Нарық жағдайында кәсіпорынның бағалық саясатын қалыптастыру және басқару (“Raimbek Agro” ЖШС мысалында)

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

І БӨЛІМ НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА КӘСІПОРЫННЫҢ БАҒАЛЫҚ САЯСАТЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖӘНЕ БАСҚАРУ . . . 5

1. 1 Нарық жағдайында баға тағайындау . . . 5

1. 2 Баға тағайындаудың негізгі тәсілдері, мақсаттары, стратегиялары және кезеңдері . . . 10

1. 3 Баға және сұраныс пен ұсыныс заңдары . . . 16

1. 4 Кәсіпорынның бағалық саясаты . . . 28

ІІ БӨЛІМ ЖШС “Raimbek agro” мысалында кәсіпорынның бағалық саясатын талдау . . . 32

2. 1 Кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық қызметін талдау . . . 32

2. 2 “Raimbek agro” ЖШС баға саясатын талдау . . . 40

ІІІ БӨЛІМ ӨНІМНІҢ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІГІН арттыру ЖОЛДАРЫ . . . 44

3. 1 Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыруда сапа және баға саясатын жетілдіру . . . 44

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 61

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 63

КІРІСПЕ

Бүгінгі экономика өзінің негізгі үш субъектісінің: өндірушінің, тұтынушының және өкіметтің өзара іс-қимылымен сипатталады. Қандай да болсын кәсіпорын өзінің серіктестерімен нарықтық қарым-қатынаста іс-әрекет етеді. Ал бұл жағдайда тек заманға сай, бәсекелестік қабілеті жоғары өнім шығаратын кәсіпорын ғана жетістікке жете алады.

Нарық жағдайында шаруашылық субъектілерінің табысты жұмыс істеуі үшін осы заманғы ғылыми теория мен практиканың әдіс-амалдарын қолдана білудің маңызы зор, сондықтан нарықтық экономикалық пәндерінің ішінде маркетинг елеулі орын алады.

Маркетинг - қысқаша тұжырымдап айтсақ, нарықтық қатынас жағдайында өндірісті басқарудың жүйесі мен пәлсапасы.

Соңғы жылдарда Қазақстан Республикасының саяси, экономикалық және қоғамдық өмірінде болып жатқан өзгерістер шаруашылық іскерліктің жаңа жолдарын іздеумен ғана шектелмей, республика кәсіпорындары алдына жаңа экономикалық шарттарда өміршеңдікті қамтамасыз ету үшін маңызды мәселердің бір қатарын жолға қояды. Осы шарттарда маркетинг ерекше орынға ие болады. Өйткені ол құрылымдық - ассортименттік саясатты қалыптастыру кезінде осы механизмнің ең көкейтесті құрамдасы ретінде сипатталады. Маркетинг кәсіпорындарда кеңінен тарай бастады. Яғни едәуір қаныққан нарығы бар үлкен қалаларда орналасқан ірі кәсіпорындарда маркетинг құрыла бастады.

Нарықтың тауарлармен толу мөлшері бойынша кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық іс-әрекетін басқару кезінде маркетингтің принциптері мен әдістерін қолдану қажеттілігі артады. Кәсіпорынның жемісі ең алдымен технологияларды игеру арқылы пайда болатын қажеттіліктерге жауап беру икемділгі мен жылдамдығы, сонымен қатар тұтынушылық сұраным жағдайының анықсыздығына бейімделу дәрежесіне тәуелді болады. Кәсіпорындағы басқарудың принципті жаңа жүйесін қалыптастыру кезінде маркетинг өндірістік - өткізу іскерлігін ұйымдастыру мен басқарудың Қазақстан шаруашылық тәжірибесі үшін жаңа құралы болып табылып, ол осы іскерлікпен оның мақсаттары және мәселелері жәйлі бұрынғы көзқарастарын айтарлықтай ерекшеленеді.

