Биопестицидтер, олардың артықшылықтары
I Кіріспе
Биопестицидтер туралы түсінік
II Негізгі бөлім
1) Бактериялар негізінде жасалатын биопрепараттар
2) Саңырауқұлақтар пестицид ретінде
3) Бакуловирустар
III Қорытынды
Биопестицидтердің болашағы
Биопестицидтер туралы түсінік
II Негізгі бөлім
1) Бактериялар негізінде жасалатын биопрепараттар
2) Саңырауқұлақтар пестицид ретінде
3) Бакуловирустар
III Қорытынды
Биопестицидтердің болашағы
Өсімдіктерді зиянкес жәндіктерден қорғау үшін химиялық заттар - инсектицидтер қолданылады. Бірақ олар сүтқоректілерге де зиян келтіреді, пайдалы жәндіктерді өлтіреді, қоршаған ортаны ластайды, бағасы қымбат болады және зиянкестер оларға тез бейімделіп кетеді. Пайдаланатын инсектицидтерге төзімділік қасиеті бар 400 астам жәндіктер түрлері белгілі. Сондықтан биологиялық жолмен күресу амалдары өзіне назар аударуда, өйткені олар әр жәндік түріне сәйкес қатаң таңдаулы әсер етеді және де зиянкестер биопестицидке бейімделе алмайды.
Бунақденелілер де ауруға ұшырайтыны бұрыннан белгілі. Аристотель (б.з.д. IV ғ) аралардың ауруын сипаттаған. Италияның ғалымы А.Басси XIX ғасырдың 30 жылдары тұт жібек құртының ауруын тапты. Бұл аурудың қоздырғышы Botrytis paradossa деп аталатын саңырауқұлақ. Басси жібек құрттың зақымдануына әкеп соғатын жағдайлар мен инфекциялық тасымалдану әдістерін анықтап, осы аурумен күресу жолдарын ұсынды. Осылайша, Бассиді жәндіктердің алғашқы патологы деп атайды. XIX ғасырдың 60 жылдары Пастер жібек құртының ауруы инфекциялық сипатқа ие екендігін анықтады.
Кейінірек И.И. Мечников Пастер институтында жұмыс істегенде жәндіктердің бактериалды ауруына ұшырасты. Ол паразит жәндіктерді практикада қолдану мүмкін екендігін жазды. И.И. Мечников дәнді дақылдардың қауіпті зиянкесі Anisoplia austriaca атты нан қоңызының дернәсілінен жасыл мускаридті Metarrhizium anisopliae және Entomophtora anisopliae саңырауқұлақтарындағы тудыратын ауруды анықтады.
1892 жылы Пастер институтының қызметшісі И.М.Красильщик нан қоңызының ауру дернәсілінен екі энтомопатогенді бактария –Bacillus trachteitus sivegraphitusis және B. Septicus. Insectorum бөліп алды. Басқа зерттеушілердің бақылаулары да жәндәктер инфекциялық ауру қоздырғыштары бактериялар, саңырауқұлақтар және вирустар болып табылады инфекциялық аурулармен ауыратыны көрсетілді. Осылардың барлығы зиянкес жәндіктерге қарсы немесе олардың биологиялық бақылаулары микроорганизмдерді қолдануға негізделді.
Бунақденелілер де ауруға ұшырайтыны бұрыннан белгілі. Аристотель (б.з.д. IV ғ) аралардың ауруын сипаттаған. Италияның ғалымы А.Басси XIX ғасырдың 30 жылдары тұт жібек құртының ауруын тапты. Бұл аурудың қоздырғышы Botrytis paradossa деп аталатын саңырауқұлақ. Басси жібек құрттың зақымдануына әкеп соғатын жағдайлар мен инфекциялық тасымалдану әдістерін анықтап, осы аурумен күресу жолдарын ұсынды. Осылайша, Бассиді жәндіктердің алғашқы патологы деп атайды. XIX ғасырдың 60 жылдары Пастер жібек құртының ауруы инфекциялық сипатқа ие екендігін анықтады.
