Түйе еті және оның бөліктеріне стандарт дайындау

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Алматы гуманитарлы-техникалық университет

Мусаханов Дархан

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5В073200 - « Стандарттау, метрология және сертификаттау» мамандығы

Алматы, 2012

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Алматы гуманитарлы-техникалық университеті

Мамандық

Кафедра

Дипломдық жобаны (жұмысты) орындауға арналған

ТАПСЫРМА

Білімгер

/аты-жөні/

Жобаның (жұмыстың) тақырыбы

АГТУ-дың «»20___ж. №___бұйрығымен бекітілген

Дипломдық жобаны (жұмысты) тапсыру мерзімі «»20___ж.

Жобаға (жұмысқа) берілген негізгі көрсеткіштер

Дипломдық жобада (жұмыста) қаралуға тиісті сұрақтардың тізімі немесе дипломдық жобаның (жұмыстың) қысқаша мазмұны

а)

б)

в)

Сызба материалдарының тізімі (негізгі сызуларды анық көрсету керек)

Ұсынылған негізгі әдебиеттер

Жоба (жұмыс) бойынша кеңесшілер, жоба (жұмыс) бөлімдеріне тиістісін көрсету керек

Дипломдық жобаны (жұмысты) дайындау

КЕСТЕСІ

Тапсырманы берген күн «»20___ж.

Кафедра меңгеруші

/қолы/ /аты-жөні/

Жобаның (жұмыс) жетекшісі

/қолы/ /аты-жөні/

Тапсырманы орындауға алды

студент Мусаханов Д.

/қолы/ /аты-жөні/

МАЗМҰНЫ:

Нормативтік сілтемелер

ҚР СТ 1010-1999 Тамақ өнімдері. Тұтынушыға арналған ақпарат. Жалпы талаптар.

МСТ Ауыз су. Гигиеналық талаптар және сапасын бақылау.

МСТ 8558. 1-78 Ет өнімдері. Нитритті анықтау әдістері.

МСТ 9792-73 Шұжық бұйымдары және шошқа, қой, сиыр және басқа да сойылатын мал мен құс етінен өнімдер. Хлорлы натрийді анықтау әдісі.

МСТ 9958-81 Шұжық бұйымдары және еттен жасалған өнімдер. Бактериологиялық анализ әдісі.

МСТ 9959-91 Ет өнімдері. Органолептикалық бағалауды жүргізудің жалпы шарттары.

МСТ 13830-91Е Ас тұзы. Жалпы техникалық шарттар.

МСТ 23042-86 Ет және ет өнімдері. Майды анықтау әдістері.

МСТ 23231-90 Шұжықтар және пісірілген ет өнімдері. Ащы фосфотазаның қалдық белсенділігін анықтау әдісі.

МСТ 23670-79 Пісірілген шұжықтар. Жалпы техникалық шарттар.

МСТ 25011-81 Ет және ет өнімдері. Ақуызды анықтау әдістері.

МСТ 26927-86 Шикізат және тамақ өнімдері. Сынапты анықтау әдістері.

МСТ 26929-94 Шикізат және тамақ өнімдері. Сынамаларды дайындау. Улы элементтерді анықтау үшін минералдау.

МСТ 26931-86 Шикізат және тамақ өнімдері. Мысты анықтау әдісі.

МСТ 26932-86 Шикізат және тамақ өнімдері. Қорғасынды анықтау әдісі.

МСТ 26933-86 Шикізат және тамақ өнімдері. Кадмийді анықтау әдісі.

МСТ 26934-86 Шикізат және тамақ өнімдері. Мырышты анықтау әдісі.

МСТ 29301-92 (ИСО 2918-75) Ет және ет өнімдері. Нитритті анықтау әдістері.

МСТ 29301-92 (ИСО 5554-78) Ет өнімдері. Крахмалды анықтау әдісі.

МСТ Р 51444-99 (ИСО 1841-2-96) Ет және ет өнімдері. Хлоридтердің массалық үлесін анықтаудың потенциометриялық әдісі.

МСТ Р 51447-99 (ИСО 3100-1-91) Ет және ет өнімдері. Сынамаларды алу әдістері.