Қазіргі кезде маркетинг жетілген, әрі анықталған ғылыми және машықтық құрамдас деңгейіне қолдануының айтарлықтай мол тәжірибесі мен сипатталып, барынша көп жақтылығында және басқа да осы аумақтағы әйгілі мамандардың еңбектерінде қарастырылған, тоқталып кетерлік жағдай, маркетинг осы орайда қазіргі уақыттағы алдыңғы қатарлы елдерде қамтамасыз етілетін экономикалық дамудың жоғарғы деңгейіне сай келеді.

Қазақстан Республикасында маркетингтің қалыптасу қажеттілгі басқару теориясы мен тәжірибиесінің әлемдік даму тенденциялармен анықталады. Сонымен бірге маркетингтің қоғамдық даму тенденцияларын уақыт пен сыртқы орта өзгешіліктерін айқындайды. Сол себепті шешуші параметрлер қатары бойынша осы аумақтағы батыстық тәжірибиеде дамыған елдерге тән емес және белгісіз маркетингтің өзгеше мәселері пайда болады.

Маркетинг кешенін құрайтын бір тәсіл бола тұра баға өте маңызды қызметтер атқарады. Сайып келгенде коммерциялық фирма әрекетінің түпкі нәтижесі көбінесе бағаға байланысты. Дұрыс таңдалып алынған баға стратегиясы тауардың бәсекелестік қабілетіне және кәсіпорынның өндіру-өткізу жұмысына ұзақ мерзім әсерін тигізеді. Бұған қоса тұтынушыларға (тауарды сатып алушыларға) тигізетін бағаның әсері де аса зор. Баға дегеніміз тауар құнының ақшалай белгісі. Құнмен бірге сұраныс пен ұсыныс бағаға өз әсерін тигізеді. Ол қаржы және пайда алудағы фирманың пәрменді маркетинг құралы. Тауардың бағасы клиентті тартуы да немесе тартпауы да мүмкін. Сондықтан баға орнатуда қандай мәселелер қарастырылады, оған қандай факторлар әсер етеді, әлемдік экономикадағы тәжірибелер мен практикалық қолданыстарды білу керек. Тауардың құны мен бағасының арасындағы байланысты түсіну керек. Ал ең маңыздысы, баға саясаты біздің елде қандай болу керек, соны білу қажет. Бұл жағдайларда Қазақстан республикасының ішкі және сыртқы экономикасымен танысамыз. Біздің Өкімет тауар және баға жайлы қабылдаған заңдарына тоқталамыз.

Зерттеудiң пәнi ретiнде Қазақстандағы нарықтық экономикадағы кәсіпорындардың бағалық саясатын қалыртастыру механизмi алынды.

Дипломдық жұмыста зерттеу мiндетiне мына сұрақтарды қамту кiредi:

1) бағалық саясатты

2) сапалық бәсекені

3) нарық жағдайында баға тағайындау қалай жүзеге асатыны

4) сұраныс пен тұтыну, баға түрлері жайында маліметтер келтіреміз.

Осы маліметтерге сүйеніп, нарықта бағаның атқаратын рөлі мен оны реттеуші факторлармен танысамыз.

Диплом жұмысының негiзгi мақсаты кәсіпорынның бағалық саясатын анықтау, қалыптасу кезеңдерін ашып көрсету.

І БӨЛІМ НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА КӘСІПОРЫННЫҢ БАҒАЛЫҚ САЯСАТЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Нарық жағдайында баға тағайындау

Әрбір бизнесте, оның қай салаға жататынына қарамай, маркетинг қызметінің бөлігі болып баға тағайындау саналады. Өнім мен қызметке тағайындалатын баға тікелей және жанама шығындарды өтейтін, пайда түсіретіндей жеткілікті табыс кіргізетін болуы керек. Баға тағайындаудың әдістері қаржылардың, әсіресе, өндіріс шығындарын есептеудің, экономиканың терең тұңғиықтарын, сонымен қатар тұтынушылардың талаптарын, талғамын, сұранысын терең түсінуге негізделеді.

