Атмосфераның экологиялық мәселелері

Жоспар

1. Атмосфераның қасиеттері және оның адамға әсері.
2. Атмосфераны ластануы, заттар.
3. Парнистік эффект
4. Озон мәселесі

Атмосфераның қасиеттері және оның адамға әсері
Атмосфера — ауа, химиялық қоспалар буынан тұратын күрделі жүйе. Ол биосфера физико-химиялық және биологиялық процестерді жүруінің шарты және метеорологиялық режимнің факторы. Атмосферадағы жекелеген компоненттердің қатынаеы оның радиацияға, жылу және режиміне, өздігінен тазартуға қабілетін анықтайды. Атмосфораның газдық құрамы, су буы және түрлі қоспалар жер бетіне күн радиациясының деңгейін және жер маңы кеңістігіндегі жылуды тап тұруды анықтайды. Егер атмосферада қос; болмаса, онда Жер бетіндегі орташа жылдық градус +15°С емес, —18°С болар еді.
Атмосфераның маңызды қасиеттеріне оның адам араласуы мен үлкен ара қашықтыққа ауыстыруы, басқа сфералармен, әсіресе мұхитпен ланысы жатады. Мұхитпен жанасуы нәтижесі мұхит атмосферадағы көміртегінің қос оксиді мен оксидін (СО2), күкіртті газ және басқа қос тарды сіңіреді. Атмосферадағы қосылыстардың бай бөлігін өсімдіктер сіңіреді және зат алмасудың пырақ звеносына кіреді. Жылдам араласқыш қасиеті мен оның ластануды таратуы, сонымен қатар локальді ластануды ғаламдық ластануға айналдыру фактор болып табылады. Адам атмосфераның әр түрлі параметрлеріне және қасиеттеріне, оның химия, құрамына, жылу режиміне, орын ауыстыру, активтілік, электромагниттік фон және т.б. әсер етеді.
Ерте кездерден-ақ ауаның ластануына қарсы шаралар қолға алына бастаған. XVIII ғасырда Англияда қалаларда, Лондонда, көмірді отын ретінде қолдануға шектеу қойылды. Осы кездерден бастап жер суларының ластануына қарсы, мысалы тұрмыс-қалдықтармен, шаралар қолданыла бастады.
Адам ауаның құрамына кіретін негізгі химиялық элеметтер — азот пен оттегінің концентрациясына елеулі әсер етиейді. Бұл газдардың концентрациясыныңі өзгермеуі олардың концентрацнясының жоғары 78,09%, оттегі — 20,95%) болуына байланыты. Бірақ мұны біз көмірқышқыл газына қатысты деп айта алмаймыз. Оның концентрациясы біртіндеп артып келеді, бұл көмірқышқыл газының атмосфералық (0,03%) болуы жағдайында келіп түскен мөлшерінің анағұрлым жоғары болуына байланысты. Сонымен қатар атмосфераның міндетті емес заттарының концентрациясы елеулі өзгерістерге ұшырауда. Бұларға ең алдымен көптеген ластаушылар, соның ішінде тіршілік үшін бөгде (ксенобиотиктер) заттар жатады. Адам қызметінің нәтижесінде атмосфераға атмосфера үшін бөтен немесе атмосфераға тән заттардың концентрациясының өзгеруіне байланысты ластаушы зат болып табылатын жүздеген заттар келіп түседі. Мысалы, СО2.
Адамның атмосфераға әсерінің байқалуы, онынң биосфералық процестерге белсенді түрде араласа бастауынан, ормандарды жою, жерді жырту, эрозия, құрғату, суару, қалалар мен өндіріс орындарын және т.б. салу нәтижесінде басталды.
Атмосфераны ластаушы заттар. Атмосфераға шығарылатын химиялық заттардың ішінен біріші орында көмірқышқыл газы тұр. Бұл қосылыс ұзақ өмір сүреді және атмосферада жинаруға қабілетті.