МСТ Р 51448-99 (ИСО 3100-2-88) Ет және ет өнімдері. Микробиологиялық зерттеулер үшін сынамаларды дайындау әдісі.

МСТ Р 50454-92 (ИСО 3811-79) Ет және ет өнімдері. Болжамды Е-scherichia coli колиформды бактерияларды табу және тіркеу (Төрелік әдіс) .

МСТ Р 50455-92 (ИСО 3565-75) Ет және ет өнімдері. Сальмонеллаларды табу әдісі (Төрелік әдіс) .

МСТ Р 51479-99 (ИСО 1442-97) Ет және ет өнімдері. Ылғалдылықтың массалық үлесін анықтау әдісі.

МСТ Р 51480-99 (ИСО 1841-96) Ет және ет өнімдері. Хлоридтердің үлесін анықтау әдісі. Фольгард әдісі.

МСТ Р 51482-99 (ИСО 13730-96) Ет және ет өнімдері. Жалпы фосфордың массалық үлесін анықтаудың спектофотометриялық әдісі.

Кіріспе

Қазіргі кезде республикамыздағы өндірілетін және шет елдерден әкелініп жатқан азық-түлік, шикізаттар мен тағамдық өнімдер адам өмірі үшін қауіпсіз және сапасы да сұраныс деңгейінде болуы тиіс.

Өндірілетін тауардың және көрсетілетін қызмет сапасы тұтынушылардың сұраныс талабына сай болуы үшін өндірістің сапа көрсеткішін және өнім мен қызмет сапасын сертификаттап, жоғары сапалы тауар шығаруға, ол өнімдердің (қызметтердің) сапасы ішкі және халықаралық бәсекелестікке лайық қамтамасыз етеді.

Осындай азық-түлік пен тамақ өнімдерінің ішінен адам қорегінің маңыздылары болып табылатын ет шикізаты мен одан өндірілетін өнімдерге тоқталуды жөн көрдім. Енді сол ет туралы жалпы айтатын болсақ, адам қорегінің ішінде ет тағамдарының маңызы зор. Ет құрамында экстративті заттар, май, су, минералды тұздар мен витаминдер сияқты организмге қажетті заттары бар болады. Адам организмінің өсуі мен қалыпты өмір сүруі үшін құнды ақуыздар өте қажет. Экстративті заттар еттен әзірленген тағамдарға ас қорыту сөлдерінің айтарлықтай бөлінуі және астың жақсы қорытылуы үшін дәм мен хош иіс береді.

Біздің елімізде халық қажетін өтеуге және ет өндіруді арттыруға баса назар аударылады. Республикамыздың фермалары мен шағын мал шаруашылығында және құс фабрикаларында жоғары сапалы ет өндіруді шұғыл арттыруға қажетті жағдайлар жеткілікті. Көптеген шаруашылықтарда мал мен құстың жоғары өнімді тұқымдары, оларды жайып семіртетеін едәуір мол жайылым бар. Онда ересек мал бордақыланады.

Қазақстан үшін ет өндірісіндегі шикізат ресурсының қайнар көзі болып түйе шаруашылығы табылады. Солай бола тұрса да, еттің бұл түрін түйе етінің әдеттегі емес және өзінің дәмі болғанына байланысты пайдалану шектелген. Зерттеудің бір қатар қорытындысынан көретініміз түйе еті талшықтар құрылымы ұлпаларының дөрекілігімен және тәтті дәмімен ерекшеленеді. Түйеде де басқа малдар сияқты бұлшық еті мен дәнекер ұлпаларының қасиеті атқаратын функциясына байланысты әр түрлі болып келеді. Ұшадағы дәнекер ұлпаларының көп болуы шеміршегінің көптігімен ғана түсіндіріліп қоймайды, сонымен қатар ішіндегі жұмыс бұлшықеттерінің күшімен де түсіндіріледі. Ет пен майдың шығымы 2, 2-73, 6% құрайды.

Әдеби шолудың анализі әдеттегі емес шикізаттан жаңа интенсивті және экологиялық таза технологияның биотехнологиялық әдістерін құруға бағытталған және өзіне тән иісі мен құрамындағы дәнекер ұлпаларының көптігін механикалық өңдеу мен ферменттік препаратты қолдану арқылы шикізатты өңдеуге негізделген.

