Қола дәуіріндегі металлургия

1. Дәуірдің ерекшеліктері
2. Андронов мәдениеті
3. Кен ісі, металлургия

Неолит дәуірінде – ақ байқала бастаған шаруашылық өзгерістері біздің заманымыздан бұрынғы ІІ мыңжылдықта малшылық – егіншілік экономикасы мен жоғары дамыған металлургияның қалыптасуына жеткізеді. Өндіруші тұрапаттағы экономикаға көшу Қазақстан аумағындағы бүкіл жағжайды түбірінен өзгертті. Қоныстарын жиі өзгертетін, жігерлі пысық малшы тайпалар ұлан – байтақ және қуатты бірлестіктер құрды, бұлардың қалыптасуында аулау үшін ғана емес, сонымен қатар тайпалар арасындағы қақтығыстарда да жиі пайдаланылатын болды. Қару жасау бірте – бірте металл өңдеудің дербес саласына айналды.
Археологиялық материалдар бойынша, андронов тұрпатты ескерткіштер қалдырған далалық малшы – егінші тайпалардың мәдени ортақтығы жақсы мәлім. Барлық жергілікті өзгешіліктеріне қарамастан, ұлан – байтақ аумаққа тараған бұл тайпалар неолит дәуіріндегі тайпалық ала – құлалықты айқын мәдени біркелкілік ауыстырғанын көрсетті.
Қола дәуіріндегі қоғамның ілгері басуы екі факторға байланысты. Олардың бірі – жаңа дәуірді белгілеген фактор – палеометалдардың өндірістік жолмен игерілуі болды.
Біздің заманымыдан бұрынғы ІІ мыңжылдықтың ортасында Қазақстан тайпалары қола бұйымдар жасау ісін меңгерді. Қоланың өзі бұйымының неге арналуына қарай әр түрлі пропорцияда мыс пен қалайының, кейде сүрменің, күшаланың, қорғасынның қорытпасы болып табылады. Мыспен салыстырғанда қоланың бірсыпыра артықшылықтары бар: оның өзгешілігі - өзі қатты, балқу температурасы төмен, түсі алтын сияқты әдемі. Қола еңбек құралдары мен қару жасау үшін қолданылатын негізгі шикізат бола бастады. Қазақстан жер қойнауында полиметалдардың, ең алдымен металлургияның мықты ощағы шығуының бір себебі болды.

1. Д.А.Авдусин “Основы археологии ”

2. А.И.Мартынов “Археология ”

3. К.А.Акишев, К.М.Байпаков “Вопросы археологии Казахстана”