын, Михаил Шатровтың 2 бөлімнен тұратын “Ар диктатурасы” пьесасын, А. Н. Островскийдің “Ұшынған ақша” атты бес перделі комедиясын, Ш. Айтматовтың “Қызыл алма” әңгімесін, т. б. көптеген құнды аударма еңбектері басшылыққа алынды.

Зерттеу жұмысының құрылымы. Диплом жұмысы кіріспеден, үш тараудан, қорытынды және әдебиеттер тізімінен тұрады.

Тірек сөздер: аударма, образ, лексикалық мағына т. б.

Жұмыстың мазмұны: Кіріспеде жұмыстың өзектілігі, зерттеу нысаны, жұмыстың мақсаты мен міндеттері, ғылыми жаңалығы, жұмыстың теориялық, әдістемелік, тәжірибелік маңыздылығы, зерттеу әдіс-тәсілдері жайлы мәлімет беріледі. Негізгі бөлім үш тарауды қамтиды. Мұнда аудармашының өзіндік ерекшеліктері нақты мысалдармен дәлелденеді. Қорытынды жалпы жұмыс барысы жүйеленіп, нақтыланады.

Жұмыста қолданылған дерек көздері: Ғылыми еңбектер, сөздіктер, жазба әдебиеті.

Жұмыстың көлемі: 55 бет

Пайдаланылған әдебиеттер саны: 32

І ТАРАУ

З. ҚАБДОЛОВТЫҢ АУДАРМАЛАРЫ
ЖӘНЕ АУДАРМА ТУРАЛЫ ОЙ-ПІКІРЛЕРІ

Қазақстанның халық жазушысы, Қазақстан және Қырғызстан Республикаларының Ұлттық Ғылым Академиясының академигі, филология ғылымдарының докторы, Қазақ және Қырғыз Республикаларының ғылымдарына еңбегі сіңген қайраткер, Қазақстан Республикасы мемлекеттік сыйлығының иегері, профессор Қабдолов Зейнолла Қабдолұлы 1927 жылғы 12 желтоқсанда Атырау облысында дүниеге келген. Балалық шағын Қызылқоға ауданындағы Қаракөл, Акқөл, Орлыкөл атырабында, мұнайлы Ембі даласында, қара алтын қайнары Доссор қаласында өткізді.

Ұлы Отан соғысы басталысымен Қабдол майданға аттанды да, Зейнолла орта мектептен кейін екі жыл /1943-1945/ әкесінің ізін басып, өндірісте жұмыс істеді. Бұл болашақ жазушының нағыз өмірге, еңбекке алғаш етене араласуы болатын. Мұнайлы Ембі шындығы мен мұнайшылар тұрмысы З. Қабдолов творчествосына негізгі арқау, өзекті тақырып болу себебі де, мүмкін, осыған байланысты шығар.

1945 жыддың жазында З. Қабдолов инженер болмақ мақсатпен Алматыдағы Таукен институтына түседі. Алайда оны бала күннен баурап алған сөз өнері көркем әдебиет «құпиялары» қатты қызықтырғандықтан Қазақ университетіне барып, профессор М. Әуезовтің лекцияларын өз бетімен тыңдап жүреді. Сол жылдың аяғына карай ұлы жазушының кеңесімен біржола университетке ауысып, филология факультетінің толық курсын 1950 жылы үздік дипломмен бітіріп шығады да, осынау әйгілі білім ордасының өзінде ұстаздық қызметке қалдырылады. [1; 72]

Жоғарғы басшы орындардың ұйғарымымен Зейнолла Қабдолов бірнеше жыл жауапты жұмыстар атқарды: «Жұлдыз» журналының жауапты хатшысы, одан кейін бас редакторы /1950-1957/, Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің сектор меңгерушісі /1957-1959/, «Қазақ әдебиеті» газетінің бас редакторы және Қазақстан Жазушылар Одағы басқармасының хатшысы /1959-1961/. Бірақ осы жұмыстардың қай-қайсысында жүрсе де, ғылыми-педагогтік ісінен қол үзген жоқ. З. Қабдолов туған әдебиетіміздің тарихы мен теориясының аса күрделі мәселелерін түбегейлі зерттей келе, филология ғылымдарының кандидаты /1961/ және докторы /1970/ дәрежелеріне диссертациялар қорғады. [2; 14-15] .

Зейнолла Қабдоловтың әдеби адымдары мектеп қабырғасында басталады да, университеттегі студенттік жылдарға ұласады.

Алғаш ол өлең де жазған. Жас қаламгердің әр алуан тақырыпқа жазылған өлең-жырлары, әңгіме-очерктері оның шәкірттік жылдарының өзінде астаналық газет-журнал беттерінде жиі жарияланып тұрды, тандаулылары әр түрлі жинақтарға енді. «Жайық қызы», «Туған ел» сияқты лирикалық өлеңдері әнге айналып, қалың көпке кеңінен тарады.