Баға тағайындау бизнестегі іскер, кәсіпкер адамдардың қашан да болса дұрыс түсіне бермейтін сатысы болып саналады. Тәжірибе фирмалар өз еркімен бағаларды көтере бергендіктен, рыноктан тыс қалған сәттерін жиі көрсетеді. Басқа жағынан, бағаны төмендету көп фирмаларға сәтсіздік әкелгенін тағы білеміз.

Нарықты экономика жағдайында баға тағайындау жүйесінің ерекшеліктерін тереңінен түсіну үшін осы жүйенің негізгі аспектілерін қарап өткен жөн.

Тауардың бағасы клиентті тартуы да немесе тартпауы да мүмкін. Маркетинг жетістіктерінің кепілдіктерінің бірі болып дұрыс таңдалынған бағалық стратегия танылады. Тауарды көздеген тұтынушыға жылжыту үшін бағалық саясатта қандай стратегиялар барын және бұлардың арасынан қалай таңдау жасау керектігін шешіп алу жөн.

Кәсіпорынның мақсаттары уақыттар шегіне байланысты қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болып бөлінеді. Нарықтағы жағдайларға қатысты кейде біріншісі, кейде екінші түрі басымдық көрсетеді. Қысқа мерзімді мүдделер алыпсатарлық қадамдарға, ал ұзақ мерзімділері күрделі құрылысқа қаржы бөлуге итермелеуі ықтимал. Бағалық саясат шешім қабылдаушы адамдардың алдында қандай уақыттық шек ашылатынымен анықталады. Маркетинг тәжірибесінде реттелуші объект болып кәсіпорынның нарықтық іс-қимылының ұзақ мерзімді сипаттамалары танылады.

Ұзақ мерзімді пайда түсіру бағалық саясатты1 іске асыруды алғы шарт етеді. Маркетингтік қағида ұстамаған фирмаларда баға «шығындардың» (өзіндік құн) және «мөлшерлі пайданың» (шығындарға сәйкес) қосындысы ретінде анықталады. Маркетинг принципін ұстаған фирмаларда баға сатып алушы не (қанша) төлеуге дайын екеніне сәйкес анықталады. Соңғы жағдайда мақсатты шығындар мақсатты бағалар негізінде анықталады және керісінше бола алмайды.

Бағалық саясатты айқындауда тауардың өміршеңдік циклі маңызды рөл атқарады. Бұйымның цилдің келесі кезеңдеріне өтуі өндіру мен өткізудің жағдайларын өзгертуіне соқтырады, ал бұл бағалық саясатта ескерілуі жөн. Бұдан басқа нарықтық коньюктура, бәсекелестер, табыстырушылар, делдалдар, алушылар және т. б. әсер етеді.

Мақсатты баға, оның деңгейі және өзгеру ізі өнімнің өміршеңдік циклінің кезеңдерімен және түрлерімен байланысты қалай анықталады? Бұл сұраққа жауап беру үшін өмір цикліне аздап бөлшектеу кіргізген тиімді, бірақ мұны іске асырмай тұрып, екі маңызды түсінік кіргізген жөн.

Өнімнің дүниеге келуі мен кетуінің аралығы - өміршеңдік циклінің ұзақтығы (қысқа немесе ұзын) болады. Мысалы, мұнай шамға құятын жанармай есебінде 19-ғасырдың 70-жылдарынан 20-ғасырдың 20-жылдарына дейін пайдаланылған.

Тауарға сұранымның оның бағасына байланысты өзгергіштігі (эластичность) тауардың бағасы өзгеруіне сәйкес сұраным қалай, қанша өзгертетінін көрсетеді және мұны сұраным икемділігі деп атайды. Осыған сәйкес тауарды да икемділі және икемсіз топқа бөледі.

Аталған түсініктерді қолдана отырып, тауарлардың төрт тобын анықтай аламыз:

Икемді қысқа циклді;
Икемді ұзын циклді;
Икемсіз қысқа циклді;
Икемсіз ұзын циклді.

Қолдағы тауардың қандай топқа жатуына байланысты бағалық стратегияның басты екі түрінің бірін қолданады: шапқыншыл және бейімделгіш (1-кесте) .