Әдеби шолудың жалпылама қорытындысы түйе етінен, өркеш майдан аспаздық және фаршталған өнімдердің технологиясын жетілдіру мен әзірлеу.

Біздің жұмысымызда мынадай мәселелер шешілді:

-түйе етінің морфологиялық және химиялық құрамын зерттеу;

-шикізатты өңдеу үшін ақуызды-майлы эмульсияны алу;

- түйе етінен жаңа ет аспаздық өнімдер түрлерін өндірудің технологиясын әзірлеу.

I Әдебиетке шолу

Тауартануда, тамақ өнімдерінің сапасы деген ұғым, адамның физиологиялық қажеттілігін дәмдік заттармен қамтамасыз ететін, сонымен қатар тамақтарды бір-бірінен айыра алатындай бірнеше қасиеттерінің жиынтығымен анықталады.

Еттің сапасы, тағамдылық және азық-түліктік шикізат ретінде тағамдық байлығымен, сенсорлық, санитарлық-гигиеналық және технологиялық көрсеткіштерімен қосып кешенді түрде анықталады.

Еттің тағамдық бағалық көрсеткішіне мыналар жатады: ақуыздың (шандыр ақуызынан басқасы), майдың, витаминдердің (әсіресе В тобы), көмірсулар, макро және микроэлементтердің мөлшері, органолептикалық көрсеткішіне - сыртқы түрі, түсі, мәрмәрлығы, құрылымы, дәмі, иісі, консистенциясы, тамақтың залалсыз екенін анықтайтын санитарлық-гигиеналық көрсеткішіне патогендік микроорганизмдер, ауыр металдар, тұздар, нитридтер, пестицидтер, технологиялық көрсеткішіне - суды ұстау қасиеті, консистенциясы, рН, ұлпаларының мөлшері, майдың мөлшері мен жағдайы.

Еттің тауарлық көрсеткішіне өнімнің сатуға ыңғайлы белгілерінің сипаттамасы және тұтынушылық өнім (сыртқы түрі, иісі, салмағы. оралуы) туралы алғашқы көзқарастары кіреді.

Өнімнің сапасын тексеру көптеген сұрақтарды қамтиды - оған тексеру параметрлері, унификациялау тәсілі және оны анықтау, инструменталды бақылау тәсілдері кіреді.

Сату орындарына түскен барлық ет түрлері қоңдылығына қарай жақсы өңделген, белгіленген, міндетті түрде жас болуы керек.

Сиыр етін сатуға бел омыртқадағы етті сылып алып тастап, кейде алмай-ақ шығарады. Жартылай ұшаны ХI және XII омыртқа тұсынан ширек ұшаға бөледі.

Қой етін сатуға тұтас ұша күйінде құйрығымен (кейде құйрықсыз да), ұша ішіндегі бүйрегі, бүйрек майымен бірге, шошқа етін жартылай ұша түрінде бассыз, сирақсыз, ішкі ағзаларсыз және іш майысыз шығарады. Шошқа ұшасы жон терісін алып тасталғаннан кейінгі терісімен де сатуға шығарылады, ал ұшасының салмағы 34 кг-нан кем болса (жас шошқа) ұшаны екіге бөлмей-ақ та шығарады.

Ет сатуға мынандай ақауларымен шығарылмайды: ұрылған, қан ұйыған, қанталаған жері бар, ішкі органдарының, тері, қоқымның қалдықтары, бөлінген омыртқалары бар, қатырылған ұшада мұз қалдықтары, сиыр, жылқы және шошқа ұшасының шелмайының 15%-і жыртылған не сылынған болса. Арық ет, бір реттен көп қатырылған, көгерген шелмайы бар шошқа еті, бұқа, қабан, айғыр, бауыздама тұсы қарайған жас ет, тағамға өндірістік өңдеуден кейін пайдаланылады.

Еттің ең маңызды көрсеткіші - оның жастығы. Осыған байланысты етті жас, күдікті және жас емес деп бөледі.

