И.А.Моисеевтің КСРО –ға еңбек сіңірген Академиялық халық би ансамбліндегі педагогикалық және шығармашылық қызметі

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

т. жҮРГЕНОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АКАДЕМИЯСЫ

Кукетов Берік Алпысбайұлы

ТАҚЫРЫБЫ:

«И. А. Моисеевтің КСРО -ға еңбек сіңірген Академиялық халық би ансамбліндегі педагогикалық және шығармашылық қызметі»

Мамандықтың шифры: 6N0409 - хореография

Мамандық: «Хореография педагогикасы»

Біліктілік - «Хореограф педагог»

Диссертация хореография магистр академиялық дәрежесін ізденуі бойынша жазылған

Ғылыми жетекшісі:

доцент Шубладзе О. Б.

Алматы 2010 ж.

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1 Тарау: И. А. Моисеевтің балет өнеріндегі шығармашылығының қалыптасуы

және дамуы

И. А. Моисеевтің өмір жолы . . . 5
И. А. Моисеевтің шығармашылық портреті . . . 15
И. А. Моисеевтің шығармашылығындағы жаңа леп . . . 19

2 Тарау: КСРО Академиялық халық би ансамбліндегі

И. А. Моисеевтің педагогикалық қызметі

2. 1. И. А. Моисеев қызметінің негізгі бағыты - халық шығармашылығы . . . 24

2. 2. И. А. Моиссевтің педагогикалық қызметінің негізі - классикалық би мен

халық билері элементтері арасындағы өзара байланыс . . . 42

Қорытынды . . . 56

Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . . 59

Пікірлер

Қосымша көрнекі құралдар

КІРІСПЕ

ХХ ғасыр өнер адамдарын қамтыған жаңа өзгерістерін халық биіне де ала келді. Пантомима мен би арасындағы шекараны жоюға деген үздіксіз ұмтылыстар, халық үлгілеріне тән би мәнерінің идеяларын, ойларын, сюжеттерін өтпелі би әрекетінде қарауға тырысатын тұстары көрініп жатты. Осындай адамдардың бірі - ансамбльдің құрушысы, фольклорды насихаттаушы және энтузиаст, ұжымның алғашқы күнінен бастап ауыспайтын жетекшісі, сахналық халық биі саласындағы барлық қызықты бастамалардың ұйымдастырушысы - Игорь Моисеев болды. Бұл ансамбль 1937 жылы дүниеге келді. Сол кезден бастап ол бүкіл әлемге аты әйгілі балетмейстер атанса, оның театр туралы өз арманын іске асыруға ұмтылған ансамблі өзінің шеберлігімен халықты қуанышқа бөлеп келеді.

Тақырыптың өзектілігі : Игорь Алексеевич Моисеев және оның ансамблі - бәрінен де биік, би өнерінің Эвересті. Дегенмен, бейресми қуаныштарды бұдан бұрын бастан өткіздік, бірақ бұрынғыдай-ақ, молдавалық сюитаның бірінші тактісіндегі демді қамтиды әрі поляктің әрбір ымымен арбап алады. Тамаша орындалған халықтық-сахналық би - бұл мемлекеттік ансамбльдің алғашқы маркасы. Оның ұйыта білетін кәсібилігі соншалықты, тіпті табиғи санамыз «бұл - бұрынғы моисеевшілдер», «анау - болашақ моисеевшілдер» деп атауға эмоционалды түрде мәжбүрлейді. Осыған қарап тақырыптың өзектілігі деп мынаны айтуға болады, халық билері академиялық ансамбліндегі Игорь Александрович Моисеевтің педагогикалық және шығармашылық қызметі Қазақстан хореография өнерінде, оның ішінде халықтық хореографияда маңызды критерий болып табылады. Оның көп жылдар бұрын құрылған «әлем халықтары билері» бағдарламасы арқасында сол уақыттағы КСРО бойынша, сондай-ақ, Қазақстанда ән-би ансамбльдері құрылды. Бұл күнде олардың барлығы да Мемлекетке Еңбегі сіңген халық билері ансамбліне айналған.