1-кесте

Тауардың әр түрлі цикліндегі және әр түрлі өзгерістеріндегі бағалық стратегиялар*

Тауардың өзгерімділігі: Тауардың өзгерімділігі

ЦИКЛ: ЦИКЛ

Тауардың өзгерімділігі: қысқа

ЦИКЛ: ұзын

Тауардың өзгерімділігі: Өзгермелі икемді

ЦИКЛ: бейімделгіш

бейімделгіш

Тауардың өзгерімділігі: Өзгермейтін икемсіз

ЦИКЛ: шапқыншыл

бейімделгіш-шапқыншыл

* Ескерту Мейірбеков А. К., Әлімбетов Қ. Ә. Кәсіпорын экономикасы. Алматы, «Экономика», 2007.

Шапқыншыл саясатқа «бетсіз» баға тағайындау тән. Баға пайданың мүмкін деген ең жоғарғы мөлшеріне жеткізетін деңгейде тағайындалады және нарықтың таңдамалы сегментінің сатып алушылық қабілетімен (мүмкіндігімен) ғана шектеледі. Мұндай баға тағайындау сирек кездеседі және әдетте өте сәнді, қожайынның мәртебесін көрсете алатындай тауарларға қойылады.

Бейімделгіш саясат тауарлардың негізгі топтарына қолданылады және клиенттерді бірте-бірте тұтынуға үйрете отырып, рыноктың сыйымдылығын кеңейтуге бағытталады.

Дегенмен кейбір жағдайларда, мысалы, бәсекелестерді ығыстыру немесе өзінің сату үлесін сақтау керек болған жағдайларда, түйдек тұтынылатын өнімдер рыногында да шапқыншыл баға тағайындау қолайлы болуы мүмкін. Бұл жағдайда шапқыншылық, сәнді (мәртебелі) тауарлар рыногындағы саясатпен салыстырғанда, бағаның күрт жоғарылауы емес, төмендеуімен айқындалады. Мұндай уақиғалар жиі кездеспейді, ал фирмалар нарықты жасанды түрде сегменттеу және өзінің нарықтық «қуысын» іздеу арқылы оларды жанап өтуге тырысады.

Бейімделгіш баға тағайындау принципі сыртқы факторларды ескерумен және маркетингтің толық кешенін іске асырумен тұжырымдалады. Бағалық стратегия жасауда қандай сыртқы факторларға назар аудару қажет?

Тұтынушылардың параметрлері:

сатып алушылық қабілеті;
бағаның өзгеруіне жауап-қимылы;

Мінсіз жағдайда (бұған қандай да болса маркетинг маманы талпынуы қажет) нарықтың берілген сегментіндегі отбасылық кірістің шағымды бөлінісінің құрылымы және әр түрлі тауарларды алу үшін әр түрлі табысты топтардың жұмсайтын отбасылық бюджетінің үлестері белгілі болуы қажет. Бұған қосымша бағаның өзгеруін не тұтынушылардың жауап қимылын білген болсақ, сатудың көлемін мақсатты өзгертуді және түсімді немесе пайданы көбейтуді көздей отырып, бағаны не көтеруге, не түсіруге болады.

Бәсекенің шиеленістік деңгейі:

1. бәсекелестердің бағалық саясаты;

2. бәсекелестердің өндірістік және өткізушілік қызметі.

Мінсіз маркетинг алдын ала соққылауларды немесе жанап өту қимылдарын көздейді. Бәсекелестердің ұсынған бұйымының бағасы мен сапасы артық тартымдылық көрсетпеуі керек.

Құқық жүйесі:

1. үстемдік пен бәсекелестікке заңды шектеулер;

2. бағаның өзгеруін әкімшілік жағынан ережелеу (реттеу) ;

3. бәсекелестермен келіссөздерде бағаны талқылаудың орын алған тәртібі.