З. Қабдолов ғылыми-зерттеу ісімен де ерте айналысты. Университеттің үшінші курсында жазған «Абайдың лирикасы» атты зерттеуі жас ғалымдардың бүкіл одақтық ғылыми конкурсінде бәйге алып, автор СССР Жоғарғы білім министрлігінің Мақтау грамотасымен марапатталған.

1947 жылы З. Қабдолов дарынды жас әдебиетші ретінде СССР Жазушылар Одағының мүшелігіне қабылданды.

Елуінші жылдардың алғашқы жартысында З. Қабдолов әдеби сын саласында /юмор мен сатира, ұнамды кейіпкер, көркем әңгіме т. б. тақырыптарға/ бірсыпыра мақалалар жазады. Орта мектептің 9 және 10-сыныптарына арналған «Қазақ әдебиеті» оқулықтарын жазуға қатысты. Үлкен Кеңес энциклопедиясында көне дәуірден осы кезге дейінгі қазақ әдебиетінің тарихы жайлы көлемді әрі тартымды мақала жариялады. А. Пушкин мен Н. Гогольдің «Күн перзенттері», Н. Хикметтің «Елеусіз қалған есіл ер» сияқты классикалық пьесалары да республикалық, облыстық театрларда З. Қабдоловтың аудармасымен қойылды.

Зейнолла Қабдоловтың шығармашылық жолына көз салсақ, оның көркем шығармаларындағы басты тақырып біздің заман шындығы, басты кейіпкер біздің замандас бейнесі екенін көреміз.

З. Қабдоловтың есімін оқушы қауымға кең таратқан шығарма «Өмір ұшқыны» /1956/ повесі. Повестің қаһармандары негізінен жастар, университет шәкірттері. Тайман, Қабен, Нәдия, Саша, Арынғазы . . . Осылар арқылы мұнда университет студенттерінің өмірі шынайы суреттелген. Повесте Ембі мұнайшыларының еңбегі мен тұрмысы да ұтымды қамтылған. Әсіресе, Тайманның ата-анасы, Дәурен мен Айжан образдары шебер бейнеленеді. Дәурен секілді әке бейнесі қазақ прозасында бұрын-соңды көрінбеген тың тұлға екенін атап айту шарт.

Табиғи, таза, суретті, нәрлі тіл автордың жазу мәнерін, машығын өзінен басқа ешбір каламгерге ұқсатпай, бірден даралай беретін жаңа, нұсқалы стиль, адамдардың арақатынасына шуақты шырай беретін жып-жылы юмор, күллі шығарманың өн бойында желі тартып отырған сұлу лиризм . . . осының бәрі, З. Қабдоловтың қаламгер ретіндегі дара сипатын анық танытты. Повесть 1958 жылы орыс тілінде Москвада шығып, одақ оқушыларына танымал болды. [3; 24]

1963 жылы «Жұлдыз» журналында /№7-11/ жарияланған «Жалын» романы кейін қазақша /1970, 1974, 1983/, орысша /1971, 1976, 1982/ және вьетнам тілінде /1980/ жеке кітап болып шықты. Бұл кітап «Ұшқынның» шынында да «Жалынға» айналуы іспетті еді. Мұнда бірінші кітаптағы жастар есейген, білікті маманға айналған: Тайман геолог, мұнай кәсіпшілігінің басшысы, Қабен жас ғалым, диссертация қорғамақ. Бірақ осылардың мінез-құлқында көптеген өзгерістер бар.

Романның композициясы жаңа, нұсқалы, қызық. Шығарма әдеттегідей экспозициядан емес, тура кульминациядан басталып, оқушысын үйіре жетелеп отырады.

Жұмысшы табы жөніндегі санаулы сәтті шығармалар қатарында Бүкілодақтық жүлде /1972/ алған бұл роман біздің замандастар жайлы, көкірегі құштарлық отына толы ой мен еңбек адамдары туралы туынды; қарт жұмысшы Сардардан жас мұнайшы Қабенге, яки ұрпақтан ұрпаққа мұра, мирас боп ауысқан ерлік эстафетасы туралы толғау.

З. Қабдоловтың «Менің Әуезовім» романында ұлы жазушы Мұхтар Әуезовтің әдеби бейнесі үздік шеберлікпен сомдалды. «Менің Әуезовім» романы үшін оған Қазақстан Республикасының 1998 жылғы Мемлекеттік сыйлығы берілді.

З. Қабдоловтың «Адам» /1964/, «Сыр» /1975/ атты жинақтарына енген әңгіме-очерктері мен қазақтың М. Әуезов атындағы академиялық және облыстық театрлардың сахналарына қойылған «Сөнбейтін от» драмасының негізгі кейіпкерлері де өзіміздің отандастар, өзімізбен тағдыр-тіршілігі бір замандастар.