Кейінірек И.И. Мечников Пастер институтында жұмыс істегенде жәндіктердің бактериалды ауруына ұшырасты. Ол паразит жәндіктерді практикада қолдану мүмкін екендігін жазды. И.И. Мечников дәнді дақылдардың қауіпті зиянкесі Anisoplia austriaca атты нан қоңызының дернәсілінен жасыл мускаридті Metarrhizium anisopliae және Entomophtora anisopliae саңырауқұлақтарындағы тудыратын ауруды анықтады.
1892 жылы Пастер институтының қызметшісі И.М.Красильщик нан қоңызының ауру дернәсілінен екі энтомопатогенді бактария –Bacillus trachteitus sivegraphitusis және B. Septicus. Insectorum бөліп алды. Басқа зерттеушілердің бақылаулары да жәндәктер инфекциялық ауру қоздырғыштары бактериялар, саңырауқұлақтар және вирустар болып табылады инфекциялық аурулармен ауыратыны көрсетілді. Осылардың барлығы зиянкес жәндіктерге қарсы немесе олардың биологиялық бақылаулары микроорганизмдерді қолдануға негізделді.
1. В. Т. Емцев, Е.Н. Мишустин “ Микробиология ”
Дрофа Москва – 2005
2. Г.Ж. Уәлиханова “ Өсімдіктер биотехнологиясы ”
3. С. Егоров, В. Олескин, Д. Самуилов “ Биотехнология: проблемы и перспективы ” Том 1 Москва “ Высшая школа ” 1987
4. Б. Глик, Дж. Пастернак “Молекулрная биотехнология: принципы и применение” Издательство “ Мир”
5. И.Ф. Жимулев “ Общая и молекулярная генетика” Новосибирск 2003
6. К.Ф. Форстер, Д.Ж. Вейза “Экологическая биотехнология” Ленинград “Химия” 1990
Дрофа Москва – 2005
2. Г.Ж. Уәлиханова “ Өсімдіктер биотехнологиясы ”
3. С. Егоров, В. Олескин, Д. Самуилов “ Биотехнология: проблемы и перспективы ” Том 1 Москва “ Высшая школа ” 1987
4. Б. Глик, Дж. Пастернак “Молекулрная биотехнология: принципы и применение” Издательство “ Мир”
5. И.Ф. Жимулев “ Общая и молекулярная генетика” Новосибирск 2003
6. К.Ф. Форстер, Д.Ж. Вейза “Экологическая биотехнология” Ленинград “Химия” 1990
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Биология факультеті
Микробиология кафедрасы
Тақырыбы: Биопестицидтер, олардың артықшылықтары.
Орындаған: ФРБТ411К тобының 4-курс
студенті
Байқара Баршагүл
Тексерген: б.ғ.д.; проф. Заядан Б.К.
Алматы 2007
Жоспар
I Кіріспе
Биопестицидтер туралы түсінік
II Негізгі бөлім
1) Бактериялар негізінде жасалатын биопрепараттар
2) Саңырауқұлақтар пестицид ретінде
3) Бакуловирустар
III Қорытынды
Биопестицидтердің болашағы
Мазмұны
Биопестицидтер туралы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Бактериялар негізінде жасалатын биопрепараттар ... ... ... ... ... . ... 4
Битоксибациллин ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..7
Бацикол ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..7
Бактокулицид ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .7
Актинин ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .7
Саңырауқұлақтар пестицид
ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
Боверин ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..9
Вирустық
пестицидтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .10
Бакуловирустар ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 10
Биопестицидтердің
болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
Биопестицидтер туралы түсінік
Өсімдіктерді зиянкес жәндіктерден қорғау үшін химиялық заттар -
инсектицидтер қолданылады. Бірақ олар сүтқоректілерге де зиян келтіреді,
пайдалы жәндіктерді өлтіреді, қоршаған ортаны ластайды, бағасы қымбат
болады және зиянкестер оларға тез бейімделіп кетеді. Пайдаланатын
инсектицидтерге төзімділік қасиеті бар 400 астам жәндіктер түрлері белгілі.