Зерттеудің мақсаты: Игорь Александрович Моисеевтің педагогикалық әдістемелік қызметімен танысу және осы материалды халықтық хореография саласындағы педагогтардың тәжірибесінде пайдалану.

Осы мақсаттарды іске асыру үшін төмендегідей міндеттер жүктеледі:

Жиналған материалдар бойынша И. А. Моисеевтің шығармашылығын талдау және оқып үйрену:
Өзімізде бар видеоматериал негізінде халық билері ансамбліндегі И. А. Моисеевтің жұмысымен танысу және ғылыми тұрғыдан зерттеу жүргізу;
Пайдаланған әдебиеттер мен видеоматериалды пайдалана отырып, халық билері Академиялық ансамбліндегі И. А. Моисеевтің әдістемелік жұмысын толықтай ашу;
Ансамбльмен жұмысы барысындағы И. А. Моисеевтің жалпы және жеке ерекшеліктерін негіздеу;
Барлық материалды қазақ тілінде жеткізу.

Зерттеу объектісі: Осы диссертацияның зерттеу объектісі КСРО халықтары билерінің Академиялық ансамбліндегі Игорь Александрович Моисеевтің шығармашылық және педагогикалық жолы болып табылады.

Зерттеудің мәні: Бұл диссертацияны зерттеудің мәні Игорь Александрович Моисеевтің өнердегі «Өмірлік» жолы және оның халықтық хореографияға енгізген жаңалығы болып табылады.

Ғылыми болжам: Егер Игорь Александрович Моисеевтің педагогикалық қызметіне, оның КСРО халықтары билерінің Академиялық ансамбліндегі жұмысына тоқталатын болсақ, онда оның жұмыстарының негізінде халық билерінің элементтерін пайдаланған классикалық би жатқанын анықтауға болады.

Тақырыптың жаңалығы : Игорь Александрович Моисеевтің педагогикалық және шығармашылық қызметі халық билері ансамблінің жұмысына әдістемелік нұсқаулық болып табылады. Себебі оның әдістемесі бүкіл әлемге танымал, ал оның билері халықтық хореографияда бәріне белгілі. И. А. Моисеевтің ансамбльдегі жұмысы алғаш рет педагогикалық тұрғыдан қарастырылды және тұңғыш рет жүйелі түрде зерттеу жүргізіліп, қазақ тілінде баяндалып отыр.

Жұмыстың тәжірибелік маңызы: Осы диссертацияның негізгі теориялық ережесі халықтық ансамбльдің іргетасын қалаумен негізделеді. Өйткені И. А. Моисеевтің әдістемесінің халықтық хореографияның тәжірибелік жұмысында маңызы зор.

Жұмыстың нәтижесін анықтау: Диссертацияның негізгі түйіндері бірқатар ғылыми мақалаларда, баяндамаларда көрініс тапқан. «Хореография» кафедрасының оқытушыларының алдында автор алғашқы таныстыруларын жасап, бірінші тарауын қорғады.

Құрылымы: Осы диссертациялық жұмыста біз зерттеу мақсаты мен міндеттерін көрсеттік. Диссертация тақырыптың өзектілігі, мақсаты мен міндеттері, зерттеу объетісі мен зерттелу мәнін, ғылыми болжам, жұмыстың тәжірбиелік маңызы мен жұмыстың нәтижесін анықтау көрсетілген кіріспеден тұрады. Жалпы зерттеу жұмысы 2 бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімде И. А. Моисеевтің балет өнеріндегі шығармашылығының қалыптасуы мен дамуына мән берсек, екінші бөлімде И. А. Моисеевтің КСРО Академиялық халық би ансамбліндегі педагогикалық және шығармашылық қызметін көрсеттік. Қорытындысында біз жалпы осы жұмыстағы көрсетілген екі бөлімге талдау жасап, жұмыс барысында ұтымды тұжырымдар баяндалды.

1 Тарау: И. А. Моисеевтің балет өнеріндегі шығармашылығының қалыптасуы және дамуы

И. А. Моисеевтің өмір жолы

Егер хореограф Игорь Александрович Моисеевтің шығармашылығы және қайраткерлігімен тереңірек таныссаңыз, оның талантының күшіне, саналы қуатына, еңбегіне қалтқысыз таң қаласыз. Халық биіне арналған дәл осындай ансамбльдің тууы бекер емес, сондықтан да халық арасында бұл ұжымды «Моисеевтікі» деп атайды.

Моисеевтің шыққан ортасы өнерлілер отбасы емес. Оның әкесі - заңгер, анасы - тігінші. Сол себепті оның балалық естеліктері де театрмен байланысты емес.

И. А. Моисеев (1906. 21. 01г - 2007. 06. 11г) Украинаның Киев қаласында дүниеге келген. Балалық шағын Парижде өткізді. Күміс Сена, түтінді бульварлар, жанды топ, Нотр-Дамның готикалық қатыгездігі хореограф есінде мәңгі сақталып қалды. Ол 1913 жылы Украинаға қоныс аударды. Жас баланың тәрбиесі әкесі жағынан туыс болып келетін әпкесіне - жергілікті мұғалімге жүктелді. Әпкесі әр түрлі губерниялардағы мектептерді тексеретін, ал кішкентай Игорь солармен бірге саяхатқа шыққанды ұнататын. Дәл осы уақыттардан бастап Игорьдің бойындағы байқағыштық, көріп есте сақтау қабілеті дамып, кейінірек таң қаларлық дүниеге айналды. Ал өмірге деген қызығушылығы жан-жағын жіті бақылап, егіншілердің бет-бейнесін, қыздардың бұрымындағы түрлі ленталардың түр-түсін, құдық басындағы ауыл жастарын есте сақтауға үйретті. 5-6 жылдан кейін Моиссев А. С. Пушкиннің «Полтава шайқасы» хикаятын толығымен жатқа білді.

Дәл осы жерде ол өзіне алғаш рет фольклор байлығын ашты, осы күнге дейін халық шығармашылығына басын иіп, олардың әндері мен билеріне ғашық болып келді.

1917 жылы Моисеев жанұясы Мәскеуге қоныс аударды. Фперов гимназиясының арық, қара көзді оқушысы өз сыныптастарынан анағұрлым көп білді. Оның жадында өзінің құрдастарының түсіне де кірмейтін ғажап қазына сақтаулы еді. Сонда да ол одан сайын көп білгісі келді, жаңа жерлерді, жаңа адамдарды көргісі келді. Бір нәрсені білсем деген құштарлық оған маза бермеді. Жаңалық ашуға деген ұмтылысы оның мінезіне сіңген бір қасиетке айналды.

20-жылдардың басы. Елде күйзеліс. Тіпті темір жолмен сапарға шығуды ойлауға да тұрмайды. Бірақ жазғы демалыс басталысымен-ақ, Игорь қабын арқалап, саяхаттап кететін. Поволжье, Ақ теңіз жағалауы, Кавказ . . . Осы жерлерде көргендерінен алған әсерлері мен сезімдері кейінірек оның шығармашылығында көрініс тапты.

Екі он жылдықты артқа тастап, «Карабах шопандары», «Аркан» гуцул бақташылары, табиғатпен етене байланысқан таулықтардың өмірі оны бей-жай қалдырмайды. Бұл тақырыпта қойылған шығармаларынан біз ержүрек бақташылардың құлама жартастармен шабысын сезінеміз. 30 жылдан аса уақыт өтсе де, көрермен «Партизандағы» тау тізбектерінің жақындығы мен таза ауасын бүгінгідей сезінеді.

Ата-анасы Игорьдің бойындағы шығармашылық «түйінді» байқап, оны сол кездегі танымал педагог В. Мосолованың студиясына оқуға береді. 1920 жылы Моисеев Мәскеу хореографиялық училищесіне оқуға түседі. Табиғи көрсеткіштері әдеттен тыс жоғары болғандықтан, ол оқуын бірден 5-сыныптан бастайды.

Кәсіптік би мектебі оған көп нәрсе берді. Ол классикалық бимен де, пантомимамен де бірдей айналысты. Оның ұстазы - көрнекті балетмейстер Александр Горский. Оның хореографияға деген көзқарасы, халық биіне деген қызығушылығы Моисеевтің жеке тұлға ретінде қалыптасуына маңызды рөл атқарды [1. 11б] .

Мәскеу хореография училищесін бітіргеннен кейін, 1924 жылы Моисеев Үлкен театр труппасына қабылданды. Өзінің табиғи тұлғасы, ер жүректі би мәнері, мықты би техникасы, оны жас болса да жетекші солистердің қатарына қосты. Моисеев репертуарында солистен шектен тыс актерлік шеберлікті талап ететін әр түрлі рөлдер бар. Мысалы, Ф. Шуберттың «Теолинде» -Рауль, С. Василенконың «Керемет Иосифінде» - Иосиф, Андрей Арендстың «Саламбосында» - Мато, Р. Глиэрдың «Қызыл гүлінде» - Фениксті айтуға болады. Балетмейстер Касьян Голейзовскийдің айтуынша, «Игорь Моисеев - тамаша классикалық биші, әр дайым батыр бейнесін сомдаған» [2. 259б] .

Моисеев 1929 жылдан бастап-ақ үлкен театр қабырғасында жүріп өзінің балетмейстерлік жұмысын бастайды. Балетмейстер Моисеевтің алғашқы жұмысынан-ақ («Кармен» операсындағы испан билері) оның жаңашыл идеаны таныта білгендігін көрсетті. Балеттік әдемілігімен мәнерлігінен тыс, оның би композициалары органикалық ой - желісімен, қарапайым әрі бай қалыптарымен және фольклорлық сарынды нәзік интерпритациасымен таң қалдыра білді. «Футболист» балетінің хореографиялық арқауына Моисеев сәтті енгізген қозғалыстың спорттық элементтері тақырыптың заманауилығын, өткір түрін айрықша атап көрсетті.

Моисеев үлкен топтық би қойылымдарына өте бейім болды. Ашық, тартымды, өткір, егер сюжетіне сай келсе, әзіл-оспағы бар бидегі жеке мінез - осының барлығы алғаш рет «Футболисте» пайда болып, кейіннен Моисеевтің «Саламбо» қойылымында өзгеше көрініс тапты. 1910 жылы Александр Горскийдің қойған спектакльді қайта жандандырып, жас балетмейстер орыс хореографиясының дәстүріне адалдығын білдірді. 1910 жылғы қойылымға қарағанда «Саламбодағы» халықтық сахнаның мағыналық маңыздылығы артты. Партиядағы басты қаһармандар мұқият іріктеліп, дуэттер шартты балеттік қимылдардан босатылды.

Алайда, спектакль қоюшының басты қызығушылығы кейіпкерлердің өзара қарым-қатынасына жұмылдырылмады.

Ерекше алуан түрлі көпшілік билер балетмейстердің шынайы қолдаушылығын көрсетті. Моисеев азды-көпті сәтті дивертисмент (көңілашар) жасауға тырысқан жоқ - бидің өзіндік дәйектілігі мен жан-жақты «бағдарлы» спектакльдегі канондардан қабылданған тамаша түрде болатын шығыс жауынгерінің жиынтық бейнесін жасады. Бұл спектакльдегі бедуин биі, сансыз лирикалық билер, тәжік биі Моисеевтің фольклорды жете меңгергендігін, халықтық қайнарлардың түп нұсқасына жақынырақ баруға тырысатынын байқауға болады.

Аяғында, балетмейстер «Үш семізде» сахнадағы уақыт пафосын (шаттығын) өнертапқыштықпен тентек көңілді ешбір сәндемесіз, плакатсыз көрнекті беруге тырысты.

И. Моисеевтің алғашқы қойылымдары өте жоғары бағалар алды. Бастамасы керемет. Үлкен театр сахнасындағы Моисеевтің ізденісі жеміссіз болмады, бірақ театр шебері оған өзінен-өзі еріксіз шектеу қойды. Айқын белгіленген, классикалық репертуар міндеттемелері, театр үрдісінің белгілі кертартпалығы - осының бәрі өзінің ойлары мен жоспарларын іске асыруға мүмкіндік бермеді. Жас балетмейстердің балетте «жаңа сапаны» іске асыру тілегі - шығармашылығына қанағаттанбауымен жинақталды. 1936 жылы халық шығармашылығының экспериментальды театры пайда болғанда, Моисеев іштей жинақталған білімін іске асыруға дайын болды. Ол Үлкен театрды тастау шешімін қабылдап, өзінің барлық күш-жігерін, жинақталған тәжірибесін халық биі өнеріне жұмсауға бел байлады.

Бірақ халық биі ансамблінің пайда болуымен бірге 1936 жылы болған екі оқиға тұспа-тұс келді.

Лондонда халық билерінің Халықаралық фестивалі өтті. Бұл жерде Кеңес делегациясы назардан тыс қалмады. Фестиваль жеңімпаздары Тамара ханым, Уста Алим, Нино Рамишвили, Илико Сухишвили әр түрлі республикаларды таныстырды.

1936 жылы Мәскеуде бес күн өткен Бүкілодақтық фестиваль көркемөнерпаздар өнерінің шарықтау шыңы болды. Бұл фестивальға қырық түрлі ұлттан бір мың жүз өнерпаз қатысты.

Осы уақытта заңды түрде халық билерінің Мемлекеттік ансамблі құрылды.

1936 жылы халық шығармашылығының эксперименттік театры (режиссері Николай Охлопков) жанынан Игорь Моисеев басқарған хореографиялық труппа ұйымдастырылды. Бірақ жартылай көркемөнерпаздар ұжымы алғашқы қадамынан-ақ өзінің дербестігін мәлімдеп, театр сахнасынан тыс көлемді мақсат-міндеттерді алдына қойды. 1937 жылдың 10 ақпанынан бастап халық биі ансамблінің сахналық өмірі басталды.

Ансамбльге қабылданғандардың үштен екісі - биді кәсіби меңгермеген тәрбиеленушілер еді. Ал олармен бірге кәсіби мамандар жұмыс істеді. Александр Локтинова - Мәскеу оперетта театрының бишісі. Евдокия Назарова - эстрада солисі. Анна Кобзева мен Тамара Зейферт - Үлкен театр хореографиялық техникумының тәрбиеленушісі. Валериан Арсеньев Саратов опера және балет театрының солисі.

Бірақ дайындық жүргізу үшін Ансамбльдің тұрақты үй-жайы болған жоқ. Бүгін - мұғалімдер үйінде, ертең - спорт залында дайындық жасап жүрсе, үшінші күні әртістерді өкшелерімен еденді бүлдіреді деп қуып шығатын. Олар ипподром клубына көшеді. Түнімен жылқылар түнейтін бөлмелерде күндіз бишілер билейді. Әбден шаршап-шалдыққанша бірнеше сағат билейді. Сөйтіп, қаңғыбастар сияқты өмір сүріп жүргенде қыстың да қалай өткені білінбей қалады. Тек күн жылына бастағанда олар М. Горький атындағы Орталық мәдениет және демалыс саябағында дайындық жұмыстарын жүргізеді. Содан кейін әртістер «Правда» мәдениет үйін паналайды. Бұдан соң аз ғана уақыт хореографиялық мектепте тұрақтайды, осындай саяхатпен ансамбльдің бір жылы өте шықты.

Күнделікті жаттығу мен дайындықтан басқа мұнда олар көп оқитын. Гримдеуді үйрене жүріп, олар театр тарихымен, актерлік шеберлікпен айналысты. Шеберлік курсын МХАТ әртісі В. О. Топорков жүргізді. Бишінің күн тәртібі туралы әңгімесін ынтамен тыңдайтын және әзілмен түсініктеме береді: ол күндері ансамбльдің күн тәртібі туралы айтылмайтын да еді. Қалған уақытты құрамында көп ұлтты труппаға маңызды болып табылатын орыс тілі сабағына жұмсайтын.

Бағдарлама дайын еді. Дегенмен ансамбль дебютінің ресми мезгілі 17 қазан - кеңестер үйінің колоналық залында алғашқы концерті өтті, ал 1937 жылдың 29 тамызында «Эрмитаждың» эстрада бағында ансамбль өміріндегі тұңғыш премьерасы өтті[3. 20-21б] .

Ұжым сахнаға шықты. Алғашқы бағдарлама нөмірінің көпшілігі қарқынды екпінмен өтті, ал финал «Молдовенясканың» динамикалық болғандығы сонша, толқып кеткен орындаушылар шымылдық артындағы баспалдақтың бірнеше сатысын баспай инерциямен ұшып өтті.

Алғашқы орындауынан-ақ ансамбль көрерменді материалдың жаңашыл бағытымен таң қалдыра білді. Тұңғыш рет кәсіби сахнада халық билерінің түпнұсқасы көрсетілді. Алғашқы бағдарлама үшін таңдалған әрбір би сол республикада кең тараған билердің қатарында болды. Ансамбль үшін ең басты қызығушылық халықтың тұрмысын көрсететін билер еді; осы уақытқа дейін ансамбль ұжымы түпнұсқаны сараптау және жаңадан жасаумен айналысып келді.

Белорустың «Левонихасы» мен «Крыжачогы», орыстың «Полянкасы», осетиннің «Симдісі», «Молдавеняскасы», «Армяндық сюита» сынды әрбір биде түрлі халықтардың фольклорындағы типтік бейнелер айрықша атап көрсетілген. Әртістер бір бейне арқылы бүкіл халықтың шығармашылық мінезін көрсетуге тырысты. «Молдавеняска», «Крыжачок», «Симд», «Левонихада» сюжет жоқ. Ал аджардың «Хорумиі» мен армянның «Крынгиында» айқын желі бар: «Хорумида» - барлау, жауды аңду, ұрыс, әскердің кетуі, жаралы жолдасына демеу болу; «Крингида» -үй еңбегі мен әйелдердің көңіл көтеруі: нан дайындау, бұлақ басына суға бару, әшекей заттар мен әдемі киімдерді өлшеу.

Халық биіне деген қастерлі, ықыласты қатынасы, оның негізгі әуенін сақтау, би лексикасының қарапайым формаларының үндесуін білу - ансамбльдің толық әрі жаппай жетістігіне қол жеткізді. Моисеев сол жылдары былай деп жазды: «Ансамбльдің мақсаты - халық биінің классикалық бейнесін жасау, оған бөтен және барлық өзіне тән емес нәрселерден арылту, халық билерінің орындау шеберлігін жоғары көркемдік деңгейге көтеру». Алғашқы концерттің өзінде залмен өте тығыз, тікелей байланыс орнады, көрермендер көргендерін әрқайсысы қажетті әрі қымбат дүние ретінде қабылдады.

Әртүрлі өлкедегі би шығармашылығымен айналысатындар өздерінің тәжірибелерін ықыласпен бөлісті. Кавказ жағалауы, Орта Азия, Солтүстіктен дайындыққа көптеген адамдар келіп жатты, олардың күнделікті жұмысқа араласуы әдетке айналды. Ешкім шаршамайтын, ал анығында, өзінің шаршағандығын көрсету мүмкін емес деп санады, келесі биге шығу үшін лезде киініп, сахнаға қарай ұшқанда ешкім де шағымданбайтын.

Жетекшінің өзі аяқ астынан ауырып қалған әртісті алмастырып, «жүре» билейтініне де ешкім таңданбайтын. Әрбірінің және барлығының қызметінің маңызы - көп әрі жақсы билеу болды.

1937 жылы желтоқсанда ансамбль тұңғыш Ленинградқа гострольдік сапарын жасады. Ең үздік академиялық труппа орналасқан қала ансамбльді жылы қабылдады. Бірақ табыстан бас айналған жоқ. Атақ алғаннан кейін де ұжым табандылықпен жұмыс істеді.

Репертуары да кеңейді. Украиндық «Бұрқасын» («Метелица»), нанай лирасы «Ескекпен сайыс» («Фехтование на веслах»), қырымдық «Татар қызы» («Татарочка»), сондай-ақ Арбатованың да жұмысы - «Таракяма» азербайжан биі және «Мирзан» иран биі сахналанды.

Балетмейстер енді көпшілік «Татарочка», «Мирзан», «Таракяма»-әйелдік соло (жеке орындау) билерімен ғана шектелмейді. Өйткені «Қазан татарларының биі» - екі жұппен орындалады. Жеке орындаушылық номерлермен жұмыс жасау мүмкіндігі - орындаушының кәсіби өсуінің салдары. Барлық орындаушылардың әрбірінің жеке қолтаңбасымен бірыңғай мәнерінің үйлесімі - ансамбльге тән нәрсе.

Алғашқы бағдарламадағы билерге қарағанда, жоғарыда аталған барлық билердегі ойынға құрылған сәттер батыл, өткір берілген. Сонымен қатар «Қазан татарларының биі» камедиялық квартетті көрсетеді: әйел және еркек соло кезектесіп, «бір уақытта» екі дуэт көрінеді, кода мұқият жетілдірілген. Қоюшы мінездерді кейіпкерге айналдыруға тырысады. Би және ойын жанрын біріктіру жолдарын іздейді.

1938 жылы фольклорлық әуенге негізделген «Мәскеу түбіндегі лирика» («Подмосковская лирика») деген би пайда болды.

Халық биіндегі қимылдар мен бейнелердің дәйектілігі әдетте қатаң сақталады. Олар әрқашан ең алдымен «өзің үшін» орындалады.

Ал сахналық би ең алдымен «басқалар үшін» орындалады. Ойдан тапқан кейіпкердің атынан шыққан әртіс сахналық биде түрленіп шыға келеді. Демек, сахналық би қимыл-қозғалыстың дамуына бағынатын ашық, жеке мінездерге негізделген. Бұған мысал ретінде «Мәскеу түбіндегі лириканы» («Подмосковная лирика») айтуға болады. Алғашқы бағдарламаға енген түпнұсқалар халық туралы біршама жинақтық көрсетілімдерді берді. Енді бұл көрсетілімде суреттелетін кейіпкерлер сахна сюжетіне бейімделді. Моисеевтің шығарған биі тұтас хореографиялық миниатюраға айналды.

«Мәскеу түбіндегі лириканың» («Подмосковная лирика») экспозициясы мен қорытындысында кадриль тәсілдері жеңді. Шынайылық пен анықтылықты сезіну фольклордағы қимыл-қозғалыстардың ауысуымен ғана байқалған жоқ. Осындағы («Подмосковная лирикадағы») пантомима биді де бояудың болатынын анықтай түсті. Мұнда би мен пантомима арасындағы айқын шекараны жоюға тырысатыны көрініп тұр. Бұл шығарма өткен күндер мен бүгінгі күнге арналған «Өткен күндер суреттері» циклін ашты.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.