Шаруашылық құқықты және бағаны өзгертудің қабылданған тәртібін білмеу фирмаға қолайсыздықтар тудыруы мүмкін. Егер қолдағы тауар заң бойынша бағасын өзгертпеуге жатқызылған немесе олардың ауытқу аралықтары шектелген тауарлар тобына жататын болса, онда қайсыбір бағалық стратегияны қолданамыз деген ойлар негізсіз болады.

Бағалық-ассортиментті аралас саясат жасырын (перделенген) бағалық стратегияны іске асыруды көздей қолданылады. Бұған тысқары өнімді жаңарту кәсіпорынның «іскерлік тынысын» сақтауға, оның тұтынушылар алдындағы беделін және көрнектілігін көтеруге себеп болады. Жаңа өнімге көшудегі ең қиын кезең - тұтынушыларды оның дүдәмал еместігіне сендіру. Бұған «әділетті» түрде қабылданған баға тағайындау арқылы жетуге болады. Мысалы, Q ₁ және Q ₂ - «ескі» және «жаңа» тауарлардың тұтынушылық қасиеттері, P ₁ және P ₂ - осыған сәйкес бағалары деп алайық. Бұл жағдайда тұтынушыға жаңа тауардың бағасы былай тағйындалса «әділетті» болмақ:

P ₂ = Q ₂ / Q ₁ * P ₁

Тұтынушылық қасиеттердің өсуі өнімнің өзіндік құнының өсуінен үстем түскен жағдайда, жаңа тауар ұсыну: пайдадан ұтыс табуына, мұнымен қатар өзінің нарықтық сегментін кеңейтуіне, ал жаңа тауардың өмірлік циклі басталысымен сатудың көлемінің және нақты пайданың сомасы өсуінің ұзақ фазасы кіруіне мүмкіндік береді.

Іс жүзінде жаңа тауарға баға тағайындау бірнеше түрде өтеді:

«Қаймақ сыпыру» саясаты бастапқы уақытта баға өте жоғары деңгейде такғайындалады да, бірте-бірте, өндіріс аумағы өсуімен қатар, төмендетіледі деген мағынаны білдіреді. Мұндай саясат жаңа тауарды сенімді патенттік қорғаумен қамтамасыз етуді талап етеді.
«Шеп бұзу» («басып кіру») саясаты жаңа тауарларға аса үлкен сұраным жоқ және олар жеңіл ғана көшірме ретінде өндірілетін жағдайларда қолданылады. Осы саясатқа сәйкес, баға бастапқы уақытта төмен деңгейде тағайындалады, ал бұл сұраным өсуіне ұйытқы болады, пайданы өсіреді, бәсеке дамыуына кедергі болады.
Бөліктенген баға саясаты, яғни әр түрлі топтағы алушыларға әр түрлі баға тағайындау, сатудың барысында және нарықтағы сұраныс сиқына байланысты бағаны өзгерту. Соңғының мысалы ретінде өздерін жоғары табыстылар деп санайтын алушылар тобына «мәртебелі баға» деп аталынатын баға тағайындауды келтіруге болады.

Сұранымды бағалық ынталандыру (жандандыру), біріншіден, ол толысқан кезеңіне жетпегенде, екіншіден, баға жағынан ықпалға бейім өзгермелі (икемді) болған жағдайларда мүмкін болмақ. Іс жүзінде бағаның абсолютті және салыстырмалы (басқа тауарлармен салыстырғанда) арзандауымен қатар, алуан түрлі бағадан кемітпелер қолданылады.

Дүние жүзінде жиырмаға тарта кемітпелер түрі бар.

Жалпы немесе қарапайым кемітпе прейскуранттық бағадан түсіріледі. Ақшалай есеп айырғанда алушы «СКОНТО» кемітпесін «2/10-нетто 30» деген келісім бойынша алады. Соңғысының мағынасы: төлем 360 күн ішінде орындалуы керек, ал бірақ алушы 10 күн ішінде төлесе, 2% кемітпе алады.

Бонустық кемітпе - бұл тұрақты сатып алушыларға жыл бойында қолы жеткен сату айналымы үшін берілетін кемітпе.