Өзіміздің төл әдебиетімізде ешкімге ұқсамайтын творчестволық беті, өзіндік көркем стилі, өзгеше суреткерлік болмыс-бітімі бар көркем сөздің хас шебері Зейнолла Қабдоловтың екі романынан тұратын диалогиясы /1974/, екі том тандамалысы /Алматы, 1983, Пекин, 1985/ талай үйдің кітап сөрелерінде тұрса, бұларға кемеңгер Мұхтар Әуезовтің жүз жылдығына арнап жазып, бастырып шығарған тамаша туындысы «Менің Әуезовім» атты роман-эссесі қосылып, академик-жазушының әдеби шығармашылығы байыған үстіне байи түсті.

Зейнолла Кабдолов ғылыми-зерттеу саласында аса жемісті еңбек етті. Туған әдебиетіміздің әр алуан келелі мәселелерін қозғайтын көлемді зерттеулерін, көптеген проблемалық мақалаларын өз алдына алғанда, жазушы шеберлігі мен әдеби еңбектің психологиясы туралы «Жанр сыры» /1964/, «Жебе» /1977/, «Мұхтар Әуезов және оның әсемдік әлемі» /1986/, «Сөз өнері» /1976, 1982, 1992/ секілді монографиялары, өмір мен өнердің өзекті жайларын талдап-толғайтын «Арна» /1988/, «Көзқарас» /1996/ тәрізді эстетикалық ой-пікір жинақтары, әсіресе, Қазақстандағы жоғары оқу орындарына арналған «Әдебиет теориясының негіздері» /1970/ атты тұңғыш оқулығы көпшілік оқырманның қолынан түспейтін орасан қажет кітаптарға айналды. Ол қазақ әдебиеттану ғылымы мен сынының ірі жетістіктері ретінде бағаланып келеді.

Зейнолла Қабдолов әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде табан аудармастан жарты ғасырдан аса ассистент /1950-1952/, аға оқытушы /1952-1962/, доцент /1962-1972/, профессор /1972-1975/, кафедра меңгерушісі болып /1975 жылдан 2000 жылға дейін/ үздіксіз қызмет етті. Мыңдаған маман филологтар мен журналистер, тарихшылар мен философтар, жүздеген ғылым кандидаттары мен докторларын тәрбиелеп шығарды.

Қазіргі қазақ ақындары мен жазушыларының басым көпшілігі, бірқатар қоғам және мемлекет қайраткерлері З. Қабдоловтың шәкірттері.

Зейнолла Қабдолов - көпқырлы талант: жазушы, ғалым, ұстаз. Үш түрлі мамандығы бойынша үш салада да қоғамдық қызметтер атқарды: Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының мүшесі, Халықаралық Қазақ ПЭН-клубының мүшесі, Ұлттық Ғылым Академиясының толық мүшесі, Қазақ университеті ғылыми кеңесінің мүшесі, Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі М. О. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты жанындағы филология ғылымдарының докторы дәрежесін беру жөніндегі диссертациялық кеңес мүшесі, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университет жанындағы докторлық диссертация қорғайтын мамандандырылған кеңестің төрағасы т. б.

З. Қабдолов аса нәтижелі, жемісті жазушылық, ғалымдық, ұстаздық еңбегі үшін Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің құрмет Грамотасымен, «Халықтар достығы», «Құрмет Белгісі», «Парасат» ордендерімен, көптеген медальдармен наградталды; ВЦСПС пен СССР Жазушылар Одағы сыйлығының және Ғылым академиясының Шоқан Уәлиханов атындағы сыйлығының лауреаты атанды. [4; 12-13]

2007 жылы ұзақ жылдар бойы өзі ұстаздық еткен филология факультетінің бір дәрісханасына Зейнолла Қабдоловтың есімі берілді.

Қай халықтың да жазба әдебиеті өкілдері көркем шығармалар тудырумен қатар, жалпы сөз өнерінің тағдыр талабына араласып, оның тарихи даму жолына, талантты тұлғалар ізденісіне орай, әсіресе өз заманының сұранысы, келелі мәселелері бойынша қалам тербеп отырған. Мұның бәрі еріккеннен істелмеген, әдеби үрдіске үн қосу, ыстық суығына ортақтас болу міндетінен шығып жатыр [4, 78] .

Әдебиет майданындағы әрбір күрескердің қолындағы жалғыз қару - қаламы. Сол қару нысанаға дәл тигізуді ғана мақсат етуі тиіс. Суреткер қаламынан сан-алуан шығармалар туады. Және де үздіксіз өмірге келіп жатқан ірілі-ұсақты туындылар туралы іштен тынып, үнсіз қалмай, әдебиет ағымындағы дұрыс-бұрыс бағыттарға өз көзқарасын білдіріп отыруды, өзі де барлық жанрда әдебиеттің бар саласында қалам тартуды қаламгерлік борыш есептеген көркемсөз қайраткерлері бар.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.