Сондықтан биологиялық жолмен күресу амалдары өзіне назар аударуда, өйткені
олар әр жәндік түріне сәйкес қатаң таңдаулы әсер етеді және де зиянкестер
биопестицидке бейімделе алмайды.
Бунақденелілер де ауруға ұшырайтыны бұрыннан белгілі. Аристотель
(б.з.д. IV ғ) аралардың ауруын сипаттаған. Италияның ғалымы А.Басси XIX
ғасырдың 30 жылдары тұт жібек құртының ауруын тапты. Бұл аурудың қоздырғышы
Botrytis paradossa деп аталатын саңырауқұлақ. Басси жібек құрттың
зақымдануына әкеп соғатын жағдайлар мен инфекциялық тасымалдану әдістерін
анықтап, осы аурумен күресу жолдарын ұсынды. Осылайша, Бассиді жәндіктердің
алғашқы патологы деп атайды. XIX ғасырдың 60 жылдары Пастер жібек құртының
ауруы инфекциялық сипатқа ие екендігін анықтады.
Кейінірек И.И. Мечников Пастер институтында жұмыс істегенде
жәндіктердің бактериалды ауруына ұшырасты. Ол паразит жәндіктерді
практикада қолдану мүмкін екендігін жазды. И.И. Мечников дәнді дақылдардың
қауіпті зиянкесі Anisoplia austriaca атты нан қоңызының дернәсілінен жасыл
мускаридті Metarrhizium anisopliae және Entomophtora anisopliae
саңырауқұлақтарындағы тудыратын ауруды анықтады.
1892 жылы Пастер институтының қызметшісі
И.М.Красильщик нан қоңызының ауру дернәсілінен екі энтомопатогенді бактария
–Bacillus trachteitus sivegraphitusis және B. Septicus. Insectorum бөліп
алды. Басқа зерттеушілердің бақылаулары да жәндәктер инфекциялық ауру
қоздырғыштары бактериялар, саңырауқұлақтар және вирустар болып табылады
инфекциялық аурулармен ауыратыны көрсетілді. Осылардың барлығы зиянкес
жәндіктерге қарсы немесе олардың биологиялық бақылаулары микроорганизмдерді
қолдануға негізделді. Өйткені
бұл жәндіктер ауыл шаруашылық дақылдарының болып табылады.
Микробиологиялық әдістің мақсатты сәйкестілігі энтомопаразиттер
зиянкес жәндіктердің белгілі бір тобында ауру тудыруына негізделген.
Қолданылатын микроорганизм адамға және басқа да зооценоз өкілдеріне мүлдем
зиянсыз.
Сонымен қатар, жәндіктердің аурулары кең таралған және індет сипатына
ие болады. Өсімдіктерді химиялық қорғау әдістері локальді әсер етеді және
қоршаған ортаны ластайды.
XX ғасырдың I жартысында практикада жәндіктерге патогенді бактерия
дақылдарын пайдалана бастады және кейбір жағдайда жақсы нәтиже алды.
Әсіресе, Пастер институтының қызметшісі С. Метальников кейбір ауыл
шаруашылық дақылдарының зиянкестетімен күресте үлкен жетістіктерге жетті.
Ол әр түрлі ауыл шаруашылық дақылдарының зиянкестеріне қарсы
микроорганизмдердің аралас дақылдарын пайдаланды. Метальниковтың
биопрепараттарының жоғары эффективтілігі олардың құрамында 1915 жылы неміс
ғалымы Е. Берлинер бөліп алған Bacillus thuringiensis дақылдарының бар
болғанына байланысты болса керек. Осы бактерия түзетін токсинге көптеген
қабыршаққанаттылар сезімтал келеді.
Қазіргі кезде зиянкес жәндіктермен микробиологиялық әдістер арқылы
күресу жолдары біздің елде және шет елдерде де жалғасын табуда.
Әр түрлі бактериялар, саңырауқұлақтар және вирустар өндірістік
биоинсектицидтер ретінде таралымын тапты.
.
Бактериялар негізінде жасалынатын биопрепараттар
Табиғатта бактериялар өте көп және олардың метаболизмі кез-келген
биосфера бөлігінде өмір сүруге мүмкіндік тудырады.