Еттің сапасын органолептикалық, химиялық, бактериологиялық зерттеу арқылы анықтайды. Химиялық және бактериологиялық зерттеу органолептикалық көрсеткіштері бойынша күдікті болған жағдайда жүргізіледі. Органолептикалық көрсеткіштері бойынша ақауға шығарылған ет химиялық не бактериологиялық зерттеуге жіберілмейді.

Органолептикалық көрсеткіштері бойынша еттің сыртқы түрін анықтайды, түрі, түсі, консистенциясы, иісі, шелмайының жағдайы, сүйек майы, буындарын және піскеннен кейінгі сорпасының сапасын анықтайды. Жартылай немесе ширек ұша, сыртынан кепкен құрғақ қабыршағы бар, саусақты немесе сүзгіш қағазды басқанда ылғал білінбейтін, консистенциясы босаң, бірақ серіпімді. Саусақпен етті басқанда пайда болған ұя, тез орнына келеді. Иісі мен түсі малдың түріне, жасына, жынысына, майы ақ немесе сарғыш, ол малдың түріне байланысты. Күдікті не жас емес ет органолептикалық зерттеуден өткізгенде белгілі болады, ондай етті ет тағамдарына пайдалануға болмайды. Күдікті және еттің сырты қарапайым немесе қоңыр түсті, жабысқақ, ылғалды, кейде зеңдермен жабылып тұрады. Кескендегі беті ылғалды, ал өте қатты ыдырағанда - жылымшы, жабысқақ, консистенциясы босаң болады. Саусақпен етті басқанда, қалған із орнына тез келмейді. Иісі борсыған, қышқыл, сырты шіріген болады. Күдікті еттің қалың жерінде иісі дұрыс, майдың түсі күңгірт, сұр, кейде сырты зеңделген, шырынды болады. Күдікті сиыр майының консистенциясы жылымшы, ал жас майда опырмалы болып келеді. Күдікті еттің майы қабырғасынан бөлініп тұрады, түсі күңгірт, жылтырамайды. Жас сиыр және қой етінің сорпасы сарғыш түсті, жағымды иісі бар, торпақ және шошқа еті ақ түсті болады. Сорпа бетіне ірі май түйіршіктері шығады. Күдікті не жас емес еттің сорпасы бұлдыр, жағымсыз иісі мен дәмі бар. Түйіршіктері кейде болмауы мүмкін. Химиялық зерттеуде жас еттен ұшатын май қышқылдарын, амин-амиак азотын анықтап сорпаға күкірт қышқылды мыс пен сорпалық реакция жасалынады. Бактериологиялық зерттеуде микробтар (кокктар мен таяқшалар) санын еттің кесілген жерінен алынған жасандысынан микроскоппен есептейді.

Ет тағамдары. Шұжықтар - пайдалануға тартылған ет, тұз, дәмдеуіштер қосып қабыққа салынып не салынбай пайдалануға берілген температуралық, ферменттік өңделген өнім. Шұжықтар негізгі шикізаттармен салыстырғанда өте жоғарғы қоректілігімен ерекшеленеді, себебі дайындау барысында ет төменгі бағалы бөліктері - сүйек, шеміршек, шандыр, жұқа қабықтар, дөрекі дәнекер ұлпалары алынып тасталады. Жоғарғы температурада еритін майлар төменгі еритін шошқа майларына ауыстырылады. Туралған, тартылған еттерге дәмдеуіштер қосу арқылы дәмін және иісін жақсартып, сіңімділігін жоғарлатады.

Шұжықтар бірнеше топтарға бөлінеді: піскен, жартылай ысталған, шикілей ысталған, пісіп ысталған, қосым өнімдік, сілікпе.

Піскен шұжық - дәнекер ұлпасынан ажыратылған, майдаланған еттен жасалады. Тартылған етті тұздап, шұжық айналдырады (ішекке тығылады) . Тартылған батонды 60-110 ⁰ С-та 120 минут қыздырып, қазанда сумен немесе бумен 75-87 ⁰ С-та батонның ішкі температурасы 68-72 ⁰ С болғанға дейін пісіреді, содан кейін 90 ⁰ С-қа дейін ұстайды, 8-15 ⁰ С-та тозаңдатады.

Ет нанын жасағанда формаға тартылған етті салып пеште қыздырып 2, 5-3 сағат 150-175 ⁰ С-та пісіреді.

