Асан қайғының көшпенділер философы, халық арманының жоқтаушысы аталуының себебі

I.Кіріспе

Асан . аты аңызға айналған даңқты жырау

II.Негізгі бөлім:

А) Асан . өз заманының ойшыл, шешен биі

Ә) Халқына шұрайлы жер іздеуші жырау

Б) Халық мүддесін жоқтап өткен дана

III.Қорытынды

Асан –аты аңызға айналып кеткен, даңқты адам, өз кезінің ірі қоғам қайраткері әрі шешен биі, әрі ойлы-сырлы жырауы.Халық аңыздарында Асанның үрім-бұтағы, өмір деректері айтып берілген.
Қазақстан Ғылым Академиясының қолжазба қорындағы көптеген аңыздарды салыстырғанда Асанның әкесі –саятшы Сәбит, шешесі –Салиха, ал оның әйелінің аты –Күлжазира сұлу, баласы Абат батыр екені көрінеді. Асанның енді бір баласы Жаңалы атаныпты. «1946 жылы жазып алынған тағы бір ел аңызында, Сәбит алыс сапарға шығып, бірнеше жыл бойына аң аулап кетеді екен.Әкесі соңғы сапарына аттанғанда анасының құрсағында қалған Асан аш-құрсақ жетім, шерменде болып өсіпті. Көзін ашқаннан жетімдік қайғысын тартқан жастың келешегі де қасіретсіз болмапты.Жасында жетімдік тауқыметін тартса, өскеннен кейін де, ол –жұртының мұң-мұқтажын армандап, болашағын ойлау, болжап толғанумен болып, шерменде бола беріпті. Осыдан халық оны Асанқайғы атапты-мыс. Осы қолжазбадағы енді бір аңызда Асанның аты Хасан екен дейді.
Халық Асанды тек аңыздап қоймай, оның өміріне арнап өлең-жырлар да шығарып таратқан. Бұрынғы жырауларды (Бұхар, Құдабай, т.б.) былай қойғанда біздің дәуір ақындарының ішінде де Асан өмірін, ол туралы аңыздарды зерттеп, поэма жазғандар да кездеседі. Оның ішінде Ысқақаов Ілияс дегеннің 1948 жылы шығарған «Асан қайғы» поэмасы –екі бөлімді ұзақ жыр. Ол сөзді былай бастапты:
Айтпақшы ойдағысын бір қария,
Бола ма айтпаған соң сөз жария.
Болыпты бір саятшы Сәбит деген,
Бойында сағасы зор Сырдария.
Кісі екен ақ пейілді,жүзі ашық,
Жасынын аңшылықты қылған машық,
Мергендік, ит жүгірту,құс салуға,
Еш адам оза алмаған онан асып....
Екінші қысқы бір жырды Жұртыбаев Жүсіпжан дегеннің айтуынан Ахметов Көкен 1940 жылы жазып алыпты. Бұнда да Асан қайғының әкесі –саятшы Сәбит деген аңшы.
Сабыржан Шәкіржанов жазып алған бір аңызда:
Асан ата ноғай екен; Шыңғыс хан тұсында жасаға Майқы бидің Асан алтыншы ұрпағы... Майқы Алтын Орданың қырағы данышпан адамы болған. Бірнеше хандарды қолынан өткізген. Еділ бойы Айдарханда, одан кейін Сарай қаласында, одан кейін Ақордаға келген. Ең соңында Жиделібайсынға келіп өлген.

1. Ханғали Сүйіншіәлиев. «Қазақ әдебиетінің тарихы» Алматы 1997ж.
2. Х. Сүйіншіәлиев. «XVIII-XIX ғасыр әдебиеті»
Алматы 1961ж.
3. Мұхтар Мағауин. «Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет» Алматы 1992ж.