Прогрессивті кемітпе - бұл сатып алушыға сату көлемінің белгілі мөлшерден асқаны үшін берілетін кемітпе.

Маусымдық кемітпе - бұл сатып алушыларға маусымдық тауарларды ерте алғаны үшін (қаншалықты ертерек болса, соншалықты кемітпенің үлесі көбірек болады) берілетін кемітпе.

Саудалық кемітпе. Өндірушілер тарапынан көтерме және бөлшек саудагерлерге олардың маркетингтік міндеттер атқаруына демеу ретінде беріледі. Мысалы, өндіруші келісім шартында көздеген бөлшек сауда бағасын тағайындайды да, оған кемітпелер мөлшерін қосады: «100 доллар - 40% - 10%». Мұндағы екінші сан бөлшек саудагерлерге берілмек кемітпені (40%) көрсетеді, демек, ол өндірушіге тек 60 доллар төлейді. Үшінші сан (10%) көтерме саудагерлерге арналған кемітпе және ол 60 доллар көтерме сауда бағасынан есептеледі. Сонымен 100 доллар бөлшек сауда бағасынан бөлшек сауда фирмасы 40 доллар алады, көтерме сауда 6 доллар (60 доллардан 10%), ал өндіруші 54 доллар алады.

Арнайы кемітпелер мол көлемді сатудың ерекше науқандарында «тауарды жылжытқаны үшін» беріледі (сатудың көлемінен 0, 5-1%) .

Инфляция жағдайларында баға тағайындау өте өзекті проблемаға айналады. Маркетинг теориясы2 мен практикасында бағаның жалпы деңгейінің өсуі нарықтық және өндірістік іс-қимылды тұрақсыздандыру факторы болып саналады. Бұл жағдайда өндірістік емес өнімдер шығаруға мамандануға ұсыныс беріледі. Себебі, нарықтық коньюктура айқын емес жағдайларда өндірістік өнімдерге деген сұраным басқа фирмалар тарапынан өте аз, тіпті күрт төмендеуі ықтимал. Егер өндірілетін өнімнің құрылымын түбегейлі өзгерту қиын болса, онда өндіруші бағдарламаға кіретін тауарлардың бағасы инфляция қарқынынан артық өсетін тауарларға ықылас аударады. Дегенмен, ұзақ мерзімді мақсаттарға бағытталған маркетинг (тұрақтылық немесе кәсіпорынның нарықтағы сату үлесін кеңейту, нарықтық сегментті кеңейту т. т. ) тұтынушыға жалпы қымбаттау жағдайында фирма өнімінің бағасы тұрақты екен деген көзқарас тудыруды өзінің мақсаттарының біреуі етіп кіргізген жөн. Бұл үшін қысқа мерзімді пайданы пида етуге немесе басқа арнайы кемітпелер ұсыну, бейтарап клиенттерге бағалық сыйлық беру және осыған ұқсас тәсілдер қолдануға барған жөн.

Инфляция баға тағайындау қиындықтарымен қатар маркетинг менеджеріне қорларды басқару саласында да проблемалар тудырады. Экономиканың қолайлы жағдайларында тауарлық қорлар сұраныс ауытқыған сәттерде ұсынысты тұрақтандырып, нарықты теңестіруге әсер ететін құрал болып табылады. Инфляция қолдағы барлық «карталарды» бұзады: қолайлы қорларды есептеудің байыпты логикасы қызмет атқарудан шығады. Инфляция жағдайларында қорлар қосымша құндылыққа ие болады: бір жағынан, тауарды баға өскен уақытқа дейін сатпай ұстай тұрған пайдалы, екінші жағынан, шикізат, материалдар, жабдықтар қорын жиған жөн, себебі егер қазір сатып алмасаң, кейін олар қымбаттап кетеді. Бұл жағдайларда сатудың қалыпты өтуі бұзылады және өз жайын тұрақтандыру үшін фирмалар шартты келісімдер, басқа фирмалардың өніміне алдын ала тапсырыс жасауға мәжбүр болады. Инфляция жағдайларында нарықтық айқынсыздықпен күресудің бір құралы биржа, тауар немесе қор биржалары болып табылады. Тауар биржасында біртектес өнімдерді (ағашш, мұнай өнімдері, металдар және т. б. ) сату және сатып алуға мерзімді келісімдер іске асырылады. Қандай болмасын себеппен сатып алушы тапсырылған тауардан айныса, ол алдын ала өзінің құнын (опцион) сатып жіберуіне ерікті. Қор биржасында осыған ұқсас істер құнды қааздармен капиталды активтерге (немесе фирмаларға) меншіктік титулдарымен жүргізіледі.

Баға тағайындаудың негізгі тәсілдері, мақсаттары, стратегиялары және кезеңдері

Кәсіпорындарда баға белгілеудің мынадай мақсаттары қойылады:

Нарықта қалуды қамтамасыз ету;
Пайданы мейлінше молайту;
Нарық үлесін жаулап алу;
Тауар сапасы бойынша берілген нарықта жетекші орынды алу.

Көтерме саудамен айналысатын ірі саудагерлерді, фирманың өндірістік мүмкіндіктерін пайдалану, тауар имиджін жасауда баға белгілеудің мақсаттары болуы мүмкін.

Қазақстанның нарықтық қатынастарға өткен бастапқы кезеңінде көптеген фирмалардың баға белгілеудегі басты мақсаты -нарықта сақталып қалуды қамтамасыз ету болса, қазіргі жағдайда күнделікті ағымдағы пайданы мейлінше молайту мен нарық үлесін жаулап алу алға шықты.

Кәсіпорындардың экономикалық жағдайы жақсарса, баға белгілеудің де мақсаттары өзгереді. Ағымдағы пайданы молайту жаңа, беделді, стандартты емес тауарлар өткізілген кезде ғана баға белгілеудің мақсаты бола алады.

Егер нарықта бәсеке деңгейі едәуір жоғары болса, көбіне баға белгілеудің мақсаты -нарық үлесін жаулап алу деп қабылданады. Мұндай жағдайда бәсекелестік бағаларға ерекше көңіл бөлінеді. Бірақ, нарық жағдайларына үнемі бейімделіп отыру баға дифференциясының болмауына әкеледі.

Фирма белгілі бір көрсеткіштері бойынша нарық лидері болғысы келеді, бұл оның шығындарын азайтып, пайда алуға көмектеседі. Өнім сапасын жоғарылату көптеген шығындарды талап етеді, әйтсе де бұл шығынның орны тұтынушы сапалы, озық тауарды жоғары бағамен сатып алуға әзір болғандықтан, тез толады.

Фирма басшылары бағаны есептеудің әдістерін таңдап, ең жоғары және төмен бағаның ықтималды деңгейін бекітеді. Бағалық стратегия шығынға, сұранысқа, бәсекеге, тауардың өмірлік цикл кезеңіне негізделіп, айқындалуы мүмкін.

Нарық түрін бағалау фирма стратегиясын жасаудағы нақты бір әдісті таңдауының маңызды шарты болып табылады. нағыз бәсеке нарығы (полиполия) белгілі бір өнімді сатып алатын және сататын көптеген сатып алушылар мен сатушылардан тұрады. Мұндай нарықта ешбір сатушы, не болмаса сатып алушы күнделікті ағымдағы бағалар деңгейіне көп әсер ете алмайды. Сатушы нарықтық бағадан жоғары баға қоя алмайды, өйткені сатып алушы бұл тауарды төмендеу бағамен басқа бір сатушыдан сатып алуы мүмкін. Мұндай нарықта бәсекелестік баға белгілеу стратегиясын қолданған дұрыс болады.

Қазіргі экономикалық3 теорияда қарастырылатын бағаның формуласы жетілген бәсеке жағдайында бір жағынан шекті пайдалылық, екінші жағынан шекті шығындарға сәйкес келіп, сұраныс пенұсыныс қисықтарының қиылысу нүктесінде орналасады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.