Жартылай ысталған - шұжықтарды тұзда 24-72 сағат ұсталған еттен жасайды. Қыздырғанға дейінгі технологиялық әдіс, піскен шұжық жасағандай. Тартылған етке су қосылмайды. Айналдырған шұжықты нығыздау үшін 8-12 ⁰ С температурасы бар камерада 2-4 сағатқа іліп қояды, содан кейін 60-70 минут 75-90 ⁰ С-та қыздырып, қазанда сумен немесе бу камерасында 80-85 ⁰ С-та батонның ішкі температурасы 68-72 ⁰ С болғанға дейін пісіреді. Шұжықты ауасы жақсы алмасатын камерады 12-20 ⁰ С-та 2-3 сағат салқындатқаннан кейін 12-24 сағаттай мерзімде 35-50 ⁰ С-та ыстайды. Тиелуге арналған шұжықтарды стандарт талабы бойынша ылғалдылығы 35-52%-ке дейін кептіреді (жергілікті жерде шығарылатын шұжықтар 3-5% төмен) .

Шикілей ысталған жоғарғы сортты шұжықтар шандырын жақсы алып тасталған, 5-7 тәулік малмада жетілген еттен жасалады. Тартылған етті су қоспай және бір тәулік 18-22 ⁰ С-та ыстап, ылғалдылығы 25-30% дейін кептіреді.

Пісіріп-ысталған шұжықтар шикілей ысталған шұжықтарға арналған шикізаттардан жасалады. Тығыздалып айналдырылған батондарды нығыздау үшін 24-48 сағатқа іліп қояды. Содан кейін 1-2 сағат 50-60 ⁰ С-та қыздырып, 45-90 минут 68-73 ⁰ С пісіреді. Піскен шұжықтарды салқындатып 48 сағат 30 ⁰ С ыстайды. 3-4 тәулік ішінді ылғалдылығы 38-42%-ке дейін кептіреді.

Шұжық ассортименті. Тартылған ет (фарш) негізінде тұз, дәмдеуіштер және қоспалар қосып жасалынған, қабықшада немесе онсыз және тұтынуға дайын болғанша жылумен өңделген өнімдер шұжық деп аталады. Шұжық және тұздалған өнімдердің түрлерінің көптігі олардың жоғары тамақтық қасиеттеріне және қосымша өңдеусіз тамақ болатындығына байланысты.

Шикізат түріне және өңдеу тәсілдеріне байланысты шұжық өнімдері мына түрлерге бөлінеді: пісірілген, жартылай ысталған, ысталған, қаннан жасалған, сосискалар мен сарделькалар, зельцтер мен ұйымалар, ливер шұжықтары, ет нандары, паштеттер, диеталық және емдік шұжықтар. Ет өнеркәсібі сиыр, шошқа, қой, жылқы етінен және де түйе, құс, бұғы, қоян т. б. еттерінен шұжықтың әр түрлерін жасайды.

Шикізат пен көмекші заттарға қойылатын талаптар. Шұжық және тұздалған бұйымдарды өндіру үшін сау малдан алынған, микробтық бұзылу және майдың ашу белгілері жоқ шикізат пайдаланылады. Ластанған, сойылған, қанталаған жерлері және таңба алынып тасталуы тиіс. Бетін шырыш және мүк басқан, соғылған жерлері бар, бірақ ішкі қабаты иіссіз ұшаларды тазалап, ыстық (50 ⁰ С) және суық сумен жуады.

Шошқаның сыртқы майы (шпик) ақ түсті, қалыпты иісі бар, таза болуға тиіс. Ұсақтауға арналған қыртыс май езілмес үшін, оның температурасы -1 ⁰ С жоғары болмауы керек.

Пісірілген шұжықтарды дайындау үшін жас, тоңазытылған және жібітілген шошқа, сиыр еттері қолданылады, ал шұжықтың басқа түрлері үшін тоңазытылған және жібітілген ет пайдаланылады.

Мұздатылған ет ақуыздан фарш дайындауға жібітпей жіберуге болады. Шұжық өнімдерін өндіру үшін сүт-ақуыздық концентратты, қан плазмасын қолданады.