Жәндіктерді инфекциялайтын 90 түрден астам бактерялар сипатталған. Олардың
көп бөлігі Pseudomonadaceae, Enterobacteriaceae, Micrococcaceae және
Bacillaceae тұқымдас-тарына жатады.
Өндірістік бактерия штамдарының көбісі Bacillus туысына жатады. Кең
тараған биопрепараттардың негізгі бөлігі Bacillus thuringiensis-тен
дайындалған. Бұл микроорганизм XX ғасырдың басында Жапонияда жібек құртынан
бөлініп алынған болатын
Төменде ең кең тараған инсектопатогенді бактериялар және олар зақымдайтын
жәндіктер көрсетілген.
Pseudomonadaceae
Pseudomonas aeruginosa Шегіртке
Pseudomonas septica Ағаш қоңызы
Vibrio leonardia Жүгері көбелегі
Enterobacteriaceae
Serratia marcescens, Бабочка-голубянка, бабочка-
Escherichia coli, толстоголовка
Enterobacter aerogenes
Proteus vularis, Шегірткелер
P. mirabilis, P. retigeri
Salmonella schottmuelleri Үй арасы
Bar. alvei
Lactobacillaceae
Diplococcus spp., Тұт жібекқұрты, емен
Streptococcus spp. жібекқұрты, мамыр хрущ
Micrococcaceae
Micrococcus spp. Жылтырауық жасыл хрущ,
пилильщики,
әр түрлі
көбелектер,
Bacillaceae
Bacillus thuringiensis, Әр түрлі көбелектер және
моли
B. cereus
B. popilliae, B. lentimorbus Қи қоңызы
B. sphaericus, B. larvae Масалар, үй арасы
B. moritai Шыбындар
Бұл микробтың токсині жапырақтармен қоректенетін жәндіктердің дернәсілін
өлтіреді. B.thuringiensis штамдары бірнеше токсин түзеді. Олар зақымдайтын
жәндіктер түріне және де тиімділігіне қарай ерекшелінеді. Бұл түрдің
өкілдері көбелектерге, қоңыздарға және қосқанаттыларға токсинді болып
келеді. Сонымен қатар бұл
штамдар жұлдызқұрт, маса және шіркей сияқты зиянкестерге қарсы қолданылады.
Екінші өндірістік түр жапон зауза қоңызына қарсы қолданылатын - Bacillus
popilliae. Үшіншісі масаларға қарсы қолданылатын және жоғары патогені
сипатқа ие микроорганизм - Bacillus sphearicus.
Қазіргі кезде әлемде 160 түрлі жәндіктермен күресте қолданылатын 50
астам биопрепараттар шығарылды. Осылардың 30-дан астамы B. thuringiensis
негізіндегі өндірістік биопрепа-раттар.
B. thuringiensis клеткалары төзімді споралар және белоктық кристалл
түзеді. Құрамында эндотоксині бар кристалл немесе параспорлық дене
қабылдағыш жәндіктердің орталық ішегінде сілтілік ортаның және
протеиназаның әсерінен ыдыраған соң инсектицидке айналады. Босап шыққан
эндотоксин жәндік ішегінің эпителияльді выстилкасын шабуылдап, мембрананы
бұзады, ол ішек қабырғасының бұзылуына әкеп соғады, бұл жәндікті өлімге
ұшыратады.
Төменде Ресейде шығарылатын негізгі пестицидті биопрепараттар туралы
қысқаша сипаттама берілген.
- битоксибациллин, дендробациллин, лепидоцид, бацикон бірнеше
химиялық инсектицидтерді алмастыра алатын, зиянды жәндіктердің
түрлік санын бақылауға арналған (колорадо қоңызы, ақ кбелек,
жұлдызқұрт және т. б.) препараттар.
- бактокулицид – суқоймалардағы қансорғыш масалардың
дернәсілдерінің санын азайтуға арналған препараттар.
- бактороденцид – майда тышқан тәріздес кеміріштердің санын
бақылауға арналған бактериоцидтік препарат.
- актинин – жабық грунттағы өрмекшітәріздес кенлермен күресуге
арналған актиномицетті препарат.
Бұл бактериалды биопрепараттарды қолдану мақсатты емес объектілерді
(балықтар, пайдалы жәндіктер, энтомофагтар, тозаңдаңдандырушылар) сақтап
қалуға мүмкіндік тудырады. Олар адамға және жылықанды жануарларға қауіпсіз.
Ландшафты,
су ресурстарын қорғайды, экологиялық таза ауыл шаруашылық өнімін
алуды қамтамасыз етеді.
Битоксибациллин (БТБ). B. thuringiensis (H-1) subsp. негізіндегі
микробты биопрепарат. ТМД-да өсімдіктерді зиянкес жәндіктерден қорғауда,
әсіресе, колорадо қоңызына қарсы кең қолданылатын биопрепарат.
БТБ жылықандыларға аз токсинділік қасиетіне ие заттарға жатады (ЛД
50 6-9 г∕кг тең). Препарат адамға, жылықанды жануардарға, балықтарға және
басқа гидробионттарға қауіпсіз.
БТБ препаратын ауыл шаруашылығында қолданғанда топырақта, суда және
өсімдікте жиналмайды, қоршаған ортаны ластамайды. Препараттың қолданылатын
дозасы энтомофагты – жәндіктерге аз токсинді, өндірістік дозалары араларға
улы әсер етпейді.
Бацикол. B. thuringiensis негізіндегі зиянес қоңыздарға қарсы
қолданылатын жаңа бактериалды препарат. Тәжірибелі өндіріс негізінде
шығарылады. Бацикол – мақсатты емес объектілерге (солардың ішіндегі
энтомофагты жәндік ) қауіпсіз, жоғары спецификалық зат. Колорадо қоңызына,
сүлік және крестоцветті блоштарға қарсы эффективті болады. Олардың әсер
ету спекторлары әлі де зерттелуде.
Бактокулицид. Қансорғыш масаларға, шіркейлерге, суқоймалардағы күріш
масаларына қарсы қолданылады. Бұл жоғары эффективті бактериалды ларвицидті
зат. Препараттың негізгі артықшылығы инсектицидті әсерінің таңдамалылығы.
Бактокулицидтің 70 түрден астам маса дернәсілдеріне әсер ететіні белгілі
болды. Бұл препарат адамға, жануарларға және т.б. жылықандыларға, тұт
жібекқұртына, араларға мүлдем қауіпсіз.
Бактокулицид Aedes туысына 0,5-1 кгга дозасында, Culex – 0,5
кгга, Anopheles – 1,5-2 кгга дозасында өңделгеннен кейін 48-72 сағаттан
соң маса дернәсілдері толық өлімге ұшыратады.
Актинин – экологиялық таза акарицидті препарат. Ол акарифагтарға,
энтомофагтарға және араларға зиянсыз. Адамға және жылықандыларға қауіпсіз
болып табылады. Фититоксинді емес. Актининді қолдану химиялық өңдеу
масштабтарын қысқартуға мүмкіндік тудырады, осылайша, табиғатты және адам
денсаулығын сақтауға көмектеседі. Препараттың активтілігі өте жоғары және
қолдану дозасы 30 гга.
Жаңа ... жалғасы
Биология факультеті
Микробиология кафедрасы
Тақырыбы: Биопестицидтер, олардың артықшылықтары.
Орындаған: ФРБТ411К тобының 4-курс
студенті
Байқара Баршагүл
Тексерген: б.ғ.д.; проф. Заядан Б.К.
Алматы 2007
Жоспар
I Кіріспе
Биопестицидтер туралы түсінік
II Негізгі бөлім
1) Бактериялар негізінде жасалатын биопрепараттар
2) Саңырауқұлақтар пестицид ретінде
3) Бакуловирустар
III Қорытынды
Биопестицидтердің болашағы
Мазмұны
Биопестицидтер туралы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Бактериялар негізінде жасалатын биопрепараттар ... ... ... ... ... . ... 4
Битоксибациллин ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..7
Бацикол ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..7
Бактокулицид ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .7
Актинин ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .7
Саңырауқұлақтар пестицид
ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
Боверин ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..9
Вирустық
пестицидтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .10
Бакуловирустар ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 10
Биопестицидтердің
болашағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
Биопестицидтер туралы түсінік
Өсімдіктерді зиянкес жәндіктерден қорғау үшін химиялық заттар -
инсектицидтер қолданылады. Бірақ олар сүтқоректілерге де зиян келтіреді,
пайдалы жәндіктерді өлтіреді, қоршаған ортаны ластайды, бағасы қымбат
болады және зиянкестер оларға тез бейімделіп кетеді. Пайдаланатын
инсектицидтерге төзімділік қасиеті бар 400 астам жәндіктер түрлері белгілі.
Сондықтан биологиялық жолмен күресу амалдары өзіне назар аударуда, өйткені
олар әр жәндік түріне сәйкес қатаң таңдаулы әсер етеді және де зиянкестер
биопестицидке бейімделе алмайды.
Бунақденелілер де ауруға ұшырайтыны бұрыннан белгілі. Аристотель
(б.з.д. IV ғ) аралардың ауруын сипаттаған. Италияның ғалымы А.Басси XIX
ғасырдың 30 жылдары тұт жібек құртының ауруын тапты. Бұл аурудың қоздырғышы
Botrytis paradossa деп аталатын саңырауқұлақ. Басси жібек құрттың
зақымдануына әкеп соғатын жағдайлар мен инфекциялық тасымалдану әдістерін
анықтап, осы аурумен күресу жолдарын ұсынды. Осылайша, Бассиді жәндіктердің
алғашқы патологы деп атайды. XIX ғасырдың 60 жылдары Пастер жібек құртының
ауруы инфекциялық сипатқа ие екендігін анықтады.
Кейінірек И.И. Мечников Пастер институтында жұмыс істегенде
жәндіктердің бактериалды ауруына ұшырасты. Ол паразит жәндіктерді
практикада қолдану мүмкін екендігін жазды. И.И. Мечников дәнді дақылдардың
қауіпті зиянкесі Anisoplia austriaca атты нан қоңызының дернәсілінен жасыл
мускаридті Metarrhizium anisopliae және Entomophtora anisopliae
саңырауқұлақтарындағы тудыратын ауруды анықтады.
1892 жылы Пастер институтының қызметшісі
И.М.Красильщик нан қоңызының ауру дернәсілінен екі энтомопатогенді бактария
–Bacillus trachteitus sivegraphitusis және B. Septicus. Insectorum бөліп
алды. Басқа зерттеушілердің бақылаулары да жәндәктер инфекциялық ауру
қоздырғыштары бактериялар, саңырауқұлақтар және вирустар болып табылады
инфекциялық аурулармен ауыратыны көрсетілді. Осылардың барлығы зиянкес
жәндіктерге қарсы немесе олардың биологиялық бақылаулары микроорганизмдерді
қолдануға негізделді. Өйткені
бұл жәндіктер ауыл шаруашылық дақылдарының болып табылады.
Микробиологиялық әдістің мақсатты сәйкестілігі энтомопаразиттер
зиянкес жәндіктердің белгілі бір тобында ауру тудыруына негізделген.
Қолданылатын микроорганизм адамға және басқа да зооценоз өкілдеріне мүлдем
зиянсыз.
Сонымен қатар, жәндіктердің аурулары кең таралған және індет сипатына
ие болады. Өсімдіктерді химиялық қорғау әдістері локальді әсер етеді және
қоршаған ортаны ластайды.
XX ғасырдың I жартысында практикада жәндіктерге патогенді бактерия
дақылдарын пайдалана бастады және кейбір жағдайда жақсы нәтиже алды.
Әсіресе, Пастер институтының қызметшісі С. Метальников кейбір ауыл
шаруашылық дақылдарының зиянкестетімен күресте үлкен жетістіктерге жетті.
Ол әр түрлі ауыл шаруашылық дақылдарының зиянкестеріне қарсы
микроорганизмдердің аралас дақылдарын пайдаланды. Метальниковтың
биопрепараттарының жоғары эффективтілігі олардың құрамында 1915 жылы неміс
ғалымы Е. Берлинер бөліп алған Bacillus thuringiensis дақылдарының бар
болғанына байланысты болса керек. Осы бактерия түзетін токсинге көптеген
қабыршаққанаттылар сезімтал келеді.
Қазіргі кезде зиянкес жәндіктермен микробиологиялық әдістер арқылы
күресу жолдары біздің елде және шет елдерде де жалғасын табуда.
Әр түрлі бактериялар, саңырауқұлақтар және вирустар өндірістік
биоинсектицидтер ретінде таралымын тапты.
.
Бактериялар негізінде жасалынатын биопрепараттар
Табиғатта бактериялар өте көп және олардың метаболизмі кез-келген
биосфера бөлігінде өмір сүруге мүмкіндік тудырады.
Жәндіктерді инфекциялайтын 90 түрден астам бактерялар сипатталған. Олардың
көп бөлігі Pseudomonadaceae, Enterobacteriaceae, Micrococcaceae және
Bacillaceae тұқымдас-тарына жатады.
Өндірістік бактерия штамдарының көбісі Bacillus туысына жатады. Кең
тараған биопрепараттардың негізгі бөлігі Bacillus thuringiensis-тен
дайындалған. Бұл микроорганизм XX ғасырдың басында Жапонияда жібек құртынан
бөлініп алынған болатын
Төменде ең кең тараған инсектопатогенді бактериялар және олар зақымдайтын
жәндіктер көрсетілген.
Pseudomonadaceae
Pseudomonas aeruginosa Шегіртке
Pseudomonas septica Ағаш қоңызы
Vibrio leonardia Жүгері көбелегі
Enterobacteriaceae
Serratia marcescens, Бабочка-голубянка, бабочка-
Escherichia coli, толстоголовка
Enterobacter aerogenes
Proteus vularis, Шегірткелер
P. mirabilis, P. retigeri
Salmonella schottmuelleri Үй арасы
Bar. alvei
Lactobacillaceae
Diplococcus spp., Тұт жібекқұрты, емен
Streptococcus spp. жібекқұрты, мамыр хрущ
Micrococcaceae
Micrococcus spp. Жылтырауық жасыл хрущ,
пилильщики,
әр түрлі
көбелектер,
Bacillaceae
Bacillus thuringiensis, Әр түрлі көбелектер және
моли
B. cereus
B. popilliae, B. lentimorbus Қи қоңызы
B. sphaericus, B. larvae Масалар, үй арасы
B. moritai Шыбындар
Бұл микробтың токсині жапырақтармен қоректенетін жәндіктердің дернәсілін
өлтіреді. B.thuringiensis штамдары бірнеше токсин түзеді. Олар зақымдайтын
жәндіктер түріне және де тиімділігіне қарай ерекшелінеді. Бұл түрдің
өкілдері көбелектерге, қоңыздарға және қосқанаттыларға токсинді болып
келеді. Сонымен қатар бұл
штамдар жұлдызқұрт, маса және шіркей сияқты зиянкестерге қарсы қолданылады.
Екінші өндірістік түр жапон зауза қоңызына қарсы қолданылатын - Bacillus
popilliae. Үшіншісі масаларға қарсы қолданылатын және жоғары патогені
сипатқа ие микроорганизм - Bacillus sphearicus.
Қазіргі кезде әлемде 160 түрлі жәндіктермен күресте қолданылатын 50
астам биопрепараттар шығарылды. Осылардың 30-дан астамы B. thuringiensis
негізіндегі өндірістік биопрепа-раттар.
B. thuringiensis клеткалары төзімді споралар және белоктық кристалл
түзеді. Құрамында эндотоксині бар кристалл немесе параспорлық дене
қабылдағыш жәндіктердің орталық ішегінде сілтілік ортаның және
протеиназаның әсерінен ыдыраған соң инсектицидке айналады. Босап шыққан
эндотоксин жәндік ішегінің эпителияльді выстилкасын шабуылдап, мембрананы
бұзады, ол ішек қабырғасының бұзылуына әкеп соғады, бұл жәндікті өлімге
ұшыратады.
Төменде Ресейде шығарылатын негізгі пестицидті биопрепараттар туралы
қысқаша сипаттама берілген.
- битоксибациллин, дендробациллин, лепидоцид, бацикон бірнеше
химиялық инсектицидтерді алмастыра алатын, зиянды жәндіктердің
түрлік санын бақылауға арналған (колорадо қоңызы, ақ кбелек,
жұлдызқұрт және т. б.) препараттар.
- бактокулицид – суқоймалардағы қансорғыш масалардың
дернәсілдерінің санын азайтуға арналған препараттар.
- бактороденцид – майда тышқан тәріздес кеміріштердің санын
бақылауға арналған бактериоцидтік препарат.
- актинин – жабық грунттағы өрмекшітәріздес кенлермен күресуге
арналған актиномицетті препарат.
Бұл бактериалды биопрепараттарды қолдану мақсатты емес объектілерді
(балықтар, пайдалы жәндіктер, энтомофагтар, тозаңдаңдандырушылар) сақтап
қалуға мүмкіндік тудырады. Олар адамға және жылықанды жануарларға қауіпсіз.
Ландшафты,
су ресурстарын қорғайды, экологиялық таза ауыл шаруашылық өнімін
алуды қамтамасыз етеді.
Битоксибациллин (БТБ). B. thuringiensis (H-1) subsp. негізіндегі
микробты биопрепарат. ТМД-да өсімдіктерді зиянкес жәндіктерден қорғауда,
әсіресе, колорадо қоңызына қарсы кең қолданылатын биопрепарат.
БТБ жылықандыларға аз токсинділік қасиетіне ие заттарға жатады (ЛД
50 6-9 г∕кг тең). Препарат адамға, жылықанды жануардарға, балықтарға және
басқа гидробионттарға қауіпсіз.
БТБ препаратын ауыл шаруашылығында қолданғанда топырақта, суда және
өсімдікте жиналмайды, қоршаған ортаны ластамайды. Препараттың қолданылатын
дозасы энтомофагты – жәндіктерге аз токсинді, өндірістік дозалары араларға
улы әсер етпейді.
Бацикол. B. thuringiensis негізіндегі зиянес қоңыздарға қарсы
қолданылатын жаңа бактериалды препарат. Тәжірибелі өндіріс негізінде
шығарылады. Бацикол – мақсатты емес объектілерге (солардың ішіндегі
энтомофагты жәндік ) қауіпсіз, жоғары спецификалық зат. Колорадо қоңызына,
сүлік және крестоцветті блоштарға қарсы эффективті болады. Олардың әсер
ету спекторлары әлі де зерттелуде.
Бактокулицид. Қансорғыш масаларға, шіркейлерге, суқоймалардағы күріш
масаларына қарсы қолданылады. Бұл жоғары эффективті бактериалды ларвицидті
зат. Препараттың негізгі артықшылығы инсектицидті әсерінің таңдамалылығы.
Бактокулицидтің 70 түрден астам маса дернәсілдеріне әсер ететіні белгілі
болды. Бұл препарат адамға, жануарларға және т.б. жылықандыларға, тұт
жібекқұртына, араларға мүлдем қауіпсіз.
Бактокулицид Aedes туысына 0,5-1 кгга дозасында, Culex – 0,5
кгга, Anopheles – 1,5-2 кгга дозасында өңделгеннен кейін 48-72 сағаттан
соң маса дернәсілдері толық өлімге ұшыратады.
Актинин – экологиялық таза акарицидті препарат. Ол акарифагтарға,
энтомофагтарға және араларға зиянсыз. Адамға және жылықандыларға қауіпсіз
болып табылады. Фититоксинді емес. Актининді қолдану химиялық өңдеу
масштабтарын қысқартуға мүмкіндік тудырады, осылайша, табиғатты және адам
денсаулығын сақтауға көмектеседі. Препараттың активтілігі өте жоғары және
қолдану дозасы 30 гга.
Жаңа ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz