Аудиторлық қызмет жөнiндегi заң. аудиттiң концепциялары мен постулаттары

1. Кiрiспе
Аудиттiң пайда болуы және оның институттары ... 3

2. Негiзгi бөлiм
Аудиттiң заңы ... ... ... 4
Аудиттiң концепциялары ... ... ...5
Аудиттiң постулаттары ... ... ...6

3. Қорытынды ... ... ... 7

Кейбiр авторлар аудиттiң пайда болуын бухгалтерлiк есептiң қалыптасу кезеңiне жатқызады. Ал басқа авторлар аудиттiң тарихы 18 ғ. пайда болған дейдi. 1973ж. Шотландияның орталығы Эдинбургке арналған адрестiк кiтапшада жетi аудиторлардың есiмi айтылған. Осыған сүйене отырып, кейбiр авторлар кәсiпқой аудитор батыс елдерiнде Шотландияда 19 ғ. орта шенiнде пайда болған деген ұғымға келедi. Конторлинг журналында аудиттiң пайда болуы жөнiнде былай делiнген: «Тарихи жазуларға қарағанда дүние жүзiндегi аудиторлық жүйенi құрған бiрiншi мемлекет Қытай болуы мүмкiн. Қытайлардың көне жазуы бойынша б.э.д. 700 ж-да бас аудитордың орны болған. Оның негiзгi мiндетi - өкiмет чиновниктерiнiң тазалығына кепiл беру. Өзiнiң мiндетi бойынша өкiметтiң ақшасы мен мүлiктерiн пайдалануға құқығы болған». Аудит – бұл қаржы есеп берудi шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң берген есебiнiң дұрыстығын анықтау мақсатында олардың қаржы шаруашылық қызметi туралы алғашқы құжаттар мен басқа да ақпаратының есебiн, оның толықтығын және қолданылып жүрген заңдар мен белгiленген нормативтерге сәйкестiгiн тәуелсiз түрде тексеру.
Аудиторлық қызметтердiң пайда болуына төмендегiдей жағдайлар әсер етуi мүмкiн:
1. Серiктестiк, бiрлестiк немесе кәсiпорынның операциялары сансыз көп және күрделi болуы мүмкiн. Осыған орай қажеттi ақпараттарды өз бетiнше ала алмайтындықтан, олар аудиторлық қызметтi керек етедi.
2. Қаржы ақпаратын пайдаланушылар бiрлестiктiң есеп көрсеткiштерiн өз бетiнше көруге рұқсаты болмайды. Сол себептi олар аудиторлық қызметке мұқтаж.
3. Аудиторлар арқылы алынған ақпараттар олардың толықтығы және анықтығы клиенттерге өте қажет. Осылар арқылы келешекте дұрыс шешiмге келуге мүмкiндiк туғызады.
Қазiргi заманда нарық экономикасы дамыған дүние жүзiндегi барлық мемлекеттерде аудит жөнiнде қоғамдық институттар құрылған. Мысалы: 1880ж. Англияда «Машықтанған бухгалтерлер институттары» құрылған. Ал 1887 ж. АҚШ-та «Дипломатиялық бухгалтерлер институты», Германияда «Аудиторлар институты» құрылған. Аудит Қазақстан Республикасында жаңадан пайда бола бастады, 1990 ж. бiрiншi аудиторлар фирмасы құрылды. Қазақстан Республикасының Министрлiк кеңесiнiң 1990 ж. 15 ақпанда 60 номерлiк қаулысына байланысты Қазақстан Республикасының қаржы министрлiгiнiң құрамында «Қазақстан аудиты» атты аудиторлық орталық құрылған. 1992 ж. бастап бұл фирма өз бетiнше бөлек iрi акционерлiк бiрлестiкке айналып, Қазақстан территориясындағы кәсiпорындар мен мекемелерге билiк формасына қарамастан аудиторлық қызмет пен кеңес жұмыстарын көрсетедi.

Абдықалықов Т.А. Аудит және бухгалтерлiк есеп. Алматы, Алматы Қазақ Университетi,2002.