Шошқа етінен жасалатын барлық өнімдер үшін 4 ⁰ С-қа дейін тоңазытылған майлы етті, бекондық қоңдылықтағы шошқа ұшалары қолданылады.

Еркек шошқаның еті және езілген қыртыс майы бар ет қолданылмайды.

Сиыр етінен жасалатын бұйымдар тоңазытылған немесе жібітілген I және II категориялық ұшалардан дайындалады.

Қой етінен жасалатын өнімдер үшін I категориялық тоңазытылған ұшалар қолданылады. Тұздалып-ысталған өнімдерге арналған шикізат ветеринарлық-санитарлық сараптаудан өткізіледі. Қажет болған жағдайда шикізатты қосымша тазалайы. Ол үшін ұшаның сыртқы және ішкі жағындағы ластарды, қансоқпаларды, қыл, жүн және диагфрагма қалдықтарынан тазалайды.

Етті тұздау үшін сорттан төмен емес, механикалық қосындыларсыз және бөгде иіссіз ас тұзы, ақ түсті бөгде қосындысыз құм шекер, нитрит мөлшері 96% кем емес натрий нитриті қолданылады. Дәмдеуіш және татамдық заттар өздеріне тән дәм мен хош иісті және бөгде қосындысыз болуға тиіс.

Шұжық өндірісінде қолданылатын ішек қабықшалары ішіндегісінен жақсы тазаланып, бұзылу иіссіз, патологиялық өзгеріссіз болуға тиіс.

Жасанды қабықшалар стандарттық өлшемде (диаметр, қалыңдық), берік, тығыз, серіпімді, ылғал және газ өткізбейтін (ысталған шұжықтар үшін), жақсы жабысқақ, микроорганизмдер әсеріне тұрақты болуға, бөлме температурасында ұзақ сақталуы тиіс. Шұжықтардың әр түрі және сорты үшін қабықшаның белгілі бір түрі және калибрі қолданылады.

Шұжық өнімдерінің көбі үшін шикізат дайындау мынадай операциялардан тұрады: жарты ұшаларды мүшелеу, етті сүйектерден сылу, етті сіңір-шеміршектен тазалап сортқа бөлу, алдын ала ұсақтау және тұздау. Мүшелеудің алдында шикізатты ветеринарлар қарайды, таңбаны кесіп тастайды және ластанған жерлерді жуады. Одан кейін етті өлшеп, әрі қарай өңдеуге жібереді.

Дайын өнімге қойылатын талаптар. Дайын өнімге талаптар стандарттарға сай қойылады. Шұжық өнімдері батондарының беті таза, құрғақ, жыртылмаған, дақсыз, фаршы жабыспаған, қабықша астында май немесе сорпа жиналмаған, шырышсыз не мүк баспаған болуы керек. Шикілей ысталған шұжықтардың қабықшасын оның ішіне өтпеген ақ құрғақ мүк басуы мүмкін. Қабықшалар целлофаннан басқасы, фаршқа тығыз жабысуы тиіс. Бұйымдардың беті таза, құрғақ, біркелкі ысталған болуы керек.

Пісірілген және жартылай ысталған тығыз болуға, ысталған шұжықтар серпімді және тығыз болуға тиіс.

Өнімді ескенде фарш біртұтас, қыртыс майдың немесе төстіктің бөлшектері біркелкі таралған, әрі белгілі бір түрге және өлшемге ие болады. Қыртыс майдың шеттері езілмеген, сарысыз ақ, кейбір сарғайған бөлшектері болуы мүмкін.

Өнімдердің кескендегі түсі біркелкі, қызғылт немесе қызыл, сұр дақсыз.

... жалғасы

Түйе өркешінің майы

Түйе етін өндіру технологиясы, химиялық құрамы және сараптау нәтижелері

Экспортқа арналған жылқы етіне қойылатын талаптар

Сиыр және жас малдың етін бөлу

Сиыр етінің техникалық шарттары

Жылқының коңдылығы

Сойыс малдарының қоңдылығын анықтау

Еттің сапасы, сақталуы және ақаулары

Пісірілген шұжық өнімінің технологиялық схемасы

Мал денсаулығын сақтап, өнімділігін арттыру

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс